Morgunblaðið - 10.12.1961, Blaðsíða 12

12
MORGV1SBLAÐIÐ
Sunnudagur 10. des. 1961
Sunnudagur 10. des. 1961
MORGVN BLAÐIÐ
13
í nútíma hernaði veltur ekki á klukkustundum, heldur MÍNÚTUM og SE KiÚNDUM
SCRAMBLE - og megatonnin þjóta áloft
Tlundi hluti brezka þotuflofans gæti „þurrkab Rússland út
ÞAÐ ER komið kvöld. Hann heldur áfram að rigna.
Fjórar stóru Vulcan-sprengjuþoturnar eru hlaðnar
sprengjum og áhafnir þeirra hafa staðið á verðinum
á vöktum — viðhúnar, þegar kallið kemur. Þá verða.
þær sendar á loft innan 15 mínptna. Frá yfirstjórn!
sprengjuflugsveitanna í High Wycombe, Bucks, kem-*
ur skipunin: VERIÐ VIÐBÚNIR. FIMM MÍNÚTUR.
Þarna á Waddington flugvellinum í Lincolnshire
eru hendur látnar standa fram úr ermum. Áhafnirnar
hlaupa upp í þoturnar. Skipunin þýðir, að þeir eigi
að vera komnir á loft innan fimm mínútna á leið til
hins fyrirfram ákveðna skotmarks.
Þá hljómar skyndilega eitt orð . . . SCRAMBLE
um flugvöllinn. Stamstundis eru hinir fjórir hreyfl-
ar hverrar þotu ræstir. Gnýrinn er geysilegur.
,ý<
að
og
Þoturnar hurfu svo
segja í reykjarmekki
bleytu, ' sem þyrlaðisf upp
af jörðinni, þegar þær ösl-
uðu af stað eftir flugbbraut
inni — hver á eftir annarri.
Flugmennirnir tveir og þrí
menningarnir, sem sátu fyrir
aftan þá í stjórnklefanum,
sáu varla í endann á næstu
þötu fyrr framan þó bilið á
milli þeirra væri æði stutt.
Bftir áttatíu og fimm sek.
fná því að Scramble-merkið
var gefið voru allar þoturnar
komnar á loft og „klifruðu“
hxatt á 300 mílna hraða.
Þannig skrifar brezkur
þingmaður, sem nýlega sagði
löndum sínum frá einum
þætti varnarviðbúnaðar
landsins — í stuttri blaða
grein, — og hann heldur á-
fram:
Davis marskálkur, yfir-
maður Fyrstu sprengjuflug-
sveitarinnar, sneri sér að
mér og sagði:
„Ég hef sagt þeim að fara
ebki undir eina mínútu Og
sautján sekúndur. Annar eru
þoturnar svo nálægt hverri
annarri að hættulegt má telj
ast“.
Tveim stundum síðar
hefðu þessar fjórar sprengju
þotur getað jafnað Moskvu,
Kjharkov, Kiev og Lenin-
grad við jörðu.
í síðasta stríði vöru það
hinir FÁU, sem björguðu
Bretlandi. Núna eru það hin
ir MJÖG FÁU, sem verja
Bretland gegn árás.
í>að er ekki aðeins reykur-
inn frá þrýstilofthreyflun-
um, sem var eins og þoka fyr
ir augunum á mér, þegar þot
urnar þutu eftir flugbraut-
inni. Líka þessi ótrúlega
staðreynd, 85 sekúndur. Og
hún þýðir einfaldlega:
-K.

Enn sem bomið er geta
Rússar ekki látið sig dreyma
um að eyða öllum kjarn-
ofkuvopnum Breta á jörðu
niðri nema að nota flugvél-
ar.
Ef Krúsjeff yrði brjálaður
í dag mundum við fá 40 mín.
viðvörun áður en sprengju-
flugvélar hans væru yfir
Bretlandi.
