Morgunblaðið - 26.10.1961, Side 23

Morgunblaðið - 26.10.1961, Side 23
Fimmtudagur 26. okt. 1961 MORGUISBI AÐIÐ 23 — Utvarps' umræburnar Framh. af 24 efnir ríkisstjórnin með því, að verja á fjárlögum fyrir 1962 300 milljónum til niðurgreiðslna, sem þó er ekki talið nóg. Stjórnar- flokkarnir hefðu áður talað mik- ið um of há fjárlög, en nú hefðu þeir sjálfir nærri tvöfaldað álög- urnar á þrem árum, og aðeins tekizt með óhæfilegustu reiknis- brellum að koma á hallalausum fjárlögum. Þá sagði hann eöguna um, að Framsóknarfiokk- urinn hafi gefizt upp við að stjórna hrein öfugmæli, sannleik- urinn væri sá, að Framsóknar- floklkurinn hefði verið reiðubú- inn til þess að stjórna áfram og hefði gert grein fyrir, hvernig hann ætlaði að fara að því. Þá 'hefði ríikisstjórn in, í stað þess að nota hina hag- kvæm,u samn- inga samvinnu- félaganna, tekið sig til og farið enn lengra út í foraðið og með hinum alræmdu bráðabirgðalögum um gengisfell ingu tekið kauphækkunina af verkamönnum, áður en blekið náði að þorna á pappírnum. Ný loforðaskrá, 5 ára áætlun — væri í undirbúningi, sem ætti að til- kynna með öllu því auglýsinga- skrumi, sem hægt væri fyrir næstu kosningar. En ef nýju lof orðin verða haldin eins og þau gömlu, og ef stjórnmálaflokk lýðst að halda áfram að lofa fyr- ir kosningar og svíkja eftir kosn- ingar án þess að tapa fylgi, er einræðið ekki langt undan. Af hálfu stuðningsflokka rik- isstjórnarinnar tók fyrstur til máls Bjarni Benediktsson, for- sætisráðherra. Hann benti á? að nú væri svö komið, að óttinn við almenningsálitið í eigin flokki hefði knúið foringja Framsókn- ar til að reyna að hreinsa komm- únista af sér — og væri það á- stæðan fyrir því, að þeir^ flytbu vantrauststillöguna einir í þetta skiptið. Það væru mikil von- brigði fyrir kommúnista, sem lát ið hefðu uppi kvíða yfir að Fram sóknarmenn væru í rauninni að reyna að nálgast ríkisstjórnina svipað og átti sér stað 1950, þegar þeim tókst að koma fram van- trausti á þáver- andi ríkisstjóm Sjálfstæðism. en sameinuð- u s t þeim síðan um framgang þeirrar stefnu, sem verið hafði aðaltilefni van- traustsins, þ. e. nýja gengiSskrán ingu. — Rifjaði ræðumaður upp, að þá hefði Fram sókn t.d. verið hlynnt því fyrir- komulagi, að á- fcvörðun geng- isskráningar væri hjá Lands- banka Islands og ríkisstjórn, þó að hún hefði nú barizt gegn bráða birgðalögum núverandi ríkis- Stjórnar um slíkt. 1950 hefði það verið sameiginleg skoðun Fram- sóknar og Sjálfstæðismanna, að taka þyrfti gengisskráningu ís- Jénzku krónunnar. til sénstakrar athugunar, þegar alm.enn breyt- ing yrði á kaupgjaldi. — Þá minnti forsætisráðherra á, að reynslan hefði sýnt, að þeir Her mann Jónasson og Eysteinn Jóns son væru sízt á móti útgáfu bráðabirgðalaga, — þegar þeir ejálfir ættu kost á að gefa þau út, mjólkurlög þeirra frá 1934 hefðu t.d. naumast átt að koma til framkvæmda fyrr en eftir að þing var komið saman. Og 1956 hefðu þeir í vinstri-stjóminni gefið út bráðabirgðalög um fest- ingu kaupgjalds og verðlags, sem svipt hefði launþega kjara- bótum