Morgunblaðið - 07.11.1962, Blaðsíða 8

Morgunblaðið - 07.11.1962, Blaðsíða 8
8 MORGVH*r 4B1B VTiðvikudagur 7. nóvember 1962 Látum ekki varnarkeöju frjáls ræðisins siitna á okkar landi Á FtJNDI neðri deildar Alþing is urðu enn allharðar unaræður um frumvarp um almannavamir Stóðu umræðurnar allan hinn venjulega fundartíma deildarinn ar og tókst ekki að Ijúka þeim, en sem kunnugrt er var málið fyrst tekið fyrir á fundi deildar innar á mánudag. Reka herinn Einar Olgeirsson (K) kvað að alatriði þessa máls að forða þjóð inni frá kjarnorkustríði. Bkki þýddi að vera með neinair upp- hrópanir um kommúnista eins og Hitler hafði gert. Kjarni málsins fælist í tvennu. Annars vegðar að draga islenzku þjóðina inn í þá hættu, er stafaði af kjarn- orkustyrjöld og gera landið að skotsbífu og hins vegar að forða þjóðinni frá afleiðingum styrj- aldar. Hann vildi leggja áherzlu á þau orð Hannibals að loftvarn ir og almannavarnir væru tvennt ólíkt og gerði í því saimbandi samanburð á styrkleika sprengju nú og í síðustu styrjöld. Þanni-g Ihefði í allri heimstyrjöldinni síð ari verið varpað á Enigland sprengjum, er nsemu 0,01 mega tonni, en nú væri það aðeins brot einnar sprengju, er gera mætti ráð fyrir að yrði varpað é fsland, vegna þeirrar herstöðv ©r, er hér væri staðsett. Þess vegna yrðum við að reka herinn ó brott hið fyrsta, án tillits til A FUNDI efri deildar Alþingis í gær urðu miklar umræður um frumvarp ríkisstjórnarinnar til staðfestingar bráðabirgðalögum til lausnar síldveiðideilunni sl. vor. Var þeim ekki lokið, er venjulegur fundartími deildar- innar rann út, svo að umræð- unni var frestað. HEFÐI VALDIÐ ..ÓBÆTANLEGU TJÓNI Emil Jónsson, sjávarútvegs- málaráðherra, kvað rökin íyrir bráðabirgðalögunum aðallega þessi: Það mundi hafa valdið ó- bætanlegu tjóni fyrir síldveiði- sjómenn, útgerðarmenn og þjóð- ina í heild, ef ekki hefðu verið gerðar ráðstaíanir til að síld- veiðiflotinn færi á veiðar. Því hefði brýn nauðsyn verið til þess, að bráðabirgalögin voru gefin út. ^ b r^.ái ð a - veiðiskipa o g auknum búnaði tækja, gert kröf- ur um meiri hlut aflaverðmætis- ins, er fulltrúar sjómanna vildu ekki fallast á. Ekki var sýnilegt að deilan mundi leysast í bráð, en áuk þess höfðu þær fregnir borizt, að útlendingar hefðu haf- ið veiðar fyrir Norðurlandi með góðum árangri. þess, hvort samúð okkar er meiri með Rússum að Bandaríkjamönn um. Síðan lýati han afleiðingum þess, ef kjarnorkusprengju yrði varpað á ísland og kvað okkar beztu vörn að sprenigja flugvell ina í loft upp, ef til styrjaldar drægi. Valtýr Guðjónsson (F) gerði grein fyrir tveim breytingartil- lögum, en hann hafði skrifað undir nefndarálit meirihlutans með fýrirvara. Önnur var í þá átt, að sveitarfélögin hefðu úr- slitavald um, hvort þau legðu í fcostnað við almannavarnir, en hin um að Reykjavíkurborg skipaði sérstafcan framkvæmda stjóra almannavama. Ræður Hannibals og Einars áttu lítið san’oiginlegt Bjarni Benediktsson dómsmála ráðherra lýsti í upphafi máls síns viðhorfi sínu til þeirra breyt ingartillagna sem fram hefðu komið. M.a. til þeirrar tillögu VG, að sveitarstjórnir og sýslu nefndir þurfi að gjalda sitt sam þyfcki berum orðum til almanna varna. í flestum tilfellum mundi það koma í einn stað niður, en þó hefði komið fram við umræð urnar, að til væru menn, sem enga trú hefðu á almannavörn- um og reyndu að gera þær að hé gómaefni. En þótt slíkir menn