Morgunblaðið - 06.10.1962, Blaðsíða 15

Laugardagur 6. okt. 1962
M o R c, r \ n T 4 Ð 1 Ð
15
,, /. vt.jfF' m « aamwpm •• íjywr'm/F/-vÍM5W/W^«r\»ílvv a«> . vwvypng^wmvi avíwv wrwjwr v> -.v. \*** •V ”!»
Landid okkar
Framhald af bls. 13
bryggja og bætt við öðrum lönd-
unarkrana. Og það næsta, seim
í verðuir ráðizt, er að byggja
mjölgeymislu — mjölið er allt
að kaffæra hér.
— Hafið þið selt eitfchvað af
afurðunuim?
— Já; töluvert, við hötfðum
selt fyrirfram 3000 lestir af mjöli
og 2000 lestir af lýsi á bezta fá-
anlega verði. Það má gera náð
fyrir að ú tf 1 u fcn ingsverðmæti síld
arinnar, sem okikur hefur borizt
í sumar verði 50-55 milljón kit
— Hvert hafið þið selt?
Allt til Evrópu, mjölið að-
lega til Eniglainds en lýsið til
Bergen.
• Steypti plan og byggði
2ja hæða hús á tæpum
þrem mánuðum
Naest leitum við uppi ungan
mann, Jön Karlsson, fram
kvæmdastjóra hlutafélagsins
Mána, sem rekið hefur eina af
fjórum söltunarstöðvum í Nes-
kaupsstað í sumar. Jón hefur get
jð sér gott orð fyrir feikna dugn-
að, hann er fæddur og uppalinn
í Neskaupsstað en vann í þrjú
ár í Hraðfrystistöð Keflavíkur.
— Það var ekki fyrr en í maí
í vor, að við gátum hafið undir-
búning, segir Jón, er við hittum
hann að máli á planinu. Síðan
höfum steypt planið og reist
tveggja hæða hus. Ek'ki var byrj
að að salta fyrr en 21. júlí — við
vorum síðastir að komast af stað
°g höfðum fátt fólk í fyrstu. Þá
kom söltunarstöðvunin litlu síð-
ar þannig að þefcfca leit ekiki 0f
vel út til að byrja með.
— En gekk samt?
■ Já, það gekk sæmilega vel,
við höfðum fengið fólk í öll
plássin áður en lauk og söltuð-
um 6.500 tunnur.
— Hefurðu sjálfur stundað sjó-
inn?
— Nei, ég hef alltaf verið
sjóveikur og kann betur við að
finna fast land undir fótum. Hér
eru annars mikið af góðum sjó-
monnum og á þeim byggist nú
allt þetta.
— Er ætlunin að færa út kví-
arnar til fleiri staða?
— Nei, ætli það, ég tel efcki
®ð einn maður geti verið á fleiri
en einum stað með góðum ár-
angri.
Og frá þessum unga os neð
fellda framkvæmóamanntföfum
við að lokum og heilsum upp á
emn af eldri borgurunum einn
kjarnmesta mann Neskaupsstað
ar, að öllum öðrum ólöstuðum,
Jóhainn Magnússon, sem vinnur
« vrð tvo fflenn alla daga, þótt
orðinn sé sjötíu og fimm ára. —
en þeim áfanga náði hann 19.
júiní sl.
Jóhanm hefur £ suiriar rekið
sildarsöltunarstöð ásamt nokkr-
um mönnum öðrum. Þeir hafa
Nýja félagsheimilið
saltað 8000 tunnur og haft nær
80 manns í vinnu.
— Mér er sagt, að ýmislegt
hafi drifið á daga þína Jóhann.
— Ójá, það er eflaust eitthvað
ekkert þó í frásögur færandi, nei,
nei, þú ferð ekki að haía viðtal
við mig. Ég get ekkert sagt þér.
— Því trúi ég ekki Jóbann, ertu
Austfirðingur?
