Morgunblaðið - 18.04.1961, Blaðsíða 12

12
MORGVNBLAÐ1B
Þriðjudagur 18. apríl 1961
fNiwgMitMátöfr
Utg.: H.f. Arvakur. Rcykjavik.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Sigurður Bjarnason frá Vigur
Matthías Johannessen.
Eyjólfur K •viráð Jónsson
Lesbók: Arni Óla, simi 33045.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgieiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Áskriftargjald kr. 45.00 á mánuði innanlands.
1 lausasölu kr. 3.00 eintakið.
SÓSÍALISMINN Á UNDANHALDI
17ið úrslit bæjar- og sveit-'
* arstjórnarkosninga, sem
nýlega fóru fram í Bretlandi,
kom það í ljós, að Verka-
mannaflokkurinn hefur enn
tapað verulega fylgi þar í
Jandi. Hinsvegar hafa bæði
Ihaldsmenn og Frjálslyndir
unnið á.
Það er þannig auðsætt, að
straumur kjósendanna ligg-
ur enn frá sósíalismanum í
Bretlandi. Er þetta mjög al-
varlegt fyrir Verkamanna-
flokkinn, sem orðið hefur að
lúta í lægra hlut fyrir I-
haldsmönnum við þrennar
síðustu þingkosningar. Ef
allt væri með feldu ætti
flokkurinn nú að vera held-
ur í sókn, þar sem stjómar-
flokkur, sem setið hefur að
völdum töluvert á þriðja
kjörtímabil er að jafnaði
byrjaður að tapa fylgi yfir
til stjórnarandstöðunnar. —
Bretar hafa yfirleitt haft
þann hátt á á seinni áratug-
um að skipta um stjórnar-
forustu öðru hverju.
Ástæða stöðugs þverrandi
fylgis Verkamannaflokksins
liggur í augum uppi. Brezk-
um almenningi fannst að
stjórn hans, sem mynduð var
í lok heimsstyrjaldarinnar,
færi alltof geyst í fram-
kvæmd sósíalismans. Þess
vegna reyndist flokknum
ekki kleift að rótfesta hið
mikla fylgi, sem hann fékk í
kosningunum sumarið 1945.
En hér kemur einnig ann-
að til. Stöðugar væringar og
klofningur hefur ríkt innan
flokksins síðustu árin. Er nú
svo komið, að á milli hægri
og vinstri arms hans eru
hafin mikil átök og jafnvel
dregið til fulls fjandskápar
milli einstakra leiðtoga hans.
Loks hefur íhaldsmönnum
þótt farnast vel í stjórnar-
forystu sinni sl. þrjú kjör-
tímabiL
AÐ HVAÐA
GAGNI ?
Ivað sætir vissulega engri
* furðu, þótt Rússar séu
hreyknir af því vísinda- og
tækniafreki sínu að verða
fyrstir til þess að senda
mannað geimfar út í geim-
inn og umhverfis jörðu. Um
svo merkan áfanga er hér
að ræða í baráttu manns-
andans fyrir því, að gera sér
náttúruöflin undirgefin og
kanna leyndardóma alheims-
ins.
En viðleitni sovétstjómar-
innar og kommúnista um
allan heim til þess að nota
þetta tækniafrek í áróðurs-
skyni er vægast sagt barna-
leg. Sú viðleitni er enn ein
sönnun þess, að kommúnist-
ar meta gildi hvers hlutar
fyrst og fremst eftir því,
hvaða áróðursgildi hann hef-
ur fyrir málstað heimskomm
únismans, en láta sér hitt
í léttu rúmi liggja, og líta á
það sem algert aukaatriði,
hvaða gagn mannkyninu
megi verða af afrekum vís-
indamannanna.
En það er einmitt sú spum
ing, sem fyrst og fremst
hlýtur að vakna, þegar tek-
izt hefur að koma mönnuðu
geimfari út í geiminn og ná
því aftur til jarðar, hvaða
þýðingu hefur þetta fyrir líf
og farsæld mannsins á jörð-
inni? Hafa þær getgátur-^til
dæmis við rök að styðjast,
sem slá því fram, að tíminn
kunni að líða hægar úti í
himingeigmnum en á jörð-
inni, og að mögulegt kunni
að reynast að lengja líf
mannsins verulega með því
að koma upp nokkurskonar
heilsuhælum úti í geimnum?!
