Morgunblaðið - 28.06.1961, Blaðsíða 9

Miftvilúidagur 28. júní 1961
MORGUNBLAÐIÐ
9
EFTIRFARANDI er beimt fnarn-
ihald greinar nr. 2, sem birtist í
tolaðinu í gær. Þar var lítillega
greinit frá því, hvaða „meðul“
helzt eru notuð á kúrstöðunum
og hvemig sjúklingar eru þar
meðhöndlaðir. — Hér á eftir verð
lur lauslega sagt frá því, með
hverjum 'hætti heilsuböð hófust
í Bad Nauheim drepið á hið
imerka rannsóknastarf, sem þar
er unnið o. fl.
• FRÁ SALTVINNSLU TIL
is HEILSUBAÐA
Bad Nauheim framúrskar-
Bndi vinalegur bær, þegar við
fyrstu sýn — fagurlega staðsett-
ur og skjóllega, undir suðaustur-
jaðri Taunus-hæðanna, sem
breiða sig um mikið landflæmi,
mjög skógi skrýdd. Þótt bærinn
«4■*£
MlwwúiiftfViftiiWW—noirrf-in—
Hugað uð heilsubrunnum

gerða tilvilljun, að sú þróun hófst,
fyrir nær því hálfri annarri öld,
sem breytti saltvinnsluþorpinu
Nauheim í heilsulindabæinn Bad
Nauheim. — Saltvinnslan var
æði volksöm, og verkamennimir
þjáðust margir af slæmri gigt.
Ýmsir þeirra böðuðu sig í hinu
volga, saltmengaða lindavatni —
og veittu því þá eftirtekt, að
þeim batnaði brátt gigtin, eða
dró a. m. k. mjög úr henni. Er
þetta þótti sannreynt, var ráð-
izt í það, árið 1835, að reisa hin
fynstu baðhús fyrir almenning.
— Tók nú brátt að fara orð af
þessum „nýju“ heilsulindum, og
gestastraumurinn jókst ár frá ári.
— Saltvinnsluþorpið var orðið að
dálitlum heilsubaðstað. Fyrir
sér fyrir þessari framkvæmd, og
hafði ‘hann á hendi stjórn stofn-
unarinnar frá upphafi og allt til
ársins 1956, er dr. Victor R. Ott
frá Zúrioh var fenginn til að
taka við stjórninni og stöðu próf.
Webers við háskólann. Nafn
Webers er löngu víðfrægt orðið
— og enn gengur þessi „nestor“
þýzkra hj artaisérf ræðinga að
störfum dag hvern, enda þótt
hann sé nú orðinn 83 ára gamali.
— Okkur félögunum gafst tæki-
færi til að hitta þennan merka
mann sem snöggvast. — Talið
barst að vonum að möguleiikun-
um til þess að koma upp heilsu-
baðstað á íslandi og því, hvílík-
ur fjársjóður jarðhiti gæti verið
á fleiri sviðum. Sagði þá hinn
ud Nuu
liggi í þjóðbraut (t. d. aðeins
skamman veg frá Frankfurt, en
um þá borg liggur aðalstraumuæ
erlendra ferðamanna inn í Þýzka
land að vestan) og það hafi haft
míkla þýðingu fyrir þróun hans,
Ihefir samt tekizt furðuvel að
varðveita þar þá náttúrlegu frið-
sæld, sem talin er aðalsmerki
hvers góðs heilsubaðstaðar. Nau-
(heim er ekki heldur stór bær,
aðeins með 13—14 þús. íbúa.
Þarna snýst nú raunverulega
el'lt um heilsulindirnar og þær
stofnanir, sem þar hafa risið í
sambandi við þær. En þótt hinar
heitu og efnarífcu laugar hafi
verið þarna fyrir hendi frá alda-
óðli, var ekki tekið að nýta þær
tii heilsubóta fyrr en komið var
fram á 19. öld. — Ekki er þó
6vo að skilja, að lindavatnið hafi
runnið til ónýtis úr iðruim jarðar
ellt ti'l þess tíma. Það er vitað,
eð þegar fyrir meira en tvö þús-
und árum nýttu menn lindavatn
ið til saltvinnslu — og enn þann
dag í dag er nokkur saltvinnsla
6tunduð í Nauheim (venjulegt
jnatarsalt og baðsölt) úr því
vatni, sem ekki þarf að nota í
6'mbandi við böðin.