væru væntanlega fáir, væri ekki óhugsandi að þeir kæmust í meiri hluta í einihverri svei'tarstjórn Við þetta kvað ráðherrann svo bætast, að síldin hefði á und- anförnum á, um staðið mjög stutt við fyrir Norðurlandi, en haldið sig meir á austursvæðinu. Mundi það því hafa valdið mjög tilfinnanlegu tjóni fyrir staði eins og Siglufjörð, ef veiðar hefðu ekki verið stundaðar þann tíma, er síldin var fyrir Norður- landi. í aðalatriðum fóru lögin fram á, að óheimilt væri að hindra lögskráningu skipverja á sum- arsíldveiðarnar 1962 upp á vænt- anlega kjarasamninga. Þá var aðiljum gefinn rúmlega hálfs mánaðar tími til- uð freista að ná samkomulagi, ella skyldu kjör ákveðin af gerðardómi. — Niðurstaðan var svo sú, að samninganefndir útvegsmanna og sjómanna komu sér ekki sam- an um neitt, nema að lýsa því yíir, að þeir gætu ekki komið sér saman. Niðurstaðan varð því sú, að málinu var skotið til gerðadóms. Kvað ráðherrann niðurstöður dómsins ekki koma þessari lagasetníngu við, en þær Væru byggðar á mati þeirra manna, er í honum hefðu átt sæti, og yrði ekki vefengt, að þeir hefðu gert það, sem þeir hefðu talið réttast. VIÐ SVO BÚIÐ MATTI EKKI STANDA Er dómuri..n hefði verið kveð- inn upp, hefði hatramur áróður verið hafinn gegn honum í blöðum og talað um, hve mikið sjómenn hefðu misst. Kvaðst ráðherrann ekki mundu fara út og gætu þannig með stkamimsýni sinni valdið um bjóðendum sín- um mifclu tjóni og einnig orðið til þess, að sam fellt varnarkerfi gæti siður kom- izt á en ella. Frá þessu sjónar- miði virðist því óhjákvæmilegt, að rífcisstjórnin hafi úrslitavald ið en þó að sjálfsögðu í samráði við viðkomandi sveitarstjórnir. Þá gerði ráðherrann að um- talsefni ræðu Alþýðubandalags- manna við umræðurnar. Hanni- bals Valdimarssonar og Einars Olgeirssonar, þótt raunar mætti segja, að þær hafi lítið átt sam eiginlegt. Ræða Hannibals, sem flutt var á mánudag, hafi verið eins konar upplestur skjala, að svo mifclu leyti sem ekki var um hreint gamanmál og útúrsnúning að ræða. Hins vegar yrði að játa að EO hafi talað um málið af fuilri alvöru og reynt að brjóta það til mergjar frá sínu sjónar miði. Kvaðst ráðherann því hissa á því, að hann skyldi efcki hafa lýst hiklaust stuðningi við frum varpið, þar sem hann viður- kenndi, að allumtfangsmiklar ráð stafanir væru skynsamlegar, hvort sem landið væri óvarið eða efcki, svo að jafnvel gæti skorið úr um það, hvort íslenzka þjóð in héldi lifi eða ekiki. Hins vegar taldi ráðherrann, að ýmsar for- sendur og afleiðingar hans rök semda að öðru leyti væru fjarri sanni, Þótt hann hafi viðurkennt að mikil hætta væri á ferðum. Tilvera flugvallanna skapar árásarhættuna. Þá gerði ráðherrann að umtals efni þá rökstuddu dagskrá, er HV hafði la.gt til, að frumvarp ið yrði afgreitt með. En hún er á þá leið að augljóst sé að þar sem bráðasta hættan stafi af veru erlends herliðs í landinu en hins vegar allsendis óvíst, hvort nofckr ar varnir geti að gagni komið í atómstyrjöld. bá sé herinn tafar laust rekinn úr landi. í trausti þess, að svo verði gert samkv. skýlausu samþykkt Alþingis frá 1956, sem enn er í fullu gildi, og með tilliti til fullnægjandi heimilda til varnaraða'erða á st.vrj aidart/im uim tafci deildin fyrir næsta mál á dagskrá. Tók ráðherrann fram að HV 'hefði farið algörlega með rangt mál, er hann lýsti því eftir Á- gústi Valfells, framkvst. almanna varnanna, að dvöl herliðsins á