þeim, er verkfallið 1955 hefði att að færa þeim. For- sætisráðherra vék að þeim stað- hæfingum stjómarandstæðinga, að kauphækkanirnar í sumar hefðu verið svo sáralitlar, að engri truflun hefði valdið fyrir efnahag þjóðarinnar eða út- flutninginn. Um síðustu áramót hefðu þeir hins vegar haldið því fram, að útvegurinn væri svo illa staddur, að gera þyrfti sér- stakar ráðstafanir hans vegna. Sannleikurinn væri líka sá, að þrátt fyrir sæmilegan síldarafla í sumar og betri vertíð báta- flotans væri heildarframleiðsla sjávarafurða, reiknuð á föstu verði, 3,2% lægri 1961 en 1959. Þessar einföldu tölur sönnuðu, að í sumar hefði enginn grund- völlur verið til svo gífurlegrar kauphækkunar sem varð. Fram- sóknarmönnum hefði líka verið ljóst, ekki síður en eftir verk- föllin 1955, sem Eysteinn Jóns- son sagði hafa valdið „nýju upp lausnarástandi í efnahagsmál- um“. Samskonap upplausnar- ástand hefði skapazt nú, ef ekki hefði tafarlaust verið gripið til gagnráðstafana. Þegar allt þetta væri skoðað, væri ekki að undra, þótt Þjóðviljanum kæmi í hug, að Framsóknarmenn væru nú reiðubúnir til að breyta um og taka upp þver- öfuga stefnu við þá sem hún hefur fylgt að undanförnu, að- eins ef hún fengi að kom- ast í ríkisstjórn. — í stjórn mundi hún þó ekki fara — enda engan veginn tryggt, að forysta Framsóknar hlypi ekki út undan sér til kommúnista, iþótt aðild ætrti að ríkisstjórn- inni. Hún virðist ætíð þurfa að standa í illindum og teldi stjórn- arsamstarf til þess valið að reyna að grafa undan samstarfs- mönnum sínum. 1 síðari hluta ræðu sinnar vék forsætisráðherra einkum að því, sem framundan væri í þjóðmál- unum. Snúast yrði gegn áfram haldandi skemmdarverkum með fullri festu, efla atvinnuvegi, sem fyrir væru og hefja nýja, þ. á. m. væri í undirbúningi fiskrækt, vinnsla kísiigúrs, stór- iðja með virkjun stærri fall- vatna o. s. frv. Með 5 ára ætl- uninni, sem ríkisstjórnin hefði í undirbúningi, væri stefnt að því að sýna fram á í reynd,_ hverju þjóðin gæti áorkað, ef hún sam- einaði krafta sína til skipulegr- ar en frjálsrar uppbyggingar á efnahagskerfi lnadsims. LífSkjör in yrðu ekki bætt með neinum krafaverkum heldur yrði að byggja á staðreyndum. Ríkis- stjórnin væri reiðubúin til sam starfs við hvem sem er um að koma á í landinu raunhæfum kjarabótum. Launþegar og vinnuveitendur yrðu að samein- ast um að tryggja hagkvaemara vinnufyrirkomulag, framleiðslu- aufcningu og vaxandi arð atvinnu veganna— og tryggja að almenn ingur nyti þeirra kjarabóta sem við þetta yrðu mögulegar. I þessu efni mættu óheillaöflin ekki ráða. Þjóðin yrði að standa samam og minnast orða skálds- ins: Litla þjóð. sem átt í vök að verjast/ vertu ei við sjálfa þig að berjast. Þá tók til mál Lúðvík Jósefs- son (K). í upphafi máls síns sagði hann, að ríkisstjórnin hefði ætlað að taka upp nýja efna- hagsstefnu, þar sem framleiðsl- unni væri komið á traustan grundvöll án styrkja og upp- bóta og skulda- söfnun erlendis átti að stöðva. Þetta hefði mis tekist og grund- vallarloforð rík- isstjórmarinnar því