Morgunblaðið - 10.12.1961, Blaðsíða 6

Morgunblaðið - 10.12.1961, Blaðsíða 6
6 MORGVNBLAÐ1Ð Sunnudagur 10. des. 1961 Jólavörur S' Jólavörur Úrval af allskonar kven- og harnafatnaði Telpukápur Telpukjólar Golftreyjur Pils — Blússur Náttföt J óla vettlingar nir / r i ar eru fallegir og góðir Morgunkjólar Undirfatnaður Nærföt Peysur Síðbuxur Heillandi og ógleymanleg skáldsaga frá Landnámsöld S V O segir í Landnámabók og fleiri fornum ritum, að Svíinn Garðar Svavarsson dvaldi einn vetur í skála sínum í Húsavík á Skjálfanda ásamt skipshöfn sinni, en hann hrakti hingað norður á leið sinni til Suðureyja. Sagt er og frá því að þrír af skipshöfn hans, maður að nafni Náttfari ásamt þræl og ambátt úr Suðureyjum, hafi orðið viðskila við skip Garðars, slitnað frá því í óveðri og hafróti. Náttfari náði landi að nýju og byggði sér skála á þeim stað er síðan heitir í Náttfara- vík, fyrir utan Skuggabjörg, skammt frá Húsavík. Þetta fáorða og dramatíska efni Landnámabókar íslands hefir reynzt höfundi skáldsög- unnar um Náttfara og ævi hans, sterkt og áleitið og er sagan í senn hetjusaga og rauna- saga og lýsingar á því hvernig skáldið hugsar sér að landið hafi byggzt, frábært skáld- verk og sannfærandi, að lesandinn segir að bókarlokum: — Já, svona hefir þetta náttúr- lega verið. Sagan hefst á því að Náttfari, þrællinn Krumur og ambáttin Yrsa, reisa skála og hefja mannlíf við yztu höf, utan endimarka hins byggilega heims, án nokkurs samfélags við annað fólk, við alls engin þægindi af neinu tagi, berjast við kulda, myrkur og hungur. En manneskjan er ódrepandi og við þessi frumstæðu skilyrði fæðir Yrsa, nú kona Náttfara, þeirra fyrsta barn, sem raunar reyndist vera barn Garðars Svavarssonar, en ekki hans. í einverunni, ekki síður en fjölmenni nútímans, gera mannleg vandamál fljótt vart við sig, einkum verður afbrýðissemin orsök margra hryggilegra atburða í sambúð þeirra þriggja. Eftir marga dimma og kalda vetur og stutt en fögur sumur, birtir upp. Nýir landnemar, flóttafólk frá Noregi, siglir skipum sínum að landi, skipum hlöðnúm vistum og fénaði og glöðu, viljasterku fólki. Nýtt mannlíf teygir æðar sínar meðfram ströndum og inn til dala og menning og þægindi í kjölfar þess, og nýtt líf streymir um taugar frumbyggjanna, eink- um dótturinnar, Mókollu, sem er glæsileg ung kona. En Náttfari fær ekki að fullu gerzt þátttakandi í hinni nýju veröld, Yrsa ann honum ekki lengur, dóttirin er ekki hans barn, og hann gerist einmana og hljóður og deyr að lokum er hann kemur að Yrsu í faðmi ann- ars manns. Saga fyrstu landnemanna á íslandi mun reynast öllum íslendingum ógleymanleg, og ekki mun neinum koma það á óvart, þó höfundur sögunnar hafi að nokkru ætlazt til að hún yrði skilin sem lítill viðauki við hina þjóðkunnu sjálfsævisögu hans „1 verum“. Bók sem allir* íslendingar vilja lesa og eignast. — Helgafellsbók Kristmann Guðmundsson skrifar um BÓ KM E N NT I R Ómar frá tónskáldsævi. Aidarminnine Bjarna Þorsteinssonar. Ingólfur Kristjánsson tók saman. Útgefandi Siglufjarðarkaupstaður. ,,BOK þessi er gefin út að til- hlutun Siglufjarðarkaupstaðar til minningar um prófessor Bjarna Þorsteinsson, sem var heiðurs- borgari Siglufjarðar og þjónandi prestur þar í 47. ár.