Morgunblaðið - 12.03.1961, Blaðsíða 13

r Sunnudagur 12. marz 1961
MORCV1SBLAÐ19
13
farið svo, að í hinu langa málþófi
hafa fallið mörg óþurftarorð.
Stjórnarandstæðingar hafa með
öllu móti reynt að túlka sam-
komulagið á hinn óhagkvæmasta
hátt fyrir íslendinga. Þeir hafa
gert sitt til að smíða vopn í hend-
ur Breta, ef þeir síðar lentu í nýj-
um deilum við íslendinga. Sem
betur fer eru flest þeirra vopna
baldlítil végna þess að efniviður-
inn er feyskinn frá upphafi: Útúr
I snúningar og einskis verðar rang-
færslur. En söm er þeirra gerðin,
sem leggja sig niður við þvílíka
iðju.
Var ekki farið
að alþjóðalögum
1958?
Frá fundi Alþingis um landhelgismálið.
• Einna varhugaverðast er það,
Andlát
séra Friðriks
’ ' Þeir fslendingar eru örfáir sem
heiðraðir hafa verið með því að
reistar væru myndastyttur af
þeim á almannafæri. Einsdæmi
er, að svo sé gert um mann í lif-
andi lífi. Sú undantekning er
styttan af séra Friðrik Friðriks-
syni og þótti öllum vel við eiga.
Svo sem styttan sýnir var séra
Friðrik mikill barna vinur og
æskulýðsleiðtogi. Kirkjunnar
menn, sem láta að sér kveða, eru
ekki siður umdeildir en aðrir.
Enginn vefengir þó, að séra Frið-
rik hafi unnið ágætt verk í þágu
íslenzks æskulýðs. Allir, sem hon-
um kynntust báru til hans hlýjan
hug og fáir voru betur þekktir
með þjóðinni en hann.
Agreiningur innan
Framsóknar
Þegar Framsóknarflokknum
barst tillaga ríkisstjórnarinnar
um lausn fiskveiðideilunnar við
Breta, varð þar mikið írafár.
Sumir héldu því strax fram, að
þessi lausn væri íslendingum svo
hagkvæm, að það væri fullkomið
glappaskot, ef flc^ikurinn snerist
gegn henni. Andstaða flokksins
hlyti að verða honum stórhættu-
' leg. Af þessum sökum væri ráð-
iegast, að flokkurinn þakkaði
sjálfum sér hinn góða árangur og
segði hann hafa náðzt fyrir bar-
áttu Framsóknar og aðvaranir
gegn undanhaldi í málinu. Þetta
vildu hinir æðstu flokksforingjar
ekki hlusta á. Þeir héldu því
fram, að ef flokkurinn tæki nú
málefnalega aðstöðu og styddi
tillögu ríkisstjórnarinnar, þá
mundi það fólk, sem alvarlega
hefði tekið árásir flokksins gegn
■hverskonar samningum og jafn-
vel viðræðum við Breta, snúast
á sveif með kommúnistum. Fram
sókn mundi þar með verða undir
í samkeppninni við ,þá um það
lausungarlið, sem gengið hefur
á milli flokkanna undanfarin ár.
Flokksbroddarnir börðu þennan
vilja sinn fram, en við sára
óánægju fjölda fylgismanna
sinna.
„Hefðum átt að
krefjast samninga
sl. vor“
Einn helzti foringi Framsóknar
í mesta Framsóknarhéraði lands-
ins, sagði þessa dagana við þann,
er þetta ritar:
„Ógæfa Framsðknar er sú, að
við skyldum ekki s.l. vor krefjast
þess, að samningar væru teknir
upp við Breta“.
Annar mikilsháttar Framsókn-
ermaður sagði, að vitanlega væri
hann og margir aðrir flokks-
bræður hans sammála tillögu
rikisstjórnarinnar, en flokks-
böndin væru sterk í öllum flokk-
REYKJAVÍKURBRÉF
Laugard. 11. marz ———————
um. Menn vildu hvorki gera
flokksforingjunum óþægindi né
verða fyrir þeim óþægindum, er
af því leiddi að rísa gegn þeim.
