Morgunblaðið - 10.12.1961, Blaðsíða 1

II
pí>r0wnMaMI>
Suimudagur 70. des. 7967.
rasin u
tiarlioF
;rá sjónarmiði Jonan
SIÐASTLIÐINN fimmtudag voru 20 ár liðin frá því Jap-
anir réðust á bandarísku flotastöðina Pearl Harbor á
Hawaieyjunni Oahu Dagurinn 7. des. 1941 mun lifa í
minningu Bandaríkjamanna sem dagur svívirðingarinnar.
Hvaða augum líta Japanir á skyndiárás þessa, sem
gerð var án stríðsyfirlýsingar? Og hvað finnst þeim um
Pearl Hasbor í dag?
Bandaríska vikuritið U. S. News & World Report birt-
ir um þessar mundir svör við ýmsum þeim spurningum
varðandi Pearl Harbor, sem ekki hefur fyrr verið svarað.
Bæddi .tímaritið í þessu sambandi við tvo sérfræðinga. —
Annar þeirra er dr. Gordon W. Prange, prófessor í sögu
við Marylandháskóla. Hann dvaldi í sex ár í Japan eftir
stríð þar sem hann vann að rannsóknum á opinberum
gögnum og ræddi við ýmsa þá Japani, sem aðild áttu að
árásinni. Hinn sérfræðingurinn er japanski aðmírállinn
Shigeru Fukudome, sem skipulagði árásina.
Fer hér á eftir útdráttur úr viðtölunum, sem tímaritið
birti:
— Prange prófessor, hvers-
vegna réðust Japanir á Pearl
Harbor?
— Þeir höfðu aðeins eitt tak-
mark, þ.e. að gera bandaríska
flotann óstarfhæfan næstu sex
mánuði. Þetta var gert til þess að
Japanir gætu ná^J sínu raun-
verulega marki, að leggja undir
eig Suðaustur-Asíu. Árásin var
nokkurskonar öryggisráðstöf un,
hún tryggði það að bandaríski
flotinn léti Japami afskiptalausa
meðan þeir legðu undir sig Suð-
austur-Asíu.
Dr. Gordon W. Prange prófessor
— »Og héldu Japanir að
Bandarikin mundu ekki berjast
til úrslita?
— Auðvitað vissu þeir að við
mundum hervæðast. En þeir
vonuðust til að verða fljótir að
binda endi á styrjöldina í SuS-
austur-Asíu. Svo vonuðu þeir að
þeim tækist að nýta auðlindir
Suðaustur-Asíu og draga styrj-
öldina við Bandaríkin á langinn
þar til unnt yrði að ná viðun7
andi friðarsamningum. Að sjálf-
Bögðu er auðvelt að sjá það nú
að þetta var óskhyggja hjá Jap-
önum. En til að skilja aðgerðir
Japana 1941, verður að líta á
málin eins og þau litu þá út
frá sjónarmiði þeirra.
Það verður að hafa hugfast,
að árið 1941 virtist Hitler vera
að vinna sigur í styrjöldinni í
Evrópu. Hann hafði sigrað
Frakkland, lagt undir sig Hol-
land og Belgíu og hrakið Breta
burt af meginlandinu. Hersveit-
ir nazista voru í sókn í áttina
tii Moskvu. Og þótt Japan væri
ekki aðili að styrjöldinni i Ev-
rópu, var landið í öxulbanda-
laginu með Hitler og Mussolini.
Margir Japanir litu svb á að nú
væri einstakt tækifæri til að
láta heimsvaldadrauminn ræt-
ast. Meðan Bretland, Frakkland
og Holland voru bundin í stvr1
öldinni í Evrópu, voru nýlendur
þeirra í Suðaustur-Evrópu varn-
arlausar —r og Japanir ætluðu
að hremma þær.
Þetta var hinn raunverulegi
tilgangur Japana. Þeir ætluðu
að leggja undir sig hollenzku
Austur-Indíur, franska Indó-
Kína, brezku Malayalöndin, Fill
ipseyjar og Thailand. Þetta
voru auðug landsvæði og þar
gátu Japanir fengið það sem
þeir þörfnuðust mest: hrísgrjón,
olíu, tin, gúmmí og fleiri hrá-
efni.
— Hvenaer ákváðu Japanir að
styrjöld við Bandaríkin væri ó-
umflýjanleg?
— Um það er erfitt að segja.
Japönsk blöð höfðu. lengi haldið
því fram að verið væri að um-
kringja Japan og var það að
nokkru leyti rétt. Það verður að
muna eftir því að Japan hafði
átt í styrjöld við Kína frá því
1937 og Bandaríkin kröfðust
þess að Japanir yfirgæfu Kína.
Japanir voru einnig að reyna
að koma sér fyrir í Lndó-Kína
og Bandaríkin voru andvíg því.
Frá því 1939 voru Bandaríkin
að smá herða á því, sem Jap-
anir nefndu fjárhagslegt hafn-
bann. Og þegar bandaríski
Kyrrahafsflotinn var fluttur frá
vesturströnd Bandaríkjanna til
Pearl Harbor, litu Japanir á það
sem ógnun, beint gegn sér.