Áður en Rússar geta byggt
allt á fjarstýrðum flugskeyt-
um verður viðvörunarkerfið
í Yórkshire fullbúið. Og það
mun vara okkur við öllum
flugskeytum,, sem hugsan-
lega væri beint gegn Bret-
landi, 8 mín. áður en skeytið
væri komið yfir landið. Þar
á ég við skeyti þau, sem nú
eru til — og fullkomnari
skeyti, sem framleidd verða
á næstu árum. í versta til-
felli, þ.e.a.s. ef um lágfleygt
flugskeyti væri að ræða, þá
fengjum við fjögurra mín-
útna viðvörun.
Svo að 85 sekúndur veita
okkur ábveðna öryggistilfinn
ingu.
Undanfarna níu mánuði
hafa 73 SCRAMBLE verið
framkvæmd á skemmri tíma
en tveim mínútum.
Rússarnar búa ekki yfir
þessum flýti, heldur ekki
Bandaríkj amenn.
landi allt frá Írlandshafi.
En ef við höldum okkur
við staðreyndir dagsins í
dag, heraflann eins og hann
er nú. Auðvitað mundu Rúss
ar geta skotið niður þotur.
En eftir allt það, sem ég hef
heyrt og séð, allar þær upp-
lýsingar, sem ég hef fengið,
þá mundu 80% af okkar
megatonnum komast í gegn
um varnarmurinn, hversu
skyndileg sem árás Rússa
Þegar horfurnar í heims-
málunum þykja slæmar eru
sprengjuþotur okkar reiðu-
búnar til flugtaks innan 15
mínútna — dag sem nótt.
Þetta þýðir í rauninni, að
þær geta verið á lofti eftir
7—8 mínútur. Ef alvara væri
á ferðum mundu mennirnir
bregða mun skjótar við —
og þotuflotinn ökkar væri á
lofti innan einnar og hálfrar
mínútu, eða skemmri tíma.
Og hafið það í huga, að ó-
sennilegt er, að Rússar
rnundu ráðast á Bretland
eitt. — Ef Rússar gerðu érás,
þá mundu þeir ekki geta
eyðilagt allar ok'kar herstöðv
ar á sömu stundu, heldur
ekki allar bandarísku her-
stöðvarnar í Bretlandi — og
allar herstöðvar Vesturveld
anna — um allari heim.
Auk sprengjuþotnanna eru
sextíu Thor-flugskeyti með
eins megatonns sprengju
staðsett í Bretlándi. Fimmtán
miínútna frest þarf til þess
að skjóta þeim á rússneskar
stöðvar. Og áreiðanlegt er,
að Rússar gætu ekki eytt
þeim öllum samstundis, jafn.
vel þó viðbrögð okkar hér í
landi (Bretlandi) yrðu ekki
alls staðar jafnsnögg.
— En nægði ekki ein af
þessum 100 megatonna
sprengjum Krúsjéffs til þess
að þurrka út öll Thor-flug
skeytin? spurði ég marskálk
inn.
— „Nei“, svaraði hann. —
„Þeir vita hvar þau er-l, en
væri. Segjum svo, að ein-
ungis 10% kæmust í gegn.
Það væri samt nóg til pess
að „þurrka Rússland út“.
Þetta eru staðreyndirnar,
sem liggja að baki þess, að
Rússar þora ekki að ráðast á
obkur. Þeir mundu jafnvel
ekki voga það, enda þótt
svo ólíklega vildi til, að vin-
slit yrðu með okkur og
Bandaríkj amönnum.
Herstyrkur Breta er mjög
mikilvægur í varnarsam-
starfi Vesturveldanna. Eng
inn hernaðarsérfræðingur í
Rússlandi getur fullvissað
Krúsjeff um að Rússar geti
afmáð okkur án þess að fá
borgað í sömu mynt. Við
búum við frið af því að Rúss
ar eru jafnhræddir við okk-
ur Og við við þá. f því ligg-
ur mikilvægi herafla ok'kar.
— Aðeins, að eitthvert brjál
æði í Kreml knýi okkur ekki
til þess að beita bonum.
Tshombe-æskan að æfingum: „Bardagamenn Katanga munu rísa upp“.
þeir yrðu að skjóta a.m.k.
þremur 100 megatonna-
sprengjum nákvæmlega á
rétta staði til þess „ð koma
í veg fyrir að Thor-flug-
skeytunum yrði skotið.