Þessu ráði hafa þó ekki allir
fulltrúi Framsóknar á Húsavík
að greiða atkvæði með tillögu
kommúnista gegn lausn deilunn-
ar. Og vitað er um marga fleiri,
sem tregðast hafa við því verk-
efni, sem flokksforystan ætlaði
þeim í andróðri gegn málinu.
Skýring
á málþófinu
Þessi ólga innan Framsóknar er
skýring á málþófi því, sem þing-
menn flokksins beittu við með-
ferð málsins á Alþingi. Lagt var
fyrir þá, að þeir skyldu allir
halda langar ræður um málið.
Þessu hlýddu allir aðrir en Gísli
Guðmundsson og Ólafur Jóhann-
esson sem þagði í málþófinu og
lét sér nægja þsð, sem hann hafði
sagt við útvarpsumræðuna.
Vitað var, svo sem raunin og
varð, að mest í þessum ræðu-
flutningi yrðu þýðingarlausar
endurtekningar á fjarstæðum,
sem enga stoð hafa. Með þessu
voru ræðumennirnir neyddir til
að verða sér til ævarandi skamm
ar. Bókstafurinn blífur og ræð-
urnar standa í Alþingistíðindum,
síðari kynslóðum til hneykslunar
og skops. Sú flokksnauðsyn að
breiða með mælgi yfir ávirðingar
flokksforystunnar var látin ráða.
Með þessu á fyrst og fremst að
sannfæra Framsóknarmenn hvar
vetna um, að það sé flokksskylda
að standa nú saman. Skapa á það
andrúmsloft að engir eða sem
allra fæstir þori að fylgja sinni
eigin sannfæringu.
„Mesta ógæfa
íslenzkrar
bændastéttar“
Forystumennirnir treysta þvi
einnig, að þeir geti smám saman
lagað sannfæringu fylgismanna
sinna eftir eigin vild. Því miður
er of mikið til í því, sem Páll
Kolka segir hinn 9. mar^ s.l.
í Morgunblaðinu:
„Framsóknarflokkurinn er orð-
in mesta ógæfa íslenzkrar bænda
stéttar. Með hlutdrægum og
ósönnum fréttaflutningi Tímans
hefur hann unnið að því að
þrengja sjóndeildarhring bænda,
spilla tilfinningu þeirra fyrir
réttu og röngu, æsa þá upp í að
meta klíkuhagsmuni meira en
þjóðarhag. Sem betur fer hefur
honum þó ekki tekizt að fá nema
nokkurn hluta bændastéttarinnar
til liðs við sig og sem betur fer
hefur hann ekki náð að gerspilla
Öllum fylgismönnum sínum. Hver
ný kynslóð Framsóknarmanna er
þó æstari og ofstækisfyllri en sú
næsta á undan, enda er það sann
mæli, að lengi, getur illt versnað.
Þeim fjölgar þar í sveit sem von-
laust er að hafa nokkra heiðar-
lega samvinnu við, því að grund-
vallarskilyrði hennr er sann-
girni og virðing fyrir rétti ann-
arra“.
Ný tegund
þingvíta
Flestir málþófsmenn létu sér
lítt eða ekki bregða, þótt fáir
hlustuðu á þá. Þeir komu með
sínar skrifuðu ræður og þuldu
þær mann fram af manni, klukku
tíma eftir klukkutíma á nóttu
sem degi, hvort sem nokkur hlust
aði á þá eða ekki. Til voru þó
þeir, sem ekki vildu una því að
lesa þulu sína yfir tómum þing-
bekkjum. Þessir sjálfumglöðu
menn voru Skúli Guðmundsson
og Hannibal Valdimarsson. Þeir
höfðu lagt mikla vinnu í samtín-
ing sinn, enda skein sjálfsánægj-
an út úr þeim, þegar þeir báru
hann á borð í þingsalnum. Þess
vegna er skiljanlegt, að þeir
vildu láta einhverja verða hans.
vara. Þeir kröfðust þess því af
forseta, að hann hlutaðist til um,
að ráðherrar og stjórnarstuðn
ingsmenn væru kvaddir til að
hlýða á þá. Þá nærgætni höfðu
þeir hins vegar við eigin flokks-
menn, að þeir óskuðu ekki eftir,
að þeir væru til kvaddir og vant-
aði þá þó marga ekki síður en
stjórnarliða.
