Morgunblaðið - 03.10.1961, Blaðsíða 17

Þriðjudagur okt. 1961
MORCVNBL4Ð1Ð
17
Hvers vegna óttast bæði
kommúnistar og nazistar
Siðvæðinguna?
LESEN0UR spyrja e. t. v. hvaða
tilgang það hafi að vera að greina
frá Siðvæðingunni og hver sé
mín eigin afstaða til hennar. Mín
afstaða er sögulega rannsakandi
Og markmið mitt er ekki annað
en þáð að menn hafi það sem sann
ara reynist en það, sem sum ís-
lenzk blöð, eins og Þjóðviljinn
og Frjáls þjóð hafa borið á borð
íyrir lesendur. Sjálfur hitti ég
aldrei Dr. Buchman og kynntist
ekki leiðtogum hryyfingarinnar
mcðan hún gekk undir nafninu
Oxford Groups. En á síðari ár-
um nef ég fengið tækifæri til að
leggja spurningar fyrir menn,
sern starfa í MRA. Nærtækast
er að fylgjast með gangi hreyf-
ingarinnar hjá frændum vorum
i Noregi. Eg hef m. a. spurt þá
um afstöðu hreyfingarinnar til
nazismans og kommúnismans, því
hér 3 landi hafa kommúnistar
reynt að telja mönnum trú um að
MRA. hafi verið hliðholl nazistum.
2.
Hér á landi er það almenningi
kunnugt að nazistar hnepptu
marga andlega leiðtoga Noregs í
fangelsi á styrjaldarárunum. Með
al þeirra voru einnig leiðtogar
MRA þar í landi. Má meðal þeirra
nefna hinn góðkunna rithöfund
Ronald Fangen. Tilefni þess að
hann missti frelsi sitt var grein
hans, UM TRÚMENN SKU, er
m. a. birtist í tímaritinu „Kirke
og Kultur" og enn er í minnum
höfð. Hinn þjóðkunni blaðamað-
ur, Fr. Ramm var fangelsaður
fyrir greinar sínar í Morgen-
Ibladet. Þriðji þjóðkunni maður-
inn, er nazistar hnepptu í varð-
hald, var Dr. Eiliv Skard, prófess-
or í hugsjónasögu við Oslóarhá-
skóla frá 1934 og höfundur að
ýmsum kunnum bókum, þ. á. m.
ikennslubók í heimspeki, sem
kénnd er þar við Háskólann.
Hann átti kost á að losna úr
haldi eftir eins árs fangavist, en
Iþar sem hann gerði þá kröfu að
samfangar hans yrðu einnig látn-
ir lausir, varð fangavistin hálfu
ári lengri. Öyvind Skard, bróðir
hans, sætti illri meðferð og var
sendur til Norður-Noregs fyrir
mótþróa sinn gegn nazistum.
Fjölmargir aðrir MRA leiðtogar
voru yfirheyrðir og hafðir und-
ir stöðugu eftirliti hei-setustjórn-
arvaldanna. Þessir menn vissu
hvað hernám var. Nazistar litu
ahs ekki á þá sem vini, heldur
sem hættulega menn.
3.
Undir veldi Hitlers var árið
1942 gefin út bók, sem bar titilinn
„Die Oxfordgruppenbewegung“
12'5 bls. að stærð Og prentúð af
Reichssiche heitshauptamt, þ. e.
Ríkis-öryggis yfir embættinu og
var bókin eingöngu ætluð em-
hættismönnum hins Þriðja Ríkis.
Þcss vegna brenndu þýzkir em-
bættismenn flestum eintökum
bókarinnar áður en Þjóðverjar
fráfust upp. Þó tókst Bandamönn-
um að finna eintök af bókinni í
Frakklandi. Háttsettur Þjóðverji,
*em varð um tíma fangi í Noregi
1 eftir stríðslok, gat veitt þær
upplýsingar að bókin hafði verið
tekin saman í vísindadeild (VII.
deild)) Ríkis-öryggis-yfir-embætt
isins. í „Kirke og Kultur" nr. 9.
1947 hefir Dr. E. Skard gert grein
íyrir megininnihaldi bókarinnar
og er hér byggt á sérprentun úr
greu.argerð hans.
