Morgunblaðið - 22.08.1961, Blaðsíða 16

16
MORGVJVBLAÐIÐ
Þriðjudagur 22. ágúst 19bx
Böðvar Tómasson
Stokkseyri 75 ára
ÞEGAR ég kom til Stokkseyrar
fyrir brátt nær tveim áratugum,
opnaðist að vissu leyti nýtt við-
horf, ný útsýn til þess heims,
sem kalla mætti íslenzkt mann-
líf. —
Innan skamms tíma höfðu þar
hafizt kynni við hundruð manna
oig kvenna, öldunga og barna,
sem ég ekki vissi að áður væru
til. Og sumir sögðu, að þessi
kynni væru svo glögg, að prest-
urinn vissi flestra leyndarmál,
en það er nú ef til vill ofmælt.
En eitt er víst, að þarna voru
margar merkilegar ævisögur til
lestrar inni í stofum og við eld-
húsborð og samt ekki síður á
ferðalögum um strönd og sléttu í
sjóbúðum, bröggum og kálgörð-
um, torgum og gatnamótum.
Og þar var líka margt sér-
stætt fólk, sumt hrjúft á ytra
borði í sínum hversdagsklæðum,
en hjartahlýtt og drengilegt, ó-
gleymanlegt í tryggð sinni, holl-
ustu og hjálpsemi, alúð og skiln-
ingi, einkum ef leiðin lá um götu
grjóti stráða eða þyrnum vaxna.
Hlýjan í kotunum við strönd-
ina var frá vori hjartans og átti
sér birtu og varma frá hinu ei-
lífa.
Einn þeirra manna sem verða
meðal hinna ógleymanlegustu er
Böðvar Tómasson verzlunarmað-
ur á Garði á Stokkseyri.
Hann er góður fulltrúi þess
bezta í vitund og framkomu
fólksins á ströndinni en samt sér-
stæður persónuleiki alveg út af
fyrir sig.
Mér var sagt að hann væri
sniðugur í viðskiptum, verzlaði
með allt og þó ekkert og græddi
á öllu. Á þessu fékk ég aldrei
fulla sönnun. En eitt var stað-
reynd, hann hafði enga sölubúð,
en verzlaði þó og virtist í góðum
efnum eftir því sem flestir höfðu
þarna af veraldargæðum.
Hann gat verið hrjúfur í orð-
um og hvassyrtur, en ætti ein-
hver bágt var hann hjálpsamur
með þeim hætti, að hann virtist
geta skorið úr sér stykki svo
blæddi, en- enginn mátti um það
vita. Og veit ég þar nokkur
leyndarmál, en er bundin þagn-
argildi.
Hann veittist aldrei að lítil-
magna og öðrum þeim, sem lá
Áatur fyrir höggi og talaði tæp-
lega oft, kannske aldrei, um ávirð
ingar annarra, en hann gat húð-
flett ýmiss" konar óheilindi og
hversdagslegan smásálarskap,
sem öðrum duldist eða vaninn
hafði heígað, húðflett á þann
hjartanlega og kátlega hátt að
vart mun gleymast.
Engum ræðumanni hefi ég
dáðst meira að, ekki vegna
mælsku og snilli eða orðkringi.
Heldur vegna hreinskilni. Hann
gat sagt í margra manna áheyrn
hina fjarstæðustu hluti um menn
og málefni, ekkert síður þótt við
komandi manneskjur stæðu við
hlið hans, eða horfðu beint í
andlit hans. Það hálfa hefði sum-
um nægt til að skapa sér óvild,
jafnvel hatur ævilangt, en Böðv-
ar gat sagt meiningu sína þann-
ig að ekki særði nema þá í svip.
Brosið í munnvikjunum, fallegu
hrukkurnar í augnakrókunum,
birtan í brúnu hlæjandi augun-
um fylgdi öllum hans svæsnu
fullyrðingum, órökstuddu ásöik-
unum og gagnrýni, líkt og birtan
í suðrinu á vorin yfir norðan-
garra síðvetrardags. Og gagn-
rýni hans hreif, skar burtu mein-
in og broshlýjan græddi það,
sem særðist. Og svo gat hann
rétt höndina á eftir hlæjandi og
sagt: ,í rauninni meinti ég nú
ekki þessa vitleysu, en satt er
það samt“.
