Morgunblaðið - 05.01.1961, Blaðsíða 8

8
MORCUNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 5. janúar 1961

Eiginkonan
ÞAÐ var rigningarsuddi og
leiðindaveður daginn sem lög-
reglumennirnir þrír komu að
íkógarhöggsmanninum, Karl
Egon Neumann, þar sem hann
!bograði yfir föllnu tré inni í
hinum þétta og dimma skógi
Sachsenwald í Norður-Þýzka-
landi. Lögreglumennirnir skip
uðu honum að rétta upp hend
urnar og smelltu á hann hand-
járnum án þess hann veitti
nokkra mótspyrnu. Lögin
höfðu loks haft hendur í hári
Richards Baer, nazistaforingj
ans, er síðastur var fangabúða
stjóri í Aushwitz.
Þegar réttarhöldin í Núrn-
berg fóru fram var talið full-
víst að Baer, væri ekki leng-
ur í lifenda tölu. Tveir fanga-
búðastjórar frá Aushwitz
höfðu þá þegar verið teknir
af lífi af Pólverjum, var ann-
ar hengdur í gálga, sem sér-
staklega var gerður með það
fyrir augum að síðasta sjón
hins hengda yrðu fangabúð-
irnar, þar sem hanr. hafði sjálf
ur séð um aftöku tveggja millj
óna Gyðinga.
Óskaði ekki opinberrar
viðurkenningar
Þegar Adolf Eichmann
fannst í sumar var hins vegar
tekið að leita Baers á ný.
Eiginkona hans hafði ávalt
haldið því fram að hann væri
látinn, en Heinz Wolf, sak-
sóknari í Frankfurt, komst að
því, að hún hafði aldrei óskað
eftir opinberri yfirlýsingu um
að hann væri látinn enda þótt
það hefði veitt henni rétt á
ekkjustyrk. Einnig komust
menn Wolfs að því, að þótt
hún teldi sér heimili hjá föð-
ur sínum, dvaldist hún lang-
dvölum hjá kyrrlátum skógar
höggsmanni Karl Egon Neu-
mann, að na___
Er Neumann hafði verið
handtekinn fundust á líkama
hans ör eftir byssukúlur, á
sama stað og vitað var að ör
voru á líkama Baers. Játaði
þá skógarhöggsmaðurinn að
hann væri Raer, fyrrverandi
stormsveitarforingi og bað um
að vera meðhöndlaður sem
slíkur.
Réttarhöld á þessu ári
Baer gekk nazistum á hönd
árið 1930. Var hann þjálfaður
í fræðum þeirra, andlegum
sem verklegum, og starfaði
sem fangavörður í Dachau,
en árið 1944 var hann skipað-
ur fangabúðastjóri í Aush-
witz. Leysti hann þar af
hólmi mann, er Eichmann og
nánustu starfsmönnum hans
þótti sýna allt of mikla lin-
kind í starfi. Baer hélt gasofn
unum gangandi í sífellu til að
reyna að koma sem flestum
fyrir kattarnef af þeim 380
þúsundum Gyðinga, sem Eich-
mann hafði látið senda þang-
að frá Ungverjalandi þar til
18. okt. 1944, að skrúfað var
fyrir gasið, þar sem Rússar

Richard Baer
kom þeim á sporiö
voru komnir of nærri. í
janúar 1945 skipaði Baer svo
fyrir, að þeir 64 þúsund fang
ar, sem eftir voru í fangabúð-
unum skyldu ganga til Gross
Rosen fangabúðanna. Hundr-
uð þeirra létu lífið á leiðinni,
ýmist af hungri og þreytu, eða
þeir voru skotnir. En það var
komið að elleftu stundu. Rúss-
ar létu greipar sópa um Berlín,
og Baer hélt með flóttamanna
straumnum í vesturátt þar til
hann komst undir fölsku nafni
inn í Sachsenwald.
Þess má vænta að fram
fari réttarhöld einhverntíma
á þessu ári í máli Baers og
að minnsta kosti 2'3 annarra
Aushwitz starfsmanna, sem
fundizt hafa á sl. tveim árum.
Vera kann að þeir verði þá
orðnir enn fleiri, því að enn
er leitað 14 nazistaforsprakka,
sem grunur leikur á að leyn-
ist einhvers staðar á lífi.