4.
Bókin er saman tekin af þeirri
vandvirkni, sem er einkenni
margra Þjóðverja. Hinn nazist-
iski höfundur hefir haft undir
höndum margar bækur frá Ox-
ford Group og hann vitnar í þær.
Of langt mál yrði hér að birta
greinargerðina í heild, en lær-
dómsríkt er að virða fyrir sér
fáeina liði, með því að þeir varpa
ljósi yfir kommúnisma og naz-
isma jöfnum höndum — og e. t. v.
einnig yfir venjulegan verald-
legan bugsunarhátt afkristnaðra
manr.a.
a) Sérlega skaðlega telur hinn
nazistiski höfundur kenninguna
um syndugleik allra manna og
þann rkilning á synd sem lýsir
sér í eftiríarandi skilgreiningu:
Síðari grein
„Synd er allt það sem skilur mig
fra Guði og náunga mínum“.
b) Þá telur hann að krafan um
að „gefast Guði algjörlega“ hljóti
að hafa afleiðingar sem national-
sócialisti verði að andmæla sterk
lega.
c) Að sérhver einstaklingur
,,standi aleinn andspænis Guði“
hlýtur að losa um tengsl hans við
kynflokk og þjóð. Af þessu dreg-
ur höfundur þá ályktun að hreyf
ingin sé fjandsamleg Ríkinu.
d) Að „karlar og konur af öll-
um kynflokikum, þjóðum og lit-
um“ eru starfandi í alþjóðastarfs-
flokki Dr. Buchmans telur höf-
undurinn fráleitt — Og ennfrem-
ur ótilhlýðilegt að hvítir menn
skyldu hlusta á þeldökka ræðu-
menn og láta ánægju sína í ljós
og að jafnvel Gyðingar voru
nærstaddir á fundum og sam-
komum hreyfingarinnar.
e) Hið samkristilega-oekumen-
iska-eðli telur höfundurinn sterk
ara í Oxford Groups en í öðrum
kristilegum hreyfingum. Þess
vegna, segir hann, hafa kunnir
kirkjuleiðtogar, eins og Söder-
biom erkibiskup mælt með henni.
Þó er hið sam-stjórnmálalega eðli
hreyfingarinnar miklu hættu-
legra en hitt, segir hínn. nazistiski
liöfundur.
f) jÞýzkum meðlimum hreyf-
ingarinnar er borið ýmislegt á
brýn, m. a. að þeir aðhyllist
kristilegar sócialistiskar hugsjón-
ir. Þá upplýsir höfundur að próf-
essor í guðfræði, Martin Rade,
hafi verið vikið frá embætti. Eft-
ir 1938 verðá hinir þýzku hóp-
ar viðskila við hina alþjóðlegu
hreyfingu og hætta að nota „Ox-
ford“ í nafninu.
g) Þá ásakar höf. hreyfinguna
sé: staklega fyrir að draga taum
Gyðinga og lýðræðisríkjanna,
sem hann telur vera af gyðing-
legum rótum runnin. Um leið er
stefnan talin andvíg þjóðernis-
sinnaðri húgsjónafræði, ekki að-
eins nationalsócialisma, heldur
almennt. Markmið hreyfingarinn
ar „friðarsininuð alþjóðahyggja,
er vinnur bug á þjóðum og kyn-
stofnum“ að dómi höfundar.
h) „Ef einhver þjóð verður
vcrulega gagnsýrð af anda Group
hreyfingarinnar, hlýtur það að
'eiða til kynflokkalegs og sið-
ferðiiegs hruns. Skynsamleg yf-
irvegun hlýtur að komast að
Iþeirri niðurstöðu áð Oxford
Groups sé þjóðhættulegt, sálsjúkt
fyrubæri á vorum tímum". Þetta
er meðal niðurlagsorða hins naz-
istiska höfundar, sem talar á
vegum Ríkis-öryggis-yfir-embætt
isins. Ekki verða orð hans talin
vingjarnleg í garð hreyfingarinn-
ar, enda voru verkin eftir því.
5.
Þegar vér virðum þessa af-
stöðu fyrir oss, þá verður einnig
skiljanlegt að kommúnistar
hljóta að telja MRA hættulega
hreyfingu, alveg eins og nazistar.
