Morgunblaðið - 07.10.1962, Blaðsíða 8

8
MORGLNBLAÐIÐ
Sunnudagur 7. okt. 1962

;
?
MMMhMaMAM
Stefna ungu tdnskáldanna
hefur lífgað finnska músik

i:
segir Erik Bergman
ÞAÐ voru þreyttir menn, en
aS því er virtist afar ánægð
ir, sem yfirgáfu ísland sunnu
daginn 2. september sR., i
upphafi prentaraverkfallsins.
Þar fóru menn, sem höfðu
„komið, séð og sigrað“ —
Þeir báru á borð fyrir íslend
inga list sína, ser einkennd
ist af smekkvísi og menning
arbrag, og fundu að íslend-
ingar voru þakklátir áheyr-
endur.
Það hafði leingi verið
margra tithlökkunanefni að
heyra „Multra Musikante",
músikantnan !;átu, syngja hér
ef dæma má af viðtökunum
sem þeir fengu á hljómleik
unum í Háskólabíói voru
m.argir þakklátir Fóstbræðr-
um fyrir að standa að komu
þeirra hingað.
Það var ek'ki hlaupið að
því að ná tali af Erik Berg-
man, sömgstjóra, sem stjóm
að hefur þessum bezta karla
kór Norðurlanda sl. 12 ár.
Hann var, eins og kórfélagar
allir, mi'kill auðfúsugestur á
íslandi og umsetinn á alla
vegu. >að var ekki fyrr en
kórimn vár Qð fara, að við
gátum spjallað við Bergman
nokkrar mínútur, þar sem
hann sat yfir bolla af svörtu
kaffi.
Bergmann er .naður grann
vaxinn og fölleitur í andliti,
en augun hlý og lífleg. Hann
er nú fimmtugur að aldri og
eitt frægasta núlifandi tón-
skáld Finna — ->g að margra
áliti eitt hið fremsta á Norð
urlöndum öllum. Hann er
fjölmenntaður listamaður;
stundaði fyrst nám í Helsing
fors, síðan í Berlín, Vínar-
borg og Sviss - og stíll hans
er fjölbreytilegur og frjáls.
★
Bergman hóf feril sinn sem
söngstjóri árið 1933 og hefur
síðan gengt margvíslegum
störfum 1 finnsku tónlistarlífi
Tónsmíðar hans vekja sí-
innan Finnlands og Norði --
landa. Þau eru fjölbreytt að
gerð, hann hefur samið fjölda
einsöngslaga, tónsmíðar fyr-
ir ýmis einleikshljóðfæri,
kammermúsik, kórverk og
stór hljómsveitarverk. Hann
hefur meðal annars samið
músik fyrir einsöngvara kór
og hljómsveit við Ijóðaflokk-
inn „Rubái át“ eftir Omar
Khajám oig í fyrravetur var
frumflutt verkið „Bauta“,
þriggja þátta verk fyrir ein
söngvara, karlakór og sláttar
'hljóðfæri, við texta úr Eddu
„minni uppsprettu norrænnar
menningar", segir Bergman.
Verkið fluttu söngmenn úr
„Muntra Musikanter" og
„Akademiska Sangföirening-
en“ ásamt hljómsveit. — Þér
vitið ef til vill, sagði Eri'k
Bregman og blés í svaxt kaff
ið, að allir söngmann Muntra
Musikanter eru áhugamenn,
og flestir eða allir hafa áður
sungið með „Akademiska
Sangföreningen", sem er
elzti karlakór Norðurlanda,
125 ára gamall. Þar eru söng
menn MM aldir upp, ef svo
má segja.
— Eru Muntra Musikanter
yfirleitt háskólamenntaðir
menn?
— Allt að því 90% eru
akademikarar, hinir úr ýms-
um áttum.
— Mér er sagt, að mikil
gróska sé í finnsku tónlistar
lífi. —
— Já, samsinnir Bergman
það er óhætt að segja, Fimn-
ar eiga mörg ung og efnileg
tónskáld, sem eru fulltrúar
nýrrar stefnu og stíls í
finnskri músik. Við höfum
átt stór nöfn, eins og Sibelíus
Palmgren og fleiri tónskáld,
sem voru sérstæð og þjóðleg
í list sinni. Stefna ungu tón
skáldanna er aliþjóðlegri.
