Morgunblaðið - 07.10.1962, Blaðsíða 11

pf Sunnudagur 7. okt. 1962
MORCIJTSBL iÐlfí
11
Kveðja frá
liðnu
sumri
Sumarið er á þrotum. Hinn
bleiki iölvi haustsins færist yf-
ir landið. Skógurinn fellir lauf-
ið óvenju snemma vegna
stormsins, sem gekk yfir landið
fyrir hálfum mánuði. Hið visn-
aða lauf er í senn kveðja frá
liðnu sumri og boðberi haust-
yeðra og vetrarkomu.
íslenzkt -sumar er stutt en
ferskt og fagurt. Túngresi norð-
ursins er kjarnmikið og ilmur
gróandans sterkur. Endurminn-
ingin um hann, sólríka daga og
bjartar nætur styttir hinn nor-
ræna vetur og hjálpar íslenzku
fólki enn sem fyrr til þess að
þreyja þorrann og góuna. Að
loknum löngum vetri vakir
vonin um nýtt vor og leysingu,
sumar og ilm úr grasi og skógi
í sveit og við sjó.
Heildarheyfengur bænda hef-
ur á þessu sumri orðið töluvert
minni en undanfarin sumur.
Vorið var kalt og hart. Hins
vegar hafa síðustu vikur verið
sæmilega hagstæðar. Gera má
ráð fyrir að bústofni verði eitt-
hvað fækkað, og þá helzt á
Norð-Austurlandi. Á Suðurlandi
er einnig gert ráð fyrir að sauð-
fé verði fækkað eitthvað.
Steingrímur Steinþórsson, bún
aðarmálastjóri, sem blaðið fékk
þessar upplýsingar hjá, taldi þó
að hey hefðu yfirleitt verkast í
befra lagi á þessu sumri. En hey-
forði mundi verða töluvert
minni í haust en undanfarin ár.
Uppskera garðávaxta mundi
einnig verða heldur minni en í
fyrra.
Búnaðarmálastjóri kvað mæði
veiki hvergi hafa orðið vart á
þessu hausti. Stæðu nú vonir til
þess að þessi mikli vágestur
hefði a.m.k. í bili verið kveðinn
niður. Eru það mikil og góð tíð-
indi, ef sönn reynast.
Þannig standa þá málin í ís-
lenzkum sveitum í dag. Þrátt
fyrir ýmsa erfiðleika er fram-
leiðsla landbúnaðarins meiri nú
en nokkru sinni fyrr. Uppbygg-

Æskan er setzt á skólabekk.
REYKJAVÍKUSBRÉF
Laugard. 6. október -
ing sveitanna heldur áfram.
Ræktunin eykst, ný myndarleg
og hagkvæm íbúðar- og gripa-
hús rísa inn til dala og út til
nesja. Lífskjörin og aðstaða
fólksins í sveitunum verður
stöðugt svipaðri því sem gerist
í þéttbýlinu. Rafmagnið nær inn
á fleiri og fleiri sveitaheimili. í
kjölfar þess koma aukin lífs-
þægindi, birta og ylur.
Áhrif fólks-
fæðarinnar
A undanförnum áratugum
hefur fólkinu í sveitunum stöð-
ugt verið að fækka. Því miður
heldur þessi fólksfækkun áfram,
enda þótt hún sé ekki eins hröð
nú eins og áður. Fólkfæðin skap-
ar sveitafólkinu margvíslega erf-
iðleika. Það er ekki hægt að
vinna öll störf með vélum.
Tæknin hefur að vísu létt sveita-
fólkinu störfin og gert því mögu
legt að stórauka framleiðsluna á
sama tíma og þeim höndum
fækkar stöðugt, sem að henni
vinna.
En hin félagslega hlið þessa
máls, er e.t.v. alvarlegri en
menn gera sér ljóst. Fámennið í
einstökum sveitum verkar lam-
andi á allt félagslíf, dregur úr
kjarki unga fólksins til þess að
leggja hönd á plóginn í hinu
nýja landnámi, taka við jörðum
feðra sinna eða mynda nýbýli
heima í sveitinni sinni.
Þetta er mikið vandamál, sem
ekki er vandi sveitanna einna.
Við íslendingar þurfum að
halda áfram að eiga þróttmik-
inn og vel rekinn landbúnað.