•— En gerum ráð fyrir að í
upphafi skyndiárásar yrði að
setur forsætisróðherrans,
Whitehall og þínar eigin að
alstöðvar þurrkaðar út. —
Yrði herstyrkur okkar lam-
aður á þann hátt?
Eg get ekki sagt frá þeim
upplýsingum, sem ég fékk
sem svar við þessari spurn-
ingu. En ég var ánægður að
heyra, að allt fjarskiptakerfi
innan heraflans er margfalt
og séð er fyrir því að allt
gæti gengið samkvæmt áætl
un, enda þóttWhitehall og
yfirstjórn sprengjuþotanna í
Wyoombe hyrfu af yfirborði
jarðar.
Auðvitað mundu Bretar
ekki standa einir. En á Bret
landi er kjarni sprengjuþotu
flotans, sem gæti lagt Rúss-
land í auðn.
X-
Ef gerð yrði skyndiárás
mundu Bretar geta varað
Bandaríkin við, gefið þejm
15 mínútna fyrirvara, ef flug
skeytum að austan yrði skot
ið að Bandaríkjunum.
Yfirstjórn varnanna vestra
er í Colorado Springs og okk
ar á milli sagt er stöðugt sam
band. Ef Colarodö Springs
fær viðvörun, þá fáum við
hana jafnframt sjálfkrafa.
En hvernig vitum við, að
brezku sprengjuþotunrar
kæmust í gegn um varnar
múr Rússa? — Eg sá þetta
furðulega tæki í Vulcan-þot
unum í notkun — og það er
100% öruggt. Um leið og
Vulcan kemur inn í ratsjór-
geisla Rússanna fer lítið tæki
í gang — og þotan bverfur af
ratsjárskermi Rússanna.
Og það sama gerist, ef
gegn þotunum er beitt flug-
skeytum, sem eru ratsjár-
stýrð, elta uppi skotmark
ið með aðstoð ratsjár. Ciug-
. skeytin mundu ekki finna
Vulcan.
Til þess að granda þotum
okkar þyrftu Rússarnir að
„girða“ hverja borg langt
utan borgarmarkanna með
„kjarnorku-skeytum í öllum
hæðum“. Það mætti líkja því
við við flugeldasýningu.
En það er svo kostnaðar-
samt, að engin þjóð hefur
bolmagn til þess að koma
upp slíkum vörnum umhverf
is allar helztu borgir. Auk
þess væri mikil hætta á að
geislavirknin frá sprengin.ga
múrnum í loftinu dræpi fólk
á stóru svæði.
Og flugskeytin, sem stjórn
ast af infra-rauðu geislunum
ógna Vulcan-þotunum held-
ur ekki. Þetta eru skeyti,
sem útbúin eru þannig, að
þau elta eldinn í útblásturs-
opi þrýstiloftshreyflanna.
Bretar hafa fundið ráð til að
koma þessum skeytum líka
fyrir kattarnef — og Krú-
sjeff veit það.
Blue Steel-flugskeytið
verður fullbúið næsta ár.
Það þýðir einfaldlega, að þot
urnar geta skotið skeytum
sínum úr 200 mílna meiri
fjarlægð en óður, en samt
með sömu nákvæmni. Og
innan fárra ára vercía þot-
urnar búnar S'kybolt-skeyt
inu. Það getur borið eins
megatonns kjarnorku-
sprengju -£- og það er hægt
að skjóta þvi með mikilli
nákvæmni í mark í Rúss-
Þegar
mjólkur-
báturinn
kemur
ÞEGAR mjólkurbáturinn Má
sín fer frá Klakksvik og
þræðir byggðina á Fugloy
kemur hann í Hattarvík, þar
er«engin bryggja og flytja
verður farþega og varning
milli skips og lands í litlum
árabáti.