orðið sér til skammar. Þá sagði hann, að í byrjun verkfallsins, hefði þjóð- arframleiðsla farið minnkandi, enginn hefði reynt að festa kaup á nýjum bát eða framleiðslu- tæki og gífurlegar verðhækkan- ir hefðu orðií', sem verkalýður- imn hefði orðið að bera bótalaust. Og sú kauphækkun, sem verka- lýðurinn fékik, nam aðeins litl- um hluta verðhækkananna, samt hefði ríkisstjórnin fellt gengið um 13,6% þrátt fyrir að síldaraflinn hefði verið helmingi meiri en 18 undanfarin ár. — hefði haft í för með sér meiri lán erl. og gjaldeyrisistaðan hefði verið orðin hæpin af þekn sökum, en hefði þetta ekki ver- ið gert, mundi helmingur þeirr- ar síldar, sem veidd var í sum- ar, synda enn í sjónum. Þá hefðu ráðherrar uppi áróð- ur um að ganga í Efnahagsbanda lag Evrópu, en með því sé stefnt að því' að stofna nýtt ríki, nýja I>ólitiska samsteypu, þar sem hreyfing fjármagns, atvinnu- tækja og vinnuafls sé frjáls meðal bandalagsþjóðanma. En eftir því hefðu sjómenn og út- gerðarmenn annarra þjóða sama rétt og Islendingar til fiskveiða hér. Undanþága frá því mundil aldrei verða nema til bráða-j birgða og ekki liði á löngu, Unz erl. auðhringir yrðu alis ráð- andi á íslandi, og þá væri fljót- séð hvað yrði um ísl. sjávarútveg og fiskiðnað. Næstur talaði dr. Gylfi Þ. Gislason viðskiptamálaráðherra. 1 upphafi ræðu sinnar vitnaði hann til þeirra ummæla Eysteins Jónssonar, að eini grundvöllur framfara og bættra lífskjara væri aukið jafn- vægi í þjóðarbú- inu, kauphækk- anir yrðu að haldast í hendur við auknar þjóð- artekjur, halda yrði í skefjum lánastarfsemi bankanna og koma í veg fyrir of öra fjárfestingu. Þá hefði Eysteinn Jónsson mælt með gengisfellingu og afnámi uppbótakerfisins, þá hefði Ey- steinn verið í ríkisstjórn, verið fjármálaráðherra. En nú væri hann gegn réttri gengisskráningu, gegn eðlilegri útlánastarfsemi bankanna og með óeðlilegum kauphækkunum. En Framsóknar- flokkurinn hefur flutt vantrausts tillögu áður, hann gerði það árið 1950, er minnihlutastjórn Sjálf- stæðisflokksins var við völd. Það vantraust var samþykkt og skömmu síðar bar samsteypu- stjórn Sjalfstæðisflokks og Fram sóknar fram sama fjárlagafrum- varpjð Og Sjálfstæðisflokkurinn hafði borið fram áður og síðan var samþykkt vantraust á; hann fyiir. Stefnan nú væri að miklu leyti sú sama og þá, báðar ríkis stjórnirnar hefðu verið á móti höftum, en með frjálsri verzlun, á móti uppbótakerfinu og með réttri skráningu geng- isins, báðar ríkisstjórnirnar hefðu lagt áherzlu á, að kaup- hækkanirnar yrðu að haldast í hendur við aukningu þjóðar- tekna, á það hefði Eysteinn Jóns- son einnig lagt mikla áherzlu og lýst því með mælsfcu sinni. Eitt af því sem þó bæri á milli, væru hin geysilega aukning al- mannatrygginga, en þær væru helzta tækið til að auka jöfnuð þjóðarteknanna og styrkja þá, sem minnstar hafa tekjurnar. Bætur almannatrygginga hefðu verið tvöfaldaðar, einkum hefði fjölskyldubætur og ellilífeyrir aukizt. Þá hefði verið aukin nið- urgreiðsla á tiltéknuim nauðsynja vörum til að vega á móti verð- hækkuriinni. Þá