Morgunblaðið - 30.01.1962, Blaðsíða 10

10
MORGll N BLAÐIit
Þriðjudagur 30. jan. 1962
MARGT var það sem vakti s
hrifningu mína þegar ég gekk j
um sali Borgarlistasafnsins í j
Amsterdam. Þar gat að líta ?
verk eftir Mondrian og Klee, í
Van Dongen og Vincent van
Gogh. Ein deild safnsins kom
mér samt mest á óvart. í
þeirri deild voru eingöngu
samankomnar myndir eftir
börn; hin og þessi hollensk
börn, einnig börn sem af til-
viljun höfðu átt leið um safn-
ið í fylgd foreldra sinna og
fengu þar að láni pappír og
liti til að baeta við safnið. Ef
þeim tókst vel gátu þau
seinna litið myndir sínar
hengdar smekklega á veggi
hins víðkunna listasafns.
Það er kunnara en frá þurfi
að segja að mydlist barna er
oft ótrúlega þróttmikil, þann-
ig að stundum er eins og
Jóhann Hjálmarsson
Sköpunargáfa barnsins
stserri og lærðari menn falli
í skuggann fyrir óbeisluðum
sköpunarkrafti barnsins. Börn
in eru engu háð í tjáningu
sinni. Þau láta hugarflugið
ráða, velja litina af fögnuði
litameistarans. Þessu fylgir
tíðum óvenjulegur skarpleiki
fyrir uppbyggingu myndflat-
arins. í húsi einu í nágrenni
Reykjavíkur hangir mynd eft-
ir óþekktan snilling, sem nú
er kannski orðinn fullorðinn
og ekki snillingur lengur. Það
er mynd af tveimur hestum
run nótt, landslag að baki og
þvílík mýkt í línunni að Mat-
isse mætti vel við una. Hvað
er það sem veldur því að börn
gera oft stórbrotna hluti og
nærri undantekningarlaust
skemmtilega á sviði myndlist-
ar. Er það ekki fögnuðurinn,
gleðin að skapa, móia eitt-
hvað, án þess nokkru sé fylgt
nema upprunalegu viti og á-
stríðu. Svo kemur reglustikan
til sögunnar. Ef ég teikna
þetta hús verður það líka að
vera með fjórum gluggum,
einn þeirra má ekki vera mun
stærri og boginn niður á við.
Hann verður að vera eins og
hjá arkitektnum. Frumleikinn
er úr sögunni. Á pappírnum
blasir við glansmynd af húsi.
Barnið er orðið fullorðið og
snilligáfan horfin. Hús þess
er ekki lengur hús allra húsa,
þar sem hamingjan er ómeð-
vituð og tær, heldur kaldur
svipur nútímans. Þá er röðin
komin að fullorðnu snilling-
unum sem geta brugðið sér í
barns líki og eru alltaf auð-
mjúkir gagnvart listinni eins
og börn. Kannski er Paul Klee
þar fremstur í flokki. Þessi
málari var með lærðustu lista
mönnum Evrópu í myndlist.
Hann vissi um mikilvægi þess
að vera ferskur og leitandi og
einlægur eins og barnið.
Barnateikningar sýndu honum
og kenndu margt sem hann
hafði aldrei lært á heimsfræg-
um skólum hjá þungthugs-
andi prófesorum. Hann fór að
mála í líkingu við bamið. Vit-
anlega bætti hann við þekk-
ingu sinni og reynslu. Upp-
byggingin er lærðs manns og
aldrei tilviljun, nema eftir
þeim skilningi að öll list og
raunar allt líf sé tilviljunar-
kennt. Einu sinni sagði Klee,
að málarar ættu ekki að
ganga í skóla; þeir ættu að
vinna eins og barnið, óhindrað
og sigurglatt. Það verður að
sjálfsögðu aldrei fullyrt hvað
er myndlistarmanni fyrir
bestu í þessum efnum. Einn
getur notið strangrar skólun-
ar, þó hinn sami lærdómur
verði banamein annars. Hætt-
ir mannanna eru eins fjöl-
skrúðugir og jurtirnar sem
bera mislit blóm. En er ekki
athugasemd þessa miki'lmenn-
is í hópi myndlistarmanna
verð fullkomrar gaumgæfni.
