Morgunblaðið - 18.08.1961, Blaðsíða 12
12
'MORCVNBLAÐ1Ð
Fðstudagur 18. ágúst 1961
ÍTtgefandi: H.f. Arvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Hitstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Lesbók: Árni Óla, sími 33045.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: fliðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargjald kr. 45.00 á mánuði innanlands.
1 lausasölu kr. 3.00 eintakið.
TVÆR HÖFUÐBORGIR
J DAG halda Reykvíkingar hátíðlegt 175 ára afmseli kaup-
staðarréttinda höfuðborgarinnar. Menn leiða hugann að
þeim sjö aldarfjórðungum, sem liðnir eru, og spá fyrir
þeim áttunda. í dag er glað>zt yfir unnum afrekum og
menn strengja þess heit að halda áfram að bæta og fegra
höfuðstað landsins, svo hér ríki „fegurðin ein ofar hverri
kröfu“.
En í annarri höfuðborg í okkar álfu ríkir hryggð og
reiði. í Berlín er nú kappsamlega unnið að því dag hvern
að reisa gaddavírsgirðingar og koma fyrir vélbyssuhreiðr-
um. Borgin hefur verið klofin í tvennt og vopnaðir verðir
eiga að gæta þess, að enginn Austur-Berlínarbúi fái lengur
litið frelsi og velmegun vestursins.
Þegar við íslendingar göngum inn á fánum skreytt
hátíðarsvæði Reykjavíkurkynningarinnar er okkur hollt að
hafa í huga, hve ólíkt er umhorfs í Berlínarborg í dag.
Tákn hennar er ramefldar gaddavírsgirðingar. — Það er
skylda okkar, bæði við forfeðurna og afkomendurna að
hafa hugfast, hve skammt er milli gæfu og hörmunga,
frelsis og áþjánar.
Og þetta er ekki í fyrsta skipti, sem íslendingar halda
hátíð um leið og mestu hörmungar ganga yfir Austur-
Berlínarbúa. Hinn 17. júní 1953, á þjóðhátíðardegi íslend-
inga, streymdu rússneskir skriðdrekar um götur Berlínar-
borgar og óku yfir saklausa borgara, meðan hermenn létu
vélbyssuskothríð dynja á borgarbúum. Meðan við fögnuð-
um yfir fengnu sjálfstæði, var þrá íbúa þeirrar borgar eftir
frelsi kæfð í blóði. Og nú, þegar við gleðjumst yfir vexti
og velgengni höfuðborgar okkar, er hin gamla höfuðborg
Þýzkalands endanlega klofin í tvennt, helmingur hennar
gerður að allsherjarþrðelabúðum og íbúum hins hlutans
ógnað með mætti vígvéla.
Á öðrum stað í blaðinu getur borgarstjórinn í Reykja-
vík þess í viðtali, að kýnning sú, sem nú er haldin, eigi
ekki hvað sízt að gegna því hlutverki að gera borgurunum
auðveldara að afla sér upplýsinga um störf bæjarfélagsins,
svo að þeir séu hæfari til að gagnrýna það, sem miður
kann að fara. í þessum orðum borgarstjórans í Reykjavík,
annars vegar, og ógnunum ráðamanna í Austur-Berlín hins
vegar, er fólginn grundvallarmunurinn á lýðræði og komm-
únistísku einræði. 1953 reyndi fólkið í Austur-Berlín með
friðsamlegum mannsöfnuði að gagnrýna stjórnarhætti og
krefjast aukins frelsis. Kröfum þess var mætt með brugðn-
um byssustingjum. Og þegar ljóst varð, að engin gagnrýni
yrði þoluð, yfirgaf það eignir sínar unnvörpum og flúði
vestur á bóginn. Það varð ekki heldur þolað. Þess vegna
voru gaddavírsgirðingarnar reistar.
Reykvíkingar horfa í dag bjartsýnir fram á veginn.
Hin unga kynslóð er staðráðin í að feta í fótspor hinnar
fyrri. Og hún hefur nú þann grundvöll að byggja á, að
unnt á að vera að gjörbreyta lífskjörum á örskömmum
tíma, ef rétt er á málum haldið.
Morgunblaðið óskar höfuðborginni og íbúum hennar
til hamingju með þennan merkisdag. En fyrst og síðast
óskar það þess, að hörmungar á borð við þær, sem íbúar
Austur-Berlínar og fjölmargra höfuðborga annarra búa nú
við, eigi aldrei eftir að ganga yfir bæi íslands, sveitir þess
né höfuðborg.
Verk franskra rit-
hofunda bönnuð í
Moskvu
14. ÁGÚST bönnuðu sovézk yfir
völd, að 27 bækur á franskri
bókasýningu í Moskvu yrðu
áfram á sýningunni. Að auki
var það skilyrði sett fyrir fram-
haldi sýningarinnar, að 52 aðrar
bækur yrðu settar á lítt áberandi
staði og efst í hillur. Meðal höf-
unda, sem fá ekki að kynna bæk
ur sínar í Moskvu, eru Sartre,
Malraux og Camus.