»<•>'»»'»!> »!■>»»'» »» ,ví>í>i>'»»'»'»'».'!X''> •>»»'»'»'»<»<•>'»»>»»'»»•>*>»■ »^>!>'.>>»X<>>»<*><>>'»';>4>»»'»<»<»'»<»\'>>\>><:>»$><»<*;>.»>>>»
Sr. Magnús Þor-
steinsson Minning
F. 24/6 1876 — d. 26/12 1960
AÐ mér sækja æðimargar
minningar og allar góðar frá
löngu liðnum árum, er mig
langar til að leggja blóm á
líkkistu vinar míns og skóla-
bróður séra Magnúsar Þorsteins
sonar. Hann var í II. bekk
Latínuskólans, þegar ég kom
í I. bekk 1891. Mér varð fljót-
lega vel við hann, því að hann
var aldrei vondur við okkur
„busana“, eins og margra skóla-
pilta var siður — eða ósiður —
á þeim árum. Góður námsmað-
ur, hæglátur en öruggur í fé-
lagsmálum skólapilta var hann.
Man ég það bezt, er við tveir
urðum eftir í stjórn fjölmenns
bindindisfélags skólans á fyrsta
fundi þess í ársbyrjun 1896.
Formanni félagsins og 25 öðr-
um var þá vikið úr félaginu
eftir jólafríið. Man ég þann
fund vel enn, meðal annars
hve þakklátur ég var öruggum
dyraverði fundarins, Eggert
Claessen, bekkjarbróður mín-
um. 35 urðu eftir, þótt 25 færu.
Séra Magnús var á þeim ór-
um oftast kenndur við æsku-
heimili sitt Húsafell í Hálsa-
sveit. Vestanpiltar, sem stund-
um fóru Kaldadal á vorin og
svo niður Borgarfjörð og vest-
ur Bröttúbrekku, rómuðu mjög,
hve gott væri að koma að
Húsafelli til foreldra Magnúsar,
Þorsteins Magnússonar og Ást-
ríðar Þorsteinsdóttur, og bættu
því við, að þá væri hann hvergi
nærri eins hlédrægur og hæg-
látur og í skólanum. Því miður
kom ég ekki að Húsafelli, fyrr
en löngu seinna. Norðanpiltum
þótti dagleiðarnar tvær milli
Þingvallasveitar og Vatnsdals í
Húnavatnssýslu fulllangar, þótt
farið væri krókalaust. Kunnug-
ir fara nærri um, að það er
drjúgur spölur — fyrir lang-
ferðahesta — frá Kaldadalsvegi
niður að HúsafellL
Séra Magnús fór í presta-
skólann árið 1896 með þeim
Stefáni Kristinssyni, síðar presti
að Völlum og Pétri Þor-
steinssyni, síðar presti að
Eydölum. — Ég kom þangað
ári síðar með 4 öðrum, og
tókst með okkur öllum gott
samstarf við nám og barna-
guðsþjónustur. Jón Helgason,
síðar biskup, byrjaði á þeim
með prestaskólastúdentum vet-
urinn 1892—93. Önnuðust þeir
þessar barnasamkomur til alda-
móta, en hættu þó. Komu all-
flestir guðfræðistúdentar hvergi
nærri því starfi síðan um 40
ára skeið, sjálfum sér og kirkju
landsins til lítilla heilla.
Séra Magnús útskrifaðist frá
prestaskólanum vorið 1899,
flutti ræður í Laugarnessjúkra-
húsi veturinn eftir, en var ann-
ars við kennslustörf í Reykja-
vík, unz hann vígðist að Selár-
dal í september 1902. Sjö árum
síðar heimsótti ég hann að
Selárdal nokkru áður en hann
fluttist til Patreksfjarðar. Sú
ferð mín og norsks samferða-
manns varð sögulegri en allar
aðrar ferðir mínar hérlendis,
skipstrand á Gilsfirði og marg-
ir selflutningar ó sjó og landi
um Barðastrandarsýslu, en gest-
risni og greiðvikni hvarvetna.
Að Selárdal komum við á hest-
um fró séra Jóni Árnasyni á
Bíldudal eftir „vegi“, sem
minnti mig á vaðlana við Hval-
fjörð fyrir aldamótin. Viðtök-
urnar í Selárdal voru ágætar
hjá séra Magnúsi og konu hans
Ástríði Jóhannesdóttur bónda á
Hóli í Lundareykjadai. Þau
giftust 1903. Margt var skrafað,
meðan við vorum um kyrrt í
Selárdal, en bezt man ég eftir,
er ég spurði séra Magnús, hvort
ekki væri erfið leið til annexí-
unnar Laugardals í Tálkna-
firði. Hann lét lítið yfir því og
Unglinga
vantar til blaöburdar við
Bústaðaveg
IMesveg
Lindargötu
Gretlisgötu I
Grettisgötu II
Höfðaborg
Hverfisgötu I
SeStjarnarnes II (Hlelabraut)
bætti við: „Þetta er ekki nema
þrennra skóa heiði, sem ég þarf
að ganga“. Ég hafði aldrei fyrr
heyrt nokkra heiði kennda við
skó og aldrei séð roðskó, og
spurði því, hvað hann ætti við.