En það var í júlí 1941, sem
fyrst fór að kreppa að. Þá var
Frakkland fallið og Vichy-
stjórnin samdi við Japani um
að gera Indó-Kína að sameigin-
¦>¦'¦:¦'-':¦:' :-£tó-ftv' ¦¦" :¦'.¦¦" ¦)&:•:*•:¦'<¦>¦ ^v
ii- ¦
Orustuskipið Arizona að sökkva.

legu verndarsvæði Japans og
Frakklands. Þá gerði Roosevelt
Bandaríkjaforseti allar japansk-
ar eignir í Bandaríkjunum upp-
tækar og bannaði alla olíuflutn-
inga til Japans.
Um þetta leyti höfðu Japanir
aðeins olíubirgðir til eins og
hálfs árs. Þeir hefðu ekki verið
færir um að fara út í styrjöld
hefðu þeir beðið eitt ár enn.
— Og hvað um þá hugmynd,
sem fram hefur komið, að
Roosevelt forseti hafi boðið
hættunni heim er hann flutti
bækistöðvar flotans til Pearl
Harbor?
— Japanir hlæja að þessari
hugmynd og segja hana hreina
vitleysu. Þeir hefðu sjálfir gert
þetta í sporum Roosevelts, því
þarna átti flotinn heima. — í
Pearl Harbor var fullkomin
flotastöð með viðgerðarverk-
stæðum og gríðarstórri þurrkví.
Og þarna var flotinn mun nær
þeim svæðum, sem hann átti að
vernda — Fillipseyjum, Wake
og Guam. •
Það er hreinasta fjarstæða að
láta sér koma tii hugar að
Roosevelt hafi getað leikið með
Japani eins og þeir væru peð
á einkatalflborði hans á Kyrra-
hafinu. Enginn gat fengið Jap-
ani til að hefja styrjöld á ann-
an hátt en þeir höfðu þegar
ákveðið. Þar með er talin
skyndiárás á Pearl Harbor.
Og ein ástæðan fyrir því að
skyndiárásin heppnaðist var sú
að enginn átti von á henni, sér-
staklega ekki á þessum tíma, og
á þetta jafnt við um Roosevelt
forseta, Knox flotamálaráðherra,
Marshall, yfirmann hersins,
Kimmel aðmírál, yfirmann flota
stöðvarinnar á Pearl Harbor og
fjöldann allan af öðrum áhrifa-
mönnum.
Ef Roosevelt forseti og banda>
ríska herstjórnin bjóst í raun-
inni við árás Japana, á Peari
Harbor, gátu þeir sett þar upí
gildru, sem hefði getað valdií
því að Japanir töpuðu stríðin*
á einum sunnudagsmorgni.
— Hvenær ákváðu Japanir að
ráðást á Pearl Harbor og hvei
skipulagði árásina?
— Það er viðurkennt að Iso-
roku Yamamoto aðmíráll átti
hugmyndina. En hann varð yfit
maður japanska flotans 30.
ágúst 1939. Hann var með þessa
árás í huga þegar í janúar 1941
og jafnvel fyrr. í júní var verið
að æfa flugmenn undir árásina.
Og 19. október 1941 gaf flota-
ráðið leyfi sitt til að árásin yrði
gerð ef til styrjaldar kæmi. En
endanlega og óafturkallanlega
ákvörðun tók keisarastjórin L
desember.
Afar mikil leynd hvíldi yfir
öllum undirbúningi, enda byggð
ist allt i því að árásin kæmi a3
óvörum, og vissu aðeins örfáir
æðstu menn hers og ríkisstjórn-
ar um áformin.
Það hefur verið talað um að
sendiherra Japana i Washing-
ton, Kichisaburo Nomura, hafi
vitað um árásina, sem gerð var
meðan hann sat að samninga-
viðræðum við Cordell Hull, ut-
anríkisráðherra Bandaríkjanna.
Hann er^ einn mesti sómamað-
ur, sem ég hef kynnzt. Ög hann
sagði: „Ég vissi það ekki". Ég
trúi honum skilyrðislajist. Ef lit-
ið er á þetta frá hernaðarlegu
og sálrænu sjónarmiði er aug-
ljóst að Japanir þorðu ekki að
segja honum frá árásinni. — í
fyrsta lagi var ávallt hætta á
að upplýsingarnar kæmust í
hendur Bandaríkjamanna, og
svo hefði vitneskjan getað vald-
ið honum allt of miklum erfið-
leikum meðan hann sat við
samningaborðið í Washington.
— Hvaða augum líta Japanir
í dag á árásina á Pearl Harbor?
— Þeim finnst þeir hafa gert
skyldu sína gagnvart keiraran-
um og föðurlandinu. Þeir hafa
e k k e r t sam-
vizkubit. Min-
oru Genda, sem
nú er yfirmað-
ur herforingja-
r á ð s japanska
flughersins o g
tn i k i 11 vinur
Bandaríkjanna,
á 11 i þátt í a ð
skipuleggja árás
ina. Mitsuo Fuc
hida, sem nú er
prestur í Japan og einnig mik-
ill vinur Bandaríkjanna, stjórn-
aði flugárásinni. Þeir hafa báðir
lýst þessu yfir við mig.,
— Hvernig vissu Japanir að
bandaríski flotinn " yrði í Pearl
Harbor?
— Það var auðvelt. f fyrsta
lagi hafði flotinn komið í höfn
svo til um hverja helgi í marga
Framh. á bU 2.
Mitsuo Fuchida
^-
Orustuskipið West Virginia í björtu báli.