Morgunblaðið - 10.09.1961, Blaðsíða 13
^unnudagur 10. sepf. 1961
MORGVNBLAÐ1Ð
13
Fulltrúar á þingi SUS á Akureyri.
jREYKJAVÍKURBRÉF
Laugard. 9. sept.
Ólafur Thors
tekur sér frí
Það þykja að vonum ill tíð-
indi, að Ólafur Thors, forsætis-
ráðherra, skuli að læknisráði
þurfa að taka sér frí frá störf-
um til áramóta. Sem betur fer
er hér ekki verra í efni en ráð-
legging læknanna segir til um.
Ekkert bendir til annars en að
heilsa Ólafs sé svo góð, að hann
geti aftur tekið við störfum að
lokinni nauðsynlegri hvíld. Starf
stjórnmálamanna er argsamt,
ekki síður á Islandi en annars
staðar. Þess vegna er mönnum
þörf hvíldar í því flestum störf-
um fremur, en kappsemi Ólafs
er slík, að hann hefur ekki ætíð
gætt þess sem skyldi. Hvað sem
stjórnmálaskoðunum líður munu
allir landsmenn óska þess, að
Ólafur megi sem skjótast koma
alhress til starfa á ný.
Úr því að forsætisráðherra
hverfur að læknisráði alveg frá
stjórnarstörfum um sinn, er sjálf
sagt að annar sé tekinn í stjórn-
ina í hans stað. Svo var farið
að, þegar Eysteinn Jónsson tók
sér að læknisráði alllangt frí á
árinu 1954 og Guðmundur í.
Guðmundsson 1956. Skúli Guð-
mundsson kom í stað Eysteins
og Emil Jónsson í stað Guðmund
ar. Störfin minnka ekki þótt
einn hverfi frá og maður verð-
ur að koma 1 manns stað. Er
vel ráðið, að Jóhann Hafstein
skuli taka við störfum Bjama
Benediktssonar á meðan hann
gegnir embætti forsætisráð-
herra.
Lét ekki sitja við
hótanir einar
Svo sem að var vikið í síð-
asta Reykjavíkurbréfi, létu
Rússar ekki lengi sitja við hót-
anirnar einar um að hefja á ný
tilraunir með kjarnorkusprengj-
ur. — I>eir byrjuðu tafarlaust
sprengingar sínar og hafa síð-
an látlaust haldið þeim áfram.
Tilætlun Krúsjeffs með þessum
aðförum er vafalaust sú að
vekja ugg um alla heimsbyggð-
ína. Það hefur honum tekizt.
Engar horfur eru þó á því, að
hinar vestrænu lýðræðisþjóðir
láti hræða sig til undanhalds
eða uppgjafar. Þvert á móti hef
ur þar vaxið skilningur á nauð-
syn einbeittni og samheldni.
Kennedy Bandaríkjaforseti hef-
ur með einróma samþykki þjóð-
þingsins boðað nýjar kjarnorku
sprengjutilraunir Bandaríkja-
manna. Úr því að illt á að vera,
er það e.t.v. óhjákvæmileg nauð-
syn, en sannarlega stefnir þessi
þróun í öfuga átt. Miklu veldur
á, er upphafinu veldur.
Á ráðstefnu hlutlausu ríkj-
ftnna í Belgrad fordæmdu jafn-
vel þeir, sem vandlegast forðast
fið halla á Sovétstjórnina, svo
sem Nehru, harðlega ákvarðanir
hennar. Úrræði ráðstefnunnar
var að senda fulltrúa til beggja,
Kennedys og Krúsjeffs, skora á
þá að hittast og reyna að leiða
ágreiningsefnin til lykta með
samningum. Samningar verða
aldrei of lengi reyndir. Hitt má
efast um, hvort hyggilegt sé, að
þessir tveir voldugustu menn
hittist á þessu stigi málsins.
Undirbúningslitlir fundir æðstu
manna hafa að litlu gagni kom-
ið hingað til og raunar oftar
orðið til tjóns.