Fólkið við sjávarsíðuna fær beztu
og hollustu matvæli sín, mjólk,
kjöt og garðávexti frá sveitun-
um. 1 sveitum fslands hefur
vagga íslenzkrar menningar auk
þess staðið um aldir. Þrátt fyrir
gerbreyttar þjóðlifsaðstæður
megum við ekki við því að sú
kjölfesta rýrni enn, sem sveit-
irnar hafa verið í íslenzku þjóð-
lífi.
isturvegur
hinn nýi
Hinn nýi Austurvegur um
Þrengsli mun verða mikil sam-
göngubót, í senn fyrir sveitir
Suðurlands og þéttbýlið við
Faxaflóa. Höfuðborgin og ná-
lægir kaupstaðir eiga mikið und-
ir því komið að greiðar samgöng
ur séu vetur sem sumar milli
þeirra og nágrannasveitanna. Á
undanförnum vetrum hefur það
oft hent, þrátt fyrir Krýsuvík-
urveg að samgöngur hafa
teppzt og skortur hefur orðið á
neyzlumjólk í bæjunum.
Með hinum nýja Austurvegi
skapast mjög aukið öryggi í
þessum efnum.
Margir menn hafa lagt hug og
hendi að baráttunni fyrir Aust-
urvegi. Engum mun þó gert
rangt til þó Eiríkur heitinn Ein-
arsson frá Hæli, þingmaður Ár-
einna mestri seiglu og þraut-
segju barðist fyrir þessu um-
bótamáii. Hann var óþreytandi
í baráttunni fyrir bættum sam-
göngum við sveitirnar austan
fjalls. Hvað eftir annað flutti
hann frumvörp og tillögur á Al-
þingi um Austurveg og aðrar
umbætur í samgöngumálum
þessa landshluta:
Það var eitt sinn á Alþingi að
þessi barátta Eiríks Einarssonar
fyrir Austurvegi var af einhverj
um höfð að gamanmáli. Kvað
Eiríkur þá vísu þessa:
„Held eg enn í Austurveg.
• æsku minnar gestur,
þó að ellin þreytuleg,
þokist öll í vestur“.
Eiríkur Einarsson lifði það
ekki að sjá hinn nýja Austurveg
opnaðann til umferðar. En nafn
þessa mæta manns og góða.
drengs mun þó jafnan verða við
hann tengt í huga þeirra, sem
muna starf hans og baráttu fyr-
ir þessu umbótamáli. Sannast
hér enn sem fyrr að „fáir njóta
eldanna sem fyrstir kveikja þá“.
Það eru komandi kynslóðir og
framtíðin, sem oftar njóta á-
vaxtanna af starfi og baráttu
hugsjónamannanna en samtíð
þeirra.
Alþingi og
verkefni þess
Reglulegt Alþingi ársins 1962
nesinga sé talinn sá, sem af I kemur saman næstkomandi mið-
vikudag, hinn 10. október. Þetta
þing er síðasta þing yfirstand
andi kjörtímabils og mun að
sjálfsögðu bera að einhverju
leyti svip þess, ef að líkum læt-
ur. Stjórnarandstaðan mun þá
ekki hvað sízt leggja mikla á-
herzlu á margvíslegan tillögu-
flutning til þess að sýna áhuga
sinn og skilning á fjölmörgum
málum, er varða hagsmuni ein-
stakra landshluta eða þjóðarinn-
ar í heild.
Síðasta Alþingi var eitthvert
hið athafnasamasta, sem um
getur hina síðari áratugi. Við-
reisnarstjórnin hafði þá forystu
um fjölþætta lagasetningu og
ráðstafanir til stuðnings bjarg-
ræðisvegum landsmanna og
framkvæmda og uppbyggingar á
flestum sviðum þjóðlífsins. Á
þessu kjörtínjabili hefur ríkis-
stjórnin einnig framkvæmt stór-
fellda skattalækkun og veru-
lega lækkun tolla. Mikilvægustu
aðgerðir hennar hafa þó verið
fólgnar í efnahagsráðstöfunum
hennar. Með þeim hefur Við-
reisnarstjórninni tekizt að skapa
jafnvægi í efnahagsmálum þjóð-
arinnar, bægja frá því hruni,
sem yfir vofði þegar vinstri
stjórnin hröklaðist frá völdum á
miðju síðasta kjörtímabili, og
leggja grundvöll að stórfelldum
framkvæmdum og uppbyggingu
í öllum landshlutum.
Þetta er vissulega mikið af-
rek, sem lengi mun verða
minnzt. En á miklu veltur fyrir
þjóðarheildina að nýtt kapp-
hlaup verði nú ekki hafið milli
kaupgjalds og verðlags og verð-
bólguhjólið þar með sett í gang
að nýju.
