Morgunblaðið - 14.10.1962, Síða 6

6
MORGVISBLAÐIÐ
Sunnudagur 14. oktðber 1962
Æskan verður að ráða niður-
lögum áfengisbölsins
eftir Pétar Ottesen
Þ A Ð er binðindisdagurinn í
dag. Að þessu sinni vilja bind-
indissamtökin í landinu alveg
sérstaklega slá til hljóðs fyrir
því, að allur almenningur vildi í
ys og önn líðandi stundar gefa
sérstakar gætur að því hvar vér
stöndum, og jafnframt beina því
til fólksins, að það heilshugar leit
ist við að gera sér grein fyrir,
hver farartálmi á leið sannrar
framþróunar oss er búinn af
þeirri skefjalausu drykkjuhneigð
sem nú í vaxandi mæli knésetur
þjóð vora og sviptir dagsdaglega
menn og konur í hópatali viti,
ráði og rænu og allri blessun.
— Stærsta og djúpstæðasta
þjóðfélagsvandamál vort á rót
sína að rekja til þessa ástands.
Segja má, að hyldýpi marg-
háttaðrar spillingar, sem þessu
fylgir, ógni oss við hvert fót-
mál, sem stigið er.
Það fær enginn tölum talið,
hvert afhroð lífsþróttur og af-
rekageta einstaklinganna má
gjalda í þessu gerningaveðri
drykkjuskaparins. — Hitt er
áþreifanlegra, hver háski er hér
á ferð, t. d. á þjóðbrautum í
landi voru. Það er nú orðið hvers
dagsviðburður, að fregnir ber-
ast á öldum ljósvakans og í
blöðum um árekstra þar, slys og
dauðsföll, stundum mörg á dag.
Og það er segin saga, að orsök-
■in er í langflesum tilfellum ölv-
un. Og svo grómtekin eru
drykkjuskaparáhrifin, að all-
margir þeirra, sem þessum slys-
um valda, eru á stolnum öku-
tækjum, þannig að vínnautnin
hefir, ofan í kaupið, leitt þá út
á þjófabrautina.
Þá er það ekki síður áþreif-
anleg staðreynd, að sambúðar-
hættir vorir bíða mikið tjón af
völdum drykkjuskaparins. Þau
eru ekki fá heimilin, þessi grið-
arstaður og helgireitur hvers
þjóðfélags, sem vínnautnin hef-
ir sært holundarsári.
En með þessum friðarspillir á
heimilunum og hamingjusvipt-
ingu þar, er næst höggvið hjarta
rótum þjóðlifs vors.
★
Sá háski, sem þjóð vorri er
búinn af völdum drykkjuskapar
óreglu og truflunar á heilbrigðri
og eðlilegri framþróun, eins og
fyrr segir, er vissulega þess eðl-
is, að ekki er vanþörf á því, að
þjóð vor strjúki stýrurnar úr
augum sér og sýni þess .fulla við
leitni, að hér sé goldið varhuga
við. Og það er engan veginn að
ófyrirsynju eða ástæðulausu, þó
nú sé á þessum degi slegið til
hljóðs fyrir því, að alþjóð hug-
leiði, hvert stefnir með þjóð
vorri, ef slíku vindur fram um
skeið.
Vér bindindismenn erum mjög
áhyggjufullir yfir þessari þró-
un. Félagssamtök vor hafa
vissulega unnið marga sigra í
baráttunni við drykkjubölið,
hrifið fjölda manna úr fang-
brögðum þessa bölvaldar mann-
kynsins, en þó umfram allt með
barna- og unglingastarfsemi
sinni, átt sterkan þátt í að þróa
þann hugsunarhátt og sjálf-
stæði, sem engar freistingar af
þessu tagi gátu riðið á slig.
En sú hefir framvindan í þess-
um efnum verið nú um sinn, að
það væri óheilbrigður sjálfbirg-
ingsháttur að viðurkenna ekki
hreinskilnislega að bindindis-
starfsemin hefir ekki til hlítar
fengið rönd við reist. Hennar
sterki armur hefir ekki nú um
skeið megnað að kveða niður
drykkjuskapinn og bægja þann
ig þeirri hættu og þjóðfélags-
ógæfu, sem af honum stafar, frá
bæjardyrum vorum eða þvo
þennan smánarblett af þjóð
vorri. En sú getuskortsviður-
kenning, sem í þessu felst, er
ekki sögð í neinum uppgjafar-
tón. Því fer fjarri. Bindindis-
menn láta sér þvert á móti þessa
reynslu að kenningu verða. Sú
fagra og göfuga hugsjón, sem
bindindismenn hafa valið sér að
grundvelli í starfi sínu, lifir
góðu lífi í hug og sinni þessa
fólks. Sóknin heldur áfram með
nýjum og vaxandi þrótti og
styrk, því þedr, sem hana bera
uppi, sækja í sig veðrið. Þeir
hafa augun opin og hugleiða
breyttar aðferðir í starfinu, er
betur samrímast þjóðféiagshátt-
um vorum nú og líklegar eru til
betri árangurs, gefa starfsem-
inni breiðari vængi með aukn-
um arnsúg í fluginu.
