Morgunblaðið - 15.04.1962, Blaðsíða 13

Sunnudaginn 15. apríl 1962
M O RGWN B L AÐ1&
13
Framboðslistar
ákveðnir
'' Hvarvetna þar sem sveilar-
stjómarkosningar eiga að fara
fram í maílok, er nú kappsam-
lega unnið að því að setja sam-
an framboðslista. Viðhorfin eru
nokkuð ólík. Venjulegiur skoð-
anamunur milli flokka ræður
víðast mestu. En sumstaðar eru
viðhorif flokka í innanhéraðs-
málum nokkuð önnur en í lands
tnálum og á einstaka stað láta
kjósendur almennan stjórnmála-
ágreining engu ráða um val á
mönnum í sveitarstjórn. —
Reynslan sýnir, að þvi fleiri
sem kjósendur e.u í sveitar-
félagi, því meiri líkur eru til,
að hin venjulega flokkaskipun
ráði úrslitum.
Að sjálfsögðu eru víða skipt-
ar skoðanir um það innan
flokka, hverjir vænlegastir séu
til framiboðs. Svo hlýtur ætíð að
verða, þar sem frjálsir menn eig
ast við. Því fleiri menn sem eru
á framboðslista og því fleiri

austur
REYKJAVIKURBREF
Laugard. 14. apríl
«em Ifklegt er að nái. kosningu,
því frekar verður að gæta þess
að mismunandi sjónarmið komist
að. f þeiim efnum er prófkosn
ing, eins og tíðkast hjá Sjálfstæð
ismönnum í Reykjavík til ómet-
anlegrar leiðbeiningar. En við
ákvörðun framiboðsins verður að
gæta þess, að rétt mynd áf vilja
sem flestra kjósenda náist.
Á meðan ákvörðun framboða
atendur ganga ætíð innan hvers
flokks mifclar sögur um ágrein-
ing og klofning í röðum hinna.
Vafalaust er einhver skoðana-
munur fyrir hendi i öllum
flokkum, en þeir, sem fylgja
flokki af sannfæringu, sætta sig
yfirleitt við ákvörðun, sem rétt
ir aðilar taka að lokum.
Eru árslit borgar-
stjoriiarkosnmg-
anna
óviss?
Sjaldan hefur einkennilegri
deila risið en á mill Tímans og
Morgunblaðsins um það, hvort
Sjálfstæðismenn séu vissir um
sigur i borgarstj órnarfcosning-
unum hér í bæ. Tíminn hamrar
á þvi, að svo sé, auðsjáanlega í
því skyni að telja mönnum
trú um, að óhætt sé að kjósa lista
Framsóknar, því að það muni
ekki hagga meirihluta Sjálfstæð i
ismanua í höfuðborginni. Morg-
unblaðið bendir aftur á móti á,
*ð enginn geti nokkru sinni ver
ið öruggur um úrslit kosninga
f lýðræðislandi fyrr en bú-
Jð er að telja upp úr atkvæða-
Jcössunum. TJm þetta ætti ekki
»ð þlurfa að deila, svo auðsætt
sem það er.
Tíminn færir aftur á móti máli
isinu ti!L stuðnings það, að Sjálf-
stæðismenn hafi fengið tiu
Ikjörna við bæjarstjórnarkosning
ernar 1958 og mætti fyrr muna
«m tap en svo að það næmi
Jþremur borgarfulltrúum. Vissu-
lega er það rétt og sannarlega
hefur bænum nú sem fyrr verið
stjórnað með þeim hætti, að
Sjálfstæðismenn hafa unnið til
tnikils meiri hluta.