í þessu sambandi má minnast
þess að núverandi ríkisstjórn er
ein hinna fáu stjórna síðari ára,
sem setið hefur heilt kjörtíma-
bil. Þær ríkisstjórnir sem Fram-
sóknarflokkurinn hefur átt sæti
á undanförnum árum, hafa
fæstar setið heil kjörtímabil.
Framsóknarmenn hafa haft lag á
því að stytta líf þeirra með ein-
hverjum hætti, þannig að til
kosninga hefur dregið fyrr en
efni stóðu til.
Núverandi stjórnarflokkar hafa
hins vegar unnið samin af heil-
indum og festu að lausn hinna
þýðingarmestu mála og sett sér
það markmið, að láta það sam-
starf standa út kjörtímabilið.
Bendir nú allt til þess að því
marki verði náð. Það kemur svo
í hlut kjósendanna að kveða upp -
sinn dóm um viðreisnarstefnuna
annars vegar og verðbólgustefnu
þjóðfylkingarmanna, Framsókn-
ar og kommúnista, hins vegar.
Um þetta tvennt verður kosið
næstu kosndngum. Verkefni
þess Alþingis, sem kemur saman
næstkomandi miðvikudag verð-
ur að sjálfsögðu fyrst og fremst
fólgið í setningu fjárlaga fyrir
næsta ár. Enda þótt afkoma ríkis
sjóðs sé mjög góð er setning fjár-
laga þó jafnan mikið vandaverk.
Að þessu sinni munu hinar
miklu kauphækkanir, sem orðið
hafa á árinu, baka ríkissjóði
stóraukin útgjöld, sem taka verð
ur með í reikninginn þegar fjár-
lög eru samin fyrir næsta ár.
Ný tollskrá
og vegalög
Af öðrum málum, sem ríkis
stjórnin mun væntanlega hafa
forystu um á næsta þingi, má
nefna nýja tollskrá, sem felur í
sér samræmingu tollaákvæða og
ýmsar endurbætur frá gildandi
löggjöf um þessi efni.
Þá er sennilegt að frumvarp
til nýrra vegalaga verði lagt
fyrir þingið. Milliþinganefnd
hefur undanfarið unnið að end-
urskoðun vegalaganna og mun
því starfi nú lokið. Má gera ráð
fyrir að ýmis nýmæli felist í
frumvarpi að nýjum vegalögum,
e.t.v. nýir tekjustofnar og auk-
in framlög til vegagerða og sam-
göngubóta í landinu.
Auk þessara mála er vitað að
einstakir ráðherrar hafa ýmis
mál í undirbúningi og munu
leggja þau fram á þinginu.
Ekki er ólíklegt að þetta síð-
asta þing kjörtímabilsins ein-
kennist af átökum ríkisstjórnar
og stjórnarandstöðu. Fer svo oft
er kosningar nálgast að stjórn-
arandstaðan ókyrrist, deilir hart
á ríkisstjórnina og telur hana
flest hafa illt gert. Þrátt fyrir
það mun það mála sannast að
mikill meiri hluti íslendinga
telji Viðreisnarstjórnina nú hafa
unnið mikið og merkilegt upp-
byggingar- og viðreisnarstarf.
Hún tók við völdum á örlaga-
ríkum tímum þegar hrun og
upplausn vofði yfir hinu ís-
lenzka þjóðfélagi. En samt tókst
að bægja ógæfunni frá, stöðva
verðbólguna og leggja grundvöll
að blómlegu atvinnulífi, stór
bættri gjaldeyrisaðstöðu út á
Við, aukinni sparifjármyndun
inn á við og nýrri trú íslenzku
þjóðarinnar á íslenzka krónu og
möguleika sína til framfara og
þróunar.
Þetta er vissulega mikill ár-
angur og merkilegur af þriggja
ára viðreisnarstarfi.
Afurðalán bænda
Tíminn hefur undanfarið
kvartað yfir því að ekki hafi nú
þegar verið tekin ákvörðun um
hækkun á afurðalánum bænda,
eins og Ingólfur Jónsson land-
búnaðarráðherra hafi gefið vil-
yrði um. í þessu sambandi mætti
benda á að afurðalán eru yfir-
leitt ekki veitt út á landbúnað-
arafurðir meðan verið er að
slátra. Enginn óeðlilegur drátt-
ur hefur því orðið á efndum í
þessum efnum.
Auk þess má á það benda að
bændur hafa ekki fengið lægri
útborgun á afurðir sínar sl. tvö
ár en á meðan Framsóknar-
Frh. á bls. 12