ræddi ráðherr- ann hvers vegna Framsóknar flokkurinn hefði borið fram þetta vantraust á ríkisstjórnina, þar sem hann væri ekki á móti grund vallarstefnu hennar í efnahags- ináium. Taldi hann það sömu ástæðuna og 1950, þá, að vera ekki í ríkisstjórn. Þá sannaði hann, það, með því að fram- kvæma sjálfur þá stefnu með Sjálfstæðisflokknum, er hann hafði fellt fyrir að boða. Þetta væri óekta, ósatt og óheilt, strompleikur. Og væri ekki mál til komið að Framsóknar- menn hættu að skipta um skoðun eftir því, hvort þeir sitja í ríkisstjórn eða efcki, og viðurkenndu það, sem þeir álíta rétt og segðu þjóðinni satt uni sínar skoðanir. Asgeir Bjarnason (F), ræddi einkum um málefni landbúnaðar- ins og taldi þar flest hafa sigið á ógæfuhlið, síð- an núverandi rík isstjórn tók við Sú aðstoð, sem þeir hefðu átt að fá á móti til að Ij ráða fram úr skuldaerfiðleik um sínum væri svo mun minni en sjávarútveg- urinn hefði not- ið. Komst ræðumaður svo að orði: að sá stimpill, sem stjórnarflokk- arnir væru nú að setja á löggjöf landbúnaðarins yrði hvorki þeim til heiðurs né bændum til góðs Langt væri síðan rekstursaf- koma bænda hefði verið eins erfið og nú. Síðan tók Ölafur Jóhannesson (F) til máls og snerist ræða hans eingöngu um gengisfellinguna, sem hann kvað^^ vera eitt af mörg um ónauðsynleg- W '" um óhappaverk- ■ jm ríkisstjórnar- ' ™ V innar. Þá taldi hann bráða- ’ sa? 4 birgðalögin um að gengisskrán-j ing skuli vera íi höndum Seðla j bankans og rík-i isstjórnarinnar ekki hafa fengið staðizt fyrir stjórnarskránni, þar sem brýna nauðsyn hefði ekki borið til breytingarinnar. Hún hefði hins vegar verið fram- kvæmd af því að stjórnarsinnar vildu geta komið ábyrgðinni af gengisbreytingunni yfir á bank- ann. Það væri rangt, að kaup- hækkanu hefðu gert gengisbreyt inguna nauðsynlega, heldur hefði hún verið hefndarráðstöfun. Með henni hefði nýju dýrtíðarflóði verið hellt yfir þjóðina. Allur almenningur vissi nú ekki hvern- ig hann ætti að komast af. Bjartmar Guðmundsson rifjaði upp, að árið 1956 hefði Fram- sókn rofið stjórnarsamstarf við Sjálfstæðismenn og gengið til myndunar vinstri-stjórnarinnar. Sú stjóm hefði átt að gera miikið gga — en sprakk eft ir tvö ár, kom sér ekki saman um neina lausn á vandamálunum. Sá hefði verið hennar máttur. Þar með hefðu Framsóknarm. algjörlega verið búnir að skáka sér til hliðar í íslenzkum stjórnmálum. 1 stjórn- arandstöðunni hefðu þeir þá tek- ið upp hreinar öfgar, svo sem m.a. hefði komið fram í kjör- dærriamálinu, og enn eymdi eft- ir af stóryrðum þeirra og ljót- yrðum. Ef gagnrýni væri ætlað að hafa áhrif, mætti hún hins vegar ekJki vera svo neifcvæð, að hún bryti odd af sjálfri sér. Óneitanlega væri fróðlegt að bera saman yfirlýsingu Her- manns Jónassonar, þegar vinstri stjórnin hrökklaðist frá, um að gjaldþrot væri framundan, ef ðkki yrði gripið til róttækra að- gerða — og staðhæfingar hans nú um að engar fórnir hefði þurft að færa. Síðan rakti ræðumaður nokkuð þróun mála og sýndi fram á, hvernig hrákspár stjórn- arandstæðinga um slæma afleið- ingar