„Fréttir sem hellt
er yfir þjóðirnar44
Tregða Sovétstjórnarinnar á
að skýra almenningi í Rússlandi
frá hinum nýju sprengjutilraun-
um sínum, vekur sérstaka at-
hygli. Auðséð er, að áður en
þessi vofveiflegu tíðindi berast
henni á að vera búið að gefa
rússnesku þjóðinni tíma og næði
til að hugsa málið á þann veg,
sem stjórnin vill. Hún hefur
ekki treyst því, að ef fréttun-
um væri jafnóðum hellt yfir
þjóðina, svo að hún myndaði sér
skoðanir án hæfilegs undirbún-
ings af hálfu stjórnarinnar, yrðu
viðbrögð þjóðarinnar á þann
veg, sem stjórninni líkaði.
Svo vill til, að einmitt sömu
dagana og Sovétstjórnin sýnir í
verki ,hversu varhugaverðan
hún telur frjálsan fréttaflutn-
ing, birtist i Tímanum ræða eft-
ir Hermann Jónasson, þar sem
hann vikur að hinu sama. í upp-
hafi ræðu Hermanns, sem birt-
ist sunnudaginn 3. sept., segir
svo:
„Síaukinn hraði er eitt af ein-
kennum nútímans. Ég ræði að-
eins um einn þátt hans, — rás
viðburðanna, sem nú gerast með
meiri hraða en áður. Fréttir af
markverðum atburðum, hvar
sem þeir gerast, birtast sam-
dægurs í sjónvarpi, útvarpi og
blöðum. — Það er ekki orðið
lítið verk að fylgjast með öll-
um fréttunum, sem hellt er yf-
ir þjóðirnar oft á dag. Það er
auðskilið mál, að af þessu leið-
ir, að menn hafa minni tíma og
næði til að hugsa, — nema þá
helzt um það, sem er borið á
borð fyrir þá hverju sinni.“
Sannar fréttir
undirstaða
heilbrigðrar
skoðanamyndunar
Óttinn við frjálsan fréttaflutn
ing skín út úr hverju þessu
orði. Sá, sem svo mælir telur
augsjáanlega, að þjóðirnar, al-
múginn, eins og einu sinni var
eftir honum haft, hafi vafasamt
gagn af því, að fréttunum sé
„hellt yfir hann“, hvað þá ef
slík ósköp gerast „oft á dag“.
Þá var annað meðan fólkið lét
sér nægja að lesa aðeins eitt
blað, sem því barst með höpp-
um og glöppum. Þá var hægt
að velja úr þær fréttir, sem það
hafði gott af að heyra, en þegja
um hinar eða hagræða þeim eft-
ir því, sem á þurfti að halda.
Þá hafði fólkið „tíma og næði
til að hugsa“ — og mynda sér
skoðanir á alröngum forsend-
um.
Sannir lýðræðisunnendur vita
aftur á móti, að frjáls og ör
fréttaflutningur er undirstaða
lýðræðisins. Einungis með því
móti, að almenningur fylgist
sjálfur með, viti jafnóðum hvað
er að gerast, getur hann mynd-
að sér óbjagaðar skoðanir. Án
heilbrigðrar, óheftrar skoðana-
myndunar þjóðanna er lýðræð-
inu voðinn vis. Þetta gerir mikl-
ar kröfur til fréttamanna, bæði
við blöð og útvarp. Þeir verða
að segja satt og rétt frá öllu,
sem gerist og þýðingu hefur,
hvort sem þeim líkar betur eða
verr. Eigin skoðanir eða hug-
leiðingar eiga ekki heima í
fréttadálkum blaða eða frétta-
tíma útvarps. Þeim verður að
ætla sérstakan stað eða tíma
svo að vel sé greint á milli.