— Nei, ég er nú ættaður að
vestan og byrjaði útgerð með
Páli Pálssyni í Hnífsdal, þeim
heiðursunanni. Við gerðum út
einn lítinn bát, fjögurra lesta
og ég var formaður.
— Hvenær komstu hingað til
Neskaupsstaðar?
— Það var árið 1913. Hingað
var ágætt að koma, hér hafa
alliir verið mér góðir, hvar í
flokki sem þeir standa, og þrátt
fyrir allan skoðanamun.
— Hvað heldurðu að hafi ver-
ið hér marigt fólik í þá tíð?
— Ég veit það nú ekki ná-
kvæmlega, sennilega eitthvað á
ellefta eða tólfta hundrað. At-
viinnulíf var líflegt, miikil út-
gerð, því þá voru hér menn,
sem drifu sterkt, svo sem Sigfús
Sveinsson og Konráð Hjáimars-
Steinunn Ingimars-
dóttir frá Sólbakka
— Byrjaðirðu strax á úfcgerð
hér?
— Nei, ég var alltaf á sjónum,
fyrst mótoristi og síðan formaður
á hinum og þesisum bátum. I
útgerðina fór ég ekki fyrr en
1940, á stríðsárunum, við keypt-
um fjórir 80 tonna bót, Maignús
hét hann og var aðallega í út-
siiglingum og sigldi á Fleetwood
og síðast í síld.
— Þú hefur siglt með bátn-
um?
— Ekki nema fyrsta haustið,
þá var ég skipstjóri, en fór svo
í land. Við seldum bátinn að
lokum til niðurrifs.
— Hafa ekki orðið miklar
breytingar hér á þessum árum?
— Jú, jú, feikna breytingar,
mikið bygigt og allur flotinn
stækkð stórkostlega.
— Þú hefur gert út fleira en
þennán eina bát, er það ekki?
— Ja, ég átti síðar part í
báti sem hét Freyja — en svo
tölum við ekki meira um þetta,
maður er hættuir öllu sjóum-
stangi og allri útgerð — hættur
öllu. — mbj.
Dáin 26. september 1962.
HÚN Steinunn er dóin, hvílík
harmafregn. — Mér varð hugs-
að til ástvina hennar, þeirra
þungbæru sorgar. En hvað gat
ég gert? Jú, ég gat beðið höfund
lífsins að gefa þeim styrk og
trú. Því að „aldrei er svo svart
yfir sorgarranni, að eigi geti
birt fyrir eilífa trú.“
Svo komu minningarnar, hver
af annarri. Kynni okkar byrj-
uðu þegar hún var lítil telpa í
smábarnaskóla hjá mér, ásamt
fleiri jafnöldrum sínum. Það
kom fljótt í ljós, að þessi hlé-
dræga, elskulega stúlka, var
sérlega skilningsgóð og gáfuð.
Enn í dag man ég vel, hvað ég
var barnalega stolt, þegar ekki
þótti annað koma til mála haust-
ið eftir, en að hún færi í II
bekk í barnaskólanum, með sér
eldri börnum.
Næstu tvö sumur fóstraði hún
litlu dóttur okkar hjónanna.
Trúmennska hennar var með
afbrigðum. Þær urðu ótrúlega
samrýmdar, þrátt fyrir aldurs-
muninn. Þá voru margar bjart-
ar sólskinsstundir. Glaðir hlátr-
ar og skemmtileg samtöl. A
þeim árum tengdist hún okkur
þeim vináttuböndum, sem aldrei
slitnuðu, þótt léiðir skyldu og
við flyttumst í fjarlægð.
En þótt árin liðu og samfund-
um fækkaði, var trygglyndi
Steinunnar alla tíð hið sama, og
þau skipti sem við síðar hitt-
umst, voru sannkallaðar sól-
skinsstundir. Það var sami
glaði hláturinn og bjarta brosið,
sem við könnuðumst svo vel
við frá fyrri árum.
Dóttir okkar, sem hún fóstr-
aði, þakkar henni fyrir alla
hennar tryggð og umhyggju.
