Morgunblaðið - 03.01.1961, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 3. janúar 1961
itttirifafrifr
Utg.: H.f Arvakur. Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Sigurður Bjarnason frá Vigur
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konróð Jónsson.
Lesbók: Arni Óla, sími 33045.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgieiðsla: Aðalstræti 6 Sími 22480.
Askriftargjald icr. 45.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu kr. 3.00 eíntakið.
LÆRDÓMAR ÁRAMOTANNA
Ávörp forseta íslands, Ás-
* geirs Ásgeirssonar, og
Óla.fs Thors, forsætisráð-
hej.'ra um áramótin voru hin
athyglisverðustu. Forsetinn
lagði höfuðáherzlu á gildi
þegnskapar og drengskapar
íyrir lýðræðisþjóðfélag. Hann
hvatti þjóðina til þess að
hafa þessa eiginleika í heiðri
og minnast hinnar fornu
merkingar í orðunum dreng-
ur góður. Þessir eiginleikar
yrðu að ráða í samskiptum ís-
lendinga. Þá myndi þeim og
þjóðfélagi þeirra vel farnast.
Forsætisráðherra brá upp
skýrri mynd af þróun ís-
lenzkra efnahagsmála. Hann
ræddi þær ráðstafanir, sem
ríkisstjórnin hefði gert til
viðreisnar á s.l. ári og kvað
hana engra kosta annarra
hafa átt völ en þeirra, sem
valdir voru. Forsætisráð-
herra gerði jafnframt grein
fyrir þeim mikilvæga árangri
sem þegar hefði náðst með
aðgerðum stjórnarinnar og
hvatti þjóðina til einingar á
örlagastundu.
Forsætisráðherra ræddi
einnig þá miklu möguleika,
sem þjóðin ætti til fram-
fara og uppbyggingar í landi
sínu, ef rétt væri á haldið.
Hann minntist á að nota bæri
erlent einkafjármagn í vax-
andi mæli til þátttöku í hag-
nýtingu auðlinda landsins og
sköpunar fjölbreytts og
þróttmikils atvinnulífs.
Fyllsta ástæða er til þess
að taka undir þessi ummæli
forsætisráðherra. Fjölmargar
nágrannaþjóðir okkar, og þær
þjóðir sem okkur eru skyld-
astar, hafa á undanförnum
árum styrkt grundvöll efna-
hagslífs síns stórkostlega með
erlendu einkafjármagni.
Hugur þjóðarinnar er við
hver áramót opnari en á öðr
um tímum fyrir því, sem
leiðtogar hennar segja. Ó-
hætt er að fullyrða að ræður
forseta íslands og forsætis-
ráðherra við þessi áramót
hafi vakið alþjóðarathygli, og
að af boðskap þeirra megi
draga margvíslega lærdóma.
„EKKI EINN
GIKKUR'
1>ÖDD stjórnarandstöðunn-
ar heyrðist einnig um
þessi áramót. Formenn Fram
sóknarflokksins og Komm-
únistaflokksins rituðu ýtar-
legar áramótagreinar í blöð
sín. Hermann Jónasson, for-
maður Framsóknarflokksins,
lagði megináherzlu á það í
sinni áramótagrein að lýsa
skemmdarstarfsemi, sem
rekin hefði verið innan
vinstri stjórnarinnar. í því
sambandi komst hann m. a.
að orði á þessa leið:
„Það voru ekki samstæðar
vinnustéttir, sem stóðu að
vinstri stjórninni. Það var
ekki einn gikkur í þeirri
veiðistöð. Það var heill sæg-
ur af þeim.“
Ljótt er að heyra!! Heill
sægur af gikkjum í „veiði-
stöð“ vinstri stjórnarinnar.
Ekki var að furða þó illa
færi.