Ranghermi
hendir alla
Réttur fréttaflutningur gerir
sem sagt miklar kröfur til allra
þeirra ,sem fréttamennsku
stunda. Oft er erfitt að átta sig
á, hvað þýðingu hefur og heim-
ildir ónógar. Enginn er alfull-
kominn og þess vegna er ekki
um það að fást, þó að skyssur
séu gerðar. Með frjálsum og
stöðugum fréttaflutningi margra
aðila verða þær skaðminni. En
sá, sem ranghermt hefur, má
aldrei skammast sín fyrir að
leiðrétta. Skömmin felst aftur á
móti í því að gera það ekki.
Sérstök ástæða er til- að minn-
ast þessa nú, þegar í Ijós er
komið, að fregn, sem Tíminn
birti fyrstur blaða og með stór-
um stöfum yfir þvera forsiðu,
um, að íslenzkur fiskibátur hefði
slitið af sér vörpuna á kafbát,
tvær sjómilur frá landi undir
suðausturströnd Islands, virðist
vera á misskilningi byggð. Slík-
ur misskilningur getur ætíð
komið upp, en að lokum ber að
hafa það, sem sannara reynist.
Miklar skipaferðir
Eins og sagt var í síðasta
Reykjavíkurbréfi væri það alger
tilviljun, að íslenzkur fiskibátur
lenti í slíku tæri við erlendan
kafbát, en hitt væri engin til-
viljun að rússneskir kafbátar
væru við Island. Þetta staðfest-
ist af því. að þegar var gefin
út yfirlýsing af hálfu fulltrúa
Atlantshafsbandalagsins, að eng
inn kafbátur á þess vegum hefði
þá verið við strendur landsins.
Rússneska sendiráðið fékksthins
vegar ekki til að gefa neinar yf-
irlýsingar um málið, enda hafði
málgagn Sovétstjórnarinnar ný-
lega skýrt frá því, að kafbáta-
leiðir væru beggja vegna við
ísland. Þetta er mergurinn máls
ins, enda birti Morgunblaðið sl.
sunnudag mynd af einum slík-
um sovézkum kafbát, sem tek-
in var í nánd við landið. Hinar
miklu skipaferðir Rússa við
strendur íslands að undanförnu
sanna, hversu auðveldlega væri
hægt að setja í skyndi á land
óvígan her, ef landið lægi varn
arlaust og ný stórstyrjöld bryt-
ist út.
Ef æskan réttir bér
M.
örvandi hönd
Ungir Sjálfstæðismenn halda
sambandsþing sitt nú um helg-
ina á Akureyri. Sjálfstæðis-
flokknum er að fáu meiri styrk-
ur en hinum öflugu æskulýðs-
samtökum er skipað hafa sér
undir merki hans. Ungir menn
hafa oft gleggra auga en hinir
gömlu fyrir því, sem betur má
fara. Þeir hljóta þess vegna
ætíð að gagnrýna ýmislegt af
því, sem hinir sætta sig við,
sumpart af vana.
Hugdjarfir æskumenn telja, að
erfiðleikarnir séu til að yfir-
vinna þá, en ekki gefast upp
fyrir þeim. Sjálfstæðisflokknum
er það mikil hvatning, að aukið
frjálsræði og örari fréttaflutn-
ingur hefur orðið til þess, að
fleiri og fleiri æskumenn skipa
sér í raðir flokksins. Nú sem
fyrr telja hinir ungu menn vafa
laust, að sumt megi betur fara í
starfi flokksins. En þeir eru
sannfærðir um, að rétt er stefnt
og viðurkenna, að núverandi
ríkisstjórn hefur brugðizt af
meira raunsæi og einurð við
vandanum en fyrirrennarar
hennar um langa hríð.