viðreisnarinnar hefðu reynst orðin tóm. Þvert á móti hefði ríkisstjórnin snúizt gegn vandamálunum og hvergi hopað — og því mundi hún halda á- fram það sem eftir væri kjör- tímabilsins. Framsókjnarflobkur- inn ætti líka margt ólært, áður en hægt væri að fela honum stjórn- arstörf. Magnús Jónsson rifjaði upp, hvernig Hermann Jónasson hefði á bak við tjöldin stutt verkföll- in 1955 og síðan fengið því áork- að að Eysteinn Jónsson gekk und- ir það jarðarmen að gleypa fyrri stefnu sína með húð og hári. Því hefði þá verið haldið fram T í m a n u m að Sjálfstæð- isflokkurinn mætti ekki hafa lyklavöldin stjórnmálum landsins. Miklar áætlanir hefðu síðan orðið að veruleika við myndun vinstri-stjórnarinnar — en, eins og síðar kom á daginn, hefði aðeins gleymzt að semja um vandamálin. Um þá stjórn mætti því nöta lítið breytt orð Hermanns Jónassonar í lok stjórn artíðar hennar: Þar var aldrei samstaða um neitt. Draumur H. J. um ævarandi völd hefðu því reynzt hillingar einar. Það sýndi því mikla dirfsku, að bera nú fram vantraust á þá, sem fengið hefðu það verkefni, að greiða fram úr þeim vandamálum, sem vinstri-stjórnin lét eftir sig. Ekki hefði Framsókn sýnt það í stjórn arandstöðunni, að henni hefði farið mikið fram. Hún hefði haft náið samstarf við kommúnista og tryggt veldi þeirra í verkalýðs hreyfingunni og haldið uppi á■ róðri, sem væri hreinasta fjar- stæða. Fyrir þetta vildu Fram- sóknarmenn fá traust. Um leið og þeir héldu því fram, að stefna stjórnarinnar hefði gert ástand atvinnuveganna verra en nokkru sinni fyrr, fullyrtu þeir, að at- vinnulífið gæti borið 13—20% kauphækkanir, án þess að það hefði nokkrar afleiðingar. Ræðu- maður kvað ríkisstjórnina fylgja fastri stefnu og vinna að traustri uppbyggingu efnahags þjóðarinnar, þar sem stefna Framsóknar snerist eftir vind- áttinni dag hvern. Eina fastmót- aða skoðun þeirra væri sú, að þjóðinni væri lífsnauðsyn, að þeir stjórnuðu. Af andstöðu Fram sóknarmanna við viðreisnarað- gerðirnar væri ljóst, að þeir ættu enga samleið með núverandi stjórnarflokkum. Því kæmi ekki annað til greina, ef ríkisstjórn- in færi frá, en samstjórn Fram- sóknar og kommúnista. Fullvíst væri, að pjóðin hafnaði með öllu þeirri stjórn helsprengjustefnunn ar. 1 næstu kosningum mundi ríkisstjórnin óhrædd leggja störf sín undir dóm þjóðarinnar. Næstur tók til máls seinni ræðumaður Alþýðubandalagsins, Björn Jónsson. Sagði hann, að sú staðreynd blasi við, að hver athöfn stjórnarherranna leiði af sér versnandi lífskjör. Við- reisnin hefði staðið í eitt og hálft ár, áður en verkalýðsfé- lögin létu til skarar skríða, og þá hefði kaupgjaldið orðið að hækka um 18% til að verða eins og það var í upphafi við- reisnarinnar, en um 24%, ef miðað væri við valdatöku ríkis- stjómarinnar. Brautin til bættra lífskjara hefði því verið stigin aftur á bak. Al- þýðubandalagið hefði gert allt, sem það hefði getað, til að firra vandræð- um, en allt kom ið fyrir ekki. — Ríkisstjórnin hefði efnt til stórstyrjaldar við verkalýðsfé- lögin í því skyni að knésetja