Morgunblaðið - 27.10.1961, Blaðsíða 3

FöstucTagur 27. okt. 1961
MORGUNBLAÐIÐ
3

Hraunelfan streymdi fram meff ótrúlegrum hraða ofan á gamla hrauninu í Öskjuopi, orffin 12 km. á lengd nokkrum tímum eftir gosiff, lengri en nokkurt hraun
úr Heklu á 13 mámiffum.

Hraunáin beljaöi
út um Öskjuop
SIGURÐUR Pórarinsson hafffi
eftirfarandi aff segja er hann
kom úr flugvélinni:
Viff vorum á sveimi yfir
Öskju frá hví kl. um 10:30 til
11:30. Sjálf Askja var aff
mestu hulin skýjum og gos-
mökkum, en bjartara yfir
hraunánni ogr austurhlíffum
Dyngjufjalla. Á sama staff og
hverirnir mynduffust hér á
dögunum gaus úr fjórum
hraungígum á sprungu, er lá
frá norðri til suðurs. Hraun-
bunurnar úr stærsta gígnum
stóðu stundum um 300 m í
loft upp. Gosmekkirnir náðu
5000—6000 m hæff og voru nær
eingöngu gufa. Nokkru sunn-
ar en affalmökkurinn var ann-
ar gufumökkur lægri, en mik-
ill um sig og gæti stafaff af