Kosninsarnar
1958
Bæjarstjómarkosnngarnar 1958
voru sérstaks eðlis. Þá var ekki
einungis kosið um bæjarmálefn-
in, heldur gafst kjósendum þá í
fyrsta skipti eftir myndun V-
Btjórnarinnar kostur á að láta
uppi hug sinn ti.l þeirra flokka,
sem að henni stóðu. Sjálfstæðis-
menn hafa aldrei farið dult með
þá skoðun, að þeir töldu úrslit-
in 1958 ekki einungis vera trausts
yfirlýsingu á bæjarstjórn Reykja
víkur, heldur jafnframt van-
traust á V-stjórnina. Eftir upp-
gjöf hennar breyttust viðhorfin
á ný. Kosningarnar 1959 sýndu,
að þá var flokkaskipun aftur
komin í svipað horf og verið
hafði áður en V-stjórnin var
mynduð. Við þá staðreynd verð
ur að miða nú. Enginn, sem vill
tryggja höfuðborginni farsæla
og margreynda forystu Sjálf-
stæðisflokksins, má því láta
blekkjast til að halda að á sama
standi, hvernig hann greiðir at-
kvæði.
Verður þingi
lokið fyrir páska
Á þessum mannsaldri hefur
Allþingi aldrei haft fleiri mikils-
verð máil tl úrlausnar en nú.
Gagnstætt því, sem oft hefur
á:ður verið, einkum á tímum
V-stjórnarinnar, hefur þingið
því verið önnum kafið allan
starfstíma sinn. Einskisverð
ræðuhöld og á stunduim beint
málþóf stjórnarandstæðinga
valda þar nokkru um, en mestu
ræður samt hinn mikli fjöldi
stórmála, sem ríkisstjórnin hef-
ur lagt fyrir þingið. Viðurkenna
verður, að ef stjórnarandstæðing
ar hefðu nú síðustu vikurnar
tekið upp stöðugt skipulagt
máliþóf, þá mundi með öllu von-
laust að Ijúka þingi fyrir páska.
Sem betur fer virðast allir flokk
ar hinsvegar hafa hug á því, að
svo megi verða.
Kommúnistar brugðust þó
gkyndilega af slíkri heift við
frumvarpinu um almannavarnir,
þegar það kom ti'l 2. umræðu í
neðri deild, að ljóst var, að
þingið kynni að tefjast verulega,
ef knýja átti á um samþykkt
frumvarpsins að þessu sinni.
Undirbáningur
almannavarna
verður þegar baf-
inn
Hinum fyrirhuguðu almanna-
vörnum er svo háttað, að þær
krefjast verulegs og tímafreks
undirbúnings. Reglnanna, sem
inu, verður ekki þörf fyrr en
þeim undirbúningi er lokið. Af
þem sökum var ríkisstjórninni
nóg að fá staðfestngu á bví, að
þingvilji væri fyrir, að þessar
nýju reglur skyldu settar þegar
þar að kemur. Hin rökstudda
dagskrá, sem dómsmálaráðherra
bar fram, og neðri deild sam-
þykkti, lýsti þvj að slíkur þing-
vilji væri fyrir hendi. Jafnframt
tilkynnti dómsmálaráðherra, að
hann mundi láta ‘hefja undirhún-
ing almannavarna þegar í stað,
svo að undirbúningurinn mundi
verða kominn vel á veg, þegar
Alþingi fengi málið til meðferð-
ar að nýju á næsta hausti. Með
þessu var tryggt, að engin töf
yrði á framkvæmdum þótt
frumvarpið yrði ekki sam-
þykkt fyrr en á næsta þingi. Hér
voru því viðhöfð hyggileg vinnu
brögð: Einskis í misst um mögu-
legan hraða, en kommúniistair
gerðir berir að þvi að snúast hat
ramlega gagn einu m°'ta mannúð
armáli, sem nú er til úrlausnar.
Samningsréttur
ouiuberra starfs-
manna
beita skal samkvæmt frumvarp- i inu.
