Morgunblaðið - 18.02.1962, Page 12

12
MORGUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 18. febr. 1962

pitrpjjjMaMti)
Cftgefandi: H.f. Arvakur. Reykjavik.
r’ramkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (át>m.)
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthias Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Auglýsingar: A.rni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og avgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargjald kr. 55.00 á mánuði innanlands.
1 lausasölu kr. 3.00 eintakið.
UTVEG URINN ER
HYRNINGAR-
STEINNINN
að sem af er yfirstandandi
. vetrarvertíð, hafa ógæft-
ir dregið mjög úr róðrum
víðs vegar um land. Afla-
horfur eru hins vegar sæmi-
legar og sums staðar mjög
góðar. Ef úr rættist um gæft-
ir ætti því að mega vænta
sæmilega hagstæðrar vertíð-
ar.. —
Vetrarsíldveiðin hér við
Vestur- og Suðvesturland
hefur dregið mikla björg í
bú. En einnig þær veiðar hafa
torveldazt vegna óstöðugrar
veðráttu. Auðsætt er, að ef
áframhald verður á vetrar-
síldveiðum, þá mun þaðhafa
í för með sér mikla eflingu
útgerðarinnar og verulega bú
bót fyrir framleiðslu þjóðar-
innar í heild.
Aldrei verður það ljósara
en einmitt þegar ógæftir
hamla sjósókn, hvílíkur
hyrningarsteinn sjávarútveg-
tirinn er í íslenzku atvinnu-
og efnahagslífi. Frá honum
koma svo að segja öll út-
flutningsverðmæti þjóðarinn
ar og stór hluti hennar hef-
itr atvinnu við framleiðslu-
tæki hans. Hraðfrystihúsin
og fiskiðjuverin eru aðalat-
vinnutækin í hverjum ein-
asta kaupstað og sjávarþorpi
í öllum landshlutum. Fiski-
iðnaður okkar er í raun og
veru orðinn að stóriðnaði,
sem afkoma landsmanna
stendur og fellur með. Það
breytir að sjálfsögðu ekki
þeirri staðreynd, að brýna
nauðsyn ber til þess að gera
atvinnuvegi okkar fjölbreytt-
ari og ekki eins háða brigð-
ulum sjávarafla og þeir eru
í dag.
En þótt útvegurinn sé sú
atvinnugrein, sem stærstan
skerf leggur fram til þjóðar-
búskaparins býr hann ennþá
við að ýmsu leyti erfiðar að-
stæður. 'Skipin hafa að vísu
stækkað og mikill fjöldi
myndarlegra og afkastamik-
illa fiskiðjuvera hefur risið
um land allt. En verðbólgu-
stefnan, sem mótað hefur ís-
lenzkt efnahagslíf í ríkum
mæli lengstum síðan síðari
heimsstyrjöldinni lauk, hef-
ur bitnað harkalega á útveg-
inum. Tæki hans hafa hvað
eftir annað sokkið í botn-
lausan hallarekstur og margs
konar vandræði steðjað að.
Sérstaklega hefur togaraút-
gerðin orðin hart úti síðustu
árin af þessum sökum. Afla-
brestur hefur einnig valdið
henni stórkostlegu tjóni. Er
það nú eitt erfiðasta viðfangs
efni þings og ríkisstjórnar að
rétta togaraútgerðina við og
koma rekstri hennar að nýju
á heilbrigðan grundvöll.
Það skiptir miklu máli, að
við íslendingar gerum okkur
það ljóst, að sjávarútvegur-
inn er enn lífæð íslenzks efna
hagslífs. Afkoma og lífskjör
þjóðarinnar í heild farafyrst
og fremst eftir því, hvemig
útveginum vegnar á hverj-
um tíma. Þess vegna verður
að leggja megináherzlu á að
bæta starfsskilyrði þessarar
þýðingarmiklu atvinnugrein-
ar, tryggja öruggan rekstur
tækja hans á heilbrigðum
grundvelli og stöðuga þróun
og uppbyggingu.
NÝTT ÁRÓÐURS-
BRAGÐ
TVFikita Krúsjeff hefur fyrir
-*•’ skömmuboðið upp á nýja
ráðstefnu „æðstu manna" til
þess að ræða alþjóðamál. 1
því sambandi rifjast það upp,
að það var þessi sami Krús-
jeff, sem hleypti með ósköp-
um upp ráðstefnu æðstu
manna, sem halda átti í París
fyrir tæpum tveimur árum.
Þeir Kennedy Bandaríkja-
forseti og Macmillan, forsæt-
isráðherra Breta, hafa lýst
þeirri skoðun sinni að ekki
sé heppilegt að boða nú þeg-
ar til leiðtogaráðstefnu. Telja
þeir að heppilegra sé að ut-
anríkisráðherrar Bandaríkj-
anna, Bretlands og Sovétríkj
anna undirbúi fyrirhugaða
afvopnunarráðstefnu og sitji
jafnvel fyrstu fundi hennar.
Hins vegar lýsa þeir sig reiðu
búna til þess að mæta á fundi
æðstu manna þegar einhver
von hefði skapazt um árang-
ur af ráðstefnunni. En eins
og kunnugt er samþykkti 16.
allsherjarþing Sameinuðu
þjóðanna fyrir jólin að setja
á stofn 18 ríkja nefnd, til
þess að vinna að lausn af-
vopnunarmálsins.
Því miður bendir allt til
þess, að krafa Krúsjeffs um
tafarlausan fund æðstu
manna sé fyrst og fremst
nýtt áróðursbragð, en bygg-
ist ekki á einlægum vilja til
þess að komast að samkomu-
lagi um lausn vandamálanna.
Ekkert er eðlilegra en að
reynt verði að tryggja ein-
hvern árangur af afvopnun-
arráðstefnunni áður en hlaup
ið er til og boðað til fundar
i

