Morgunblaðið - 15.11.1961, Blaðsíða 12

12
MORCVNRl4Ð1Ð
MiSvikudagur 15. nóv. 1961

Otgefandi: H.f Arvakur, Reykjavík.
iframkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (áóm.)
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Lesbók: Arni Óla, sími 33045.
Auglýsingar: A.rni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og argreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargjald kr. 55.00 á mánuði innanlands.
I lausasölu kr. 3.00 eintakið.
TOLLALÆKUNIN KJARABÖT
t greinargerð fyrir frum-
varpinu um tollalækkun
er skýrt frá því, hvernig toll-
ar hafi tildrazt hér upp með
mismunandi nöfnum og í mis
munandi formi undanfarna
áratugi, svo að þeir eru nú
orðnir hærri en í nokkru
öðru lýðræðisríki. Auk þess
er innflutningsgjöldunum svo
hagað, að gífurleg fyrirhöfn
er að reikna þau öll út og
naumast getur nokkur maður
áttað sig fyrirfram á því, hve
tollar í heild á ákveðna vöru
séu háir.
Nú hefur í fyrsta skipti
verið gerð alvarleg tilraun
til að hverfa af braut þessa
tollafargans. í fyrstu umferð
er ráðizt að þeim vöruteg-
undum, sem hæsta tolla
bera, eða yfir 100%, enda
hefur þróunin orðið sú um
sumar þessar vörur a.m.k.,
að stöðugt hefur dregið úr
löglegum innflutningi þeirra,
enda þótt neyzla hafi vaxið,
þar sem þeim hefur verið
smyglað til landsins í stórum
stíl. En allsherjarendurskoð-
un tollskrár fer nú fram. Er
gert ráð fyrir að frumv^rp
að nýjum tollalögum verði
lagt fyrir næsta Alþingi og
þá gerð grundvallarbreyting'
á öllum tollstigum.
Tollar þjóna tvennum til-
gangi, annars vegar er um
tollaálagningu að ræða til
verndar innlendri fram-
leiðslu og hinsvegar til að
afla ríkissjóði tekna. í seinni
tíð hefur ástæðan til síauk-
inna tolla hér á landi verið
su, að meira fé hefur þurft
til ríkisins, en að sjálfsögðu
hafa tollarnir um leið veitt
innlendri framleiðslu vernd
og í sumum tilfellum alger-
lega óeðlilega. Um allan
hinn frjálsa heim eru nú uppi
háværar raddir um tolla-
lækkanir og frjálsari við-
skipti milli þjóða, þar sem
það hefur sýnt sig, að slík
aukin milliríkjaviðskipti færa
öllum kjarabætur. Fyrr eða
síðar hljótum við íslending-
ar með einhverjum hætti að
taka þátt í slíku alþjóðlegu
samstarfi og er því ekki
seinna vænna að byrja að
lækka hina gífurlegu tolla,
sem hér eru.
Mestu máli skiptir fyrir
allan almenning, að tolla-
lækkunin, sem nú verður
framkvæmd, þýðir verulegar
raunhæfar kjarabætur. Þótt
hér sé yfirleitt um að ræða
hátollavöru, þá er þetta
varningur, sem allir notá í
meira og minni mæli, svo að
lækkunin hefur verulega
fjárhagsþýðingu fyrir hvert
einasta heimili.
Að óbreýttum löglegum
innflutningi mundi ríkissjóð-
ur skaðast um 46 milljónir
á þessum breytingum, en svo
rammt hefur kveðið að
smygli, að menn gera sér
vonir um að aukinn löglegur
innflutningur og vaxandi
neyzla, vegna lækkaðs verð-
lags, muni bæta upp þann
tekjumissi. Ef þær vonir ræt-
ast, sést hve fráleit er stefna
hinna hóflausu tolla.