Nú í vikunni var lagt fram á
Alþingi frumvarp til laga um
kjarasamninga opinberra starfs-
manna. Fjármálaráðherra hefur
haft all forystu um smning frum
varps þessa og er þar fundin
vænleg lausn á miklu vanda-
máli. Ákvséði frumvarpsins þarf
ekki að rekja hér, það hefur
verið gert áður hér í blaðinu
í frumvarpinu eru tvö meginat-
riði. Samningsréttur starfs-
manna er viðurkenndur. En
komist samningar ekki á, þá skal
kjaradómiur skera úr. Bannið
gegn verkfalli opinberra starfs-
manna, sem verið hefur í lög-
um allt frá 1915, stendur hins-
veear óhaggað.
Ánægjulegt er, að efcki einung
is öll stjórn BSRB heldur og
stjórnarandstæðingar á Alþingi,
a.m.k. flestir, virðast taka frum-
varpinu með vinsemd. Stjórn
BSRB hefur lýst stuðningi við
frumvarpið, Tíminn talar með
stórum rauðum stöfum um „ár-
angur af baráttu BSRB“ og birt
ir mynd af formanni samtak-
anna, Framsóknarmanninum
Kristjáni Thorlacius, Þjóðvilj-
inn segir: „Samningsréttarfraum
varpið er mjög mikilvægur
áfangi“ og er þó veruleg fýla
í kommúnistum yfir frumvarp-
Sizit er ástæða til að gera lit-
ið úr stuðningi fulltrúa Fram-
sóknar og kommúnista í stjóm
BSRB við málið. Hitt er rétt
að hafa *í huga, að stjórnarstuðn
ingsmenn em { meirihluta stjórn
ar þessara samtaka og án styrks
þeirra og atbeina hefði vissu-
lega ekki fengist sú farsæla
lausn, sem nú er framundan.
Ósagt skal látið hvemig afstaða
hinna hefði orðið, ef þessir
hefðu ekki teki af skarið.
Bann við
verkföllum
Ekfci má gleyma því, að bann-
ið við verkföllum opinberra
starfsmanna helzt. Víst er, að
hvorki kommúnistar né sumir
Framsóknarmenn höfðu í huga
að sættast á neina aðra lausn
málsins en þá, að verkfallsrétt-
ur væri viðurkenndur. Virð-
ingarvert er, að þeir skuli hafa
séð að sér í þessu. Verkfalla-
plágan er nóg í þjóðfélaginu, þó
að verkföll opinberra starfs-
manna auki ekki á hana.
Opinberir starfsmenn hafa í
framkvæmd haft samningsrétt
um ’ laun sín hin síðari ár, t.d.
við setningu síðustu launalaga.
Að því leyti er nú frekar um að
ræða breytingu á formi en efni.
Afsal Aliþingis á úrslitaráð-
um sínum í hendur kjara-
dóms er hinsvegar veruleg
og þýðingarmikil efnabreyt-
ing. Þar er boðin mikils-
verð nýjung til að reyna að
jafna hinn stöðuga ágreining og
togstreitu stéttanna, sem nú eru
þjóðfélagi okkar hættulegri en
flest annað.
Ekki í verkahring
Alþýðubanda-
lagsins?
Almenningur hlýtur að undr-
ast þá yfirlýsingu stjórnar Al-
þýðusamibandsins. að það sé
ekki í hennar eða þess verfca-
hring að reyna að tryggja hin-
um lægstiaunuðu verkamönn-
um launahækkun, sem þeim
komi að raunverulegu gagni.
Skömmu eftir áramótin af-
henti stjórn Alþýðusamhandsins
ríkisstjórninni nokkrar tillögur
sem Alþýðusambandsstjórnin
taldi horfa til kjarabóta fyxir
launþega. Öllum, ekki sízt stjórn
endum Allþýðusanmbandsins var
fullljóst, að flestar voru þessar
tillögur óframkvæmanlegar, og
að svo . miklu leyti sem hægt
hefði verið að framkvæma þær,
hlytu þær að hafa þveröfug
áhrif, þ. e., spilla kjörum al-
mennings en ekki bæta þau. Aug
ljóst er, að svo er um ótímabæra
vaxtalækkun. Það á ekki síð-
ur við um sumar hinna tiilagn- I
anna, sem hefðu leitt til tekjtt-
halla hjá ríkissjóði og þar með
vaxandi verðbólgu, sem eins og
reynslan hefur æ ofan í æ sýnf,
bitnar harðast á verkamönnum
og öðru lágtekjufólki.