Þetta er yfirlýsing og boðskap
ur bindindisstarfseminnar í
landi voru á þessum bindindis-
degi.
★
Bindindisstarfsemin safnar nú
nýjum kröftum.
Þetta forystulið í baráttunni
við drykkjuskapinn og afleiðing
ar hans heitir á samstarf og
stuðning allra þjóðhollra og
hugsandi manna.
Sú barátta, sem hér er háð,
er barátta fyrir frelsi og sjálf-
stæði þjóðar vorrar.
Þetta er barátta fyrir því, að
þjóðinni megi auðnast að lifa
manndóms- og menningarlífi í
landi sínu.
Þetta er barátta fyrir bættum
lífskjörum, góðri efnahagsaf-
komu og örri þróun framfara til
lands og sjávar.
Og loks er þetta barátta fyrir
góðum sambúðarháttum landsins
barna, farsælu heimilislífi, hag-
sæld og öryggi í hvívetna.
Hér er til mikils að vinna:
heill og framtíð lands og þjóð-
ar. Leggið ótrauð hönd á plóg-
inn.
Gerið með sameiginlegu átaki
drykkjuskaparóregluna útlæga
úr landi voru. Þá mun allt, sem
fegurst er, bezt og þroskavæn-
legast ■ í þjóðlífi voru þróast og
dafna til farsældar landi og lýð.
★
Vér bindindismenn treystum
því, að þessi lögeggjan vor í dag
beri þann árangur, að alþjóð
hefjist handa um að treysta rað-
ir bindindissamtakanna og unn-
ið verði að því með aukinni
orku og krafti, að reistar verði
skorður við vínflóðinu, sem nú
vekur ótta og ugg um allar
byggðir þessa lands.
En þótt þátttaka eldra fólks-
ins í bindindisstarfinu sé harla
mikilsverð og reynsla sú, sem
það hefir að baki sér, nauðsyn-
legur og traustur grundvöllur að
óyggja á í sókn og vörn, þá skipt
ir það óneitanlega mestu máli,
að æskan bregðist hér vel við,
að hún hlusti með athygli á rödd
skynseminnar, þegar hún er
kvödd til starfs og athafna á
MBL. hefir snúið sér til séra
Ingólfs Guðbrandssonar sem til
skamms tíma hefir starfað hjá
lögreglustjóraembættinu í Rvík
að fræðslu- og unglingamálum
og beðið hann að segja nokkur
orð um áfengisvandamálið og
unglingana.
• Umferðarfræðsla
Ég hefi að undanförnu starf-
að einna mest við skólaheim-
sóknir þar sem umferðarfræðsl-
an hefir verið meginverkefnið
og vildi ég m:ga skjóta hér inn
í hvatningu til allra uppalenda,
foreldra og kennara að leggja
sig fram við umferðaruppeldið,
bæði í orði og með góðu for-
dæmi og nota fáanleg hjálpar-
gögn eins og t. d. umferðabók-
ina. Umferðauppeldi er ekki
áreiðandi í dreifbýli en þéttbýli
og á bókin því erindi inn á
hvert einasta heimili.
• Áfengisvandamálið
og ríkið
Áfengisvandamálið gripui
inn á nær öll svið og verður því
vart hjá því komizt að drepa
á það í sambandi við umferðar
fræðsluna einkum við elztu
börnin og unglingana. Það er
einnig ástæða til að fræða ungt
fólk um áfengislögin eins og
önnur lög.
Fyrsta skylda ríkisins 1
þessum efnum er þó ekki
fræðsla, heldur löggæzla. Það
eru haldlítil lög sem ekki er
framfylgt og það er aðkallandi
að fylgja betur eftir ákvæð-
um áfengislaganna um vínveit-
ingar til unglinga. Það ætti
að vera óþekkt að ÁVR af-
greiddi áfengi til manna innan
21 árs. Það ætti einnig að rann
saka ýtarlega hver veitir ungl-
ingum áfengi það sem þeir hafa
neitt þegar þeir eru handteknir
vegna ölvunar og láta hina seku
svara til saka. Þetta kostar að
sjálfsögðu mannafla og rögg-
semi en það er nú fyrsta skylda
ríkisins að halda uppi lögum og
reglu. Það verður að skapa lög-
reglunni aðstöðu til þess að
gegna þessu hlutverki t. d.