Þakkar henni allar hlýju kveðj-
urnar og fallegu ljóðin, sem
hún sendi henni í fjarlæga heims
álfu.
Við hjónin og hörnin okkar
þökkum henni alla hennar
tryggð og vináttu og biðjum
henni og öllum hennar ástvin-
um blessunar Guðs.
Málfríður Björnsdóttir.
Sigriður Thorkelsson
S Ú fregn hefir nýlega borizt
hingað til lands, að frú Sigrún,
síðari kona Sófoníasar Þorkels-
sonar, væri látin. Hún var 55
ára, er hún lézt.
Frú Sigrún fór héðan vestur
um haf árið 1930, dvaldist fyrst
í Lundum, en síðar í Winnipeg.
Réðst hún þar í þjónustu Sófoní-
asar, sem hafði þar í borg um-
fangsmikinn atvinnurekstur, og
varð hún síðari kona hans. —
Fluttu þau hjón síðar vestur að
Kyrrahafi og bjuggu á Vancouv-
ereyju.
Frú Sigrún var Árnesingur í
föðurætt, dóttir Sigurgeirs Jóns
sonar, sem áratugum saman
vann með dyggð og trúmennsku
í þjónustu Reykjavíkurbæjar og
er látinn fyrir allmörgum árum,
en í móðurætt var hún Skaft-
fellingur, einn hina fjölmörgu
afkomenda Jóns prófasts Stein-
grímssonar, og sór sig í ættina
um góðlyndi, tryggð og alla
mannkosti. Móðir frú Sigríðar,
Agnes Pálsdóttir, er enn á lífi
og á heima hér í Reykjavík.
Sannari og þjóðræknari ís-
lendingur en Sófonías verður
vart fundinn, og enda þótt hann
hafi búið vestan hafs síðan fyr-
ir aldamót, getur enginn heyrt
á mæli hans að hann hafi
nokkru sinni komið út fyrir
sína fögru fæðingarsveit, Svarf-
aðardal í Eyjafjarðarsýslu.
Heimili þeirra hjóna stóð
jafnan' öllum íslendingum opið,
og margir vinir þeirra, bæði hér
á landi og vestra, og- ekki sízt
þeir mörgu landar, sem nutu
góðs á þessu heimili, munu á
þessum dapurlegu tímamótum
senda hinum aldraða heiðurs-
manni samúðarkveðjur og hlýj-
ar hugsanir. — Hann á heima í
Ugandastræti nr. 100 í Van-
couver, B.C. í Canada.
K. S.
Skollaleikur Dagsbrúnar
í Áburðarverksmiðjunni
ÞAÐ er upphaf þessa máls, að í
febrúar síðastliðnum var fluttur
inn lánsáburður til Áburðar-
verksmiðjunnar til sekkjunar
þar. Það var í fyrsta skipti, sem
slík vinna var unnin hér á landi
og var því enginn lögboðinn
kauptaxti fyrir hendi yfir hana,
og bar því viðkomandi verka-
lýðsfélagi, sem er Dagsbrún, að
semja fyrir hönd verkamanna
um ákveðin laun fyrir þessa
nýju atvinnugrein,' sem þegar
til framkvæmda kom, var erfið
og óþrifaleg, ■ jafnvel heilsu-
spiliandi, því strax eftir losun
úr fyrsta skipinu fór að bera á
smávegis lasleika í mönnum,
fengu þeir blóðnasir og sárindi í
háls, og fóru nú að koma kurr í
mannskapinn, þar sem enginn
fékk neitt að vita um kaupið.
Var nú skorað á Dagsbrún að
hraða aðgerðum, þar sem aug-
ljóst var að ekki kom til mála
að vinna þetta verk fyrir venju-
legt kaup; Var þá kappinn Guð-
mundur J. sendur á vettvang og
var allvígalegur og hafði með
sér fulltrúa borgarlæknis, sem
tók nokkra menn til rannsókn-
ar og var þeim bannað að vinna
í nokkra daga. Þeir voru með
sár í nefi og slæmir í hálsi og
maga.