Alþýðusambandið. — Þá sagði hann, að atvinnuvegimir hefðu borið kauphækkanirnar í sum- ar; þau laun hefðu verið lægri en þeir hefðu borið undanfarin hálfan annan áratug. I taum- lausu verðhækkunaræði sínu hefði ríkisstjórnin ekki látið sér nægja, að svipta verkalýð- inn kauphækkununum, sem náð- ust í sumar, heldur hrifsað 8— 9% af því kaupi, sem hún hefði haft fyrir verkfallið. Þetta væru heilindin og ávöxtur stjómar- stefnunnar. En sá tími myndi koma, að þessi minnst virta og óþokkanlegasta ríkisstjórn, sem setið hefði, yrði að víkja. Síðasti ræðumaður var Jón Þorsteinisson og talaði af hálfu Alþýðuflokksins. Taldi hann ástæðuna fyrir vantrauststillögu Framsóknarflokksins þá, að Fram sóknarflokkurinn er ekki í ríkis- stjórn. Þar af væri sprottin sjúk- leg heift hennar í garð stjórnar- innar, sem lýsti sér í óhóflegum árásum og því, að láta hana ekki njóta sannmælis. Höfuðmarkmið viðreisnarinnar taldi hann að af- nema uppbótakerfið, skrá rétt gengi og gera öllum útflutnings- vegunum jafnt undir höfði. Þá heíði verið tekin upp sú stefna, að lifa á þvi sem hún aflar, en ekki á erl. lántökum. Af þessu leiddi náttúrulega kjaraskerðingu í bili, en_um annað hefði ekki verið að ræða, enda lánstraust þorrið er- lendis. Þetta hefði svo borið þann ávöxt, að gjaldeyrisstaðan hefíSi batnað, enda viðurkenndu stjórn arandstæðingar það, er þeir færu fram á kauphæfckanir, þó þeir neituðu þvi annars. Þá sagði hann, að Kommúnistar og Framsóknarmenn hefðu far- ið fram á miiklu hærri kauphækk anir, en atvinnuvegirnir gátu staðið undir, m. a. vegna afla- brests og læfckandi afurða/verðs erl., til þess að eyðileggja við- reisnina og hleypa fram nýrri verðhækkunaröldu, í stað þess að fara fram á raunhæfar kjara- bætur. Vinnuveitendur og sam- vinnufélögin höfðust ekkert að til að koma í veg fyrir verkföll og ætluðu að þvinga ríkisstjórn- ina til að heimila að velta kaup- hækkunum á almenning með verðhækfcunum, sem ekki tókst, enda Framsóknarmenn ekki í ríkisstjórn. Og sagðist hann ekki muna annað en Framsóknarmenn í ríkisstjórn hafi alltaf áli-tið, að mæta yrði nýjum kauphæíkkun- um með hæfckandi vöruverði. Þá sagði hann, að erfitt væri fyrir verkamenn að fá kjarabætur, meðan svo væri um hnútana bú- ið, að svo til allar stéttir aðrar fylgdu þegar í kjölfarið. Þessa meinsemid yrði að nema burt. Þá taldi hann, að ríkisstjórnm hefði átt að lögfesta tillögu sátta semjara og halda síðan verðlag- inu í skefjum með harðri hendi. En ekki tjái að sakast, um orð- inn hlut. Nú sé önnur atlaga boð- uð. Það verður að slá skjaldborg um viðreisnarstefnuna, sem hin austrænu öfl fá eklki roífið. Kona fyrir bíl - UM fimmleytið í gær varð kona fyrir bíl á Hlemmtorgi. Konan, sem heitir, Soffía Jóhannsdóttir, Hverfisgötu 112, fótbrotnaði. — Brotnuðu báðar pípur vinstri fót ar. Hún var flutt á Slysavarð- stofuna. Kl. 8,15 í gærmorgun var telpa, Emelía Kristjánsdóttir flutt frá Njálsgötu 73 á Slysa- varðstofuna. Hún hafði dottið og meiðst, en ekki alvarlega.

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.