í þessu var Böðvar engurn öðr
um líkur, svo sannur og hlýr og
drengilegur í allri sinni hrein-
skilni, sem á mannamótum gat
jaðrað við það, sam í mir nefndu
ósvífni, að ekki var unnt að reið
ast, hvað þá heldur að erfa við
hann það sem sagt var.
Eg get varla hugsað mér, að
hann hafi nokkurn tíma talað
þvert um huga sinn. Hann er
svo hreinn og djarfur að um hann
mætti hafa orð sem mesti mann
þekkjari veraldarsögunnar sagði:
Glæsileg hæð til sölu
í tvíbýlishúsi í Háaleitishverfi. Á hæðinni eru 6
herbergi, eldhús með borðkrók, bað, skáli o. fl.
í kjallara er 1 íbúðarherbergi auk geymslu o. fl.
Sér þvottahús á hæðinni. Bilskúrsréttur. Er seld
uppsteypt með járni á þaki Verðið er óvenjulega
hagstætt, ef samið er strax.
ÁRNI STEFÁNSSON, hrl.,
Málflutningur — Fasteignasala
Suðurgötu 4 — Sími 14314.
VANDIÐ VALID MEÐ FYRSTU FÆÐUNA
OG GEFID BARNINU SCOTT'S (
BARNAMJÖL.
TVÆR SJÁLFSTÆDAR TEGUNDIR í SAMA
PAKKANUM, HVER MED SÉRSTÖKU
BRAGÐI, HVER KJARNGÓÐ MÁLTÍÐ.
^Heildsölubirgðir: Kr.Ó. Skagfjörð h.f/
„Sannarlega er þar íslendingur,
sem engin svik eru í“. Raunar er
þeim ofurlítið vikið við hérna,
en það skilst hvað ég á við
Eða var ræðumennska Böðvars
og hreinskilni líkt og töfrasverð,
sem getið er um í fornum skáld
skap og sköfnungur hét: Það
særði og græddi í senn, svo að um
vgr sungið:
„Hvert það ben, sem blæðir,
brandurinn með smyrslum græð
ir“. Þetta er náðargjöf þessa
greinda og dugmikla Rangæings,
því að Böðvar er úr þeirri sögu
frægu byggð, sem enn þá skilar
íslenzku þjóðinni merkum Islend
ingum, sterkum og sönnum, fóstr
uðum við úfna strauma Þverár
og hraunflóð Heklu, fegurð Hlíð
arinnar og dul Þórsmerkur.
Þar kunna aðrir betur að rekja
ættir hans og akal þeim það eftir
látið. En hann er höfðingjablóði
borinn. Og sagnaglóð í svip hans
skín.
Böðvar er fæddur að Reyðar-
vatni á Rangárvöllum 22. ágúst
1886 og foreldrar hans voru Tóm
as Böðvarsson, sem þar bjó í
hálfa öld og kona hans' Guðrún
Árnadóttir frá Reynifelli.
Þeir, sem til þekkja vita því að
Böðvar er af engum aukvisum
kominn úr þessari sagnauðgu
byggð með sólgullin Austurfjöll
bláskyggð og tigin að baki.
Að sjálfsögðu hefur braut hans
Um æviveg oft legið um hölkn og
hraun og eyðisand, en hann er
einn þeirra, sem skilur eftir gróð
urnál og birtu þar sem hann gekk
um. Og þeim var sýnt um það
hjónunum á Garði á Stokkseyri
Böðvari og Ingibjörgu að láta
gestum sínum líða vel, og þar var
hæverska og háttprýði, glaðværð
Og gestrisni í öndvegi jafnan. Og
hljólát og fámælt húsfreyjan
hafði þar sterk tök líkt og lygnt
fljót með þungum undirstraumi.