Það var eiginlega fyrir hálf-
Vi8 inngang hinnar frægu
Verckhoff-stofnunar
um það bil 100 árum urðu svo
þau tímamót í sögu og þróun
bæjarins, sem hann nú byggir
frægð sína á.
• MIKLAR VÍSINDA-
RANNSÓKNIR
Bad Nauheim er nú talinn
ein'hver allra fremsti baðstaður
í heimi, þeirra er fást sénstak-
lega við ýmsa hjartasjúkdóma
— og þar var einnig unnið
brautryðjandastarfið á því sviði.
— Fram yfir miðja síðustu öld
var það ríkjandi skoðun meðal
lækna, að böð vænx ekki aðeins
gagnslaus gagnvart hjartasjúk-
dómum, 'heldur beinlínis varhuga
verð. — Það gerðist svo árið
1859, að kunnur læknir í Bad
Nauheim, dr. Friedrich Wilhelm
Beneke, kollvarpaði þessari kenn
ingu í ritgerð, sem hann gaf út
og byggð var á víðtækum rann-
sóknum hans. Mættu hinar nýju
kenningar Benekes mikil’li mót-
spyrnu í fyrstu, en þær voru
byggðar á traustum gruhni og
urðu ekki vefengdar til lengdar
— og brátt tóku aðrir baðstaðir,
sem höíðu svipaða aðstöðu og
Bad Nauheim, að beita aðferðum
hans.
Merki þessa ötula visinda-
manns og brautryðjanda hefir
verið haldið uppi í Nauheim til
þessa dags, því að visindalegar
rannsóknir í sambandi við böðin
eru þar stundaðar _ af miklu
kappi, og aðstaða til þeirra er
mjög góð — raunar til fyrir-
myndar öðrum baðstöðum, að
því er mér virtist við skjóta yfir
sýn. Þar ér t. d. merk og þekkt
vísindastofnun á sviði hjarta-
rannsókna, „Willliam G. Kerck-
hoff HerzforsehungsinstitU't“,
sem heyrir undir hið fræga Max-
Planck-vísindafélag, ásamt til-
heyrandi „prak'tískri" rannsóikn-
arstofnun (Kardiologisehe Abtei-
lung), sem reynir og fullkomnar
nýjar lækningaaðferðir á sviði
hjarta- og blóðrásarsjúkdóma, á
grundvelli rannsókna Kerckhoff-
stofnunarinnar. Þá er og starf-
andi í sambandi við þessar stofn
anir fuUkomið sjúkrahús, „Kerek
hoff Klinik", þar sem sjúkling-
ar fá þegar að njóta árangurs-
ins af starfi vísindamannanna.
— Forstöðumaður Kerpkhoff-
stofnunarinnar, dr. med. Rudolf
Thauer, sem jafnframt er pró-
fessor við háskólann í Giessen,
er mjög þekktur maður á sínu
sviði.
* w *
Sköinmu fyrir heimsstyrjöldina
fyrri vár komið á fót rannsókna
stofnun á sviði baðlækninga í
Bad Nauheim. Það var ungur og
ötull sérfræðingur í hjartasjúk-
dómum, próf. A. Weber við Gies
sen-háskóla, sem einkum beitti
kvæmdir hófust 1958. — Eins og
stendur er mikið af starfi Bað-
lækningastofnunarinnar unnið í
fullko'mnasta heilsuhæli bæjar-
ins, „Groedel Sanatorium". Dr.
Victor Ott er einnig forstöðu-
maður þess heilsuhælis.
— Mörg fleiri heilsuhæli og
rannsóknarstofna'nir eru í Bad
Nauheim heldur en hér hafa
verið nefnd. — Við íslendingarn
ir skoðuðum allar fyrrgreindar
stofnanir, sem hafa nána sam-
vinnu, enda þótt 'hver um sig
sé jafnframt sérhæfð á vissu
sviði. Það er einikum eftirtektar-
vert við fyrstu sýn, hve allt
skipulag er gott og þaulhugsað.
— Er það raunar engin ný 9aga
um þýzka vísindamenn, að þeir
sýni nákvæmni í störfum og
hugsi rækilega áður en þeir fram
kvæma hlutina — og gætu marg
ir tekið þá sér tU fyrirmyndar
■að því leyti.
• IIIÐ NAUÐSXNLEGASTA
Prófessor Victor Ott flutti
fyrirlestur fyrir okkur síðari dag
irm, sem við dvöldumst í Nau-
■. .....
tJtsýn frá efstu hæð hins nýja stórhýsis Baðlækninga-
stofnunarinnar í Nauheim. Allt er vafið í gróðri.
aldni og reyndi vísindamaður m.
a. þessi eftirtektarverðu orð
fyrir okkur: — Það land, sem á
sjó — og eld í iðrum jarðar, er
vissulega auðugt.
