Morgunblaðið - 06.07.1961, Blaðsíða 3

Fimmtudagur 6. júlí 1961
MORGVNBLAÐIÐ
3
Prentarar og bók-
bindarar semja
STAKSTEI Wl!
Þarna kennir margra grasa, þótt ekki séu það
Járnið
talar
ÉG sat um stund á Arnarhóli
og horfði á sólina, unz hún
varð feimin og dró skýiuna
fyrir andlitið, eins og austur-
lenzk konia. Hún vissi, hvað
ég var að hugsa. Þær vita það
aílitaf. Nokkrir rónar — og til
vomandi rónar — lágu eims og
trénaðir stönglar í golunni.
— Helvíti, sagði einn.
Ákavívi, sagði annar.
Ég stóð upp og rölti niður
Hólinn. Á horninu á Kaikofns
vegi og Sölvhólsvegi sá ég
skilti: Kaupi brotajárn og
málma.... Þarna var áður
'kolaport — draugaport. Kol
minntu mig alltaf á drauga,
þegar ég var drengur. Það var
eins og myrkrið — andi þess
— hefði safnazt í hvern kola-
mola, fengið harða og áþreif-
anlega mynd og biði þess að
leysast úr læðingi og gleypa
litla drengi — í líki eldsins.
Portið var fullt af brota-
járni, sundurtsettum hlutum
úr bílum, bátum, steypuvél-
um, mulningsvólum, hrærivél-
um — og þarna var gamall
mjólkurbrúsi.
— Þetta er ljótt sagði ég við
mann, sem var skítugur upp
fyrir haus að lemjia og rista
járnið í sundur. <
— Nei, þetta er fallegt,
. sagði hann.
— Ha?
— Þetta er gull.
■— Peningar?
— Já, það er sama, hvort
það er þetfa eða eitthvað
annað.
— En hvað með sálina?
— Brotajám.
— Já, eða gull.
Hann sagði ekki neitt, en
beygði sig niður og hélt áfram
að rista járnið í sundur
með logsuðutækjum. Senni-
lega kenndi það ekki til, en
ryðið var eins og hrúður á
gömium og grónum sárum.
— Það er saga á bak við
marga þessa 'hluti, sagði ég.
— Já, sagði hann og rétti úr
sér aftur, þarna er til dæmis
ljósamótor úr gömlum togara,
sem strandaði í Grindavík ár-
ið 1922, að mig minnir. Einu
sinni var komið með gamla
mulningsvél, sem hafði fengið
verðlaun árið 1910 fyrir góða
endingu. Hún var falleg.
Gömilu mennirnir voru reiðir
yfir örlögum hennar. Og einu
sinni var komið með gamlan
bíl — árgerð 1920—1928. Hann
flutti allt byggingarefnið í
gömlu Sogsvirkjunina. Þetta
var merkilegur bíll, með drif
á öllum hjólum. Þeir sögðu,
að það hefði þurft tvo menn
til að stýra honum í ófærð. Þá
voru ekki vökvastýrin. Ég
man, hvað húsið var falilegt á
honum, sjáðu....
Hann teiknaði húsið á gamla
bílnurn, sem var ekki lengur
bíll, í ryðið á gömilum járn-
skáp, gluggana og dyrnar og
stýrið.
— Þetta er þá hálfgert þjóð
minjasafn, sagði ég og tókst
að slíta augun frá uppdrætt-
inum.
— Já, sagði hann og renndi
aiugunum yfir hauginn, stund-
um koma menn og fá að hirða
eða kaupa ýmislegt, sem þá
vantar, en sumt mætti setja
upp í Árbæ.
— Hvað fáið þið fyrir tonn-
ið? sagði ég til að segja eitt-
hvað.
-— Ég veit það ekki.
— Hvað eru þetta mörg
tonn?
1 GÆR var undirritaður nýr
kjarasamningur milli Hins ís-
lenzka prentarafélags og Félags
prentsmiðjueigenda, einnig milli
Bókbindarafélags íslands annars
vegar og Félags bókbandsiðnrek-
enda á íslandi og Ríkisprentsmiðj
unnar Guthenberg hins vegar. í
gær voru haldnir fundir hjá öll-
um viökomandi félögum og sam-
komulagið staðfest.
Helztu atriði beggja samning-
anna eru þau, að kaup hækkar
almennt um 13% nú þegar, og
verði þeim eigi sagt upp 1. júní
1962 hækkar kaup þá um 4%
til viðbótar. Kaup nema hækkar
um 5—10% miðað við lágmarks-
laun sveina, sem mun jafngilda
U. þ. b. 30% kauphækkun nem-
anna. Stúlkur færast milli flokka
á skemmri tíma en veyið hefur,
og tveir fyrstu flokkar kvenna-
kaups felldir niður. öll auka-
vinna verður nú greidd með
100% álagi á dagvinnu. Orlof
þeirra, sem unnið hafa 21 ár eða
lengur verður 21 dagur, en áður
fékkst svo langt orlof aðeins eft-
Gengur SÍS í samtök
, ,hernámsandstæðinga‘ * ?
Þjóðviljinn birtir í gær grein
eina mikla, sem auðsjáanlega er
ætlað að marka stefnu bandalags
kommúnista og framsóknar-
manna nú eftir verkfallsbarátt-
una. Eru skrif þessi svo há-
stemmd og draumórakenmd, að
höfundur þeirra’ getur naumast
verið nokkur annar en Einar Ol-
geirsson.