„Maður þarf þrenna roðskó yfir
heiðina", svaraði hann. Ekki
fengum við gestirnir að sjá þá,
en þess í stað gaf frú Ástríður
mér prýðilega sauðskinnsskó.
Seinna hitti ég séra Magnús
nokkrum sinnum á Patreks-
firði. Hann naut sín þar betur,
fannst mér, en í fámenninu i
Selárdal, enda fékk hann þar
ýmis trúnaðarstörf fyrir sýsl-
una, og prófastur var hann
settur síðasta árið, sem hann
var þar. Mér var svo veÞkunn-
ugt um áhuga hans við prests-
störf, að ég varð hálf forviða
á, að hann skyldi þiggja bók-
arastöðu við Búnaðarbankann,
þegar hún var boðin honum
árið 1930. Mun langvinn van-
heilsa konu hans hafa ráðið þar
mestu.
Vitanlega rakti hann bókara-
starfið prýðilega — og sást um
langt skeið, hvergi nema í bank
anum eða heima hjá sér. Þau
voru barnlaus hjónin, og kon-
an oft lasin, því fannst hon-
um skylt að sitja hjá henni
hverja stund, sem hann var
ekki við bankastörf. Seinustu
árin fór hann þó að sækja fundi
fyrrverandi sóknarpresta og
kunni þar vel við sig. Þar end-
urnýjaðist æskuvinátta okkar.
Ég býst við, að konunni hans
sé það nokkuð kunnugt, að ég
þarf ekki að segja henni, hvem
ig ég hugsa til hennar nú. —
Drottinn blessi þeim endur-
fundi á landi lifandi manna.
Frænda- og vinahópurinn er
stór og lætur hana ekki verða
einmana. — 5 systkini séra
Magnúsar eru enn á lífi, Þor-
steinn á Húsafelli, Páll á
Steindórsstöðum, Steinunn á
Rauðsgili, Ástríður hér í Reykja
vík og Kristín vestan hafs. Ég
sendi þeim öllum samúðar-
kveðju og blessunaróskir.
Sigurbjörn Á. Gíslason,
Kirkjutónleikar
í Keflavík
Á MILLI jóla og nýárs, fimmt.u
daginn 29. des., voru haldnir
kirkjutónleikar í Keflavík á
vegum Tónlistarfélags Keflavík
ur. Tónlistarfélag Keflavíkur
hefur 3 til 4 konserta á ári fyrir
styrktarmeðlimi sína og jafnan
náð því bezta, sem á ferð hefur
verið hverju sinni.
Þessir Kirkjutónleikar voru
sérstaklega æfðir og undirbún-
ir fyrir Tónlistarfélagið og hafði
Ragnar Björnsson, skólastjóri
Tónlistarskólans allan veg og
vanda af þvi.
Flytjendur voru þau Ragnar
Björnsson, sem lék á kirkjuorg-
elið og söngkonurnar Sigurveig
Hjaltesteð og Snæbjörg ’Snæ-
bjarnardóttir.
Kirkjan var þétt setin af
hrifnum áheyrendum, enda hótt
margt annað færi fram í Kefla-
vík, það sama kvöld.
Söngkonurnar báðar, sem
sungu við undirleik Ragnars
Björnssonar, hrifu áheyrendur
með söng sínum og framkomu
og var hin fjölbreytta söngskrá
flutt með þeim ágætum að seint
mun gleymast þeim, sem við-
staddir voru.
Sigurveig Hjaltested og Snæ-
björg Snæbjarnar eru glæsileg
ar söngkonur og tvímælalaust i
fremstu röð af okkar listamönn
um á sviði söngs og hljóma.
í lok krikjutónleikanna þakk-
aði Björn Jónsson listafóikinu
komuna, söng þeirra og hljóm-
leika, fór hann einnig nokkrum
orðum um starf og tilgang Tón
listarfélagsins og þakkaði þvi
fyrir að gefa Keflvíkingum kost
á jafn frábærum jólatónleikum,
og þessum, sem fluttir voru.