Þannig er það víða í Fær-
eyjum — og að vetrinum er
það ekki nema með höppum
og glöppum, að hægt er að
setja árabátinn á flot, eða
leggjast að Másín, því veð-
ur eru oft válynd Færey-
ingum. — En þrautseigir,
eljusamir og nægjusamir una
Færeyingar glaðir við sitt
Þeir eiga mikið stanf fyrir
höndum, en þeir eru bjart-
sýnir við uppbyggingarstarf
ið. Eftir nokkur ár verður
e.t.v. kominn bryggja í Hatt
arvík og þá tekur bóndinn
á móti mjóikurbátnum á
jeppanum sínum. Þetta bylt
ingarskeið í samgöngum og
atvinnuháttum, sem liðið er
á íslandi, er nú að hefjast í
Færeyjum.
Tshomhe byggír allt
„U THANT ætlar að hef ja
styrjöld í landi okkar. —
Þegar sá tími kemur
munu bardagamenn Kat-
anga rísa upp á hverju
stræti, á öllum gangstíg-
um og þjóðvegum — og í
hverju þorpi“, hrópaði
Moise Tshombe til fjöld-
ans á útifundi í Elisabeth-
ville.
Skammt utan við borgina
voru 400 drengir úr Tshombe
æskunni að æfingum — í
heimatilbúnum einkennis-
búningum með heimatilbúna
trériffla, dæmigert fyrir
hrenaðarandann í Katanga.
Margir tóku ræðu Tshom-
be svo bókstaflega, að hundr
uð Tshombe-hollra borgara
fóru um götur vopnaðir örv
um, rifflum — og öllu, sem
tiltækt var. Eldur brann í
augum þeirra. Það var viss
ara að byrja strax.
Og her Tshombe sýndi, að
hann er undir jafnlitlum aga
og her sambandsstjórnarinn
ar í Leopoldville — og her
Gizenga, sem menn kenna
morðin á ítölunum 13.
Síðar sama dag var boðið
til síðdegisdrykkju í banda-
ríska ræðismannsbústanum í
Elisabthville til þess að
bjóða Thomas Todd, öldunga
deildanþingmann og einn af
fáum aðdáendum Tshombe,
velkominn til borgarinnar.
Meðal gestanna voru Tshom-
be og Munóngö; innanríkis-
ráðherra hans, tveir af
æðstu fulltrúum SÞ i land

Bóndinn í Hattarvík flytur farþega og timhur-
sendingu í land úr mjólkurbátnum Másín. —
Ljósmynd: Peter Kidson).
inu, þeir Urquhart og Ivan
Smith. Þar var mikið m.asað
og allir beztu vinir.
Urquhart og Smith yfir-
gáfu samkvæmið kl. 8:30 um
kvöldið og héldu áleiðis til
heimilis bandarísks kaup-
sýslumanns, sem boðið hafði
til kvöldverðar Todd til heið
urs.
Þeir óku í bifreið, sem
merkt var SÞ — beinustu
leið til kaupsýslumannsins.
Þegar þeir komu að húsinu
var þar fyrir fjöldi Katanga
hermanna úr eins konar líf
verði Muke, yfirmanns Kat
anga-hers, en hann býr þar
rétt hjá.
Hermennirnir gerðu hróp
að starfsmönnum SÞ, þegar
þeir óku upp að húsinu og
varla voru þeir komnir inn
úr dyrunum, þegar um 30
hermenn þustu inn á eftir
þeim.
Hermennirnir gripu þá
Urquhart og Smith, byssu-
skefti var slegið í andlit hins
fyrrnefnda en í bringu hins
síðarnefnda. Katanga-menn
irnir héldu hinum gestunum
í skefjum með ógnunum og
drógu tvíjnenningana út úr
húsinu með mikilli barsmíð.
„Varaðu þig, Brian“, hróp
aði Smith, er einn Katanga-
mannanna réðst. aftan að
Urquhart. Sá gekk berseks
gang.
Katangamennirnir voru
greinilega sannfærðir um að
þeir hefðu þarna handsamað
frann O’Brien — og með mik
illi barsmíð drógu þeir tvl
menningana í áttina að her-
bíl, sem stóð skammt frá hús
inu.
| þann mund komu Todd
þingmaður og kona hans ak-
andi í fólksbíl — oig með
þeim var bandaríski ræðis-
maðurinn. Þau sáu strax
hvað þarna var að gerast,
ræðismaðurinn stök'k út úr
bílnum, ruddist í gegn um
hermannaþvöguna, tókst að
draga Smith út úr hermanna
bílnum og hálfbar hann að
fólksbílnum. Slengdi hanum
í framsætið og stökk svo
sjálfur upp í bílinn.