Bræðralag kommúnisma og naz-
isma kemur víða fram, þegar hug
sjónafræðin er rannsökuð. Áber-
andi líkar eru þessar stefnur í
kenningunum um einstakling og
ríkisvald og í andúð þeirra á sjálf
stæðri trú, hugsun og hugsjón-
um, einkum þó þar sem byggt
er á kenningum Heilagrar Ritn-
ingar.
Þótt MRA sé óháð öllum póli-
tískutn flokkum, þá reyna komm
únistar í áróðri sínum að láta
menn trúa þeirri fjarstæðu að
hreyfingin hafi verið hliðholl
nazistum. Hóers vegna? Meginor-
sökin er að mínum dómi sú að
MRA hefir þá hugsjónafræði
(ideologiu) sem getur bjargað
lýðræðinu ef menn gera alvöru
úr henni. Lýðræði, sem gerir ráð
fyrir réttindum og frelsi einstakl-
inganna og byggir tilveru sína á
einstaklingum, hlýtur að hrynja
þegar siðgæði einstakling'anna
leysist upp og spillist. Það sekk-
ur frá einu spillingárstigi til ann-
ars og öll spilling á sér rætur í
spillingu einstaklinga. En hver
veltir sökinni á anna, enginn vill
vera ábyrgur, heldur þyngja
byrðina á herðum náunga síns,
unz almenningur gefzt upp og
kallar á einræðisstefnurnar —
kommúnisma, nazisma eða
facisma til þess að bjarga því sem
bjargað verður. En þá er bæði
frelsi og lýðræði farið veg allrar
veraldar. Það er of seint að iðrast
eftir dauðann.
Kommúnistar ásaka andstæð-
inga sína fyrir hugsjónafátækt —
og þessi ásökun er það, sem
kemst næst sannleikanum í öll-
um þeirra málflutningi. Og Sjálfir
hafa þeir hugsjónir á reiðum
höndum, hugsjónir, sem þeir
standa við: Sameignaskipulag, út-
rýming arðráns og kapitalisma,
einkaeigna og trúarbragða, útrým
ing ágreiningsmála, bandalög við
volug einræðisríki, sigur sósiíal-
isma í fyrstu umferð og sigur
kommúnisma í næstu umferð.
Þjóðlega sinnaðir íslendingar
áttu sér líka hugsjónir, en þeir
hafa gengið af þéim dauðum.
„Ræktun lýðs og lands“ var ein
þeirra, en i staðinm er komin
„ræktun drykkju og dans“. Hug-
sjónin um ræktun lýðsins er bor-
in út af feðrum sínum og dysjuð
undir hinum nýju félagsheimil-
um. Hún er ekki einu sinni jörð-
uð í vígðri mold. „Menningin vex
í lundi nýrra skóga“ orkti Hann-
es Hafstein um aldamótin í fögru
kvæði, sem menn ættu að lesa,
því nú hljómar þetta eins og háð.
Eg fletti nokkrum íslenzkum
blöðum, sem út komu meðan ég
var erlendis. Þar var greint frá
skemmtunum íslendinga í skóg-
um vorum — en ekki sérlega
skemmtilegum vexti í menning-
unni. Mér er spurn: Vilja íslend-
ingar gera börn sín að skríðandi
skríl? Að því marki virðist vera
stefnt. Til eru þeir sem vilja
þvinga alla landsmenn til að
dans með því að gera dans að
skyldunámsgrein. Svarið við því
er eins og á dögum Rómverja:
Nemo saltat sobrius. Vér upp-
Hyggin móðir! Hinn erfiði
starfsdagur gefur henni engan
tíma til að bjástra við van-
gjöfula kúlupenna. Þess vegna
velur hún hinn frábæra Park-
er T-Ball . . . hinn nýja kúlu-
penna sem gefur strax, skrifar
mjúklega á allan venjulegan
skrifflöt, og hefir allt að fimm
sinnum meiri blekbyrgðir.
POROUS-KÚLA EINKALEVFI PARKERS
Blekið streymir um kúluna og matar hin-
ar fjölmörgu blekhol ur . . . Þetta tryggir
að blekið er alltaf sk rifhæft i oddinum.