Hún hefur gætt finnska mús
ik nýju lífi.
— Þér vitið, þetta eru
menn, sem aðhyllast tólftóna
kerfið og fleiri nýleg músik
kerfi, en eru engu að síður
persónulegir í listsköpuh
sinni — hver höfundur skap
ar sér í raun og veru sérstak
am stíl.
— Hvernig gengur ungum
tónskáldum að fá verk sín
flutt í. Finnlandi?
— Það gengur nokkuð vel. í
Sibelíusar konservatoiiíin/u
gefast til þess mjög góð tæki
færi, þar er starfandi sin-
fóníuihljómsveit og kammer-
íhljómsveit, og þar geta ungu
tónskáldin fengið reynslu í
meðferð hljófæranna og stað
góða æfingu við að skrifa
fyrir hin ýmsu hljóðfæri.
Fnmska útvarpið vinnur einn
ig mjög á þeirri línu að gefa
ungum tónskáldum færi á að
koma verkum sínum á fram
færi. Sjáið til í gamla daga
voru keisarar og furstar
helzta stoð tónskálda, en nú
hefur útvarpið að nokkru
tekið við hlutverki þeirra,
a.m.k. hjá ok'kur.
— Einhversstaðar hef ég
séð að finnsk stó'órnarvöld
geri óvenju mikið til þess að
létta undir með tónlistar-
mönnum og efla tónmennt í
landinu? 1 hvaða formi er sú
viðleitni?
— Það er rétt að stjórnin
gerir ýmislegt til hjálpar tón
skáldum — og öðrum lista-
mönnum. Fyrst og fremst
með veitingu styrkja, sem
skipt er á milli hinna ýmsu
listgreina. Til dæmis með
þeim hætti, að eldri lista-
menn fá laun ;;reidd frá rík
inu íþrjú ár samfleitt, til
þess að geta á þeim tíma unn
ið óskipt að samningu ein-
hverm listaverka, sem þeir
hafa í huga og hafa ef til vill
lagt drög að. Ungir listamenn
fá gjarna slík laun eitt ár í
senn í sama augamiði. Enn-
fremur eru veittir margskon
ar styrkir, t.d. margir styrk
ir úr Síbelíussjóðnum auk
stóra Síbelíusarstyrksins, sem
nemur r*n 1 millj. ísl. kr. -g
er aðeins veittur sem sérstök
viðurkenning. Hann hafa með
al annars hlotið Hindemith
og Shostakovich.
Varðandi tónment almennt
heldur Bergman áfram. þá er
mjög góð músikkennsla í skól
um á skyldustiginu, þar er
sífellt meira og meira að
ryðja sér til rúms svonefnd
Orff-aðferð, sem kennd er
við þýzka tónskáldið Carl
Orff. Eru þá notuð ýmis hljóð
færi við kennsluna, svo sem
blokkflautur og sláttarhljóð-
færi og nemendum kennt að
tjá sig melodískt og rytmískt
Yfirleitt má segja, að í Finn
Erik Bergman
landi er sterk hreyfing í þá
átt að auka músikuppeldi
barna og unglinga.
★
— Er von á fleiri stórverk
um frá yður á næstunni —
einhverju álíka og „Baut“?
— Ja, það er víst ekkert
leyndarmál lengur, að í haust
efnir finnska útvarpið til tón
listarviku, þar sem eingöngu
verða leikin nútímaverk. Eg
var beðinn að semja sérstak
lega fyrir þessa tónlistarviku
verk fyrir kór og hljómsveit.
í vor var stofnaður nýr út-
varpskór í Helsinki, auk þess
sem fyrir var. Sá nýi er
mainna Madrigal-kór, sen.
Harald Andersen stjórnar, —
mjög góður maður Andersen
Ætlunin er að þessi kór fái
eldskím sína í þessu verki.
