Morgunblaðið - 01.08.1961, Blaðsíða 10

10
MORCVTSBLAÐIÐ
Þriðjudagur 1. Sgúst 1961
Útgeíandi: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Lesbók: Árni Óla, sími 33045.
Auglýsingar: Á.rni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Áðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Áskriftargjald kr. 45.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu kr. 3.00 eintakið.
SAMEIGINLEGI MARKAÐ URINN
l/'ið þá ákvörðun Breta að
* sækja um inngöngu í Sam
eiginlega markaðinn verður
enn meira aðkallandi fyrir
Islendinga að vinda bráðan
bug að þátttöku í viðskipta-
bandalagi. Gert er ráð fyrir,
að Danir muni feta í fótspor
Breta og líklega margar aðr-
ar þeirra þjóða, sem staðið
hafa að sjöveldabandalaginu,
t.d. Norðmenn. Þannig væri
meginþorri Vestur-Evrópu-
þjóða kominn í eitt öflugt
viðskiptabandalag.
Bretar hafa sem kunnugt
er sérstakra hagsmuna að
gæta í sambandi við við-
skipti með sjávarafurðir.
Hagsmunir þeirra í þeim
viðsiptum fara ekki nema að
nokkru leyti saman við
hagsmuni okkar. Þvert á
móti munu þar togast á önd-
verðir hagsmunir. Líklegt er
því, að við mundum betur
geta tryggt hag okkar með
því að vera fljótir til og
sækja um inngöngu í Sam-
eiginlega markaðinn, svo að
áhrifa okkar gæti þar ekki
síðar en brezku áhrifanna,
eða hinna norsku og dönsku.
Óljóst er enn, hver muni
verða afstaða hlutlausu þjóð-
anna til Sameiginlega mark-
aðarins, ef Bretar og Danir
yrðu aðilar að honum. Eins
og kunnugt er, hafa sænsk
og svissnesk fyrirtæki haft
áhuga á fjárfestingu í alu-
miníumiðnaði hérlendis. Lík-
ur benda til, að sá áhugi
myndi fara vaxandi, ef við
værum aðilar að Sameigin-
lega markaðinum, en Sviss
Og Svíþjóð ef til vill ekki.
En þáð, sem úrslitaáhrifum
hlýtur að ráða um afstöðu
okkar, er, að við myndum
einangrast frá beztu mörkuð
um okkar,' ef við ekki tækj-
um þátt í slíku samstarfi.
I þessu efni ber allt að
sama brunni. Við mundum
hafa geysimikinn hag af
þátttöku í Sameiginlega
markaðnum, en jafnvel þótt
hagur okkar myndi ekki
batna við slíka þátttöku frá
því, sem nú er, þá er hitt
ljóst, að hann myndi stórum
versna, ef við yrðum útilok-
aðir frá elztu og beztu mörk-
uðunum.
TRAUSTUR
EFNAHAGUR
17'rumskilyrði þess, að við
getum orðið þátttakendur
í slíku efnahagssamstarfi er
! traustur og heilbrigður efna-
hagur. Ef við aftur hyrfum
inn á braut uppbóta og ó-
stjórnar værum við útilokað-
ir frá samvinnu við þær
þjóðir, sem við heilbrigt
efnahagslíf búa.
Þessar staðreyndir er rétt
að hafa í huga, þegar við
blasir, að samsæri Framsókn
arflokksins og kommúnista
gegn efnahag landsins hefur
stofnað í voða því, sem á
vannst með viðreisninni.
Vissulega væri það alvar-
legt, ef lífskjör íslendinga
yrðu enn skert á næstu ár-
um með nýrri óstjórn efna-
hagslífsins, verðbólguþróun
og uppbótum. En hitt væri
þó miklu verra, ef skamm-
sýni okkar yrði til þess að
við einangruðumst frá mörk-
uðum okkar og þeim þjóð-
um, sem nú sækja hraðast
fram til aukinnar hagsældar.
