Morgunblaðið - 27.03.1962, Blaðsíða 8

6
MORGUNBL 4ÐIB
Þriðjudagur 27. marz 1962
Astæða að ætla,
að lækka megi
tryggingariðgjöid
Slæmur viðskilnaður
Framsóknar á Hólum
A FUNDI neðri deildar Alþingis
í gær urðu töluverðar umræður
um frumvarp til staðfestingar
bráðabirgðalögum um ráðstafanir
vegna ákvörðunar um nýtt gengi
krónunnar. Var frumvarpið sam-
þykkt við 2. umræðu og vísað til
3. umræðu með þeim breytingum,
sem fjárhagsnefnd flutti að ósk
ríkisstjórnarinnar, en aðrar til-
lögur felldar.
Hækkun hlutatryggingasjóðs.
Jóhann Hafstein (S), fram-
sögumaður meiri bluta fjárhags-
nefndar, kvað frumvarp þetta
flutt till staðfestingar bráða-
birgðarlöguim, sem sigldu í kjöl-
far gengisbreytingarinnar á s.l.
sumri. Komið hefði fraan við
uimræður, að ríkisstjórnin mundi
e.t.v. óska eftir einlwerjum
breytinguim á bráðabirgðalögun-
um og lét hún nefndinni í té
breytingartillögur, er hún ósk-
aði, að nefndin flytti við frum-
varpið. Um þær hefði ekki náðst
samikomulag, en meiribluti nefnd
arinnar fallist á að flytjia breyt-
ingartillögurnar að ósík ríkis-
stj órnarinnar.
í fyrstu breytingartillögunni
felast í raun og veru þrjú atriði.
í fyrsta lagi var gert ráð fyrir
í bráðaibirgðalögunum, að aif geng
ishagnaðarreikningum skyldi
greiða hækkun útf 1 utningsgj aldis
á sjávarafurðum, framileidduim
frá 16. feibr. 1960
! til 31. júflí 1961.
[ Lagt er til, að
einnig skuli
greiða hæflðkun
hlutatrygginga-
sjóðsgjaldisins.
í öðru lagi er
kveðið svo á í
bráðabirgðaflög
unum, að geng-
iishagnaðarreikningurinn skuli
notaður til að létta byrðar rík-
issjóðs vegna áifallinna ríkisá-
áibyrgða í þágu atvinnuveganna
að öðru leyti en því, sem féð
væri notað til greiðslu á gengiis-
tapi ríkisisjóðs vegna gjaideyris-
skulda og til endurgreiðslu á
hælklkun útflutningisgij'alclisins.
Samkvæmt breytingartiliögunni
á féð að renna til ríkiisátbyrgðar
sjóðs, og leiðir þessa breytingu
af stofnun þess sjóðs. Lolks er
lagt til, að brætt sé inn í lögin,
að heimilt sé að nota allt að 13
naiillj. króna af gengishagnaðar-
reikningi til að greiða vátrygg-
ingargjöld fiskiskipa fyrir árið
1060, en það er það fé, er á vant-
ar, til að fé útflutningssjóðs
hrökkvi til.
Iðgjöldin 200% hærri.
Þá var í bráðabirgðalögunum
gert ráð fyrir, að tekjum af út-
flutningsgjaldi af sjávarafurð-
uim yrði ráðstafað þannig frá
ágústbyrjun 1961, að 32% gengu
til nýs tryggingarkerfis fiski-
skipa, 30% tifl Fiskveiðaisjóðs,
30% til Stofnlánadeildar sjávarút
vegsins, 5% til fiSkimálasjóðs,
1,3% til byggingar haf- og fiski-
rannsóknarskips 1% til ranneókn
arstofnunar sjávarútvegsins og
0,7% til LÍÚ. í samræmi við til-
mæli aðalfundar LÍÚ óskar ríkis-
stjónin nú eftir, að þessu ákvæði
verði breytt þannig, að 32%
.greiðslan til nýs tryggingarkerfis
og 30% greiðslan til stocfnlána-
deildarinnar falli niður fyrst um
sinn. f stað þess enni 62 af gjald-
inu til greiðslu vátryggingar-
gjalda fiiskiskipa fyrir árin 1962—
1963. Þegar þessum greiðslum er
flokið, skal útflutningsgjaldinu
ráðstafað á þann hátt, ®em bréða-
birgðalögin upphaflega gerðu ráð
fyrir, þó með þeirri breytingu,
að í stað þeiss, að 30% útílutn-
ingsgjaldisins skyldi renna til
stofnlánasjóðs sjávarútvegsins
eftir nánari ákvörðun ríkiisstjórn
arinnar.