„Fljótur, við skulum, kom
ast í burtu“, hrópaði hann
til bílstjórans. Katangamenn
irnir miðuðu rifflunum —
og ræðismaðurinn öskráði til
ferðafélaganna: „Leggizt
niður í gólfið!" — Þegar þau
brunuðu af stað heyrðist til
Urquhart: „Hjálp, hjálp“,
hrópaði hann.
Og það var ekið beirit til
heimilis Tshombe. Ræðis-
maðurinn og Todd vildu
freista þess að fá Urquhart
leystan úr haldi áður en það
væri of seint. Tshombe var
ekki heima.
Það var ekki fyrr en
hálfri stundu fyrir miðnætti,
þremur stundum eftir at-
burðinn, að Smith tókst að
hafa upp á Munongo, innan-
ríkisráðherra. „Ef Urquhart
verður ekki leystur úr haldi
innan 30 mínútna munu her
sveitir SÞ snúa öllu við í
Elisabethville“, sagði Smith
og var stuttur í spuna.
Urquhart, sem blæddi
mjög, hafði verið fluttur til
herbúða utan við borgina.
„Þá greindi á“, sagði hann
síðar. „Helmingurinn vildi
drepa mig, hinir ekki“. —
Byssuhlaupinu var þrýst að
höfði hans og Urquhart tal-
aði og talaði, reyndi að draga
tímann. Talaði um allt milli
himins og jarðar. Hann hélt
að sín síðasta stund væri
runnin upp.
Um miðnætti birtist Mun-
ongo í herbúðunum. Hann
var skelfdur og krafðist þess
að fanginn yrði látinn laus
þegar í stað. Hermennirnir
leystu Urquhart þá úr haldi
og voru hinir rólegustu.
Ráðherrann hjálpaði Urqu
hart inn í bíl sinn og síðan
var haldið til heimils banda
ríska ræðismannsins. Tshom-
be fylgdi í hurnátt á eftir I
bíl sínum. Hjá ræðismannin
um fengu þeir sér allir glas
af skozku wiskyi áður en
farið var með Smith og Urqu
hart til sjúkrahússins.
Báðir mennirnir hlutu mik
il meiðsl. Urquhart var hand
ar- og nefbrotinn, Smith
með bráikuð rifbein auk smá
sára eftir ryskingarnar.
Eftir þetta hélt Tshombe
áleiðis til Brasilíu þar sem
hann ætlaði að sitja fund
Siðvæðirvganhreyflingarnnar.
En hann komst aldrei lengra
en til Parísar. Þar hitti hann
17 ára son sinn, sem var að
ganga undir botlangaskurð,
og sneri síðan aftur heim í
ofboði. Bardagar höfðu bloss
að upp. Áhrifin af ræðunni
hans á dögunum voru nú að
koma betur í ljós.
Her Tshombe. telur um 12
þús. manns, en auk þess
treystir hann á alla, sem
beitt geta boga og örvum
eða öðrum álíka frumstæð
um vopnum. En kjarni hers
ins eru 200 hvítir menn,
menntaðir foringjar, höfuð
hersins. Um þessa menn
stendur stríðið í Katanga,
þvl samkvæmt saroþykkt Ör
yggisráðsins er það hlut-
verk hersveita SÞ að fjar-
lægja hina hvítu foringja úr
her Tshombes.
Aginn er lítill í hernum og
kunnugir segja, að nyti
Tshombe ekki hinna hvítu,
þá hyrfi sá litli agi, sem skap
aður hefur verið. Tshombe
gæti þá alveg eins vel átt
von á því, að hermenn hans
ynnu honum og hans mönn
um tjón —
á þeim hvítu

.... ;• .* 0
. .. ’ m ’ j

Tshombe í París (t.v.) ásaft Diur, efnahags- og menningarmálafulltrúi sendi-
nefndar Katanga í París.