Óneitanlega er það fágætt að
menn óski atbeina forseta til að
afla sér áheyrenda með valdboði.
Þeir, sem þannig þurfa að fara
að, sanna þar með, að þingbræð-
ur þeirra telja lítinn ávinning í
að hlusta á þá. Raunar er það
skylda þingmanna að sækja þing
fundi, en sú skylda hefur hvorki
fyrr né síðar verið talin fela í
sér kvöð til að hlusta á hvaða
leiðindarollu sem er. Hitt væri
nær að koma á þeirri skipan, ef
forseti þarf að dæma einhvern í
þingvíti, að þau væru fólgin í
því, að hinn vítti skyldi sitja
óhagganlegur undir ræðum slíkra
sem Skúla og Hannibals.
Þjóðliættulegur
málflutningur
E. t. v. færa Framsóknarmenn
sér í sinn hóp það til afsökunar,
að þeir hafi ekki þurft að miða
ákvarðanir sínar um afstöðu til
tillögu ríkisstjórnarinnar við
hagsmuni þjóðarinnar, vegna
þess að þeir réðu hvort eð er engu
um úrslit málsins. Hvernig sem
menn meta þann hugsunarhátt út
af fyrir sig, þá hefur því miður
sem ýmsir málþófsmenn hafa
lagt megináherzlu á, að gera sem
minnst úr rétti íslendinga. Þeir
hafa jafnvel gengið svo langt að
halda því fram, að stækkun fisk-
veiðilögsögunnar 1958 hafi ekki
stuðzt við alþjóðalög og þess
vegna hafi verið tekin sú ákvörð-
un að skjóta henni ekki til Al-
þjóðadómsstólsins. Þessi skýring
hefur aldrei heyrzt áður. Ef hún
væri rétt, mundi hún skýra
margt af því, sem miður fór í með
ferð málsins af hálfu V-stjórnar-
innar. En hingað til hafa forsvars
menn hennar aldrei viljað viður
kenna annað en að þeir hafi þá
verið í góðri trú um öruggan rétt
Islands samkvæmt alþjóðalögum.
Sem betur fer koma hinar nýstár
legu yfirlýsingar þeirra ekki
fram fyrr en núverandi ríkis-
stjórn hefur tekizt að afla viður-
kenningar brezku ríkisstjórnar-
innar á 12 mílna fiskveiðilögsög-
unni. Ella hefðu stjórnarandstæð-
ingar nú lagt Bretum til það
vopn, sem líklegast gat orðið
þeim til sigurs í deilunni.
Vildi fá Breta
inn fyrir undir
herskipavernd!
Svo furðulegar sem þessar yfir-
lýsingar stjórnarandstæðinga
voru, þá var ósk Lúðvíks Jósefs-
sonar ekki síður merkileg, sú,
að Bretar hæfu að nýju veiðar
innan fiskveiðilögsögu okkar
undir herskipavernd. Lúðvík var
svo hugað um þetta, að hann
vildi jafnvel „semja“ við Breta
um þetta og ofbauð ekki þótt sá
samningur gilti næstu fjögur ár-
in Þetta er ótrúlegt en samt satt.
Tjóar Lúðvik ekki að reyna að
hlaupast frá því héðan af, eins
og hann þó nú þegar gerir sitt
bezta til.
Veiðum Breta undir herskipa-
vernd var svo. háttað, að þeir
völdu þau veiðisvæði, sem þeir
töldu sér bezt henta og voru þar
svo lengi sem þeim sjálfum lík-
aði. Við athugun hefur komið i
Ijós, að þessi veiðisvæði náðu
kringum mest alla strandlengj-
una, eins og sett var út á kort,
er birtist 1 Morgunblaðinu s.l.
fimmtudag. Auðvitað er fjar-
stæða, að samningar væru gerðir
af íslands hálfu um slíkar veiði
heimildir til handa Bretum. Vafa-
laust er Lúðvík það jafnljóst
og öðrum. Þvílíkir samningar
mundu vera eindæmi í veraldar-
sögunni.