LÍTILMÓTLEG
AFSTAÐA
CJynd væri að segja, að
^ stjórnarandstaðan hafi
verið stórmannleg síðan Við-
reisnarstjórnin tók við völd-
um. Enginn bjóát raunar við
því af kommúnistum, en
hinsvegar höfðu menn ætlað
að Framsóknarflokkurinn
mundi- í einhverju sýna
ábyrgari afstöðu en Moskvu
menn. Sú hefur þó ekki orðið
raunin.
Áþreifanlega hefur sann-
azt í sambandi við tollalækk-
anirnar, hve lítilmótleg
stjórnarandstaðan er. i>egar
fyrsta alvarlega tilraunin um
áratuga skeið er gerð til að
lækka tolla og færa niður
verðlag, þá er fregnin af því
grafin á innsíðu í Tímanum.
Moskvumálgagnið er þó það
manneskjulegra, að það birt-
ir fregnina á fotsíðunni —
þó ekki sem neina aðalfrétt
— en reynir um leið að gera
sem allra minnst úr lækkun-
um. Fregn blaðsins hefst á
þessum orðum:
„Með tollalækkunum þeim,
sem ríkisstjórnin hér leggur
til að gerðar verði, er verið
að leika sýndarleik“.
Þessi orð eru höfð eftir
Birni Jónssyni, þingmanni
kommúnista. Síðar í fregn-
inni segir raunar:
„Lækkun hátolla er hins-
vegar tímabær og æskileg
ráðstöfun, sagði Alfreð, að
því leyti að í hátollaflokkun-
um eru margar nauðsynja-
vörur, svo sem kvenfatnaður,
sokkar og skór“.
Kommúnistaflokkurinn virð
ist þannig líka vera klofinn
í þessu máli og Alfreð Gísla-
son tekur a.m.k. skynsam-
legri afstöðu en flokksbræð-
ur hans.
En láglaunafólk mun taka
eftir því að stjórnarandstað-
an metur einskis lækkanir og
raunhæfar kjarabætur. Það
hefur enn sannazt, að hagur
almennings er einskis met-
„Kosningasigur
sem kom engum á óvart
SÍÐASTLIÐINN sunnudag
fóru fram þin?kosningar í
Portúffal ogr voru bá kosnir
130 þingrmenn bjóðþingsins.
I»að kom engum að óvörum
að kosnir voru 130 fylgrisvein-
ar Salazars einræðisherra.
Þannigr hefur það verið svo
oft áður, ogr allir vissu að sagr-
an endurtæki sigr einnigr nú.
Því það var ekki um aðra
frambjóðendur að velja.
Salazar hafði að vísu. eins
ogr við fyrri kosningrar. leyft
stjórnarandstæðingrum að
bjóða fram. En nokkru fyrir
kosningrar lýsti hann allmörgr
framboðanna ógrild, ogr hinir,
sem eftir voru, gráfust upp og:
dróu framboð sín til baka.
Salaaar stjórnin á mjög auð-
v«lt með að leggja hindranir
í veg þeirra, sem bjóða fram
við kosningar gegn fylgis-
mönnum hennar.
HVER FRAMBJÓÐANDI
SINN KJÖRSEÐIL.
1 fyrsta lagi eru það kjör-
seðlarnir. Þeir eru ekki, eins
og amnars staðar, afhentir á
kjörstað, beldur tekur kjós-
andinn þá með að heiman. Og
kj örseðlarnir eru ekiki eins.
Hver frambjóðandi lætur
prenta eigin seðla. Og fram-
bjóðandinn verður sjálfur að
sjá um að þeir komist í hend-
ur kjósenda. Til þess þarf
hann kjörskrána, sem er í
vörzlu yfirvaldanna. Getur
verið mjög erfitt fyrir fram-
bjóðendur stj órnarandslöð-
unnar að fá þær upplýsing-
ar.