“ Með henni hefur verið unnið þarft verk og gott, að halda til haga æviatriðum þessa stór- merka manns og tónskálds. Og ekki verður annað sagt en að höf undinum hafi tekizt mjög vel að gera bókina þannig, að hún sé bæði læsueg og girnileg til fróð- leiks. Hún hefst á ættarsögu tón- skáldsins, en Bjarni Þorsteinsson var eins og kunnugt er ættaður af Mýrum og úr Borgarfirði. OLst hann upp í fátækt. einn af stór- um systkinahópi, en þá var al- menn örbirgð um iand allt. Oll komust þó systkinin vel til manns, enda ættararfurinn góð- ur: - dugnaður, atorka, mennta- fýsn og framfaraþrá. Faðir Bjarna var ágætur söngmaður og hneigður fyrir tónlist, en móðir- in bókhneigð og kunni margt sagna. Bar skjótt á því, að Bjarni Þorsteinsson hafði erft þessa eig inleika báða frá foreldrunum; þótti hann „vel gefinn til bók- arinnar" og las allt. sem hann komst yfir, auk þess sem hann sýndi gáfur sínar á ýmsan annan hátt. Af föður sínum lærði hann snemma að taka lagið, en mikið var sungið á því heimili, þjóð- lög rauluð og vikivakar, og var það fyrsta hvatning hinum unga manni að hefja verk það, er síð- ar gerði hann frægan: söfnun íslenzkra þjóðlaga. Bjarni ákvað snemma að brjót ast til mennta, hvað sem það kost aði, og munu foreldrar hans ekki hafa latt hann í þeim ásetningi, enda þótt þau væru þess lítt um- komin að hjálpa honum fjárhags- lega. Þó tókst þeim að finna kenn ara til að undirbúa piltinn undir Menntaskólann. en það var séra Guðmundur Einarsson á Breiðabólstað á Skógarströnd. Kom Bjarni til hans á fimmtánda ári, og er talið, að dvölin þar hafi haft mikil og heilladrjúg áhrif á hann. Var menningarbrag ur mikill á heimili présts. enda efni góð. Þarna sá Bjarni Þor- steinsson í fyrsta sinn nótnabók Urðu ýmsir til að hjálpa hin- um efnilega pilti, og komst hann þannig þrátt fyrir alla fátækt- ina gegnum latinuskólann og varð stúdent. Er saga þessara ára mjög vel gerð í bókinni og full af ýmsum fróðleik um samtíma- menn. Þá er sagt frá stúdentsárum Bjarna og ýmsum störfum í Reykjavík, en síðan dvöl hans á Kornsá, en þar var hann um hríð heimiliskennari og sýslu- skrifari Lárusar Blöndals. sýslu- manns. Þetta var einnig menning ■arheimili, og þar fann hann konu efni sitt, Sigríði Blöndal, dóttur Lárusar. Var hún um tvítugt, falleg stúlka með fagra söngrödd, er gat auk þess leikið bæði á gít- ar og harmoníum. Var glatt á hjalla þarna eftir því sem gerð- ist á þeim tímum, og mun dvölin hjá sýslumanni hafa haft áhrif á líf Bjarna Þorsteinssonar. Þrem ur árum eftir að hann náði stú- dentsprófi, settist Bjarni í presta- skólann og varð guðfræðikandi- dat vorið 1888. Var hann þá mjög fátækur. Daginn eftir að hann tók við 'vitnisburðarbréfi sínu úr hendi Helga Hálfdánarsonar.lekt- ors, lagði hann af stað norður að Krossá að nitta heitmey sína, og voru þá liðin tvö ár síðan þau höfðu sézt. Skömmu eftir að kandidatinn ungi kom suðui aftur, sótti hann um Hvanneyr: á Siglufirði og var settur þar prestur um haust- ið. Var hann síðan þjónandi prestur á Siglufirði nvorki meira né minna en 47 ár. Allt fram