Ákvörðun Sovétyfirvaldanna
var tilkynnt kvöldið áður en
franska sýningin í Moskvu var
opnuð. Sýningin, sem á að vera
opin frá 15. ágúst til 15. septem-
ber, er stærsta sýning. sem
Frakkar hafa sett upp erlendis.
Sýningargripirnir eru allt frá
ilmvötnum til þungaiðnaðar.
Robert Bordaz, framkvæmda-
stjóri sýningarimnar, vildi sem
minnst um málið tala við frétta-
menn, en sagði, að komizt hefði
verið að samkomulagi um „að
fjarlægja það, sem gæti hneyksl-
að“.
Fá ekki
að setjast með bækurnar
Þetta bókabann minnir á bann,
sem sovézku yfirvöldin settu á
tæplega 100 bækur á sýningu
Bandaríkjanna í Moskvu 1959.
Þegar leið á þá sýningu, gáfu
Rússar leyfi til þess að sýna
nojckrar bannbókana, en aðeins
undir gleri í skápum, þannig að
enginn Sovétborgari gæti kynnt
sér textann.
Þegar þessar 27+52 bækur
eru undanskildar, mega sovézkir
sýningargestir handfj atla
frönsku bækurnar, sem alls eru
8000. Rússar leyfa Frökkum þó
ekki að hafa stóla og borð í sýn-
ingarherbergjunum, til þess að
fólk stöðvist síður í sölunum til
þess að lesa.
Sartre,
Malraux og Camus
Meðal bannaðra bóka, sem
Rússar hafa sett á svartan lista,
og telja hættulegar augum Sovét-
borgara, má nefna þessar:
„Critique de la Raison Dia-
lectique" (Gagnrýni díalektískr-
ar rökvísi) og „Des Mains Sales“
(Flekkaðar hendur) eftir heim-
spekinginn og rithöfundinn Jean-
Paul Sartre, „La Condition Hu-
maine“ (Mannleg örlög) eftir
André Malraux, rithöfund og
núverandi menningarmálaráð-
herra Frakklands, „L’Homme
Révolté" (Uppreisnarmaðurinn)
eftir Nóbelsverðlaunaskáldið Al-
bert Camus, sem er nýlátinn,
.Francais, Si Vous Saviez' (Frakk
ar, ef þið vissuð) eftir Georges
Bernanos, „Les 50. Amériques"
(Hinar 50 Ameríkur) og „Les 13
Juges“ (Hinir 13 dómarar) eftir
Raymond Cartier, „La Chine et
Son Ombre“ (Kínaveldi og
skuggi þess), fræði- og ferða-
bækur um Armeníu og aðrar ný-
lendur Rússa og bækur um vest-
rænar bókmenntir og sögu
þeirra. Einnig voru þar á meðal
bækur eftir Marlau-Ponti Gatan
og Picon.
Ströng skilyrði.
Annað atriði, sem Rússar settu
að skilyrði fyrir sýningunni, var
Íf lok síðustu heimsstyrjald- \
ar áttu Bandaríkjamenn mik-i
inn fjölda herskipa, sem eng-
in þörf var þá fyrir. Var hudr
uðum skipa lagt oð þau vand-
lega innsigluð með plasti til
að verja þau skemmdum.
Mörg þessara skipa voru ný- í
smíðuð. Skipin hafa nú í 15 4
ár legið aðgerðalaus í höfnumi
víða i Bandaríkjunum og
héldu flestir að þar fengju
þau að vera þar til tími væri
kominn til að selja þau til
niðurrifs. En irýlega voru
fjörutíu þessara skipa tekin í <
þjónustu á ný og eru það að- 7
allega skip, sem ætlað er að 1
elta uppi kafbáta. í
Meðfylgjandi mynd er tekin 4
í skipageymslu í Florida. Má/
á henni greinilega sjá plastum-1
búðirnar. I
Heath
formaour
London, 17. ágúst (Reuter)
EDWARD Heath, aðstoðar utan*
ríkisráðherra Bretlands var í dag
skipaður formaður nefndar þeirr.
ar brezku, sem mun fjalla um að.
ild Bretlands að Efnahagsbanda-
lagi Evrópu. Samningaviðræðup
um aðild Breta hefjast í byrjun
október.
fjöldi sá, sem sækja mátti sýn*
inguna. Frakkar höfðu frá upp-
hafi gert ráð fyrir 100.000 manns
á dag, og var fyrirkomulag sýn-
ingarinnar miðað við það. Segja
þeir sig auðveldlega geta annað
þeim fjölda, en rétt fyrir sýning-
una kom babb f bátinn, þegar
sovézk yfirvöld tilkynntu, að
einungis 40.000 gestir á dag
fengju að skoða sýninguna. Ofan
á allt annað hafa sovézk yfirvöld
tekið að sér að dreifa sjálf 30.000
miðum daglega til útvalins
fjölda, en einungis 10.000 verða
seldir hverjum, sem hafa vill,
við inngang sýningarinnar í
Sokolniki Park.