„Hvað þarf að gera í stjórn-
málum íslands?“, spyr hann. Og
ekki þarf lengi að leita svars:
Það þarf að mynda „þjóðfylk-
in.gu íslendinga, sem tekur meiri
hluta á Alþingi í næstu kosning-
um“, en um nánari útfærsln
þessarar þjóðfylkingarhugsjónar
segir:
„En framar öllu öðru þarf
þeim voldugu þjóðfélagshreyfing
um, sem yrðu undirstaða slíkrar
þjóðfylkingar, — verkalýðshreyf
ingunni og samvinnuhreyfing-
unni, — að vaxa ásmegin, — og
hin þriðja unga þjóðlega hreyf-
ing, sem enn er í sköpun, sam-
tökum hernámsandstæðinga, að
vaxa fiskur um hrygg“.
Það verður satt að segja að
teljast heldur vafasamt, að
kommúnistar lýsi þannig bein-
línis yfir fyrirætlxmum sínum
um samruna SÍS og samtaka
„hernámsandstæðinga“ án sam-
ráðs við bandamenrrina í Fram-
sóknarflokknum, og ekki hefur
verið annað á Tímanum að sjá
að undanförnu en að hann muni
vel geta hugsað sér „þjóðfylk-
ingu“ SÍS og „hernámsandstæð-
inga“.
Lækkun fiskverðsins
Hér í blaðinu hefur að undan-
förmi verið vakin athygli á hin-
um fáheyrðu fyrirætlunum Sam-
bandsins að láta sjómenn standa
undir kauphækkununum sem
það sjálft hefur átt mestan þátt
i að koma af stað. Alþýðublaðið
gerir þetta mál að umtalsefni í
forystugrein í gær og segir m. a.:
„Það er nú að koma æ betur
í íjós, að það var ekki af vel-
! vilja í garð verkalýðshreyfingar-
innar, að Samband islenzkra
samvinnufélaga reið á vaðið og
samdi um miklar kauphækkanir
við verkaiýðsfélögin. Þau frysti-
hús Sambandsins á Norður- og
Austurlandi, sem sömdu um
kauphækkun, hafa þegar lækkað
fiskverðið og þannig velt kaup-
hækkuninni yfir á útvegsmenn
og sjómenn. Þegar fiskverð tii
útvegsmanna er lækkað þá lækk
ar um Ieið kaup sjómanira, þar
eð þeir fá hlut af aflaverðmæt-
inu. Þannig ætlar Sambandið að
lækka kaup sjómanna til þess að
geta staðið undir auknu kaup-
gjaldi til landverkafólks.“
Mótmæli sjómanna
Sjómenn una fiskverðslækkun-
inni að vonum illa. Hefur Sjó-
mannrasamband íslands mótmælt
henni, og í bréfi, sem það sendi
öllum sjómannafélögum landsins
segir m. a.:
„Lækkað fiskverð þýðir lækk-
að kaup fyrir bátamennina og
hljóta því sjómannasamtökin
sem heild og hvert félag fyrir
sig, að mótmæla og vinna gegn
því, að þessi fiskverðslækkun
komi til framkvæmda.
Stjórn Sjómannasambandsins
treystir ykkur til að vera á verði
og reyna að koma í veg fyrir, að
kjör bátamanna verði rýrð á
þennan hátt, frá því sem um var
samið.
Við hljótum að mótmæla því
harðlega, að kauphækkun sú,
sem landverkafólkið hefur feng-
ið á einstökum stöðum og hlýtur
að fá yfir allt, sé á kostnað fiski-
mannanna, þeirra kjör eru ekki
of góð, þótt þeir haldi því, sem
um var samið“.
ir 25 ára starfsaldur. Prentarar,
sem vinna við dagblöðin fá nú
12% hærra kaup en aðrir prent-
arar, en höfðu úður 10% hærra.
Aðrir prentsveinar, sem vinna
vaktavinnu og bókbindarar, er
ganga vaktir fá 5% hærra kaup
en kaupskráin segir til um.
Á fundi prentara báru komm-
únistar fram tillögu um framlag
í vinnudeilusjóð ASÍ, en sú til-
laga var felld með miklum at-
kvæðamun.
170 farþegar
FERÐAMANNASTRAUMURINN
til íslands vex nú með hverjum
degi sem líður. í gærkveldi komu
þrjár flugvélar Flugfélagsins full
skipaðar frá útlöndum, með yfir
170 manns. Undanfarna daga hef
ur hvert sæti verið skipað hing-
að heim í Flugfélagsvélunum og
varð að senda aukvél til Skot-
lands í gær til þess að ná í far-
þega.
„Siggi í ruslinu“ ristir járnið.
(Ljósm. Mbl.: Markús)
— Þrjú hundruð og fimmtíu
í þessu porti og tvö hundruð
og fimmtíu í hinu portinu,
þarna hinum megin.
— Hvert er farið með það?
— Til Austurríkis og Hol-
lands. Skipið átti að koma í
morgun, en því hefur seinkað.
Það er norskt....
— Hvað heitir þú? spurði
ég.
— Kallaðu mig bara Sigga
í ruslinu, sagði hann.
— Já, eða þjóðminjiavörð.
Sólin var aftur farin að
skína á rónana á Arnarhóli —
þessi brotajárn.
i.e.s.