- —i, —nftifif^r
UgyMSML

:

Kirkjan í Nanortalik.
Jól í Grænlandi
eftir Þórarin Magnusson kristniboða
HVERNIG skyldu Eskimó-
arnir halda jól, var ég að
hugsa fyrir jólin. Ég var dá-
lítið spenntur fyrir þessu og
hugði jafnvel að jólhhald
þeirra væri mikið frábrugðið
því, sem við eigum að venj-
ast. En ég gleymdi því að
jólasiðir frá Dönum hafa í
stórum dráttum mótað af-
stöðu Eskimóanna til jól-
anna. Snemma í desember
var byrjað að setja upp stór
jólatré í bæjunum og
skreyta verzlanir með margs-
konar jólaskrauti, jólavarn-
ingi og jólagjöfum. Öllum
vörum, sem keyptar voru í
desember, var pakkað inn í
jólapappír. Var þetta gert í
öllum verzlununum. Jóla-
gjafakaupin hófust löngu
fyrir jól, því sumar vöruteg-
undir vilja fljótt ganga til
þurrðar 1 þessu landi. Og
vissara er að kaupa meðan
varan fæst, því skipakomur
eru strjálar.
Aðfangadagur jóla var að
þessu sinni sunnudagur. Þá
höfðu Eskimóarnir guðsþjón-
ustu í kirkjunni kl. 12,30. —
Kl. 18 byrjuðu svo jólin. Þá
ganga Eskimóarnir hús úr
húsi, heilsa hvorir öðrum og
óska gleðilegra jóla. Hélt
þessu áfram allt kvöldið og
fram undir miðnætti. Það
ínátti vel sjá til ferða fólks-
ins frá kristniboðsstöðinni,
því flestir báru ljósker. Voru
þau úr marglitum pappír.
Sást fjöldinn allur af þess-
inn Ijóskerum á hreyfingu
um þorpið. Kl. 20 kom hóp-
ur bama 1 þjóðbúningum að
tröppum kristniboðsstöðvar-
innar og þar sungu börnin
fallega jólasálma. Eftir það
gáfu sænsku kristniboðahjón
in þeim öllum sælgæti, sem
þeim þótti bersýnilega mjög
vænt um að fá.
Á jóladagsmorgun kl. 8
var svo guðsþjónusta í kirkj-
unni. Var kirkjan fullsetin
prúðbúnum Eskimóum í marg
litum þjóðbúningum. — Að
messu lokinni safnaðist allur
mannfjöldinn saman fyrir
framan kirkjudyrnar og var
það fögur sjón að sjá alla
þessa Grænlendinga klædda
þjóðbúningum.
Kl. 20 báða jóladagana
voru samkomur í kristniboðs-
stöðinni og var aðsókn góð.
Einnig var haldin sérstök
samkoma kl. 14 á annan dag
jóla fyrir foreldra og böm.
Komu þangað um 70 börn og
20—30 fullorðnir. Frú Gunvor
Ásblom talaði á grænlenzku
og tókst mjög vel. Eftir sam-
komuna fengu börnin poka
með margskonar sælgæti, en
fullorðnum var boðið kaffi.
Margir þágu kaffið. — Við
borðin settust aðeins Græn-
lendingar, því ekki voru þar
sæti fyrir heimafólk. Mörg
1
föt og diskar voru borin
fram, full af jólabrauði og
kökum, og drukku menn og
Snæddu með góðri lyst. Það,
sem vakti athygli mína, var
að Eskimóarnir átu allt upp
og var ekkert eftir á brauð-
fötunum nema mylsnan ein.
Á gamlárskvöld eru engar
brennur. Hinsvegar er mikið
um rakettur og mátti sjá
mikið af þeim. Einnig var
mikið um allskonar spreng-
ingar og hófust þær löngu
fyrir jól, en þær náðu há-
marki á miðnætti á gamlárs-
kvöld. En svo var því sem
betur fer lokið.
Hinn 28. desember fór ég
alfarinn frá Nanortalik eftir
rúmlega 5 mánaða dvöl þar.
— Sænsku kristniboðahjónin
voru nú komin aftur og
höfðu tekið við starfinu að
nýju. Nanortalik er af sum-
um nefnt „fátækraheimili"
Grænlands. Víst má með
sanni segja að þar eru marg-
ir fátækir. En Eskimóarnir
láta það ekkert á sig fá, eru
alltaf jafn lífsglaðir og taka
lífinu með ró. Mér virtist
þeir aðeins hugsa um líðandi
stund og svo var að sjá sem
þeir hefðu engar áhyggjur af
framtíðinni.
Kristniboðsstöðin I Juliane-
hab stóð mannlaus. Norski
kristniboðinn, sem þar hafði
verið, var nú farinn heim.
Mér fannst það vera Guðs
vilji að ég værí þar í vetur
og héldi uppi starfinu. Ætl-
unin er að vera hér fram á
vor, en þá vona ég að nýir
kristniboðar verði komnir
hingað.
Löng er sjóferðin milli
Nanortalik og Julianeháb. —
Stór vélbátur gengur viku-
lega á milli og flytur bæði
farþega og vörur til allra
þorpa á þessari leið, en þau
eru mörg. Lagt er af stað kl.
6 að morgni og komið til
Julianeháb kl. 18. Á sigling-
arleiðinni má sjá fjöldann
allan af feiknárstórum borg-
arísjökum, og geta þeir verið
hættulegir þegar dimmt er.
Þegar við að þessu sinni
komum inn í höfnina í
Julianeháb, sigldum við í
gegn um þykkt lag af loðnu.
Urðum við varir við loðnuna
er við áttum eftir um 500
metra að bryggju og sást hún
vel í geisla ljóskastarans. Ég
hef aldrei séð önnur eins
ósköp af loðnu og þarna var
og náði hún alla leið að
Framhald á bls. 23.