Parker t&Z '***
A PRODUCT OF THE PARKER PEN COMPANY
9BU4
Glæsileg hæð til sölu
í tvíbýlishúsi við Stóragerði. Stærð 150 ferm. 5—6
herb., eldhús, bað, skáli o. fl. Er seld uppsteypt
með járni á þaki eða lengra komin. Bílskúrsréttur.
Gott fyrirkomulag. Hagstætt verð. Lán allt að kr.
100 þúsund til 5 ára.
ÁRNI STEFÁNSSON, hrl.,
Málflutningur — Fasteignasala
Suðurgötu 4 — Sími 14314.
skerum ekki annað en það sem
áður hefir sáð verið. Enginn iðn-
aður hér á landi gengur betur
fram í því að „reificera“ menn
og greiða götu kommúnismans en
skemmtanaiðnaðurinn. Danshæl-
arnir hafa fyrir löngu troðið
trúna niður. Það úir og grúir
af kvörtunum yfir því hvernig
dansæðið drepur áhugann fyrir
öRu, fögrum listum, bókmennt-
um, fagurri tónlist, skáldlist, sig-
gæði, söng og frásagnalist — fyrir
hinni andlegu menningu þjóðfé-
lagsms. Eftir verður þorstinn í
áfengið og bílana— svo vel sem
þetta á þó saman! Kommúnistar
segja — ekki aðeins hér — að skil
yrðin séu stöðugt að breytast
þeim í hag. Eiga þeir e. t. v. að
rækta íslenzka spútnik-menn-
ingu í lundi nýrra skóga?
6.
Þó heyrast raddir, sem hvetja
menn til annars en að gefast upp
fyrir þessum öflum. „Kenning
prestanna mótar tæplega hugsun-
arhátt eða breytni nokkurs manns
í landinu framar“ segir Helgi
Sæmundsson. Vera má að hann
sé ekki fjarri því að hafa fundið
hér nokkurn sannleika. Þegar
menn eru orðnir nægilega þræl-
bundnir undir valdi hlutanna og
„ieificert“, þá hætta ekki aðeins
prestarnir, heldur einnig skáldin,
spekinigarnir og listamennirnir að
móta menn, af því að hæfileikinn
til að bregðast við andlegum
áhrifum yfirleitt fer forgörðum.
En Guð á líka leikmenn í þessu
landi, álitlegan hóp manna, sem
verða að teljast vandaðir menn
og gætu komið miklu til leiðar ef
þeir vildu. Siðvæðingin — og aðr
ar vakningahreyfingar — eru
meðal þeirra radda, sem kalla til
nútímamanna, ekki að hætti prest
anna, heldur miklu fremur að
hætti spámanna Og leikmanna og
gera ekki kröfur til sérmenntun-
ar, heldur til góðs vilja. MRA
seilist ekki til valda yfir oss, eins
og kommúnisminn, heldur kallar
hún til hlýðni við það lögmál
Guðs, sem margir vor á meðal
hafa nú að engu. Og málið er ekki
flókið: Að hverfa frá öllu, sem
er rangt, bæði í einkalífi, fjöl-
skyldulífi og þjóðlifi — og segja
nei gegn öllu illu. Hin hlið máls-
ins er að ganga til hlýðni við það,
sem er rétt, lifa í samræmi við
það og segja já við því. Til þess
að þetta verði ekki innantóm orð,
verða þeir, sem eru „gamlir
menn“ að verða „nýir menn“ — á
hvaða aldri sem þeir eru fúsir til
þess að láta Guð umbreyta sér og
ganga til hlýðni við hans vilja.
Ég fæ ekki séð annað en að þetta
gæti orðið til góðs fyrir þjóð
vora, a. m. k. fyrir þá, sem hingað
til hafa lítinn gaum gefið að hinu
sígilda siðalögmáli Guðs. Hvers
vegna skyldum vér skella skoll-
eyrum við nýjum vitnisburði um
lögmál Guðs? Því innst inni vit-
um vér að Guð er höfundur alls
íriðar og einungis í hans þjónustu
er íullkomið frelsi.
Jóhann Hanniesson.