Það er samið við teksta úr
DaVíðssálmum og nefnist
„SELA“. —
— Hvað þýðir „SELA“?
— Orðið er hebreskt og
kemur fyrir í sálmunum cft
ir annað. Guðfræðingar
'hafa mikið velt vöngum yfir
þessu orði en enginn veit
með vissu hvað bað þýðir.
Bn svo mikið er víst, að það,
merkir eins konar hlé við
lestur sálmanna. Ef til vill
hefur einhverntíma verið
söngur eða músik milli sám-
anna — einnig mætti hugsa
sér, að áheyrendur hafi þá
beðizt fyrir — en þetta eru
tómar getgátur. Textinn við
verk mitt er úr nýrri þýzkri
biblíuþýðingu eftir Gyðing-
inn Martin Buber, sem er
einn mesti núlifandi heimspek
ingur og rithöfundur ísraels
manna — mér þætti ekki ólík
legt, að hann yrði mættur til
að lcljóta bókmenntaverðlaun
Nóbels. Buber býr í Jerúsa-
lem en skrifar á þýzku. Hann
kallar sálmana ekki „Sálrna"
heldur „lofsöngva", „Buch
der Preisung“.
— Þér segið að „SELA“
verði flutt af 20 manna kór
og hljómsveit — verður það
fullskipuð sinfóníuhljóm-
sveit?
— Nei, strengjasveit, nokk
ur blásturshljóðfæri og slag
verk, sem gengur gegnum
verkið allt.
Það er kallað á Bergman —
flugvélin er að fara og við
gerum okkur líkleg til að
kveðja og þakka fyrir viðtal
ið — en Bergman heldur á-
fram: — Eg vildi gjarna lát'a
í ljós þakklæti mitt fyrir
þessa ógleymanlegu daga á
íslandi, og þakka Fóstbræðr
um, sem hvorki hafa sparað
fyrirhöfn né fé til þess að
gera okkur allt sem ánægju-
legast. Og persónulega vil ég
þak'ka fyrir að hafa fengið
tækifæri til að upplifa Island,
þetta sérstæða land með sín
um miklu andstæðun.. Þegar
ég samdi verk mitt „Bauta“,
var það hugsað sem minni
uppsprettu norrænnar menn
ingar — og einmitt hér á ís-
landi skilur maður bá upp-
sprettu. Mér finnst ég hafa
fundið hér svo sterkt áhrif ó-
endanleikans, víðáttunar og
skilið smæð mannsins gagn-
vart alheimnum. Maður sér
hér einn mann, eitt hús, eða
eitt dýr í náttúrunni og skil-
ur þá hvers vegna Island hef
ur átt öll þessi skáld — finn
ur hvernig tjáningarþorf
þeirra hefur átt sér upp-
sprettu í löngum köldum vetr
um íslenzkrar náttúru. Já, ég
þakka fyrir að hafa fengið
innsýn í jarðveg hinnar
fornu íslenzku menningar,
sem er hyrningarsetinn nor-
rænnar menningar — Verið
þér sælar. Mbj.

Ályktanir aðalfund-
ar Verzlunarráðs
AÐALFUNDI Verzlunarráðs Is-
lands var haldið áfram í gær,
(föstudag, 5. okt.), að Hlégarði
í Mosfellssveit. Fundarstjóri var
Þorsteinn Bernharðsson, stór-
kaupmaður.
Nefndir þser, stm starfað
höfðu daginn áður, skiluðu áliti
Tillögur nefndanna, eins og þær
voru samþykktar af fundinum,
fara hér á eftir.
Þá voru kosnir endurskoðend
ur og kjörnefnd. Endurskoðend-
ur voru kosnir þeir Ottó Michel
sen og Magnús Helgason og í
kjörnefnd þeir Árni Árnason,
Guido Bernhöft og Páll Jóhann
esson.