Kvað alþingismaðurinn á það
að minna í samlbandi við það at-
riði, að 32% útflutningsgjafldisins
skuli renna til tryiggingar fiski-
skipa, að þau mál eru í athugun
hjá ríkisstjórninni. Einnig er
þess að gæta, að tryggingar fiski-
Skipa hafa á undaniförnum éirum
orðið mjög kostnaðarsamar og
dýrar hér á landi, svo að iðgjöld
hafa komizt upp í að vera al'lt
að 200% hærri en hjá öðrum ná-
grannalöndum, sem ætla mætti,
að ekki ættu að vera óhliðstæð.
Mætfti því gera ráð fyrir, að unnt
muni að koma trygigingarkerfinu
í mun ódýrara horf, svo að
þannig kynni að fara, að þessi
32% útflutningsgjaildisinis mundi
að verulegu leyti nægja til að rísa
undir iðgjöldum vátrygginiganna.
Framlh. á bls. 15.
TÍMINN hefur skrifað mik-
ið um Hóla undanfarið og
reynir að læða því inn hjá
lesendum sínum að Ingólfur
Jónsson landbúnaðarráðherra
beri ábyrgð á ýmsu sem þar
fer aflaga. Blaðið hefur jafn-
vel látið að því liggja að ráð-
herrann rói að því öllum
árum að skólinn verði lagð-
ur niður. Þær fullyrðingar
hafa verið hraktar í blöðum.
Ráðherrar Framsóknar-
flokksins höfðu farið með
málefni skóians í áratug, áð-
ur en Ingólfur Jónsson tók
við. En Framsóknarráðherr-
arnir vanræktu svo mjög
hagsmunamál skólans að
segja má að vandræðaástand
hafi ríkt, þegar fyrrverandi
skólastjóri, Kristján Karls-
son, lét af störfum og Gunn-
ar Bjarnason var skipaður
skólastjóri. Meðan Fram-
sóknarráðherramir höfðu
með höndum að sjá Hóla-
skóla fyrir nægilegu rekstrar
fé, var litlu sem engu fé var-
ið til lagfæringa á því sem
úr lagi var gengið á Hóla-
stað. Aðbúnaður var því orð-
inn hinn versti, þegar nú-
verandi skólastjóri tók þar
við störfum, eins og úttekt-
arskýrsla, sem gerð var þeg-
ar skólastjóraskiptin urðu,
mun bera með sér. Væntan-
lega gefst síðar tækifæri til
að birta nokkrar staðreyndir
úr þeirri skýrslu, ef ástæða
þykir til. Má þá ganga úr
skugga um, hvernig Fram-
sókn skildi við Hóla í al-
gerri niðurníðslu, þannig að
fjósið lak, vélar voru úr sér
gengnar, skólpleiðslur bilað-
ar og rafmagn í ólagi, svo
dæmi séu tekin.
Þess má að lokum geta, að
sú fjárveiting þótt rífleg
væri, sem veitt var á yfir-
standandi fjárlögum hefur
verið notuð til nauðsynlegra
endurbóta á staðnum, en
ekki hrokkið til.
Gjörbreytt viðhorf frá því að
héraðsskólarnir voru stofnaðir
KJr ræðu Sigurðar Bjarnasonar
um frv. um skólakosfnað
FRUMVARP þeirra Sigurðar
Bjarnasonar, Gunnars Gíslason-
ar, Jóns Kjartanssonar og Frið-
jóns Þórðarsonar um breytingu
á lögum um kostnað við hér-
Leyfður verði innflutn-
ingur sæðis til holda-
nautaræktunar
Á FUNDI efri deildar Alþingis
í gær gerði ngólfur Jónsson land
búnaðarráðherra grein fyrir frum
varpi þess efnis, að leyfður verði
innflutningur sæðis til holda-
nautaræktunar. Samþykkt var að
vísa frumvarpinu til 2. umræðu
og lamdbúnaðarnefndar.