að þessu er frásögn- in hin skipulagðasta í bókinni, en eftir það nokkru lausari í reipum. Þó er verkefnið yfirleitt vel af hendi leyst; lesandinn fær smám saman mikinn fróðleik um líf og störf þess ágæta manns og nm^wmVjó\ W\c\(»ru\óV Syngið jólasálmana með börnunum Gefið þeim bókina Heims um ból helg eru jól Sera Jón M. Guðjónsson hefur valið sálmana. Séra Pétur Sigurðsson segir um bókina í Mbl. 2. des sl. m.a.. ,,Jólaheftið á erindi inn á íslenzku heimiliií ... Mæli ég með því að foreldrar gefi börnum sínum þennan boðskap jólanna.“ Verð kr. 25,75 m/sölusk. Hörpuútgáfan kynnist honum nokkuð náið. Þesa ber að gæta, að höfundurinn hafði mjög lítinn tíma til að gera bók. ina, og er því skiljanlegt, að efn inu er ekki ávallt eins skipulega niðurraðað og æskilegt hefði ver ið. Að öðru leyti er efnismeðferð in góð og frásögnin öll með ágæt- um. Bókin er vel og smekklega út gefin og bæði höfundi og Siglu- fjarðarbæ til sóma. Börn eru bezta fónv. Eftir Stefán Jónsson. ísafoldarprentsmið.ja: STEFAN Jónsson er vel kunnur fyrir barnabækur sínar, og mun þessi ekki minnka álit hans. Fjall ar hún um ungan pilt, sem As- geir heitir, kallaður Gunnu-Geiri af félögum sínum, en stundum Geiri Hansen. Ekki þekkir hann föður sinn, og hvílir mikil leynd yfir tilveru þess manns, svo að lesandinn fær aldrei að vita, hver hann er. en framhald mun verða á sögunni síðar. _ Stefán kann vel að segja sögu á hæglátan og, sannfærandi hátt. Hann virðist þekkja vel hugsana gang barna og viðbrögð þeirra við ýmsum aðsteðjandi vanda. málum. Serstaklega vel gert er stríðið við Keia sögu, og lyftist bókin þar hæst. Þó er orsökin fyrir því. að Gunnu-Geiri svíkur félaga sína ekki nógu trúleg —• að vísu kann þanmg að fara i lífinu sjálfu, en í skáldskap er þetta ekki nógu vel undirbyggt. Þá er stórvel lýst föðurleit Gunnu-Geira, er hann ósjálfrátt skyggnist eftir föður sínum í hin- um ýmsu kunningjum móður sinnar. Aftur á móti er skáld. prófessorinn og barnabörn han* öllu þokukenndari. Skáldprófess- orinn er finn maður. og af þeirn sökum þarf auðvitað að svívirða hann, en þau atriði sögunnar fam alveg úr reipunum hjá höfundi, Þetta eru þó smámunir, er skaða ekki bókina að neinu ráði. Aðal- atriðið er Asgeir Hansen, og hon. um eru víðast gerð hin beztu skil. Aðrar persónur falla að mestu f skuggann; t. d. er móðirin ein- hvern veginn alveg utanveltu i bókinni. Amman er persóna, sem vel er viðað til, og einstöku sinn- um lifnar yfir henni, en þó verð- ur hún aldrei heilsteypt f með- förum höfundarins. Þá er sagan um smyglarann og kaupmannina heldur langt sótt, og naumast held ég, að margir lesendur trúi henni. Eigi að síður eru viðbrögð drengsins í þeirri sögu trúleg — og þannig er pað alloft í þessari bók, að umhverfið og atburðarás- in verka ekki sannfærandi, en höfundi tekst ávallt að halda áhuga lesandans vakandi á Gunnu-Geira sínum, og það er náttúrlega aðalatriðið. Þessi drengpersóna er lifandi skáldleg sköpun, sem heldur áhuga og samúð lesandans frá byrjun til enda. Þetta er Reykjavíkursaga, „um drengi og telpur í Miðbæjarbarna skólanum1,

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.