Margt bendir til þess að
ekki líði á löngu áður en
Bandaríkjamenn vinna hlið-
stæð afrek á sviði geimrann-
sókna og Rússar hafa nú
unnið. Milli þessara tveggja
stórþjóða stendur yfir mikið
kapphlaup á þessu sviði. Má
vel vera að það verði til
góðs og leiði til meiri ár-
angurs en ella hefði náðst.
En á engu sviði virðist þó
alþjóðleg samvinna eðlilegri
og sjálfsagðari en einmitt á
sviði geimrannsókna og geim
ferða. Ef hagnýta á þekkingu
mannsins og möguleika hans
til þess að sigrast á óravídd
um himingeimsins til góðs
fyrir gervallt mannkyn og
til þess að skapa frið og ör-
yggi á jörðinni, ættu allar
þjóðir að sameinast um þetta
mikilvæga verkefni
VAXANDI
FERÐAMANNA-
STRAUMUR
TTorfur eru á mjög auknum
ferðamannastraum hing-
að til lands á komandi sumri.
1 hinni heigu borg, Lhasa, verður nú varla þverfótað fyrir hinum „rauðu" hermönnum Peking-
stjómarinnar. Og nú þýðir Tíbetum ekki að horfa vonaraugum til hinnar einstæðu Potalahallar,
sem sést gnæfa yfir herskarana hér á myndinni. Þar situr enginn Dalai Lama lengur.
itt hrjáða laná‘
HEIL þjóð er að farast, hægt
og bítandi — og við vitum
Ástæða þess er fyrst og
fremst sú, að miklu hag-
kvæmara er fyrir útlendinga
að koma hingað síðan gengi
íslenzkrar krónu var skráð í
samræmi við raunverulegt
verðgildi hennar þá er þess
einnig að gæta, að aukinn
flugvélakostur ísl. flugfélaga
gerir útlendingum auðveld-
ara um vik að komast hingað
og dvelja hér þann tíma, sem
þeir óska. Loks hefur nokkuð
verið unnið að því að bæta
úr gistihúsaskorti hér á
landi, enda þótt mikið bresti
á að nokkru lokatakmarki
hafi verið náð í þeim efnum.
Veruleg bót verður að hinu
nýja bændahóteli, þegar það
tekur ti. «tarfa. En brýna
nauðnsyn ber til byggingar
gistihúsa af hóflegri stærð
víðsvegar um landið og þá
einkum í þeim landshlutum,
sem erlendir ferðamenn
sækja helzt til. Þá er það og
hörmulegt að ekkert skuli
gerast í gistihúsamálum Þing
valla. Á þann stað koma
fleiri menn, erlendir og inn-
lendir en nokkurn annan
stað á hverju sumri. En þar
er veitingahús, sem er ger-
samlega ófullnægjandi og
raunar þjóðinni vansæmandi.
Ástæða er til þess að
fagna vaxandi ferðamanna-
straum. Þjóðin rnirn hafa af
honum töluverðar gjaldeyris-
tekjur og þörfin fyrir nýjar
gjaldeyrislindir er ekki sízt
brýn, þegar horfur eru á
verulegum aflabresti á vetr-
arvertíð. Allt ber að sama
brunni um það að við íslend-
ingar getum ekki lengur
byggt gjaldeyrisöflun okkar
svo að segja eingöngu á
brigðulum sjávarafla. Við
verðum að fara nýjar leiðir,
byggja upp nýjar atvinnu-
greinar, hagnýta betur auð-
lindir landsins, gera útflutn-
ingsframleiðslu okkar fjöl-
breyttari og verðmætarL
varla af því, enda er fátt um
fréttir þaðan. Það eru Tíbet-
búar. Aðeins stöku sinnum
berst einmana neyðaróp út
fyrir járntjald það, sem kín-
versku kommúnistaherrarnir
Bróðir Dalai
Lama skrifar
um ómurleg
órlög Tíhets
í nýútkominni
sógu síimií
hafa reist umhverfis hið
hrjáða land, en það er til
lítils, því að enginn virðist
geta aðhafzt neitt til bjargar
— eða enginn þorir a.m.k. að
gera neitt. — Þúsundir Tíbet
búa hafa flúið ástkæra ætt-
jörð sína eftir að hinir kín-
versku kommúnistar hófu
valdatöku sína þar, og í
þeim hópi er andlegur og
veraldlegur leiðtogi Tíbets,
Dalai Lama, og fjölskylda
hans, sem á nú hæli í Ind-
landi.