Þau eru ólík, en samt eins og
tvær hliðar á sama listaverki í
innilegu órjúfandi samræmi.
Þegar ég mætti Böðvari síðast
á götu hér í höfuðborginni, kom
hann af sjúkrahúsi, líklega þjáð
ur, en samt var hann léttur i
spori og léttur í máli og brosið
í augunum brúnu var nú orðið
að samfelldu sólskini um andlit
hans allt, minnti á síðsumarbirtu
yfir hafi og Austurjöllum eftir
langan fagran annadag, mild og
hlý sem eignazt hafði ein-
hverja heiðríkju, sem orðin ekki
ná. „Sælir eru hjartahreinir",
kom í hug mér jafnsnemma og
orðin: „Ekki skal ég haltur
ganga“. Hér var ekki verið að
kvarta.
Við skiptumst á örfáum orðum,
og svo hvarf þessi hreinskilni
ræðumaður, þessi hugþekki vin-
I u. að austan inn í mannfjöldann,
sem fetaði eftir strætinu einn af
öðrum, menn, sem komu og fóru.
En í hug mér var aðeins mynd
hans eftir af öllum, sem ég mætti
þennan dag.
Mikilla sanda mikilla sæva
mikil eru geð guma.
Lifðu heill og glaður, Böðvar,
Guð gefi þér að hinztu stundu
heilindi og sólarsýn.
Árelíus Níelsson.
i
Björn Bjarnasson
málarameist.- kveðja
BJÖRN BJARNASON málara-
meistari lézt í Heilsuverndarstöð
inni í Reykjavík aðfaranótt þess
3. þessa mánaðar. eftir langan
sjúkleika.
Hann var fæddur að Neðra-
Vatnshorni í Línakradal í Vestur
Húnavatnssýslu 8. október 1906
og ólst þar upp.
Foreldrar hans voru Soffía
Jóhannsdóttir Þorlákssonar
bónda á Brúsastöðum í Vatns-
dal og Bjarni bóndi þar, sonur
Björns er stundum hefur verið
nefndur skáld frá Fáskrúðar-
bakka á Snæfellsnesi, en hann
var sonur Konráðs í Bjarnar-
höfn bróður Gísla hins kunna
sagnaritara. Bjarni á neðravatns
horni var maður vel greindur og
hagmæltur svo sem hann átti
kyn til, gestrisinn og skemmtinn
heim að sækja.
Bæði Bjarni og fyrri konu barn
hans Skarphéðinn dáðu sem
fleiri góða kosti hins þarfa þjóns
hestsins, svo sem margar stökur
þeirra sönnuðu og var þar ek’ki
sjaldgæft að sjá fleiri en einn í
einu í tamningu.
Björn málari, svo sem hann
var oftast nefndur í sínum hópi
á seinni árum naut því uppeldis
skilyrða til hestamennsku
og félagslyndis, enda urðu það
ríkir þættir í lífi hans alla tíð. í
Keflavík vann Björn að stofnun
ungmennafélagsins þar, var
fyrsti formaður þess og síðar
heiðursfélagi.
Hann stofnaði líka félagið
Berklavörn í Hafnarfirði, var á
tíma formaður þess, enda hafði
hann verið slíkúr sjúklingur á
Vífilsstöðum. Eftir að hann flutt
ist til Hafnarfjarðar tók hann þar
mikinn þátt í félagsmálum, var
í Iðnráði, fulltrúi á Iðnþingum,
a.m.k. um skeið formaður málara
félags Hafnarfjarðar. Einn af
stofnendym Verktakafélags mál-
arameistara var hann og verk-
stjóri samtakanna á tímabili. Enn
fremur stofnandi og lengst af for
maður Hestamannafélags Hafnar
fjarðar Sörla og einnig félagi í
hestam.fél. Fák í Rvík.
Þar sem saman fór áhugi og
þekking á hestum, voru honum
eðlilega falin trúnaðarstörf í
dómnefnd og slíkt bæði á einstök
um kappreiðum og landsmótum
samtakanna.
