Morgunblaðið - 28.06.1961, Blaðsíða 3

MiðviKudagur 28. juní 1961
MORGVNBLAÐIÐ
3

Kuwíuit

lítið land mikilla
auðæfa
HIÐ LITLA og olíuauðuga '
furstadæmi Kuwait fyrir
botni Persaflóa er nú kom
ið í heimsfréttirnar, vegna
þess, að stjórnin í grann-
ríkinu írak hefir lýst því
yfir, að Kuwait hljóti að
teljast óaðskiljanlegur
hluti íraks. — Þetta gerð-
ist aðtíins nokkrum dögum
eftir að felldur var úr
gildi gamall samningur
milli Bretlands og Kuwait,
en samkvæmt honum fóru
Bretar með utanríkisþjón-
ustu Kuwait og fursta-
dæmið var í rauninni
verndarríki þeirra. Um
leið og samningur þessi
var felldur úr gildi, hinn
19. þ. m.j gerðu ríkin svo
með sér nýjan vináttu-
samning, en samkvæmt
honum eiga Bretar að
veita Kuwait aðstoð, ef
ríkisstjórnin þar æskir
þess. Vísar furstinn í olíu-
ríkinu nú að sjálfsögðu til
þessa samnings gagnvart
fullyrðingum íraksstjórn-
ar um að Kuwait tilheyri
írak.
Kuwait er lítið land, og
mundi sjálfsagt enginn ásæl-
ast það, ef ekki væri olían,
Abdullah as-Salin as-Sabah,
fursti. — Vellauðugur mað-
ur og góður stjórnandi.
Kuwait, vestanvert við ý%, JZ
botn Persafióa og ná- - -----? V______
grannalöndin. ■ r ? \ NEUI^^bTS.R1I—
•S.
Uland
Persicui
Gidf
aj Ahmadi l
OilField
því að aðrar auðlindir eru
ekki fjölskrúðugur.. En það
er líka ekki neinn smáræðis
auður, sem þessi litli land-
skiki á, þar sem olíulindirn-
ar eru, því að þær eru tald-
ar einhverjar hinar mestu í
heimi.
★ Stærð og íbúafjöldi
Furstadæmið er aðeins
um 15.500 ferkílómetrar að
flatarmáli, og mikill hluti
þess er eyðimörk að mestu,
sem vart er nothæf til ann-
ars en beita þar úlföldum,
sem eru nægjusöm dýr, eins
og kunnugt er. Kuwait er
hið nyrzta nokkurra lítilla
furstadæma við Persaflóa, og
ligur Irak, sem nú gerir til-
kall til þess, að því að norð-
an og vestan, en að sunnan
er hlutlaust belti milli fursta
dæmisins og Saudi Arabíu
(sem nú hefir heitið Kuwait
stuðningi gegn írak, ef á
þurfi að halda). — íbúar
landsins eru nú taldir um
210 þúsund, mest Arabar, en
einnig nokkuð af Bedúínum.
Búa um % hlutar íbúanna í
höfuðborginni, Kuwait, sem
er langstærsta borgin. Önnur
mesta borgin er olíuhöfnin
Mina-alAhmadi. — Áður en
olían kom til og hressti upp
á efnahaginn í Kuwait, lifðu
íbúarnir einkum á verzlun við
' ríkin við Persaflóa og á
strönd Austur-Afríku. Einnig
verzluðu þeir nokkuð við
Indverja. Þá voru fiskveiðar
nokkur atvinnuvegur — og
sér í lagi perluveiðar, sem
enn eru nokkuð stundaðar.
★ Oiia — framfarir
Það eru nú rúm 20 ár
síðan olía fannst fyrst í Ku-
wait, en vinnsla hennar hófst
ekki að neinu ráði fyrr en
árið 1946. Síðan hefir olíu-
vinnslan farið hraðvaxandi
— aukizt úr rúmlega 2 millj.
lesta árið 1947 og upp í nær
70 milljónir lesta, eins og
olíuframleiðslan mun nú vera.
Árið 1947 voru olíubrunnarn-
ir 12, en nú eru þeir um 300
talsins. Olíuvinnslan hefir
einkum farið hraðvaxandi síð
asta áratuginn.