Framvinda efnahagsmála ná-
grannaþjóðanna krefst því
raunhæfra aðgerða til að
treysta fjárhag okkar að
nýju, jafnvel þótt við værum
svo fyrirhyggjulitlir, að við
vildum enn búa við þá kjara
skerðingarstefnu, sem hér
hefur ríkt í mismunandi víð-
tækum mæli síðasta hálfan
annan áratuginn og allt
fram að viðreisnarr#ð>stöfun-
um í fyrra.
ARANGUR
VIÐREISNAR-
INNAR
A Ikunnur er nú orðinn sá
mikli árangur, sem náðst
hefur af viðreisnarráðstöfun-
unum. Hagstæður greiðslu-
jöfnuður hefur náðst, spari-
fjáraukning vaxið og traust
verið skapað hérlendis og er-
lendis á efnahagsstefnu ís-
lendinga. Að nýju hefur
reynzt kleift að fá hagkvæm
lán hjá ábyrgum alþjóða-
stofnunum í stað þeirra
skömmu matarlána, sem tek-
in voru af annarlegum
ástæðum.
Þegar viðreisnarstjórnin
tók við yöldum hagaði þann-
ig til, að gjaldeyrisverzlun
íslenzkra banka mátti heita
lokið. Varð dag frá degi að
leita á náðir erlendra lána-
stofnana til að fá fluttar til
landsins brýnustu lífsnauð-
synjar, og íslendingar höfðu
í rauninni hvarvetna glatað
lánstrausti. Þetta var árang-
ur hinnar hörmulegu óstjórn
ar á tímum vinstri stefnunn-
ar. —
UgyMSML
Brúin yfir Eyrarsund — eins og teiknarinn hugsar sér hana. Tvennskonar áform eru nú
uppi um brú yfir sundið, annars vegar að leggja hana miili Helsingjaeyrar og Helsingja-
borgar eða hins vegar að láta hana liggja milli Kaupmannahafnar og Málmeyjar, enda
þótt það sé lengri leið. 1 svipinn eru skipaferðir á 18 siglingaleiðum yfir Eyrarsund. —
Brú yfir Eyrarsund
kostar 7425 milljónir
í FYRSTA skipti hefur
nú verið látið uppi, hvað
brú yfir Eyrarsund muni
kosta. Og eins og við var
að búast, eru það engir
smápeningar, sem brúar-
smíðin kemur til með að
krefjast, ef úr verður. —
.Nú horfir þetta allt öðru-
vísi við, en rétt er þó, að
menn geri sér þess fulla
grein, að trausti því, sem
skapað var, munum við von
bráðar glata, ef við ekki
treystum efnahaginn að nýju
eftir aðgerðir svikabanda-
lags Framsóknarflokksins og
kommúni'sta. Það segir sig
líka sjálft, að aðeins eins árs
viðreisnarstjórn hefur ekki
þótt hún hafi miklu áorkað,
getað gjörbreytt svo efna-
hagnum, að hægt sé í einu
vetfangi að hækka laun um
12 til 15% almennt. Ekkert
efnahagskerfi í veröldinni
gæti staðið undir slíkri
stökkbreytingu.
Fulla grein gera þó leið-
togar Framsóknarflokksins
og kommúnista sér fyrir
þessu, enda benda þeir ekki
á nein úrræði út úr vandan-
um. Þvert á móti kalla þeir
það úrræði að lækka vexti
og auka útlán. Sjá þó allir,
að einmitt þetta mundi leiða
til aukinnar þenslu í þjóðfé-
laginu, sem kallaði á meiri
gjaldeyrisnotkun, æti upp þá
varasjóði, sem við höfum afl
að okkur og steypti þjóðinni
á ný út í skuldafen. Enginn
undrast það, þótt kommún-
istar vilji fara þessa leið, en
fyrir fram hefðu menn ekki
ætlað lýðræðissinnuðum
flokki að styðja þá í þeirri
iðju. —
Samkvæmt þeim áætlun-
um, sem gerðar hafa ver-
ið, mun brú fyrir bæði
bíla og járnbrautir milli
Málmeyjar og Kaupmanna
hafnar kosta 7425 milljón-
ir íslenzkra króna — en
aftur á móti brú fyrir járn
brautir einar saman, er
lægi milli Helsingjaeyrar
og Helsingjaborgar, aðeins
rúman þriðjung þeirrar
upphæðar, eða 2750 millj.