Bæði innan þeirra samtaka
sem nefnd hafa verið og þeim
öðrum er hann tók þátt í, held ég
að öllum hafi borið saman um að
hann hafi verið bæði góður fund
armaður og félagsstarfsmaður yf
irleitt og vinsæll félagi.
Fyrri kona Björns, Anna Sig
urðardóttir, býr í Hafnarfirði.
Þau eignuðust 5 börn: Soffíu Val-
borgu, Aðalbjörgu og Bjarna,
sem öll eru gift og búsett í Hafn
arfirði og Óla Kristinn, sem er
ógiftur enn með móður sinni.
Einn dreng misstu þau ungann.
Ekkja Björns — síðari konan er
Ragna Ágústsdóttir frá Hofi í
Vatnsdal. Hún fékk þar mikið
tækifæri til að sanna manngildi
sitt og leysti erfitt hlutverk svo
vel af hendi, að hún hefur hlotið
þakkir og aðdáun flestra er til
þekkja. Dugnaðar kona, óbilandi
þrek og umhyggja, er sjúkum
manni mikill styrkur.
Einn dreng áttu þau saiman
Steingrím Pál.
Býlið Steinahlíð í Garðahreppi
virðist horfa til að veita þeim
góða framtíð til að njóta sam
eiginlegra hugðarefna, en hin
mikla Alstjórnandi hönd spyr
ekki um neinar slíkar aðstæður
þegar hún grípur inn í líf manna
og þá er gott að eiga góðar minn
ingar um góðan heimilsföður,
föður og eiginmann, mann sem
lét eftir sig góðan þjóðfélagsarf.
Við samfélagarnir hörmum frá
fall góðs félaga á miðjum aldri
og vottum samú okkar öllum ást
vinum hans. Megi minning mýkja
þeirra sár.
Það blasa við huga frá bernskudögum
brosandi myndir frá grónum högum
um frændanna friðsæla leik.
Þar vorum knapar á kvikum fákum
kappfullir eins og hæfir strákum
að reyna þá Brún og hann Bleik
—o—
Það Miðfjarðarvatnið í geislunum glóði
glitrandi engið í sólarflóði
er feðranna blessaðist bú.
A veturna fórum á skautum og skíðum
í sköflunum mjúku í fjallsins hlíðum
Stærstur og sterkastur þú.
—o—-
Leiðirnar svipúðum lágu á brautum
löngum var barizt og sigrazt á þrautum
og glatt sig við geislanna skin.
Þinn flestum var sterkari félagsandinn
fékk þar af lausnina margur vandi ín
við málanna háværa hryn.
A fákum þú nauzt hinnar frjálsu gleði
fléttaðir þáttinn af blönduðu geði
svo klárinn og knapinn varð eitt.
Því gaf hann þér allt sem að gefa
hann mátti
glæsileik þann sem að mestann átti
þá heill sem að hestur fær veitt.
Þér félagavináttan fylgir á leiðir
og fegurstu óskanna rósirnar breiðir
á minningu um margháttuð störf
Oska þér heilla til ókunnra landa
ástvinir kærir til b~ handa
en stríð eru strau hvörf.
i . Sigurbjs.
— Á norðurslóðum
Framh. af bls. 12
maðurinn getur lifað af engu
öðru en bráðnum snjó, ef
hann hefur vit á því að fara
vel með líkamsorkuna. Auð-
vitað léttust þeir — að meðal.
tali um 12 pund hver, en þeir
þyngdust fljótlega aftur, þeg«
ar heim kom. Þannig þyngd-
ist t. d. einn þeirra um 13
pund á 27 klst. Hann sagð-
ist hafa haft „ósiðlega mikla
matarlyst. Ég borðaði, þangað
til ég var saddur, en maginn
hélt áfram að heimta meiri
mat.“ Og hann bætti við: „Hér
eftir mun ég hafa meiri sam«
úð með mathákum.“