„Hissa á því
að heyra mig
mæla svo44
í öðrum flokkum kveður við
annan tón. I ræðu Hermanns
Jónassonar, sem áður var vikið
að, gerði hann grein fyrir þeirri
skoðun sinni, að stefna beri að
því „að vinnustéttirnar fái
stjórn landsins í sínar hendur,
svipað því „sem tíðkast með
þeim þjóðum, sem okkur eru
skyldastar". Á samhenginu er
svo að sjá sem Hermanh meini
með bessu. að endurreisa beri
V-stjórnina. Hann veit þó ofur-
vel, að með þeim þjóðum, sem
okkur eru skyldastar, er það tal- •
in fásinna, sem engu tali taki,
að hafa kommúnista með í
stjórn. Hér yrði ný V-stjórn
ekki mynduð nema kommúnist-
ar væru í senn uppistaða henn-
ar og driffjöður. Hermrnn held-
ur áfram:
„I samtali við nokkra menn
lét ég þessa skoðun í ljós fyrir
nokkru. — Ungur maður sagði
eitthvað á þá leið, að hann væri
hissa á því að heyra mig mæla
svo sem ég gerði, ég hefði þó
orðið að þola það, að mér hefði
á Alþýðusambandsþingi 1958
verið neitað um mánaðarfrest
til að ræða um 15—20% betri
lífskjör vinnandi fólki til handa,
en það hefði orðið að búa við
lengi síðan. Ég þurfti engu að
svara, því að eldri maður tók
af mér ómakið.“
Hinn „aldraði“ maður talaði
svo, að Hermann segir hann
„spakan“. Gott er að eitthvað
verður honum til huggunar..
Ekki veitir af, þegar fleiri og
fleiri æskumenn innan Fram-
sóknarflokksins bindast samtök-
um um að knýja fram breytingu
á stefnu flokksins í hinum veiga
mestu málum. Enda lætur Her-
mann vera að fara um þá lofs-
orðum.
Annað hljóð
í strokknum
Hitt verður að viðurkenna, að
þótt um sumt syngi við það
sama í Hermanni nú sem fyrr,
þá er hljóðið breytt að öðru
leyti. Fyrir þremur árum, þegar
V-stjórnin var enn við lýði og
Hermann sá ekki fram á hversu
þess var skammt að bíða, að
hann gæfist upp og hlypi af
hólmi á hættunnar stund, hélt
hann ræðu á Hólmavík. Þar
hældist hann um yfir þvi, sem
hinu eina afreki V-stjórnarinn-
ar, að búið væri að setja Sjálf-
stæðisflokkinn, nær helming
þjóðarinnar „til hliðar“, þeir
væru orðnir áhrifalausir í þjóð-
málum. Nú segir hann, að fram-
vegis verði „að stjórna með því
réttlæti, sem sameinar þjóðina
—■ en klýfur ekki í fjandsam-
legar fylkingar-------“. Batn-
andi manni er bezt að lifa. En
því miður er óreynt, að hér sé
um sanna hugarfarsbreytingu
að ræða. Hitt er allt eins lík-
legt, að maðurinn sé enn að
leika það bragð, sem hann forð-
um lýsti ,að klæða sig svo, að
sem minnst beri á honum.
Jafnvel Esjan
fær að njóta
sannmælis
Af skrifum Tímans þessa dag-
ana er ljóst að hann veit að
bæjarstjómarkosningar eru f
nánd. Hann ætlar nú ekki að
brenna sig á sama soðinu og
áður. Það sést með skoplegum
hætti af Tímanum sl. miðviku-
dag. Fyrir tæpum 5 árum, þann
18. september 1956, birtist í
Tímanum grein, þar sem talað
er um, hvað „Esjan er tak-
markalaust Ijótt fjall —----
Einna helzt minnir hún mig á
fjóshaug".
Á miðvikudaginn var, 6. sept-
ember, birtist þar grein, sem
byrjar svo:
„Allir þekkja Esjuna, þetta
fallega fjall, sem alltaf blasir
við augum Reykvíkinga —
þeirra, sem upp líta.“
Allur er þessi leikaraskapur
harla broslegur. Hætt er við að
hið síðbúna lof um fegurð Esj-
unnar og loforðið um Framsókn
arréttlæti, sem sameina á þjóð-
ina, sé mælt af sama hug og
réði gerðum sömu manna, á
meðan þeir voru i V-stjórn og
þóttust hvorki þurfa að dylja
orS sín né athafnir