Morgunblaðið - 19.06.1962, Page 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 19. júní 1962
Arfur sögunnar grund-
völlur athafna æskunnar
f?æðo Ge/rs Hallgrímssonar, borgar-
stjóra á Arnarbóli 17. júni
FÁTT SETUR ánægjulegri blæ
á borgina 17. júní en æsku-
menn og konur, sem lífsglöð
ganga um göturnar skrýdd hvít
um húfum, merki þess að mik
ilvægum áfanga er náð á lífs
ins leið.
Við heyrum það að vísu
íagt nú óvenju háum röddum,
að æskan sé á refilstigum og
verði tæpast vandanUm vaxin
að erfa landið.
En þeir, sem fella þennan
dóm, hlutu nákvæmlega sömu
umsögn eldra fólksins fyrir 30
til 40 árum.
Athafnir og umsvif unga
fólksins, sem nú er að hefja
lífsbaráttuna, talar sínu máli
um, hvers má af því vænta í
framtíðinni.
Nokkur dæmi af handahófi
skulu nefnd; Nemendur Mennta
skóla færa upp Útilegumenn
Matthiasar Jochumssonar í 100
ára minningu verksins, gagn-
fræðaskólanemar í Hagaskóla
sýna Mann og konu Jón Thor-
oddsen, — tugir nemenda Tón-
listarskóla halda ánægjulega
tónleika að loknu námi vetrar
ins, fjölbreyttar sýningar lýsa
skólastarfi, félagslífi og áhuga-
málum skólaæskunnar, 2 þús.
unglingar taka þátt í ýmis kon
ar skipulagsbundnu tómstunda-
starfi á viku hverri í Reykja-
vík, þúsundir æskumanna
skipa sér til keppni, leiks og
starfa í æskulýðsfélögum, í-
þróttafélögum og skátafélögum,
— en starfsemi landssamtaka
þeirra eiga hér hálfrar aldar
farsælan feril að baki á þessu
ári.
Það mun sönnu nær, að
aldrei hafi íslenzk æska verið
myndarlegri og mannvænlegri,
áhuga- og umsvifameiri en nú.
En æskunni hafa aldrei fyrr
verið búin betri kjör. — Allt
fram á þessa öld gáfust æsk-
unni tæpast tómstundir, — ann
ars vegar var 16—17 stunda
vinna dag hvern eða hins veg-
ar var á útmánuðum svo þröngt
í búi, —• eins og segir í ævi-
sögu Hannesar Þorsteinssonar,
að „vorum vér þá látin hírast í
rúmunum allan daginn, „dægra“
sem kallað var, þá er kaldast
var í veðri, auðvitað í þvi
skyni, að vér fyndum síður
til sultarins en ef vér værum
á stjái“.
Á 18 ára afmæli lýðveldisins
getum við þegar litíð er yfir
farinn veg, glaðzt yfir hinum
uppvaxandi æskulýð í landinu,
— en fæst þeirra, sem nú ljúka
stúdentsprófi, — muna þó lýð-
veldisstofnunina sjálfa.
Þótt 18 ár sé ekki langur
tími í sögu þjóðar, — þá hefur
á þessum árum vaxið upp ný
kynslóð í landinu, sem á að
vernda lýðveldið og leiða þjóð-
ina áfram á braut frelsis og
fullveldis.
Það skiptir heldur ekki
Mdlverk
Nýkomnar stórar glæsilegar
eftirprentanir af miljónkróna
verkum stóru meistaranna
allt frá Van Gogh til Picasso.
Fást aðeins í
Húsgagroaverzlun
ÁRNA JÓNSSONAR
Laugavegi 70.
Geir Hallgrímsson.
meginmáli, þótt unga fólkið
muni ekki þá hátíðlegu stund,
— er lýðveldið var stofnað, —
ef það skilur mikilvægi þess at-
burðar.
Örfáir íslendingar lifa nú,
sem sáu og muna Jón Sigurðs-
son. —
Þeim fer og fækkandi, sem
minnast þess, þegar fyrsti ís-
lenzki ráðherrann var skipaður,
— og töluverður meirihluti
þjóðarinnar er fæddur eftir að
fslendingar fengu fullveldið
1918.
En fslendingar hafa kynslóð
eftir kynslóð tekið í arf bar-
áttusögu þjóðar sinnar frá land-
náms- og þjóðveldisöld til þessa
dags.
Framtíð íslendinga veltur ef
til vill fyrst og fremst á því,
að þessi arfur sögunnar, reynsla
kynslóðanna megi verði grund-
völlur athafna æskunnar.
Gömul og ný reynsla kennir
okkur íslendingum, að fjárhags-
legt sjálfstæði einstaklinga og
þjóðar er skilyrði stjórnarfars-
legs frelsis hennar..