Tollvörugeymslan
Formaður stjórnar Tollvöru-
geymslunnar h.f., Albert Guð-
mundsson, skýrði fundarmönnum
frá málum hennar og Magnús
J. Brynjólfsson, formaður skóla
nefndar Verzlunarskóla íslands,
skýrði frá byggingarfrafnkvæmd
urn skólans. Tollvörugeymslan
er nú komin undir þak og efri
hæð hins nýja skólahúss með •
fjórum kennslustofum verður!
tekin í notkun nú í haust.
Fundi var síðan frestað tar til
úrslit stjórnarkosningar verða
birt.
Að loknum fundi var sam-
eiginlegt borðhald.
Fundurinn gerði svofelldar á-
lyktanir ” um efnahagsmál og
verðlagsmál:
Efnahagsmál
„Aðalfundur V.í. 1962 vill vara
við þeirri hættu á ofþenslu í
efnahagslífinu, * sem ávallt er
samfara skyndilegri aukningu á
framleiðslu og launum.
Fundurinn heitir á stjórnar-
völd landsins að vinna gegn of
þenslu með viðeigandi ráðstöf-
unum í peningar.jálum og fjár
málum og gæta hófs í fjárfest-
ingu, jafnframt því sem stefnt
verði að tekju _ mgi hjá ríkis
sjóði.
Ennfremur skorar fundurinn
á samtök atvinnurekenda og laun
þega að haga samnigum sínum.
og öðrum aðgerðum þannig, að
tryggður verði jafn og örugg-
i ur vöxtui þjóðarframleiðslunn-
ar.“
VerSIagsmál
„Aðalfundur V.í 1962 lýsir ó-
ánægju sinni yfir því, að ekki
hafi verið haidið áfram afnámi
verðlagsákvæða, jafnt einkafyr
irtækja sem samvinnufélaga, að
verðlagsákv-. 3i komi í veg fyrir
hagræðingu í rekstri og nefti
frjálsa samkeppni, e:. hvort
tveggja bitriar á neytendum,
þegar vöruframboð er nægilegt
' eins og nú er orðið.
Ermfremur mælist fundurinn
til þess við ríkisstjórnina, að
undirbúin verði í samráði við
V.í. lög, er verndi frjálsa sam
keppni og sporni við viðleitni
stórfyrirtækj a og hringa til að
skapa sér einokunarstöðu á ís-
lenzkum markaði.“
Lagfæring tolla
Þá skora*; fundurinn á Al-
þingi og ríkisstjórn að lagfæra
tolla og stjórn V' zlunarráðs var
falið að vinna að undirbúnin_i
myndun stofnlánadeildar við
Verzlunarbankann. Farið var
fram á a‘" Verzlunarbankinn
verzli með erlendan gjaldeyri,
dregið verði úr rekstri opin-
berra fyrirtækja og einkasala,
athugað verði um möguleika á
stofnun almenningshlutafélags.
Athugað verði um að svipuð
tollupp’.æð verði lögö á vörur
hvort sem þær eru fluttar sjó-
leiðis eða loftleiðis, ennfremur
að lagður sé tollur á fob-ve-ð
vörunnar í stað cif-verðs eins og
nú er.
Þá gerði fundurinn ályktun í
6 liðum út af skattamálum og er
þar m.a. farið fram á að lagt
sé jafnt á öll fyrirtæki, hvort
sem þau eru einkafyrirtæki, sam
vinnufyrirtæki eða rekin af ríki
eða bæ.
10. sýning
„Frænkunnar44
Garnanleikurinn „Hún
frænka mm“ verður sýndur í
10. sinn í Þjóðleikhúsinu í
kvöld. Þetta er léttur og
skemmtilegur gamanleikur,
sem lýsir nokkrum sérkenni-
legum atriðum í ævi sérstæðr
ar konu „Mamie frænku“ eina
og hún hcitir í leiknum. Guð-
björg Þorbjarnardóttir leikur
þessa kostulegu frænku og hef
ur leikur hennar vakið verð-
skludaða athygli. „Frænkan"
kemur öllum í got skap með
sínum kostulegau tiltækjum
og brellum. — Myndín er af
Guðbjörgu ásamt Boga Magn
ússyni, Gísla Alfreðssyni og
Margréti Guðmundsdóttur.