Keflavíkurflugvelli drægi þá hættu yfir landið, sem þarna væri um að ræða. Þetta fengi ekki með neinu móti staðizt og 'hefði HV sjálfur látið prenta skýrslu frá Ágústi Valfells, sem hnekkir þessari furðulegu yfir- lýsingu, þar sem orðrétt segir: „Hættusvæðin eru fyrst og fremst högg- og hitaáhrifasvæði sprengna atf þeirri stærð, er þyrfti til að eyðileggja lífcleg skotanörk. Keflavík'Urflugvöllur er eitt líik legasta skotmarkið hér á landi vegna þeirrar þýðingar, sem hann sökum stærðar og legu hefur fyr ir stórar flugvélar." þarna ér ekki gefin nein bending um það að dvöl varnarliðsins auki á ár- ásarhættiu á flugvöllinn, heldur sagt þvert á móti að það sé til- vist flugvallarins og möguleiki sá, sem hann skapar fyrir stór- ar flugvélar, sem skapar hætt- una. Hið sama kom fram í ræðu EO er hann taldi að þótt ísland væri varhairlaust, þá ættum við að láta það verða okkar fyrsta verk í styrjöld að sprengja upp Keflavíkurflugvöll og Reykjavífc urflugvöll. En þessi tillage EO sker glöggt úr um það, að hann gerir sér í raun og veru grein fyrir, að það er tilvera flugvall anna sjálfra sem skapar árásar hættuna. Hans eigin gögn sanna hið gagnstæða Þá segir HV í hinni rökstuddu dagskrá, að allsendis óvíst sé, hvort nokkrar varnir geti að gagni komið í atómstyrjöld. HV hefur einnig lagt fram gögn, sem algjörlega afsanna þessa fullyrð ingu hans, þar sem hann hefur atlhugasemdarlaust birt svör Á- gústs Valfells, þar sem hinu gagn stæða er haldið fram: „Það hetf ur enga hernaðarlega þýðingu að beita 20—50 og 100 megatonna sprengjum á flugvelli. Varnir gegn slíkum sprengjum yrðu ó- hemju dýrar. Hins vegar mætti bjarga miklum meirihlua fó'ks, er gæti verið háski búinn af þeim sprengjum, er dyggðu til að eyði leggja hvaða flugvöll sem er. Því verða vérnirnar að miðast við hvað líklegt sé að þurfi að gera og hvað er fjárhagslega hægt að gera.“ Enn fremur: ,,Það er sama, hvað vopnin eru stóf. Það verður alltaf hægt að bjarga einhverjum með vörnum, en því færri, sem vopnin verða stærri“ o.s.frv. ' V Árásarhugurinn enn til í heiminum. 1 Þessu sambandi kvað ráð- herrann ástæðu til að minnast á, að engan veginn er víst, að allar styrjaldir, sem héðan af brjótist út í heiminum, þurfi að verða kjarnorkustyrjaldir, og ■allra sízt að þær verði það þegar í upphafi. Þvert á móti er vax- andi skoðun færustu herfræð- inga að ógnarvupnin séu orðin svo geigvænleg og jafnvægið milli stórveldanna í þeim efnum svo mikið, að ólíklegt sé að kjarnorkustyrjöld brjótist út Hitt sé miklu líklegra ,að gamal dagsstyrjaldir geti átt sér stað enda fer vígbúnaðurinn á seinni árum ekki síður í þá átt en varð- andi kjarnorkuví'gbúnað. Veifc ráðheírann að því að .ið hér þyrftum ekki að fara langt til að sjá þessa dæmi. Þessa dagana sjá- um við innrás kínverskra komm. únista í índland, er berlega af- sannar, að árásarhugurinn sé horf inn úr heiminum. „Hann er enn til og hann brýzt hvarvetna út, þar sem árásarmennirnir hyggja, að varnirnar á móti þeim séu of veikar. Og það er engin tilvilj- un ,heldur rökrétt afleiðing, að kommúnistar í Kína skuli nú ráðast gegn Indlandi. “„Það er vegna þess, að kommúni^tar hugðu, að þarna yrðu litlar varn- ir fyrir, sem árásin er gerð“, Þingsályktunin dauð og ómerfc Loks sýndi ráðherrann fram á, að þingsályktun sú um brott- flutnings hersins, sem H. V. vitn- ar til í tillögu sinni um rök- studda dagskrá og telur í fullu