Gæta verður fyllstu varúðar
Ingólfur Jónsson landbúnaðar-
ráðherra kvað það noklkuð hafa
verið rætt, hvort rétt muni að
flytja inn búfé til að unnt yrði
að bæta stofninn. Þó væri á það
minnt, að hætta stafaði af inn-
flutningi lifandi búfjár, og vitn-
vitnaði til hinnar bitru reynslu
bændastéttarinnar í því sam-
bandi. Á sl. hausti var Ólafi E.
Stefánssyni ráðunaut, Pétri Gunn
arssyni, deildarstj óra, og Páli A.
Pálssyni, yfirdýralækni, falið að
endurskoða fumvarp til laga um
innflutning á
búfjársæði og
lifandi dýrum,
sem samið hafði
verið sl. sumar.
Er frumvarp
þetta, eins og
það nú liggur
fyrir, samið af
þeirri nefnd og
hefur Búnaðar-
situr, fengið
það til athugunar Og mælt með
samþykiki þess með 19 atkvæðum
gegn 4. Yfirdýralæknir lýsti sig
algerlega andvígan innflutningi
lifandi búfjár, en telur mun
minni hætta stafa af innflutningi
sæðis, sem telja megi algjöriega
öruggt, að flutt sé úr heilbrigð-
um grip. Gert er ráð fyrir, að
komið verði upp fullkominni sótt
varnarste® og var gert ráð fyrir
þing það, sem nú
hálfrar milljónar króna fjárfram
lagi á fjálögum þessa árs í því
skyni. Skai stöðin verða á Bessa-
stöðum. Forseti fslands sýndi
þessum málum strax mikinn
skilning og áhuga Og vildi fyrir
sitt leyti heimila aðstöðu á staðn
um tid þessa, en um leið fellur
ailur annar búrekstur þar niður.
Ákveðið er, að innflutningurinn
skuli einungis miðaður við eitt
holdanautakyn, Galloway-kynið,
en blendingar af þessum gripum
eru til í landinu, og flýtir það
fyrir hreim æktuninni, bæði inn
an stöðvarinnar og utan. Einnig
á það kyn mjög vel við íslenzlka
staðhætti og er töluvert hraust.
Þá eru líkur til, að auðveldara
sé að kaupa Galloway-sæði frá
viðunkenndum útflytjendum, sem
fylgja ströngum reglum um sótt-
varnir. En ráðherrann kvað
mikla nauðsvn bera til þess, að
aillrar þeirrar varfærni yrði gætt
við innflutning sæðisins, sem yf-
irdýralæknir teldi nauðsynlega.
Löks kvað hann tilgang þessa
innflutnings þann, að koma af
stað nýrri búgrein, sem verða
mætti bændum tií tekjuauka.
Hið góða við þessa ræktun sé
það, að gripirnir þurfa hvorki
vönduð hús né gott fóður. En
gerð hafi verið tilraun með rækt
un holdanauta í Laugardælum
og komið í ljós, að blendingar er
voru að fjórðungi að Galloway-
kyni, gáfu 45 kg þyngra meðal-
fall tveggja vetra en hreinræktað
ir íslenzkir kálfar, auk þess sem
föllin af blendingunum voru bet-
ur holdfyUt..
Lagði ráðherrann áherzlu á,
að frumvarp þetta yrði að lög-
um, þar sem þessi búgrein gæti
orðið lyftistöng og verulegur
tekjuauki fyrir landbúnaðinn.
aðsskólana var til 1. umræðu í
neðri deild sl. laugardag.
Komst Sigurður Bjarnason þá
m. a. að orði á þessa leið í
framsöguræðu fyrir frumvarp-
inu:
Með frumvarpi þessu er lagt
til, að ríkissjóður greiði stofn-
kostnað héraðsskóla að fullu.
Ennfremur er gert ráð fyrir
því, að hann greiði rekstrar-
kostnað að fullu að frádregnum
tekjum skólanna.