Oft verða góð myndlistarefni
skoplegar efirhermur læri-
meistaranna, þau ná aldrei út
fyrir garð þeirra pg storkna
eins og grýlukertin í hellum
íslands. Má ég þá heldur biðja
um mynd eftir hana Siggu
litlu eða hann Nonna, sem
teikna eins og aldrei hafi ver-
ið gerð mynd í heiminum.
Það er tilefni þessa spjalls
máns að nýlega las ég í blöð-
unum um framsækinn og virð-
ingarverðan kennara, sem veit
ir nemendum sínum að alira
áliti heppilegt listrænt upp-
eldi. Maður þessi er Vígþór
H. Jörundsson, skólastjóri í
Hólmavík. 1 samkeppni sem
erlent ríki efndi til hlutu tvö
börn úr skóla hans viðurkenn-
ingu: Hlynur Andrésson, 11
ára, (sjá meðfylgjandi mynd)
-og Svava Ásgeirsdóttir, 12
ára. Slíkt hefði varla komið
fyrir um tvö börn frá sama
byggðarlagi nema sérstök á-
hersla hafi verið lögð á mynd
listarnám i skóla þeirra.
Kunnugir segja að vorsýning-
ar á verkum nemenda skól-
ans í Hólmavík styrki mjög
þann myndlistaráhuga sem
ríki meðal barnanna í þorp-
inu.
Ég minnist á þetta sem ein-
dregið fordæmi fyrir skóla
landsins. Ég veit að í flestum
þeirra má finna börn sem
gera skemmtilegar og jafnvel
verðmætar myndir. Hvers
vegna ekki að stofna til safns
á verkum íslenskra barna. í
höndum kunnáttumanna ætti
það að verða girnilegt til
fróðleiks. Auðvitað bœri
mörgu að hafna, en hver veit
nema ýmislegt varðveittist á
þann hátt, sem annars færi
forgörðum. Ég sé fyrir mér
glæsilegt myndlistarsafn á ís-
landi með verkum eftir
fremstu myndlistarmenn okk-
ar, búið sérstakri deild sem
tileinkuð væri íslenskum börn
um. Hún þyrfti ekki að vera
stór. Hægt væri að skipta oft
um myndir. Og kostnaður lít-
ill við öflun mynda; skólarnir
og börnin létu þær ábyggilega
af hendi án endurgjalds. Við-
urkenningin væri þeim fyrir
öllu. Þegar Listasafni íslenska
ríkisins verður reist veglegri
og umfangsmeiri húsakynni
með betri starfsmöguleikum,
sem hlýtur að koma að hjá
þjóð sem byggir tilveru sína á
menningarlegum grunni, ætti
myndlistardeild barnanna að
verða forráðamönnum þess
gleðiefni og þjóðinni í heild
til sóma.
KVIKMYNDIR * KVIKMYNDIR * KVIKMYNDIR * KVIKMYNDIR
*
K
5
BÆJARBÍÓ:
Ævintýraferðin
ÞEIR sem ala þrá í brjósti að
bregða sér í hópferð um ýms
lönd á meginlandi Evrópu geta
stytt sér .(eið og sparað fé og
tíma með Því að taka sér ferð
á hendur suður í Hafnarfjörð og
í Bæjarbíó Þar geta menn, sem
sé, tekið þátt í bráðskemmtilegri
hópferð, sem ein af ferðaskrif-
stofunum í Kaupmannahöfn hef-
ur efnt til. Er ferðast til
Múnchen, Tyrol, Rómaborgar og
Feneyja, og farið ýmist með flug
vélum eða þægilegum langferða-
bílum. Ferðalangarnir eru fólk
af öllum stéttum og ólíkt um
margt, en eftirvæntingin er þeim
sameiginleg. Og Christensen er
þaulvanur íararstjóri, og þreyt-
ist aldrei á að svara fyrirspurn-
um farþegana og gefa upplýsing-
ar um það, sem fyrir augun ber.
Hér er komið við í fögrum borg-
um og notið þar margskonar
gleðskapar og farið um unaðsleg
fjallahéruð og gist þar í góðum
gistihúsum En hámarki nær
hrifning ferðafólksins þegar kom
ið er til Rómarborgar, þessarar
dásamlegu borgar, sem á engan
sinn lika um glæsilegar bygg-
ingar og fornar minjar. Þegar
ferðin hefst eru ferðalangarnir
yfirleitt hlédrægir og samræðurn
ar nokkuð þvingaðar, en þegar
á líður ferðina er fólkið að
„hristast saman“ og er áður en
lýkur orðið eins og ein stór fjöl-
skylda. Farþegarnir eru þekktir
danskir leikarar á öllum aldri,
ungt fólk og ástfangið, miðaldra
hjón, piparmeyjar og gömul og
elskuleg hjón í gullbrúðkaups-
ferð o. fl. o. fl.