Nú hefir bróðir Dalai Lama,
Thubtu Dschigme Norbu, skrif-
að sögu sína, J>ar sem hann fjall-
ar einnig um land sitt og örlög
t>ess. Bókin er rituð í samvinnu
við Austurríkismanninn Heinrich
Harrar, sem þekkir mjög náið
til í Tíbet. Hún er nýkomin út
á ensku og nefnist „Tibet is
My Country".
• Harrer þaulkuunugur Tíbet
Heinrich Harrer var í fjall-
gönguleiðangri í Tíbet, þegar síð
ari heimsstyrjöldin brauzt út.
Englendingar tóku hann þá hönd
um og settu hann í stofufangelsi
í 'herbúðum í Dehra Dun í norð-
anverðu Indlandi, — en honum
tókst að flýja þaðan, ásamt ein-
um vini sínum, og komast alla
leið til Lhasa, höfuðstaðar Tíbets.
Alla leiðina, um 2100 km, fóru
þeir fótgangandi. Og það var svo
sem ekki um neitt sléttlendi að
fara — 50 fjallaskörð í um 5000
metra hæð, og eitt þeirra, „Gor-
eng La“, er meira að segja 6000
m hátt. En þrátt fyrir ólýsanlega
erfiðleika komust þeir félagar á
leiðarenda og fengu góðar við-
tökur í Tíbet, þar sem Harrer
dvaldist síðan um tíu ára skeið
og var m. a. um tíma eins konar
ráðgjafi Dalai Lama. Er hann
því manna kunnugastur mönn-
um og málefnum 1 Tíbet. —
Nokkru eftir að Dalai Lama og
fjöHkylda Ihans flúðu ættland
sitt, hitti Harrer bróður hans,
Norbu, í New York. Þar samdist
svo með þeim, að þeir skyldu
vinna saman að bók um líf Nor-
bus — og nú er hún sem sagt
nýkomin út.
• Nægjusemi ®g lífshamlngja
Norbu og bræður hans eru
synir óbreytts bónda, sem alla
ekki hefir getað ímyndað sér,
að nokkur úr sinni fjölskyldu
ætti eftir að komast til æðstu
valda og virðingar í Tíbet. — Við
erum vönust því að líta á Tí-
betbúa sem vanþróaða þjóð I
flestum efnum — þjóð, sem lifir
enn aftur í grárri forneskju,
þiiitt fyrir ýmsar merkilegar
menningarerfðir, sem við höfum
heyrt misjafnlega mikið um. Og
DALAI LAMA. — Myndln ti!
vinstri var tekin, þegar hann var
þriggja ára, eftir að munkamir
höfðu „fundið“ hann sem hinn
nýja leiðtoga. Hin myndin var
tekin rétt áður en hann flúði
Iand undan ofsóknum hinna
kínversku kúgara.
þótt sú skoðun, að Tíbet-búar
lifi i rauninni langt aftur í
öldum, breytist kannski ekki við
lestur sögu Norbus, munu menn.
spyrja sjálfa sig, hvort þeir Tí-
betmenn hafi ekki í sannleika
verið fullt eins ánægðir með
lífið og tilveruna og við hin,
sem stærum okkur af því að til-
heyra háþróuðum menningar-
þjóðum, sem svo kallast.
Vissulega voru engir bílar,
ekkert útvarp, ekkert rafmagns-
Ijós i litla sveitaþorpinu, þar
sem Norbu fæddist og forfeður
hans höfðu lifað mann fram af
manni — en fólkið saknaði þá
ekki heldur þessara undra menn,
ingarinnar. Bændurnir áttu eng-
ar dráttarvélar og engar mjalta-
vélar, en fólkið hafði yfirleitt
nóg að bíta og brenna, og ef
dæma má eftir hrifningarorðum
Norbus um matseldarlist móður,
hefir ekki s'kort fjölbreytni i
mataræðinu.
□ □ □
í þessu merkilega landi var
ekkert starf fyrir lögreglu eða
Framh. á bls. 17.,