Þegar formaður Framsókn
arflokksins hefur lokið reikn
ingsskilunum við fyrrver-
andi samstarfsmenn sína í
vinstri stjórninni, snýr hann
sér að ádeilu á stefnu nú-
verandi ríkisstjórnar. Hann
kveður aðgerðir hennar hafa
skert kjör almennings í land-
inu ákaflega. En hann getur
ekki frekar en fyrri daginn
bent á neina aðra leið en
núverandi stjórn hefur far-
ið. Af áramótahugleiðingum
hans verður það ljósara en
nokkru sinni fyrr, að Fram-
sóknarflokkurinn á nú enga
sjálfstæða stefnu eða úrræði
til lausnar þeim efnahags-
vandamálum, sem síðasta
ríkisstjórn hans, vinstri
stjórnin, átti ríkastan þátt 1
að skapa.
Einar Olgeirsson ritar ára-
mótahugleiðingu sína í Þjóð-
viljann að vanda. Kjarni
hennar er hylling hafta- og
styrkjastefnunnar, sem
vinstri stjórnin gafst upp á
að framkvæma. Hann leikur
jafnframt sína gömlu plötu
um hættuna, sem í því sé
fólgin að íslendingar eigi
samstarf við vestrænar lýð-
ræðisþjóðir um vernd sjálf-
stæðis síns og öryggis.
FRAMTÍÐ ALGIER
IIE GAULLE Frakklands-
” forseti gerir nú úrslita-
tilraun til þess að leysa
Algier-vandamálið. í rúm 6
ár hefur geisað borgarastyrj-
öld í þessari gömlu nýlendu
Frakka. Það var þessi styrj-
öld, sem reið fjórða franska
lýðveldinu að fullu og ógn-
ar nú fimmta lýðveldinu og
völdum og áhrifum de
Gaulle. Fyrir frumkvæði
hans fer nú fram þjóðarat-
kvæðagreiðsla bæði í Frakk-
landi og Algier, þar sem
greitt verður atkvæði um
sjálfsákvörðunarrétt Algier-
búa til þess að ákveða fram-
tíð sína og hvernig samband-
inu skuli háttað við Frakk-
land. Ef meiri hluti kjós-
enda, sem tekur þátt í þess-
ari atkvæðagreiðslu, sam-
þykkir að Algierbúar fái
þennan sjálfsákvörðunarrétt,
mun síðar fara fram önnur
þjóðaratkvæðagreiðsla ein-
göngu í Algier. I þeirri at-
kvæðagreiðslu er Algierbú-
um boðið að velja um þrjá
kosti: Algera sameiningu við
Frakkland, sjálfstæði þeim
til handa innan franska sam-
veldisins, eða algert sjálf-
stæði og skilnað frá Frakk-
landi.
Úrslit hinnar fyrri at-
kvæðagreiðslu, sem fer fram
nú í vikulokin, geta orðið
mjög örlagarík fyrir Frakk-
land og de Gaulle. Ef tillögu
forsetans um sjálfsákvörðun-
arrétt Algierbúa yrði hafnað
með meiri hluta atkvæða,
gæti svo farið að stjórn de
Gaulle hrökklaðist frá völd-
um. Mikil hætta væri þá
á algerri upplausn í frönsk-
um stjórnmálum.
Rússnesk fJugvél af gerðinni Ilyushin 14 á flugi um 50 kíló-
metrum fyrir norðan Vientiane. Henni var samkvæmt skýrsl-
um beitt til hjálpar herjum andstæðinga stjórnarinnar, sem
hörfuðu frá höfuðborginni.
sem nú er staddur í Singapore
á árlegum fundi brezkra sendi-
herra í Suður- og Suðaustur-
Asíu.