Á þessum eina áratug hafa
líka orðið gífurlegar breyt-
ingar á högum manna í Ku-
wait, svo að kalla má al-
gera byltingu. Samgöngum
hefir verið komið í gott horf,
nýtízku skólar hafa risið af
grunni með miklum hraða,
svo og sjúkrahús, búin hin-
um fulkomnustu lækninga-
tækjum, sem völ er á. Og
öll menntun og sjúkrahjálp
er borgurunum veitt ókeypis.
— í Kuwait eru nú 104 barna-
og framhaldsskólar, og eru
þar við nám rúmlega 40 þús.
ungmenni, eða 25.000 piltar
og 15.300 stúlkur. Mun Ku-
wait vera eina Arabalandið,
þar sem stúlkur eru alger-
lega jafnréttháar piltunum
— og þó miklu fleira — olíu-
lindunum áð þakka. Engir ■
furða þótt Kassem í Irak líti
hýru auga til þessara auð-
linda.
★ Tíu þúsund milljónir
Furstinn (sheikinn) ai
Kuwait, þjóðhöfðingi lands-
ins, heitir Abdullah as-Salin
as-Sabah. Hann tók við völd-
um árið 1950, eða skömmu
eftir að olíuauðurinn tók að
lyfta hag landsins. Samkvæml
landslögum á furstinn alla
olíuna, sem þar finnst, en
sérstöku félagi er leigður rétt
urinn til olíuvinslunnar —
Kuwait Oil Company í Lund-
únum. Hluthafar í félagi
þessu eru svo aftur á móti
tvö ,,olíutröll“, brezkt og
bandarískt: „The British
Petroleum Company“ (BP)
og „Gulf Oil Corporation" j
Bandarík j unum.
Talið er, að tekjur furstans
af Kuwait — sem einkum
eru „olíutekjur" — hafi á
síðasta ári numið hvorki
meira né minna en 100.000.000
sterlingspunda, eða sem svar
ar rúmlega tíu þúsund millj.
íslenzkra króna! Hann er
líka talinn einhver allra auð-
ugasti maður heimsins — en
hins vegar þykir hann verja
auði sínum vel, landi og þjóð
Olíuhöfnin mikla, Mena Ahmadi og borgin, sem þaut upp
á nokkrum árum. —
með tilliti til skólanáms. —
Enn má geta þess, til þess að
glöggva sig á framförunum í
Kuwait, að þar hefir verið
komið upp miklum stöðvum
til þess að vinna ferskt vatn
úr sjó, en vatnsskortur hefir
löngum verið vandamál þar
eystra. Eru nú unnar um 12
milljónir lítra af fersku vatni
úr sjó daglega í Kuwait. —
Enn fremur má geta þess, að
Kuwait-menn hafa nýlega
komið sér upp 70 þús. kwst.
rafmagnsstöð. Allt er þetta
til góðs. Hann er raunveru-
lega algerlega einráður í land
inu (og nú einnig út á við,
eftir að hinn gamli samning-
ur við Breta var felldux úr
gildi). Reyndar er eins konar
ríkisstjórn starfandi í land-
inu, eða „Æðsta ráð“ eins
og það nefnist. En ráð þetta,
sem furstinn setti á stofn
árið 1956, er eingöngu skip-
að meðlimum furstafjölskyld-
unnar — svo að væntanlega
getur karl ráðið þar býsna
miklu.

Islenzk og dönsk hand
rit á sýningu i Höfn
BERLINGATIÐnSTDI skýra frá
'því að á laugardaginn hafi verið
opnuð í Konunglega bókasafninu
sýning á gömlum handritum.
Telur blaðið að aðsókn að henni
muni verða mikil sakir þess að
nokkur hinna íslenzku handrita,
eem mjög hefur verið deilt um,
eru þar til sýnis.
j Meðal handrita sem blaðið tel-
i wr upp á sýningunni er Flateyjar
bók, en af dönskum handritum
má nefna Dalby-bókina frá tím-
um Svend Estridsens og hin at-
Hjartabókin hefur inni að
halda elztu alþýðuvísur Dana
hyglisverða Hjartabók frá 16.
öld. Athygli vekja einnig handrit
eftir Tycho Brahe, Niels Steen-
sen, H. C. Andersen og Sören
Kierkegaard.
Tycho Brahe handritið inni-
heldur skýrslu um stjörnuathug-
anir hans á eynni Hveðn á árun-
um 1577—81 og er bókin opin á
lýsingu hans á tunglmyrkvanum
1581. Það þykir merkilegast við
Upphafsstaíur í Flateyjarbo
bók þessa að hún er með rithönd
Tycho Brahes sjálfs, en flestar
bækur sínar las Tycho skrifurum
fyrir.