þannig að ekki sjáist áberandi
ölvaðir menn á almannafæri og
hægt sé að slíta samkomum þar
sem ölvun og ólæti keyra úr
hófi fram.
Þetta er því miður ekki hægt
eins og nú er að lögreglunni
búið. Lýðræðissinnar verða að
halda vöku sinni í þessum mál-
um engu síður en í varnarmál-
um.
• Áfengisvandamálið
og kirkjan
Þegar ræða á áfengisvanda-
málið frá kirkjunnar sjónar-
miði hlýtur kirkjan fyrst að
gera kröfur til sjálfrar sín og
starfsmanna sinna, þótt hún
geri einnig kröfur til þess að
ríkið gegni einnig sínu hlut-
verki. Kirkjan hlýtur að fagna
hverju því átaki, sem gert er
til þess að vernda æskuna gegn
áfengisbölinu og efla heilbrigð-
an félagsskap. Margir hafa
mikla trú á því að danskennsla
og áfengislausir dansleikir fyrir
unglinga vinni mjög gegn út-
breiðslu áfengisbölsins. Þó er ég
fyrir mitt leyti ekki sannfærður
um að dansinn sé eins örugg
vörn gegn áfengisbölinu og
margir vilja vera láta, því hann
getur eins leitt unglingana inn
á drykkjusamkomurnar eins og
fælt þá frá þeim. Þótt margt
gott megi um dansinn segja
þá er hann í slíkum órofatengsl
um við drykkjusamkundur, að
erfitt er að mæla með honum
sem lausn. Það mun einnig vera
reynzla margra, sem við ungl-
ingaskemmtanir fást, að dansinn
er þegar til lengdar lætur eitt lé
legasta skemmtiatriðið. Það er
þessum vettvangi. Ekki getur
neinni þjóð nokkru sinni verið
búinn meiri hætta af neinu en
því, að æskumaðurinn haldi ekki
vöku sinni og lendi í andvara-
leysi í flatsæng freistinganna og
fljóti sofandi að feigðarósi.
Æskan er berskjölduð fyrir
áfengisflóðinu. Þar ríður hol-
skeflan að. Æskan þarf mikið
þrek og viljafestu til þess að
sigla skipi sínu heilu í gegnum
.brim og boða þessa fárviðris.
En það er guði fyrir að þakka,
að æska lands vors er í ríkum
mæli í innsta eðli sínu þessu
þreki gædd, þótt allir séu þar
ekki jafnsterkir á svellinu. —
Dugnaður, þrek og þrautseigja
er aðalsmerki, sem greypt er í
baug íslenzkrar æsku. Æskan
erfir landið og það eru þessir
eðliskostir hennar, sem framtíð
lands og þjóðar hvílir á. Þjóð
vor á því allt undir því, að þú
æskumaður gætir þess að halda
jafnan vöku þinni, standir heill
og hraustur af þér öll fárviðri
freistinganna og allt, sem ginn-
ir og glepur. Minnstu þess á öll-
um stundum lífs þíns, og þá ekki
sízt á æskuskeiði, þegar lífið
brosir við þér og verkefnin
breiða hvarvetna út faðminn á
móti þér og hugsjónir og raun-
veruleiki stæla hjá þér hverja
taug til starfs og athafna. Já,
minnstu þess, æskumaður, að
þín bíður mikið hlutverk í landi
þínu. — Þér hefir fallið í skaut
stór arfleifð, gott og kostaríkt
land, sem enn er ekki numið
til hálfs og býr yfir miklu vaxt-
arrými og getur búið margfallt
fleira fólki en hér býr nú góð
og örugg lífsskilyrði um alla
framtíð. — Það er skylda þín,
æskumaður, og metnaður að
Framhald á bls. 22.
Ingólfur Guðbrandsson
til betri skemmtun og það bezta
er ekki of gott. Kirkjulegir
æskulýðsleiðtogar ættu því
fremur að mínum dómi að beita
sér fyrir betri og kristilegri sam
komum en danssamkomum og
dansklúbbum.
Lifandi trúarlíf í heilbrigðum.
kristilegum félagskap er ein
bezta leiðin til siðferðilegrar fót
festu í þessu vandamáli, sem
öðrum.
• Lokaorð
Ég vildi mega nota þetta tæki
færi til að senda félögunum í
lögreglunni, kennurum og öðr-
um, sem ég hef átt samstarf
við, mínar beztu kveðjur með
þakklæti fyrir þann hlýhug sem
ég hef fundið, þegar ég nú hef
nýtt starf. Ég sakna verulega
starfs míns hjá lögreglunni, en
vona að lögreglustjóraembættið
þurfi ekki að gjalda þeirrar vel
vildar, sem það sýndi mér með
því að leysa mig undan þeim
skyldum, sem ég hafði tekiat
þar á hendur.