íslenzkra króna. Ýmsir
aðrir möguleikar í sam-
bandi við brúarsmíði hafa
einnig verið hugleiddir, og
liggur kostnaðurinn við
þær einhvers staðar á
milli þessara tveggja upp-
hæða.
• Áhrif á atvinnulífið
Það er sænsk-dönsk nefnd,
sem birt hefur kostnaðar-
áætlanir þessar, en þær voru
kunngerðar fyrir helgina.
Margvíslegar athuganir hafa
að sjálfsögðu farið fram í
sambandi við fyrirhugaða brú
arsmíði. Þrátt fyrir það er
ótalmargt enn á huldu. í svip
inn hefur nefndin, sem um
málið fjallar, gert sérstakar
ráðstafanir til að fá fram í
dagsljósið hver áhrif brúar-
smíði muni hafa á atvinnulíf
nærliggjandi staða. Með þetta
fyrir augum hefur nú verið
leitað álits ýmissa stærrj fyr-
irtækja, félagasamtaka og
stofnana atvinnulífsins, jafn-
framt þvi, sem þeim hafa
verið látnar í té þær upplýs-
ingar, sem þegar liggja fyrir
um ýmsar hliðar málsins. í
septembermánuði er svo fyr-
irhuguð ráðstefna, þar sem
reynt verður að kryfja til
mergjar áhrif væntanlegrar
brúar á atvinnuþróunina.
• Staðsetning erfið
Eins og fyrr segir, þykja
ýmsir möguleiker koma til
greina í sambandi við brúar-
bygginguna. Ef horfið yrði að
því ráði, að láta brúna liggja
milli Malmö og Kaupmanna-
hafnar, yrði henni valinn
staður lítið eitt sunnan beggja
borganna; hjá Helsingjaeyri
og Helsingjaborg yrði brúar-
stæðið hins vegar rétt fyrir
norðan bæina. Akstursleiðin
milli fyrrgreindu staðanna
yrði eftir tilkomu brúar um
40 km og þá miðað við mið-
borg beggja; milli hinna síð-
arnefndu yrði leiðin ekki
nema um 15 km. Munurinn
á lengd brúanna sjálfra yrði
því einnig tal»verður og er
kostnaðarmismunurinn m. a.
af þeim rótum runninn. Á
hinn bóginn er augljóst, að
brú milli Kaupmannahafnar
og Málmeyjar beint myndi
hafa meira notagildi fyrir
flesta, sem yfir sundið fara.
• Fólk, bílar, vörur
VmferSin yfir Eyrar-
sund hefur vaxið stórkost-
lega síðustu 10 árin. Árið
1951 fóru 4 milljónir
manna yfir sunrdið, þar af
helmingurinn milli Málm-
eyjar og Kaupmannahafn-
ar. En í fyrra var fjöldinn
orðinn 15 milljónir. í mörg
um tilvikum er þó naum-
ast hægt að segja, að um
ferðalög »é að ræða, í
veirjulegustu merkingu
þess orðs. Margir skreppa
aðeins yfir sundið til inn-
kaupa. I fyrra var t. d. á-
ætlað, að um 7,5 milljónir
af þeim, sem yfir fóru.
gætu talist ferðamenn.
Nú orðið eru um 500 þúsund
bílar fluttir yfir Eyrarsund
á ári, en voru aðeins 150 þús.
árið 1951. Á síðasta ári námu
vöruflutningar 1,3 milljón
smálestum og voru 4/5 þess
magns flutt með járnbrautar-
lestum.
• Mikill tímasparnaður
Tíminrn, sem sparast
myndi, ef brú yrði byggð, er
drjúgur. Það tekur nú tvær
klukkustundir að komast milli
Kaupmannahafnar og Lundar,
en eftir að brú yfir til Málm-
Framh. á bls. 19.