Vilja þeir hækkun
farm«jalda?
Þá er og fjarstæða að tala um
lækkun á „aðflutningsgjaldi" á
nauðsynjavörum. Af samheng-
inu var sýnt, að með því ein--
kennilega orðalagi var átt við
farmgjöld á nauðsynjavörum til
landsins. En farmgjöld á ýms-
um þeirra, svo sem kornvörum,
eru nú þegar svo lág, að t.d. skip
SÍS hliðra sér hjá að taka þær
til flutnings. Eimskipafélagið
flytur þær enn af þjóðhollusfcu,
en er nú nærri komið að því að
sligast af þeirri byrði, sem þar
með er á það lögð. Ef enn hefði
átt að knýja fram lækktm á
farmgjaldi þessara vara, mundl
það tvímælalaust hafa orðið til
þess, að Eimskip hefði í þessm
neyðist til að fylgja fordæmi SÍS
og skjóta sér undan flutningi
þeirra. Þá hefði orðið að leigja
erlend skip, sem heimta miklu
hærri flutnngsgjöld fyrir að
koma þessari vöru til landsins.
Tillögur Aiþýðusambandsins
voru þannig byggðar á: algjöru
óraunsæi ,ef ekki bjó annað
verra á bak við.
Raunhæfar
kjarabætur
Eina raunhæfa kjarabótin, sem
stjóm Alþýðusamibandsins vék
að í tillögum sínuim, var hug-
myndin um hagkvæmari vinnu-
brögð, sem gæti tryggt mönn-
um sama dagkaup og nú með
styttri vinnutíma en almennur
er. Með fylgi allra þingflokka
var saimlþykkt á Aiþingi tillaga
pokkurra kommúnista um könn
un á þessari hugmynd. Alþýðu-
sambandsstjórnin reyndi hins-
vegar að gera þessa hugmynd
sem óaðgengilegasta og í við-
ræðum hennar við ríkisstjórn-
ina virtist sem áhugi fyrir fram
kvæmd hennar væri harla tak-
markaður hjá Aiþýðusambands-
stjórnendum.
Allur almenningur gerir sér
hinsvegar grein fyrir, að ein-
mitt- eftir þessari leið er lík-
legast að ná megi skjótum kjara
bótum, þó að það taki að sjálf-
sögðu nokkurn tíma og krefjist
góðvildar allra aðila að koma
hugmyndinni í framkvæmd.
Ríkisstjórnin hefur manglýst
áhuga sínum fyrir framkvæmd
þessa máls, sem vafalaust er
mikilsverðasta kjarabótin, sem
nú er hægt að koma áleiðis.
Kaldar kveðjur
Alþýðusambands-
stjórnar
Þá hefur ríkisstjórnin einnig
lagt á það höfuðáherzlu við Al-
þýðusamibandsstjórnina, að hún
væri reiðubúin til að vinna að
'því að lægstlaunuðu verkamenn
gæfcu fengið kauphækkun, að
því ásktldu, að tryggt yrði að sú
'hækkun leiddi ekki af sér al-
mennar kauphækkanir. Sá áskiln
aður er nauðsynlegur þegar af
því, svo sem dæmin sanna
mundu almennar kauphækkanir
gera að engu þann ávinning,
sem lægst launuðu verkamenn
mundu fá af hækkun til sín. Við
þessari tiillögu ríkisstjórnarinn-
ar hefur fengist það eitt svar
að þetta mál sé ekki í verka-
hring Aliþýðusambandsstjórnar.
Kaldari kveðjur getur hún
trauðlega sent þeim, sem við
lökust kjör eiga að búa í þjóð-
félaginu. Hannibal Valdimars-
son herti mjög á þessu j útvarps
umræðunum. Af orðum hans
þar er ekki um að villast, að
Frh. á bls. 14.