Loks má geta Þess að Hugh
liðum kommúnistaleiðtogans
Pethet Laos. Aftur á móti full-
yrtu talsmenn Thailandsstjórnar
í gær að rússneskar flugvélar
héldu áfram að flytja fallhlífa-
Gaitskell foringi brezkra Verka- ( sveitum Kong-Les vistir og vopn
mannaflokksins, og einn helzti
^sérfræðingur flokksins í utan-'ar
og talsmaður Bouns-stjórnarinn-
í Vientiane sagði í gær, að
UTAN UR HEIMI
Hættuásrand í Laos
ÁSTANDIÐ í Laos er nú að allra
dómi orðið mjög hættulegt og
ekki annað að sjá en það geti
haft stórmikil áhrif á stjórn-
málaþróunina í heiminum. Marg
ir segja að ný Kóreustyrjöld
geti hafizt í landinu. Talsmað-
ur Formósustjórnar tók í sama
streng á blaðamannafundi í gær
og bætti við: „.... ef kommún-
istastjórnin í Norður-Vietnam
heldur áfram afskiptum af
innanlandsmálum Laos.“ Og í
gær var kallaður saman auka-
fundum bandalagsins til að
fjalla um borgarastyrjöldina.
Home utanríkisráðherra Bret-
lands stytti í fyrradag jóla-
leyfi sitt í Skotlandi og
flaug aftur til Lundúna að
ræða við sendiherra Bandaríkj-
anna þar í borg og forsætisráð-
herra Bretlands, MacMillan, um
ástandið í Laos. Sagði talsmað-
ur brezku stjórnarinnar í gær
Boun Oum, forsætisráðherra
hægrisinna.
að utanríkisráðherrann biði
þess að sér yrðu sendar niður
stöður af fundi Suðaustur-Asíu
bandalagsins í Bangkok og álit
tveggja brezkra ráðherra, sem
nú eru staddir í Asíu, þeirra
Duncan Sandys, sem fer með
mál brezku samveldislandanna
og nú ræðir við Nehru í Nýju
Delhi og Edward Hearts aðstoð-
arutanríkisráðherra Bretlands,
ríkismálum, Dennis Healy, hafa
lýst því yfir, að borgarastyrjöld-
in í Laos sé alvarlegasti atburð-
ur heimsmálanna síðustu 10 ár
og geti vel leitt til nýrrar Kóreu
styrjaldar.
Eins og kunnugt er lauk
styrjöldinni í Indo-Kína 1954
með samkomulagi stríðsaðiia,
sem gert var í Genf. Þá leystíst
franska Indo-Kína upp, komm- j
únistar fengu Norður-Vietnam,
en Ngo Dinh Diem hefur
stjórnað Suður-Vietnam í nán-
um tengslum við Vesturveldin.
Laos hlaut sjálfstæði og hefur
verið hlutlaust síðan. Stjórnir
Frakklands og Bretlands segja,1
að núverandi hægri stjórn
Bouns Oums prins, (53 ára) sem
er foringi-hægri manna í Laos
ásamt Phoumi Nosavan (40 ara)
hershöfðingja, uppfylli ekki á-
kvæði sáttmálans frá 1954, sem
geri ráð fyrir því að ríkisstjórn
landsins hafi sterkan þjóðlegam
bakhjarl við að styðjast.: „Nú-1
verandi ástand í landinu svarar |
ekki til skilyrða sáttmálans frá j
1954“ segir talsmaður frönsku'
stjórnarinnar. Brezka stjórnin
er einnig á því, að ríkisstjórn
Laos eigi að starfa á viðari
grundvelli en nú er, en Banda-
ríkjastjórn stendur aftur á móti
algerlega á bak við hægri
stjórn landsins. — Afleiðingam-
ar hafa orðið þær, að Dagblaðið
í Peking ákærir Bandaríkja-
menn í gær fyrir afskipti af inn-
anríkismálum Laos. í blaðinu er
einnig yfirlýsing frá Kong Le,
yfirmanni fallhlífasveita í Laos
og Quinim Pholsena, fyrrum
upplýsingamálaráðherra í hlut-
leysisstjórn Souvanna Phouma
prins, þar sem þeir fordæma
aukin afskipti Bandaríkjamanna
af innanlandsmálum landsins.