*****

æðstu manna. Mjög hætt er
við því að lítill árangur næð
ist af slíkum fundi, án þess
að hann hefði verið vendi-
lega undirbúinn og kannað,
hvort um raunverulegan vilja
til samkomulags sé að ræða.
Enginn myndi fagna því
meira en hinar vestrænu lýð
ræðisþjóðir, ef afvopnunar-
ráðstefnan sýndi það, að
kommúnistaríkinhefðu breytt
um stefnu og væru nú fáan-
leg til þess að ganga til heið-
arlegra samninga og sam-
komulags um afvopnun og
raunhæft eftirlit með fram-
kvæmd þess.
SAMNINGUR
NORÐURLANDA
Ríkisstjórnir hinna fimm
Norðurlanda hafa nýlega
gefið út yfirlýsingu, þarsem
frá því er skýrt að áform séu
uppi um að þessi lönd geri
með sér samning, þar sem
staðfest verði hin víðtæka
samvinna, sem þróazt hefur
með þessum löndum um
langt skeið, og lýst yfir vilja
þjóða þeirra til þess að efla
hana enn meira. Hafa for-
sætisráðherrar landanna. sam
kvæmt tilmælum forseta
Norðurlandaráðs, ákveðið að
láta undirbúa frumvarp að
slíkum samningi. Mun ætlun
in að Norðurlandaráð ræði
mál þetta á fundi sínum í
Helsingfors í næsta mánuði.
Allir þeir sem unna nor-.
rænni samvinnu munu fagna
þessari yfirlýsingu frá ríkis-
stjórnum Norðurlanda. Hinar
náskyldu norrænu þjóðir
hafa stöðugt verið að efla
samvinnu sína og færa hana
yfir á fleiri og fleiri svið á
síðustu árum. Hefur Norður-
landaráð haft þar merkilega
forystu, en það verður eins
og kunnugt er 10 ára á þessu
ári