Myndin er prýðisvel gerð og
ágætlega tekin, og margt svo
undrafagurt sem fyrir augun ber,
að það hlýtur að vekja löngun
áhorfandans til að njóta í raun-
veruleikanum slíkrar ævintýra-
ferðar.
Hafnarbíó:
CONNY OG STÓRIBRÓÐIR
ALLIR hér kannast við Conny,
hina ungu þýzku kvikmynda-
leikkonu, því að margar myndir
með henni hafa verið sýndar hér
á undanförnum árum. Conny er
mjög geðfelld telpa, full af gleði
og æskufjöri. Hún syngur laglega
og er létt eins og fiðrildi í hreyf-
ingum. Fyrir aila þessa kosti nýt-
j ur Conny mikilla vinsælda viða,
er flestar eða kannski allar mynd
| irnar, sem hún leikur í og hér
hafa sézt eru iéttmeti og eigin-
* lega hver annari líkar. En þess-
ar myndir fyrst og fremst gerð-
ar fyrir unglinga enda er
Conny mjög vinsæi meðal þeirra.
— í mynd þeirri, sem hér er um
að ræða er Conny í umsjá Freds
bróður síns, sem er vinsæll dæg-
urlagasöngvari og allmiklu eldri
en hún. Conny er honum erfið
systir. Hann er kvenhollur í
meira lagi, en Conny hefur lag
á því að eyðileggja fyrir honum
ástarbrellur hans. Hann hegnir
henni með því að setja hana í
heimavistarskóla. En Conny hef-
ur bara áhuga á söng og dansi og
hún fellur á prófi í skólanum og
fer þaðan af vissum ástæðum og
kemur Fred þar mjög við sögu.
Hún neyðir Fred til að stofna
með sér hljómsveit. Það tekst og
í hljómsveitinni, eru að meiri
hluta starfsmenn hótelsins sem
þau búa í. Þau verða að æfa á
hinum ótrúlegustu stöðum og
gerist þar margt skoplegt þar
til þau loks geta haldið fyrstu
hljómleikana. Conny hrósar sgiri
og það gerir reyndar Gwendoiin,
vinkona Freds líka Hún er um-
boðsmaður söngvara og hálft í
hvoru trúlofuð Fred og tókst að
herja út úr hcnum bónorðið í
leikslok. Eins og áður er sagt er
mynd þessi ósköp lítilfjörleg og
stendur að baki flestum öðrum
Conny-myndum, sem ég hef séð.
GUNNAR JÓNSSON
LÖGMAÐUR
við undirrétti og hæstarétt
Þútglioltsstræti 8— Sími 18259
Engor skuld-
bindingur
í GREIN í dagblaðinu Þjóðvilj-
anum í gær er gefið í skyn, að
ríkissjóður „tapi milljónum“ á
ríkisábyrgð, sem veitt hafi ver-
ið Sölumiðstöð hraðfrystihús-
anna samkvæmt heimild í 22.
gr. fjárlaga 1960 til að reisa
hraðfrystistöð í Hollandi. Út af
þessu tekur ráðuneytið fram, að
þetta hefir eigi við nein rök að
styðjast. Hinn 28. febrúar 1961
var Sölumiðstöðinni veitt ríkis-
ábyrgð á láni að fjárhæð 250
þús. dollara, sem fyrirhugað var
að taka hjá Export-Import bank
anum í Washington. Nam það I
ísl. kr. 9% millj. með þáver-
andi gengi. Fyrir þessari ábyrgð
setti Sölumiðstöðin að kröfu fjár
málaráðuneytisins sem trygg-
ingu 1. veðrétt í fasteignum,
sem metnar voru á rúmlega 20
millj. kr.
Úr framangreindri lántöku
varð ekkert og hefir ábyrgðar-
yfirlýsingu ríkissjóðs nú verið
skilað aftur til ráðuneytisins,
ásamt yfirlýsingu frá bankan-
um um að engar skuldbinding-
ar hafi stofnazt samkvæmt láns
samningnum.
(Fréttatilkynning
frá fjármálaráðu-
neytinu, 26. jan.
1962).