Prófessor Weber hóf baðlækn-
heim. Ræddi hann á ljósan hátt
um þýðingiu heUsubaða fyrir al-
menna heilbrigði. Lagði hann
megináherzlu á það, að enginn
mætti ætla að unnt væri að
iækna alla sjúkdóma með böð-
„Grosse Sprudel“ (Stóra
lindin) inni í miðju bað-
húsahverfinu í Nauheim. I
auglýsingabæklingum er
þessi litli „geysir“ gjarna
nefndur „vörumerki Bad
Nauheim“.
unnt að meðhöndla með áhrifa-
ríkari hætti en böðum og öðrum
þeirn aðferðum, sem tíðkast á
kúrstöðunum. Fyrir því væri
fengin óyggjandi reynsia.
— Þegar byggja skal upp nýtt
heilsubað, er það fyrir mestu, að
staðurinn sé rétt valinn — að
valið sé byggt á grundvelli ná-
kvæmra vísindalegra rannsókna,
sagði dr. Ott. Og um sjálft starf
ið á baðstöðunum og lækninga
mögulei'ka sagði hann m. a. eiitt-
hvað á þessa leið: — Það, sem
e. t. v. er nauðsynlegast af öllu,
er rétt og öruigg sjúkdómsgrein
ing áður en sjúklingur er látinn
fara í heilsuböð — og svo hitt,
að læknar fylgist mjög náið með
'hverjum sjúklingí meðan á „kúm
um“ etendur. Mistök í þessum
efnum geta orðið óbætanleg, en
vonin um árangur er hins vegar
mdkil, ef nákvæmni og fuill sam-
vizkusemi er viðhöfð, svo sem
sjá má af skýrslum, sem byggðar
frægustu „hjartubuði” í heimi
ingastofnunina í Bad Nauheim
till vegs og virðingar, en síðan
1929 hefir hún verið ein af stofn-
unum háskólans í Gieasen, og þá
var einnig stofnaður sérstakur
kennarastóil í baðlækningafræði
við skólann. Nú hefir annar mað
ur tekið við því forustuhlutverki,
sem próf. Weber gegndi um ára-
tugi af slíkri prýði, að bæði
hann sjálfur og staðurinn hlutu
mikla frægð fyrir. En varla mun
merki hans falla, því að dr.
Victor R. Ott, sem „erft“ hefir
störf hans. er talinn mjög fær
víisindamaöur og læknir og er
nú eitt stærsta „nafnið" í heimi
baðlækningafræðinnar.
* * *
Dr. Ott hefir nú yfirumsjón
með öllum útbúnaði og skipulagi
nýs stórhýsis, sem verið er að
reisa yfir Biaðlækningastofnunina
en þar verða ekki aðeins a'lls
kyns böð, „inhalatorium“ o. s.
frv., heldur og sjúkrastofur fyrir
50 sjúklinga, rannsóknarstofur,
fyrirlestrasalir, sérstök deild til
sjúkdómsgreininga o. fl. — þetta
nýja stórhýsi, sem kosta mun
fulQbúið rúmlega 7 milljónir
marka, mun enn bæta mjög alla
aðstöðu tiil lækninga og vísinda-
legra rannsókna í Bad Nauheim.
Það á að verða tilbúið til starfa
næsta sumar, en byggingafram-
v « .'«w
Á kúrstöðunum er mikið gefið út af gamankortum eins og
þessu, sem sýnir blóðrásartruflanir í skoplegu ljósi.
um, en sá misskilningur væri all-
útbreiddur. T. d. væri það ljóst,
að þýðingarlaust væri fyrir
berkla- og krabbasjúklinga að
reyna heils'Uböð — og bæri meira
að segja að vara mjög rækiilega
við slíiku. Hi’tt væri svo aftur á
móti jafnvíst, að viss.a sjúkdóma
— og á vissu stigi — væri varla
eru á ýtarlegum athugunum
lækna og vísindamanna.
Dr. Ott ræddi nokkuð um
hverina á íslandi, einkum í
Hveragerði, sem hann hefir
kynnt sér sénstaklega. — Kvað
hann efnasamsetningu þeirra að
ýmsu leyti merkilega, ek’ki sízt
Frh. á bls. 12