Og ef frambjóðandinin ætl-
ar að senda kjörseðlana í
pósti mætir hann nýjum erfið
leikum. Stjórnaramdistaðain
heldur því að minnsta kosti
fram að seðlarnir hverfi stund
um á leiðinni — en það er að
sjálfsögðu hugisamlegt að þeir
segi þetta aðeins til að rægja
póstþjónustu stjómarimnar.
Nú er ekki nóg að senda út
kjörseðla. Það verður einnig
að kynna kjósendum stefn-
una. Þetta skilur ríkisstjórn-
in að sjálfsögðu og þess vegna
falla ýms lög og reglur úr
gidli mánuðinn fyrir kosning-
ar. Þetta eru þær ákvarðan-
ir, sem felá í sér takmarkanir
á málfrelsi, fundafrolsi og rit
frelsi.
STJÓRNIN TELUR
ATKVÆÐIN.
Það mætti því aetla að unnt
væri að heyja þarna verulega
kasningabaráttu. Bn Salazar
gerir það að skilyrði fyrir
þessari tilhliðrun að ekki
verði gerðar verulegar árás-
ir á stjómarfyrirkomulagið í
Portúgal. Og þetta skilyrði
takmarkar umræðurnar tals-
vert.
Fram'bjóðendur stjómarand
stöðunnar eiga erfitt með að
útvega húsnæði til fundar-
halda, Þeir geta að vísu feing-
ið leigða fundarsali hins op-
inbera ,en leigan er gífurlega
há. Og einstaklingar, sem eiga
fundarsali, eru ekkert sérlega
áfjáðir í að styðja stjómar-
inn, þegar pólitískir hags-
munir eru annars vegar.
BÖRNIN AF
GÖTUNNI
|7regn sú, sem Morgunblað-
* ið birti af umferðarslys-
um í októbermánuði, er
hörmuleg, sérstaklega þau
tíðindi, að eilefu börn skuli
hafa orðið fyrir bifreiðum í
þessum eina mánuði. Sú stað-
reynd ætti sannarlega að
vekja menn til umhugsunar
um, hve hættulegt er að láta
börnin leika sér á götunum.

Salazar
andstæðinga opinberlegia, það
gæti komið þeim I koll seinna.
Svo var það atkvæðataln-
ingin.' Það eru eingöngu full-
trúar stjórnarinnar, sem þar
fá að koma nærri, og er það
ekkert undarlegt þótt stjórn-
arandstöðuna gruni að þar sé
ekki allt með felldu, Nú má
spyrja hversvegna sé yfirteitt
efnt til kosning* í Portúgal.
Þetta er spurning, sem erfitt
er að svara. Þingið situr að-
eins þrjá mánuði ársinis og
gæti í rauninni alveg látið
vera að koma saman. Það er
Salazar og stjórn hans, sem
ákveður og það hefur sýnt sig
að þeir eru vel færir um að
stjórna án aðstoðar leikbrúð-
anna 130.
ANDSTÆÐINGUR
ÞINGRÆÐIS.
Salazar hefur ætíð verið
einkennitegur einræðisherra.
Hann líkist ekki hinum ein-
ræðisherrunum, sem rikt
hafa á þessari öld. Saga þessa
lólega háskólaprófessors, sem
herinn kvaddi árið 1926 til að
'koma reglu á fjármáll lands-
ins, er vel þekkt. Sömuteiðis
< sú staðreynd að hainn fékk
smám saman öll völd í land-
inu í sínar hendur — völd,
sem harm hefur beitt til mik-
ilLar ánægju fyrir forréttinda
stéttirnar en til minni ánægju
fyrir þá fátæku.
Salaziar er eindregið gegn
einkenniisbúningum, hersýn-
ingum, opinberum fundarhöld
uim, lýðskrumi, konum, kom-
múnistum, blaðamönnum og
sérhverjum hagfræðikenning-
uim, sem ekki eru frá því fyr-
ir 1900.