STAKSTEIMR
Tíminn hefur forystuna
Nokkur áhöld hafa verið um
það síðustu dagana, hvort systur
blaðanna Tímans eða Þjóðviljans
væri taugaveiklaðra. Nú um
helgina tók Tíminn greinilega
forystuna, svo að ekki þarf leng
ur um þetta að deila. í sunnudags
leiðara Tímans er stjórnarfari á
íslandi líkt við stjórnarhætti á
Spáni og Portúgal. Hér á árunum
átiiu Sjálfstæðismenn því að venj
ast að vera líkt við einræðisherra
Suður-Ameríkuríkja, síðan kom
Syngmann Rhee, þá Menderes og
nú er sjálfur Franco kominn til
sögunnar. En skringileg tilviljun
er það, að sama daginn og þess
ritstjórnargrein birtist í Tíman-
um, þá er æðsti prestur kommún-
ista á íslandi allt í einu farinn að
draga í land. Einar Olgeirsson
segir í grein í Þjóðviljanum:
„Nú var ritstjórn Morgunblaðs
ins ekki þá frekar en nú skipuð
neinum illmennum, nazistum eða
slíku. Þvert á móti. Þarna voru
að verki dagsfarsgóðir heiðurs-
menn“.
Tímamenn
„á verkfallsverði“
Þjóðviljinn í gær er skömm-
ustulegur út af verkfallsmálun-
um, en því er hinsvegar ekki til
að dreifa í Tímanum. Ein fyrir-
sögn þess blaðs hljóöar þannig:
„Á verkfallsverði“.
Þannig eru Tímamenn komnir
á verkfallsvörð. Grein þessi hefst
á eftirfarandi orðum:
„f gær reyndi Sindri ennþá
eimu sinni verkfallsbrot'*.
Og með greininni fylgir mynd
af „verkfallsvörðum*1. Þar er tal-
að um Guðmund J. Guðmunds-
son, sem nokkurs konar frelsis-
hetju og greinin öll í þeim stíl, að
nóg hefði þótt um, ef hún hefði
birzt í Þjóðviljanum. En athyglis
vert er að Þjóðviljinn minnist alls
ekki á þetta „verkfalisbrot“. Hjá
Sindra mun ekkert ólöglegt að-
hafzt. Þar vinna aðcins mean,
sem ekki eru í Dagsbrún. Má ef
til vill segja, að kommúnistar
gjaldi þess nú að hafa lialdið
mönnum þessum utan Dagsbrún-
ar, en lögum samkvæmt geta all
ir unnið, sem ekki cru félags-
bundnir í félagi, sem á í verk-
falli. Þjóðviljamenn geVa sér líka
fulla grein fyrir þessu. Þeir
minnast ekki einu orði á vinnu
þá, sem nú er unnin í þessu fyrir
tæki.
Tíminn heimtar afskipti
En þrátt fyrir ofsann, þá eru
þeir Tímamenn augsjáanlega orðn
ir hræddir við stuðning sinn við
verkfallið og kref jast þess nú há-
stöfum að ríkisstjórnin leysi það
með beinum afskiptum. í rit-
stjórnargrein í gær segir m.a.:
„Eitt munu flestir landsmemt
a.m.k. sammála um og það er, að
sú ríkisstjórn, sem ekki leggur
sig fram um að leysa þá hat-
römmu deilu, sem nú stendur yf-
ir, hefur margfaldlega fyrirgert
rétti sínum til að stjórna land-
inu“.
Og á öðrum stað í blaðinu seg-
ir:
„Hún (ríkisstjórnin) hefur svo
mörgum dögum skiptir látið
stranda á því einu, hvernig greiða
skuli 1% launanna".
Tíminn krefst þess þannig, að
ríkissjórnin hafi bein af.skipti af
vinnudeilunum og leysi þær. Er
þar varla um aðra leið að ræða
en setningu bráðabirgðalaga og
má út af fyrir sig segja að ánægju
leg sé sú yfirlýsing Tímans að
réttmætt geti verið að beita bráða
birgðalögum í sllkum tilfellum,
en ekki heyrðist þó úr þeirri átt,
þegar flugmannadeilan var leyst
á þann veg í fyrra eða þegar
rekstur millilandaflugsins var
tryggður nú í upphafi verkfalls
ins.