Guðmundur J. gekk um valds-
mannlegur og talaði við menn,
kvað þeim óhætt að halda áfram
að vinna þéss vegna, að öruggt
væri að vel yrði greitt. Sagði
hann, að verið væri að semja
um taxtann, og væri þess von á
hverri stundu, að samningur
yrði undirskrifaður og hvarf
svo á brott. Síðan kom hann aft-
ur að nokkrum dögum liðnum
og þóttist þá sínu meiri maður
en hið fyrra sinn og var full-
trúi borgarlæknis enn með.
Lét Guðmundur svo ummælt
við þetta tækifæri, að ef menn
ynnu lengur en 6—8 klst. í einu
í lest bæru þeir sjálfir ábyrgð á
heilsu sinni. Síðan tók hann vel í
nefið og hélt í bæinn. Ekki leit
hann eftir vinnuskiptingunni
betur en það, að oft voru sömu
menn í lest ellefu tíma í einni
lotu. Nú sást ekki svo mikið sem
skugginn af fulltrúa Dagsbrún-
ar og ekki bólaði á samningi.
Sekkjun á áburðinum var byrj-
uð og var nú enn skorað á Dags-
brún að senda fulltrúa á staðinn.
Verkamenn unnu kappsamlega
og vildu ekki láta sitt eftir
liggja, að þessi nýjung í at-
vinnulífinu mætti verða til sem
mestra hagsbóta, . bæði fyrir
fyrirtækið og þá sjálfa.
Enn var Guðmundur sendur á
staðinn og var öll framkoma
hans mjög á áama veg og hin
fyrri skiptin, samningum að
verða lokið, og myndi mun
hærra kaup greitt fyrir þessa
nýju sekkjun. Gerði hann sig
breiðan mjög og gaspraði um
dugnað sinn og Dagsbrúnar í
þessu og hvarf síðan. Var nú
sýnt að verksmiðjan myndi
hraða sekkjun sem mest og var
unnið vel og langur vinnutími
og hugðu menn gott til.
En þá birtist Guðmundur allt
í einu ótilkvaddur á vinnustað
og bannar nó að unnið sé meir
en átta stundir á dag, og rændi
þar með þúsundum króna af
verkamönnum. Þetta var hið
fyrsta afrek hans í samninga-
gerðinni, en ekki var hægt að
fá neitt að vita um kaupið. Hann
varð þess nú fylliléga var, að
verkamönnum var farið að
hitna í hamsi og var hann á
flótta undan hverjum þeim,
sem vildi ræða við hann, enda
vissi hann, að menn báru þung-
an hug til hans eftir framkomu
hans í þeirra garð. Lofaði hann
nú uppbót á alla vinnuna og í
ágústlok eða um hálfu ári eftir
að vinnan hófst kom svo þessi
svokallaða uppbót, og vissi nú
enginn eftir hverju var farið í
þeirri óthlutun, þar sem það
kom á daginn að þeir sem varla
sáust í þessari vinnu fengu sízt
minni upphæð, en þeir sem
unnu allan tímann.
Er skemmst frá því að segja,
að öll afskipti Dagsbrúnar og
starfsmanns hennar voru ti>,
trafala og vandræða og til skaða
fyrir verkamenn. Olli því fýVst
og fremst, að yfirleitt var a'frei
að marka orð af því, sem ríarfs-
maðurinn sagði eða lofa^.l.
Getur nú hver heilvita maður
séð, hvers konar sV.ollaleikur
þetta var af hálfu Dagsbrúnar,
enda var Guðmunt) ar J. látinn
í starfið, þar ser i það virðist
vera sérgrein ’/ans að nota
svona vinnubröf ó.
DAGSBRÍNARMENN!
Gefið þið svona Moskvu-
drengjum hvíld um aldur og
ævi, sameinizt um stefnu lýð-
ræðissinna, þegar þið kjósið
fulltrúa á 28. þing ASÍ. Þess
munuð þið ekki iðrast.
Karl Þórðarson,
verkamaður í Áburðar*
verksmiðiunni.