Og hann er alls ekkert hrif
inn af þeim, sem hafa aðrar
skoðanir á málunuim en hann
sjálfur. „Eg er algjör and-
stæðingur þingræðis“, sagði
hann í einu af fáum blaðavið-
tölum árið 1955. Forsætisráð-
herra Portúgals hefur á liðn-
um árum fegnið fjölda áskor-
ana um að hlusta örlítið bet-
ur eftir því hvað aðrir kunni
að hafa til málanna að legþja.
Hann hefur þá föstu reglu að
hlusta ekki á þessháttar.
3000 PÓLITÍSKIR
FANGAR.
Hinn 11. maí í ár lögðu
stjórnarandstæðingar fram 20
þúsund orða skjal, sem þeir
nefndu drög að því hvernig
gera á liandið að lýðræðis-
landi. Undir skjalið rituðu 61
af leiðtogum stjórnarandstöð
unnar. Aður en sólarhringur
var liðinn hafði PIDE, örygg-
islögregla Salazars, hándrtekið
þrjá leiðtoganna. Alls voru
330 af undirskæifendum tekn-
ir til yfirheyrslu og aðeins
nokkrir dagar eru síðan fimm
þeim síðustu þeirra var steppt
úr baldi. Innanríkisráðherr-
ann skýrðl að vísu frá því að
það væri ekki vegna undir-
skriftanna, sem þeir voru
handteknir, heldur hafl þeir
verið grunaðir um aðra und-
irróðursstarfsemi. Þeir, sem
reynt hafa að fylgjast með
bandtökum og dómsúrskurð-
um, telja ekki ósennilegt að í
dag séu 3.000 pólitískir fang-
ar 1 Fortúgal.
■**>W
BÁG LÍFSKJÖR.
Salazar hefur með einræði
sínu komdð á reglu í landinu.
En það er vafaisamt hvort
hann hefur afrekað fleiru.
Lífskjörin hjá almenmngl
í Portúgal eru ótrúlega bág.
En það er bein afteiðing
þeirrar fjármálastefnu, sem
Salazar hefur rekið. I Portú-
gal er það glæþur að gera
verkíall. Verkalýðsfélög eru
ekki til og hefur atvinnulífið
verið Skipulagt í svonefnd fag
teg samtök eða korporationir,
sem í eiga sæti bæði vinnu-
veitendur og vinmuþiggjend-
ur í hverri atvimnugrein. Til-
ganigurinn var að þessi sam-
tök ynnu að hagsmunamálum
meðíima sinna — I lögum frá
1933 er til þess ætlazt að sam
tökin séu nokkurskonar mót-
vægi gegn ríkisetjóm og þjóð
þingi. En í rauninini er starf
þeirra takmarkað „í þágu
samfélagsins og neyténdanna"
— og í öllum þessum korporá
tionum á ríkisstjórnin fulil-
trúa.
Framh. á bls. 14.
1 Reykjavík er fjöldi leik-
valla, þar sem gæzla er. Hér
eru mörg opin svæði og
við flest hús eru góðar lóðir.
Engu að síður lætur fólk það
viðgangast að börn leiki sér
daginn út og daginn inn á
miklum umferðargötum. Er
sannarlega orðið tímabært að
það almenningsálit vakni, að
ósæmandi sé talið að
láta börn vera að leik á
götum úti, úr því að hver
einstaklingur finnur ekki
nægilega hvöt hjá sér til að
forða börnunum frá hættun-
um. —■
Fólk verður að hafa það
hugfast, að börn undir 12
ára aldri skynja ekki fjar-
lægðir og stærðir á sama hátt
og fullorðið fólk, og því
yngri sem börnin eru, þeim
mun erfiðara eiga þau með
að gera sér grein fyrir að-
steðjandi hættum. Auðvitað
er sjálfsagt að gera börnun-
um grein fyrir umferðar-
reglum og hætt.um umferðar-
innar, en þau verða þó
aldrei jafnfær um það og
fullorðið fólk að meta hætt-
urnar hverju sinni. Þess
vegna eiga þau ekki að vera
að leikjum á götum útL