bví. aff hraun væri fariff aff
renna í öskjuvatn. Ekki var
bó hægt aff skera úr um þetta.
Hraunáin beljaði út um Öskju-
opiff hratt sem vatnsfljót væri,
og rann niður með austurhlíff
Dyngjufjalla. Átti hún ekki
langt í Dyngjuvatn og mun
orðin um 12 km löng. Virffist
betta ætla aff verffa lengsti
hraunstraumur á islandi síffan
Sveinagjá gaus 1875 og getur
raunar orffiff lengri en þaff
hraun. En bótt ekki sé hægt aff
spá neinu öruggu, bykir mér
líklegt aff betta gos verffi ekki
mjög langt. Eins og þaff var
aff sjá í nótt líktist þaff mjög
stórgosunum á Hawaii og
hraunbunurnar voru eins og
bær hafa mælzt bar hæstar.
Þaff var ómetanlegt aff fá aff
sjá betta svona fljótt og aff
vita gang bessa goss frá fyrstu
byrjun.
— Hrikalegt
Framhald af bls. 1.
Um kl. 18:30, er þeir voru í
um 10 þús. feta hæff yfir há-
lendinu, tóku þeir eftir mjög
óvenjuiegum, rauðleitum
bjarma í fjarska. Þeir gerffu
sér auffvitaff þegar ljóst, aff
hér var eitthvaff sérstakt á
seyffi. Hvernig gat staffið á
slíkum roffa á myrkum himn-
inum? Þeir töluðu um þetta
sin á milli — og urffu á einu
máli, aff slíkt gæti einungis
stafaff af tvennu: skógareldi,
effa — eldgosi. En þar eff þeir
vissu, aff ekki var um neinn
skóg aff ræffa á þessu svæffi,
gerffu beir ráff fyrir, aff hér
hlyti aff vera um mikið eld-
gos aff ræffa.
Morgunblaffið náffi í gær-
kvöldi sambandi við lt. Bern-
ard Henderson, og fer lýsing
hans á náttúruhamförunum
og viffbrögffum þeirra félaga
hér á eftir:
★ HNYKKTI VIÐ----------
— Viff hækkuffum flugið
upp í 30 þúsund fet, en vegna
hinnar rauffleitu móðu sáum
viff ekkert greinilega fyrr en
viff komu-m beint yfir eldgíg-
inn. Okkur hnykkti viff, er viff
sáum, hvar risavaxnir grjót-
hnullungar þeyttust hundruð
eða jafnvel þúsundir feta í
loft upp. Á affra hliff sáum
viff gífurlegt hraunflóð — um
þaff bil 15 mílna langt og 2ja
mílna breitt, aff okkur virtist.
Auffvitaff gátum viff enga
grein gert okkur fyrir því, hve
langt var síffan þaff byrjaffi aff
streyma. Upp úr gígnum steig
ógurlegt gufuský — upp í a.
m. k. 20 búsund feta hæff.
Eftir skamma stund flugum
viff frá — en komum aftur til
baka eftir um 15 mínútur.
Eldgosiff hélt áfram með sama
fimbulkraftinum og fyrr.
★ VARLA BÚINN AÐ
JAFNA MIG ENN
Viff múnum hafa veriff um
það bil 100 mílur frá gígnum,
þegar viff fyrst urðum goss-
ins varir. Og þegar við sá-
um rauðglóandi móðuna, sem
iýsti upp allt umhverfiff —
ja, hvernig á ég aff lýsa því?
Þaff var — stórfenglegt! Dul-
arfullt og draugalegt eru þó
e. t. v. betri lýsingarorff. Eg
er varla búinn aff jafna mig
enn eftir þessa sjón — þetta
ofsaafl gossins!
Viff þekkjum þaff. aff úr 30
þús. feta hæff er mjög erfitt
aff greina hús og affra stóra
hluti á jörffu niffri — en viff
sáum greinilega grjóthnull-
ungana, sem gosið beytti upp
í loftiff.
★ HÖFUM ALDREI SÉÐ
NEITT ÞVÍLlKT.
Þaff gerffi svo útsýniff enn
dulmagnaðra, að óvenjumik-
iff bar á norffurljósum. sem
blönduðu litum sínum við
rauða glóff hraunflóðsins.
Enginn okkar hafffi nokkru
sinni séff svipaffa sjón — og
viff gerum ekki ráff fyrir aff
sjá nokkurn tima framar
neitt jafnstórfenglegt, hrika-
Iegt — furffulegt!
Kort þetta teiknaffi dr. Sigurffur Þórarinsson, jarðfræffingur,
í flugvélinni yfir Öskju. — Sýnir þaff hvernig hraunstraum-
urinn liggur frá gosgígunum, út um Öskjuop og í átt til
Dyngjuvatns.
Garnaveikitilfelfli
i Fornahvammi
VIÐ SLATRUN í Borgarnesi fyr-
ir nokkrum dögum fannst garna-
veik kind frá Forna-Hvammi í
Norðurárdal, en þar hefur ekki
fyrr orðið vart garnaveiki.
Mbl. spurðist fyrir um þetta
hjá Guðmundi Gíslasyni, lækni
á Keldum, sem var þar við alla
slátrun með tilliti til leitar að
mæðiveikifé. Sagði Guðm.undur
að umrædd kind hefði verið
keypt að Fornahvammi frá Borg-
arnesi og hefði hún áður gengið
með fé á svæði þar sem garna-
veiki hefur orðið vart.
KOM MEÐ FJÁRSKIPTUM
Garnaveiki barst í Dalina með
fjárskiptum árið 1951, aðallega að
bænum Króki í Norðurárdal. Þeg
ar hennar varð vart noklkrum
árum seinna, var öllu fé á þeim
bæ slátrað. Liðu svo nokkur ár
Og fór þá að koma fram garna-
veiki í Þverárhlíðinni. Var m.a.
slátrað öllu fé á Hermundarstöð-
um af þeim sökum.
BREIÐIST LÍTIÐ ÚT
Undanfarin ár hafa komið fram
garnaveikitilfelli á hverju ári. En
nú er allt ungfé bólusett gegn
veikinni, og hefur hún ekki fund-
ist nema í. nágrenni við fyrr-
nefnt svæði og virðist hafa tekizt
að halda henni nokkuð niðri.
Sagði Guðmundur að enn lægi
ekki fyrir full rannsókn á því hve
margar garnaveikikindur hefðu
fundizt í haust, þegar sérstaklega
vel var fylgst með slátruninni
vegna mæðiveikinnar. Um dag-
inn var slátrað 1000 kindum af
Mýrum í rannsóknarskyni og
ekki búið að vinna úr þeim sýnis-
hornum sem þá voru tekin.
Norðmenn gefa
okkur elri-fræ
í NTB-FRÉTT frá Bergen í
gærkvöldi var frá því skýrt,
að hafin væri söfnun um all-
an Noreg á elri-fræi, sem síð
an er ætlunin að færa ís-
lenzku skógræktinni að gjöf.
— 1 fréttinni sagði, að til
þess að skapa grundvöll fyr-
ir barrskógavöxt yrði fyrst
að græða laufskóg til þess að
mynda jarðveg, ogtelji menn,
að elri sé það lauftré, sem
bezt sé til þess fallið við ís-
lenzkar aðstæður.
Þessi trjátegund er ná-
skyld birki