Vandamál líðandi stundar
munu berja að dyrum æsku-
mannsins og þjóðin mun hér
eftir sem hingað til þurfa að
kveða á um, hvernig tekjuskipt-
ingu skuli háttað í þjóðfélaginu,
hvort viðurkenna beri sérstak-
lega þau störf, sem ábyrgð og
sérfræðikunnátta er samfara, —
ekki með tilliti til þeirra, sem
með þau störf fara, heldur með
tilliti til þess hags, sem allur
almenningur i landinu mundi
af því hafa.
Unga kynslóðin þarf sem hin
eldri að kveða á um, hve miklu
þjóðarteknanna verja má til og
hvernig tryggja má félagslegt
öryggi gamals fólks, fatlaðra og
sjúklinga, með það fyrir augum
að dAga ekki úr heldur fremur
auka heildarafköst og hagsæld
þjóðarinnar til lengdar.
Á öld véla og tækni, sem
hrífur huga æskumannsins,
hlýtur honum framar öðrum að
vera ljós nauðsyn þess, að við
verðum ávallt að spara hluta
af því, sem aflast, og kaupa nýj
ar vélar og fullkomin tæki, ef
við viljum tryggja framkvæmd-
ir, framþróun og sífellt betri
lífskjör landsins börnum til
handa.
En um leið og við hljótum
að leysa þessi mál á innlendum
vettvangi, ef lýðveldið á að
standa traustum fótum, þá
verða lífskjör á íslandi ekki
heldur bætt í framtíðinni fiema
við lítum á okkur sem jafningja
annarra þjóða og höfum hug-
rekki til að færa okkur í nyt
alþjóðlega verkaskiptingu og
efnahagssamvinnu.
Á atomöld berast nú að æsku
manni margvíslegri áhrif með
skjótari hætti en nokkru sinni
fyrr og af æskumanni verður í
einkalífi jafnt og í þjóðlífi kraf-
izt ákvarðana og ábyrgðar, er
víðtækara og örlagaríkara gildi
getur haft fyrir fjölskyldu hans
og þjóðfélag en áður hefur
þekkzt.
Aldrei fyrr hefur því meiri
nauðsyn verið á því, að í
fræðslu- og uppeldisstarfi heim-
ila, skóla og áhugamanna sé
lögð áherzla á að ala upp sjálf-
stæða og óháða einstaklinga, er
hafa sterka skapgerð og sið-
ferðilegt þrek til að vera sjálf-
um sér og sínum nógir um leið
og þeir eru ábyrgir gerða sinna
gagnvart samfélaginu.
Hættan er, að sú staðreynd,
að mannkyn allt getur fyrirvara
lítið afmáðst af jörðunni fyrir
eigin tilverknað, ali upp með
einstaklingnum kæruleysi, — að
einstaklingurinn telji sig þess
vegna hvort sem er engu fá um-
þokað um gang þjóðmála og
jafnvel heldur ekki um eigin
örlög.
En því nálægari, sem hættan
er, því skýrari, sem mörkin eru
milli lífs og dauða, því meiri
ábyrgð hvílir á hverjum og ein-
um til að standa vörð um það,
sem honum er kærast, frelsi
fósturjarðarinnar og heill fjöl-
skyldu sinnar.
Á þessu ári, 1962, megum við
minnast sérstaklega raunastunda
þjóðarsögu, 1262, þegar Islend-
ingar gengu erlendu valdi á
hönd, og 1662, þegar íslending-
ar voru neyddir til að vinna
einræði eið.
Það hlýtur því að vera efst I
huga okkar, hvernig við getum
verndað og varið, tryggt og
treyst sjálfstæði okkar og lýð-
ræðið í landinu.
Æskumaðurinn og við öll
verðum að gera okkur grein
fyrir, hvort það verður gert
með einangrun og hlutleysi eða
hlutttöku og samstöðu með öðr*
um frjálsum þjóðum.
Á þjóðhátíðardegi berum við
fram þá ósk, að æskumaðurinn
megi áfram ganga til góðs göt-
una fram eftir veg og eiga sér
bjarta og fagra framtíð, því að
framtíð hans er framtíð íslenzku
þjóðarinnar.
Aðalfundur ptesta-
félags Islands
AÐAL.FUNDUR Prestafélags Is-
lands verður haldinn á Þingvöll-
um á morgun. Fundurinn hefst
með morgunibænum í Þingvalla-
kirkju kl. 10 fyrir hádegi. Þar
talar séra Eiríkur J. Eiríksson.
Fundurinn hefst þegar að lok-
inni bænargjörð. Meginefni fund
arins verða félagsmál og undir-
búningur undir væntanlega
'kj arasamninga.