gildi, væri löngu dauð og ó- merk. í forsendum hennar hefðu stuðningsmenn hennar vitnað til þess, að friðvænlegra væri í heiminum en er varnarsamning- urinn 1951 var gerður. Sjálf- stæðismenn hefðu þá þegar mót- mælt þessu og talið, að því mið- Framhald á bls. 17 Brýna nauðsyn bar til þess, að síldveiðar hæfust í þá hluti, nema sérstakt tilefni gæfist; hins vegar benti hann á, að aldrei hefði verið minnzt á hver hlutur sjómanna hefði ver- iö, ef ríkisstjórnin hefði ekki skorizt í leikinn. En aflabrögðin hefðu verið svo góð fyrrihluta sumars, að hlutur sjómanna, út- gerðarmanna og þjóðarinnar í heild hefði orðið rýr, ef síld- veiðarnar hefðu ekki getað haf- izt svo snemma. Við svo búið mátti því ekki standa og var nauðsynlegt, að ríkisstjórnin gripi í taumana. Vék ráðherrann síðan nokkuð að því, að enn stæði yfif síld- veiðideila, þar sem deilt væri um kaup og kjör. Samningaum- leitanir stæðu nú yfir, en óséð væri, hvenær komizt verður að samkomulagi. Hins vegar taldi ráðherrann víst, að ef sú deila hefði verið leyst, áður en síldar- vertíðin átti að hefjast í haust, mundi hagur útgerðarmanna og sjómanna vera miklu betri, en næmi því, er sjómenn áttu að hafa tapað rreð "erðardómnum í sumar. Vonandi leystist sú deila innan skamrns, sagði ráð- herrann, og án þess að íhlutun hins opinbera komi til, að öðr- um kosti sannast, að ekki hafi verið hægt að leysa deiluna í sumar á annan hátt en gert var. SÖGULEGT AUGNABLIK Björn Jónsson (K) kvað bráða birgðalögin stefna gegn lýðræðis- legum rétti sjómannastéttarinn- ar til að semja um laun sín og kjör og kvað hann því sögulegt augnablik, er frumvarpið var lagt fyrir Alþingi. Úrskurður gerðardómsins og bráðabirgða- lögin væru eitt og sama málið og fásinna, ef ríkisstjórnin ætl- aði að firra sig ábyrgð á niður- stöðurp dómsins. Málin hefðu staðið svo, að veiðifregnir voru teknar að berast og 20 íslenzkir bátar höfðu hafið veiðar og einn til tveir dagar hefðu nægt til þess, að stjórn LÍÚ hefði horft á eftir flotanum úr höfn. Ríkis- stjórnin hefði því svipt sjó mannastéttina sigri, er hún var búin að vinna, en úrskurður gerðardómsins hefði verið órök- studdur í vil útgerðarmönnum ÚR VASA RÍKISSJóbS Ólafur Jóhannesson (F) kvað ríkisstjórnina hafa gripið allt of seint inn í þessa deilu. Hún hefði gert of lítið af því að greiða fyrir sáttum á frumstigi vinnu- deilna, en það ætti að vera hlut- verk ríkisvaldsins í kjaradeil- um. Ekki kvaðst hann vilja draga í efa, að útgerðin hafi haft eitthvað til síns máls, en spurn- ingin hafi verið, hvort sjómenn hafi verið aflögufærir eða sann- gjarnt að skerða hlut þeirra. Hann kvaðst ekki mundu leggja dóm á niðurstöður gerðadóms- ins, til þess skorti sig forsendur, og efaðist ekki um, að þeir sem í dómnum áttu sæti, hafi unnið sitt starf samvizkusamlega. Hins vegar sé stefna Framsóknar- flokksins sú, að ríkisstjórnin hafii átt að greiða úr eigín vasa, m.a. með hluta gengisgróðans frá 1961, hlut útvegsmannanna. SKÝTUR SKÖKKU VIÐ Jón Þorsteinsson , (A) kvað erfitt að gera stjórnarandstæð- ingum til hæfis. Annar, B. J., hefði talið, að afskipti ríkis- stjórnarinnar hefðu komið of snemma, en hinn Ó. J., of seint. Þá hefði B. J. sagt, að deilan hefði verið að leysast. Því miðr ur hefði ekki verið svo, síldveiði- deilan, er nú stendur yfir, sýnir, að mikilla sátta var ekki að vænta.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.