Rökin fyrir
þessari breyt-
ingu eru fyrst
og fremst þau,
að flest þeirra
héraða, sem að
héraðsskólun-
n standa,
brestur fjárhags
legt bolmagn til
þess að búa
þannig að þeim og þeirri æsku,
sem þá sækir, að sæmilegt geti
talizt. Af þeim sökum liggur
nú við borð, að einstökum hér-
aðsskólum verði lokað, þar sem
húsakynni þeirra eru orðin svo
bág, að ekki er hægt að bjóða
ungu fólki vist í þeim, þrátt
fyrir það að um sé að ræða
mjög gagnlegar og nauðsynlegar
menntastofnanir.
Sóttir af nemendum
úr öllum landshlutum
í þessu sambandi er athug-
andi, að tekjustofnar sýslufélag-
anna eru þannig, að varla getur
talizt eðlilegt að þau séu aðilar
um skólakostnað á móti ríkis-
sjóði. Ennfremur má á það
benda, að héraðsskólarnir eru
sóttir af nemendum víðsvegar
frá af landinu, bæði úr sveitum
og kaupstöðum. Á það má einn-
ig benda, að þar sem héraðs-
skólarnir eru aðeins sjö talsins,
þá sleppur meirihluti sýslufé-
laga landsins við allan kostnað
af slíku skólahaldi, en notar að
sjálfsögðu héraðsskólana á sama
hátt og þau sýslufélög, sem lög-
um samkvæmt ber nú að kosta
skólana á móti ríkinu. Loks má
vekja athygli á því, að í einum
landsfjórðungi er héraðsskóli
kostaður að fullu úr ríkissjóði.
Óþarft ætti að vera að óttast
stórfelldan kostnaðarauka fyrir
ríkissjóð með samþykkt þessa
frumvarps. Leyfi ég mér, um
það atriði, að vísa til greinar-
gerðar þeirrar, sem fylgir frum-
varpinu og samin er af Aðal-
steini Eiríkssyni, eftirlitsmanni
með fjármálum skóla. Telur
hann, að árleg útgjaldaaukning
ríkissjóðs af samþykkt frum-
varpsins myndi nema, miðað við
rekstur 7 héraðsskóla árið 1959
og stofnkostnað sömu skóla mið
að við fjárlög 1961, tæplega 750
þúsund krónum. Kostir þess
fyrirkomulags, sem hér er lagt
til, séu hinsvegar svo miklir, að
hiklaust beri að því að hverfa.
Meðal þeirra kosta má benda á
þessa:
Kostir breytingarinnar
Áfrarnhaldandi framkvæmdir
og viðhald skólanna verður í
höndum þess aðila, sem nú þeg-
ar hefur mestra hagsmuna að
gæta, þar sem hann kostar
skólana að mestum hluta, en
hefur þó yfir þeim takmörkuð
yfirróð.
í öðru lagi myndu þá öll
sýslufélög landsins sitja við
sama borð í þessum efnum og
aðstaða skólánna innbyrðis yrði
sambærilegri en nú er.
Loks fengi ríkisvaldið frekarl
umráð yfir þessum skólum til
ýmis konar notkunar á sumrin,
ef nauðsyn bæri til, í þágu upp-
eldis- og menningarmála.
Fjölgun ólíkleg
Sú mótbára kynni ef til vill
að koma fram gegn þessu frum-
varpi, að líklegt sé að kröfur
komi fram um verulega fjölgun
héraðsskólanna á næstu árum
og myndi það baka ríkissjóði
stóraukin útgjöld.
En mjög ólíklegt er að þörf
skapist á næstunni fyrir nýja
héraðsskóla. Gagnfræða- og
unglingaskólar eru nú starfandi
í kaupstöðum og kauptúnum i
flestum héruðum landsins. Við-
horfin í þessum málum eru þvl
allt önnur nú en þegar þeir 7
héraðsskólar voru stofnaðir, sem
nú eru starfandi í landinu. Auk
þess má á það benda að tala
héraðsskólanna er bundin með
lögum.
Að lokum vil ég leggja á það
áherzlu, að það er skoðun okk-
ar flutningsmanna þessa frum-
varps, að hér sé um mikið nauð
synjamál að ræða, sem brýn
nauðsyn ber til að nói fram að
ganga.
Hannibal Vaiemarrsson tók
einnig til máls og gat þess að
fjórðungsþing Vestfirðinga hefði
á sl. hausti samþykkt áskorim
til Alþingis um að sú breyting
yrði gerð, sem .frumvarp þetta
felur Lsér.