Séra Jónas Gislason í Vík mun
flytja fyrirlestur á vegum endur
skoðunarnefndar um félagsfræði
legar rannsóknir á starfsramma
kirkjunnar fyrr og nú.
Um kvöldið, kl. 19, verður
Geislavirkni
í injólk
NEW YORK. 16. júní (AP) —
Áhyggjur fólks hafa vaxið við
það að fyrstu 10 daga júnímán-
aðar hefur geislavirkni í mjólk
aukist allverulega, einkum í mið
vestur ríkjunum. Ekki er dregin
dul á, að hér sé um að ræða af
leiðingar af kjarnorkutilraunum
Bandaríkjanna á Kyrrahafi. Því
hefur hins vegar verið lýst yfir
af hálfu opinberra aðila, að ekk
ert sé að óttast.
borðhald í Valhöll fyrir presta-
félagið og Prestkvennafélag ís-
lands. Ræðumaður kvöldsins
verður af hálfu prestafélagsins
séra Einar Guðnason í Reykholti.
Auk venjulegra áætlunarferða
milli Reykjavíkur og Þingvalla
fara bílar frá Bifreiðastöð ís-
lands frá Reykjavík kl. 8.30 f. h.
og eftir kl. 10 um kvöldið frá
Þingvöllum til Reykjavíkur.
Verðlaun fyrir
frímerkjaritgerð
í SAMBANDI við Dag frímerkis-
ins í apríl sl. var efnt til rit-
gerðasamkeppni í 12 ára bekkj-
um barnaskóíanna um efnið:
Hvað getum við lært á því að
safna frímerkjum?
Mest var þátttakan í Melaskól-
anum í Reykjavík, en þar tóku 8
hekkjardeildir þátt í samkeppn-
inni.
Veitt voru þrenn verðlaun,
frímerki og frímerkjabækur.
1. verðlaun hlaut Helgi Magn-
ússon 12 ára G í Melaskólanum.
2. verðlaun hlaut Valgerður
Andrésdóttir 12 ára E, einnig i
Melaskólanum. 3. verðlaun hlaut
Þórunn Skaftadóttir 6. bekk A
i Barnaskóla Keflavikur.
Stúdentar frá Verzlunarskólanum ásamt skólastjóra. Fremri röð (frá vlnstri): Ellen Úlfars-
dóttir Guðrún Kristín Magnúsdóttir, Hólmfríður ólafsdóttir, Katrín Jónsdóttir, dr. Jón Gísla-
Son, Ingibjörg Haraldsdóttir, Hildigunnur Gunnarsdóttir, Margrét Helgadóttir og Björg Hemm-
ert Eysteinsdóttir. Aftari röð: Skúli Þorvaldsson, Sigurður Guðmundsson, Baldvin Hermanns-
son, Jón Asgeir Sigurðsson, Baldur Sveinsson, Einar Matthíasson, Björgúlfur Guðmundsson,
Valdimar Guðnason og Ólafur Geirsson.
Sfúdentar Verzlunarskólans
EINS og sagt var í blaðinu á
sunnudaginn voru nokkrir full-
trúar eldri árganga viðstaddir
skólauppsögn í Verzlunarskólan-
um. Theódór Georgsson lögfræð-
ingur hafði orð fyrir 15 ára stúd-
entum og lagði ríka áherzlu á,
hversu þau tengsl væru traust,
sem tengdu gamla nemendur við
skólann. Fyrir 10 ára nemendur
talaði sr. Ólafur Skúlason, sem
flutti mjög skemmtilega ræðu
rrm reynslu sína í skólanum og
góða minningu þaðan. Tíu ára
stúdentar faarðu skólanum að
gjöf vandaðan diktafón.
Auk þeirra verðlauna, sem
skólinn er vanur að veita fyrir
góðan námsárangur efstu nem-
endum ber þess að geta, að Bald-
ur Sveinsson hlaut viðurkenn-
ingu frá skólanum sem umsjón-
armaður og nemendur, sem skar-
að höfðu fram úr í erlendum
tungumálum hlutu verðlaun sem
hér segir: Ingibjörg Haraldsdótt-
ir og Hólmfríður Ólafsdóttir
bókaverðlaun frá Dansk-íslenzka
félaginu, Katrín Jónsdóttir og
Guðrún Kristín Magnúsdóttir
bókaverðlaun frá franska sendi-
ráðinu, Katrín Jónsdóttir, Ingi-
‘björg Haraldsdóttir og Ellen Úlf-
arsdóttir bókaverðlaun frá þýzka
sendiráðinu og Baldur Sveinsson
bókaverðlaun frá fél. Anglia.
Á ársprófi 5. bekkjar hlaut
Jónas Blöndal einkunnina 7,13
og var hæstur. Var hann sæmd-
ur bókaverðlaunum frá skólan-
m