Dagblöð í Kína hafa mjög rætt
borgarastyrjöldina undanfarna
daga og reynt að koma sökinni
yfir á Vesturveldin og hafa jafn-
vel látið að þvi liggja að styrj-
öldin, gæti leitt til heimsstyrj-
aldar.
Aftur á móti er vitað að korom
únistar utan landamæra Laos
hafa haft mikil afskipti af styrj-
öldinni þar. Talsmaður brezku
stjórnarinnar segir að visu, að
stjórn sín hafi ekki fullkomnar
sannanir fyrir því, að hermenn
frá Norður Viet-Nam hafi farið
yfir landamærin og tekið þátt
í bardögum i Laos með skæru-
hermenn andstæðinganna vaeru
búnir rússneskum hergögnum og
auk þess fullyrti hann að „3000,
hermenn frá Norður Viet-Nam
hefðu á föstudag ráðizt inn í
landið". Aftur á móti hefur
stjórn Norður Viet-Nam, sem er
undir forsæti kommúnistaleið-
togans Ho-Chi-Mins neitað
þeirri ákæru. Er erfitt að gera
sér fulla grein fyrir því, hvað
sannleikanum er samkvæmt
Orð stendur á móti orði — en
þó er víst, að andstæðingar
hægri stjórnarinnar hafa notað
rússnesk vopn og hlotið ýmsa
aðstoð frá kommúnistaríkjunum.
í gær bárust fregnir um það,
að hersveitir Kong-Les og Pat-
het Laos væru nú aðeins um
30 mílur suður af konungsborg-
inni Luang Prabang (15 þús. í-
búar) og má búast við átökum
um borgina, þó ekki sé álitið að
hún sé í stórmikillj hættu sem
stendur, því þar mun vera öfl-
ugt lið til varnar. FullvLst er
talið að vinstri hersveitirnar hafi
m. a. notið aðstoðar Rússa á
þessu svæði, því í fyrradag lentu
5 rússneskar flugvélar af gerð-
inni Ilyshin 14 á gömlum frönsk
um flugvelli á Jara-sléttunni í
miðbiki landsins þar sem vinstri
hersveitum hefur undanfarna
daga orðið allmikið ágengt. Er
talið að 150 fallhlífarhermenn
úr liði Kong-Les hafi hertekið
völlinn, en þeir voru fiuttir þang
að í rússneskum flugvélum frá
Vang Vieng, sem er 65 mílur
norður af höfuðborginni Vienti-
ane (20 þús. íbúar). Þá skýrði
upplýsingamálaráðherra hægri
stjórnarinnar, Bouvan Morasingh
frá því í fyrradag, að hersveitir
Norður Viet-Nam hefðu hertek-
ið borgina Phongshaly, sem er
mjög mikilvæg, en hersveitir
hægrimanna verjast ennþá í öðr
um stöðvum á þessum slóðum,
t. d. í borginni Xieng Khouang,
sem er í nágrenni Jars-sléttunn-
ar. Af þessu sést að vinstri mönn
um hefur orðið meira ágengt en
margir bjuggust við og átökln
um Laos harðna með hverjum
degi sem líður. Verður ekki sagt
fyrir um endalok þeirra á þessu
stigi málsins, en hitt er víst að
þarna er um meira að tefia en
skika í litlu landi. Þama berjast
þau öfl, sem undanfarin ár hafa
átzt við á þeim stóra alþjóða-
vettvangi. Mætti nokkuð marka
horfur í alþjóðamálum á hinu ný
byrjaða ári af því, hvernig til
tekst í Laos, hvort þar verður
náð sáttum milli hinna ólíku
sjónarmiða eða hvort þarna á
eftir að gerast sá harmleikur,
sem enginn rafeindaheili getur
séð fyrir um.