Hvernig sem Lúðvík Jósefsson
reynir að skýra burt þetta skraf
sitt, afhjúpaði hann með því í
eitt skipti fyrir öll, hvað var hans
me.ta áhugamál í landhelgis-
deilunni. Það var að magna hana
sem mest, halda henn á því stigi,
að hún yrði að langvarandi
ásteitingarsteini milli íslendinga
og Breta. Þar með þóttist hann
hafa- komið fyrir þeirri tíma^s,
sprengju, sem áður en yfir lyki
mundi kljúfa ísland úr Atlants-
hafsbandalaginu.
Eyðilegging
markaða
Með þessu var þó ekki öllu
lokið. í hinni sömu maraþons-
ræðu sinni og Lúðvík lét uppi
óskir um veiðar Breta í ís-
lenzkri fiskveiðilögsögu undir
herskipavernd, fjölyrti hann
einnig um þann skaða, sem ís-
lendingar hefðu af því, ef ísfisks-
markaðir í Bretlandi og Vestur
Þýzkalandi yrðu rýmri en verið
hefur. Hann fór um það mörgum
orðum, að af slíkri rýmkun
mundi hljótast mikil þjóðarógæfa
fyrir okkur.
Eftir þeirri kenningu á það að
vera íslendingum stórhættulegt,
ef þeir geta valið úr mörkuðum.
Að sjálfsögðu nota menn ekki ís-
fiskmarkaðina nema því aðeins,
að það virðist hagkvæmt hverju
sinni. Eins og nú háttar til, er
auðsætt, að framhald togaraút-
gerðar hér getur verið háð því,
að þeir eigi öðru hvoru kost á
því að selja afla sinn í erlendum
höfnum. Þar með er engan veg-
inn sagt, að þeir hætti að leggja
upp aflann hérlendis, Þetta fer
eftir aflabrögðum og öðrum að-
stæðum hverju sinni. Lúðvík vill
ekki að sjómenn og útgerðar-
menn eigi neitt val í þessum
efnum. Hann vill loka dyrunum
fyrir þeim í eitt skipti fyrir öll.
Ástæðan leynir sér ekki. Á þerm-
an veg hyggst hann gera ís-
lendinga háðari mörkuðum í
járntjaldslöndunum en við verð-
um, ef við eigum fleiri kosta
völ. Þessi hugsunarháttur ber
vitni um meira ofstæki og þröng-
sýni en menn hefðu fyrirfram
ætlað að Lúðvík Jósefsson þyrði
að láta uppi, því að hingað til
hefur hann þó í öðru orðinu þótzt
vera sérstakur vinur sjómanna og
útgerðarmanna.
Dýrðin fer af
í augum
gestgjafanna
Allir viti bornir íslendingar
vilja eiga vingott við Rússa ®g
halda þar opnum mörkuðum
fyrir vörur okkar. En allur þorri
manna sættir sig ekki við að
verða bundinn á viðskiptaklafa
hjá járntjaldslöndunum. Menn
vilja eiga margra kosta völ og
geta valið það, sem bezt hentar.
Lúðvík Jósefsson og félags-
bræður hans hafa nú sannað ber-
legar en nokkru sinni fyrr, að
í þessu er grundvallarmunur á
skoðunum þeirra og annarra ís-
lendinga. Þjónustusemi þeirra við
Sovétherranna er slík, að Lúð-
vík Jósefsson opinberar á Alþingi
að hann vilji loka sem flestum
öðrum mörkuðum fyrir lands-
mönnum. Jafnframt því, sem
hann vill allt til vinna til að
halda deilunni við Breta áfram.
Skjótlega eftir útgáfu reglu-
gerðarinnar 1958 fór Lúðvík í
einskonar sigurför til Moskvu.
Eftir Genfar-ráðstefnuna 1960,
þar sem Lúðvík hegðaði sér sem
aukafulltrúi Rússa, hélt hann
austur fyrir járntjald og dvaldi
þar margar vikur við mikla rausn
gestgjafanna. Ekki er um að vill-
ast að Lúðvík var talinii hafa unn
ið mikið afrek. Það þótti bersýni-
lega enginn smábógur, sem hafði
tekizt að fara þannig með eitt
mesta nauðsynjamál íslendinga,
að það yrði til varanlegs fjand-
skapar milli okkar. Nú óttast
Lúðvík, að dýrðin falli af sér í
augum hinna gestrisnu vina hans
austan járntjalds