Morgunblaðið - 20.12.1962, Blaðsíða 20

20
MOKCUNBLAÐIÐ
eftir Maurice Zolotov
Fimmtudagur 20. des. 1962
— Ert þetta þú, Fétur? Ég þekkti þig ekki af því að þú ert
með hendurnar í þínum eigin vösum.
Myndin varð vinsæl í Englandi,
/o og á meginlandi Evrópu og
Suður-Ameríku og Austurlönd
rm nær, Miðausturlöndum og
Astur-Asíu. En fegurðarímynd
fólks er nú svo misjöfn í hinum
/msu löndum með mismunandi
menningu, og því má það heita
furðulegt, að hinir dularfullu
eiginleikar Monroe skuli hafa
jöfn áhrif á dökkleitan Tyrkjann
í Istanbúl, iðjuleysingjann í
Paris, rómantískan Pólverja losta
fullan ítala, blóðheitan Spán-
verja og hæggerðan Norðurlanda
búa. Áhrif hennar á karlkynið
í sér engin landamæri.
í febrúar 1957 hafði verið lagt
ann á „Bus Stop“ í írak, vegna
ess, að myndin væri „hættu-
eg fyrir drengi og unga menn“.
Múhameðsmaðurinn var jafn
varnarlaus fyrir töfrum hennar
og hinn kistni. Það hafði komið
í ljós nokkrum árum áður, er
ungur Tyrki varð svo brjálaður
af að horfa á hana í „How to
Marry a Millionaire", að hann
skar á slagæðina á sér. Eintak af
nektarmyndinni frægu — kölluð
Gullni draumurinn — hafði ver-
ið hengt upp í borgarstjórnarsal-
inn í Mogi, Japan til þess að
yngja upp borgarfulltrúana“. Og
kvikmyndaeftirlitið í Kansas
hafði klippt 105 fet úr „Some
Like It Hot“, vegna þess að
myndin hafði svo æsandi áhrif á
ungu mennina — rétt eins og í
írak.
Og ef þessir 2600 meðlimir í
Listaráði kvikmyndanna höfðu
gleymt henni við verðlaunaút-
hlutanir (þeir höfðu reyndar líka
gleymt Garbo og Chaplin í sam-
bandi við Oscarsverðlaunin), þá
kom að minnsta kosti förmleg
viðurkenning á sigri hennar frá
Evrópu. Hún gat sér eilífðar-
frægð í nóvember 1957 þegar
mynd í fullri stærð af henni í
gervi Elsu Marinu var sett upp í
vaxmyndasafni frú Tussaud í
Londor*. Kvilkmyndaleikarar í
Frakklandi og Ítalíu útnefndu
hana „beztu útlendu leikkonuna"
árið 1958, fyrir leik hennar í
„Prinsinum". ítalska menninga-
stofnunin veitti henni David di
Donatello-verðlaunin —_ gull-
skjöld með mynd Donatellos af
Davið. Og Georges Aurie, þekkt-
ur tónhöfUndur og forseti
frönsku kvikmyndaakademíunn-
ar, veitti henni Krystalstjömuna,
geysistóra og fagra handunna
stjörnu úr krystal — sem svarar
til „Oscars" hjá okkur.
XXXII.
Kalmenn vilja tilbreytni.
Er þá eitthvað alveg sérstakt
við m'yndina af Monroe í kvik-
myndum? Er hún bara kyn-
iþokkaímynd manna á öld brjósta
dýrkunar? Er Monroesýkin
merki um Ödipusarfaraldur?
Það er margt fleira, sem felst
í fyirbærinu Monroe.
í einu ritverki sínu útskýrir
Schopenhauer kjarna ástarinnar
sem aðdráttarafl kynjanna —
hjá karlmanninum er þráin til
'konunnar tengd henni sem móð-
ur, þar af leiðir, að aðdráttarafl
könunnar er fólgið í hæfileika
henna til að vera móðir, í brjóst-
um hennar og mjöðmum. En
listin og reynslan eru á öðru
máli. Tæringarveikar nektar-
myndir Cranachs, eða flatbrjósta
Og flatmjaðmaðar stelpur í list-
inni eftir 1920, gefa til kynna, að
einu sinni hafi mönnum þótt
jafnvel brjóstalausar og mjaðma-
lausar konur girnilegar. En á
okkar tímum, Monrúe-tímabil-
inu, vöktu einnig glettnislegar
stúlkur eins og Audrey Hepburn
og grísk-klassisk fegurð eins og
á Grace Kelly, aðdáun. En ég
held ekki, að nein einstök kona
geti orðið ímynd kynþokkans á
sínum tíma.
Og ég er ekki einusinni viss
um, að ég viti, hvað „ímynd kyn-
þokkans“ er í raun og veru. Það
nafn, ásamt „ástargyðju" hefur
stanzlaust verið notað, og það
ekki einasta í sambandi við Mon
roe heldur líka Ava Gardner,
Ellísabetfh. Taylor, Gina Lollo-
brigida og Brigitte Bardot. „Ást
argyðja", eins og ég skil það orð,
á við guðdóm, hjáguð, eða þá
kvenprest, sem fremur frjósemis-
helgisiði, og frjóvgar jörðina eða
legið með einhverjum töfra-
brögðum. Hér kemur trúarlegi
þátturinn til skjalanna í mynd
einhverrar yfirnáttúrlegrar veu,
bæði í heiðindómi frumstæðra
manna og menninganþjóða. En
nú hefur enginn haldið því fram,
mér vitanlega, að það að horfa
á Monroemynd geti læknað
ófrjósemi kvenna eða fyrirbyggt
þurrka og hresst upp á uppsker-
una í Kansas.
„Kynþokkaímynd" mundi held
ur gefa til kynna eitthvað, sem
er kynferðilegur kraftur, kynmök
I eða kynkenndin. Það er álíka vit-
legt að tala um girnilega konu
sem „kynþokkaímynd“ eins og
að tala um fallegt málverk, sem
„listarímynd“. Og ef orðið er
notað til að þýða „ákjósanlega
konu“ eða „ákjósanlegustu hjá-
svæfu“, verður notkun orðsins
ennþá vitlausari. Ýmsir mismun-
andi karlmenn hafa fundið vissar
konur deyfandi, en aðrir menn
hafa fundið sömu konur æsandi.
Milli 1950 og 1960 hafa svo and-
lega og líkamlega ólíkar konur
eins og Susan Hayward, Judy
Holliday, Doris Day, Brigitte
Bardot, Elizabeth Taylor, Jeanne
Woodward, Eva Marie Saint,
Jeanne og Ingrid Bergman æst
blóð karlmanns tuttugustu aldar-
innar.
Og ef það er satt, sem Freud
segir, að „skapnaðurinn ráði ör-
lögunum“ — hversvegna þá endi
lega Monroe en ekki einhver
önnur kona með jafnstór brjóst
og mjaðmir eða jafnvel stærri?
Kvikmyndaverin voru alltaf að
leita að líkamlegum hliðstæðum
við Monroe — Jayne Mansfield,
Diana Dors, Sheree North,
Mamie van Doren — en þessar
eftirlíkingar gátu aldrei náð eins
langt og fyrirmyndin. Og heldur
ekki gátu þessar ítölsku stjörnur,
sem voru svo vel búnar brjósbum
— Sophia Loren, Silvana Mang-
ano Og Gina Lollobrigida — náð
iþessu dularfulla taki á áhorfend-
um og jafnvel þeim, sem aldrei
höfðu séð Monrœ á tjaldinu?
SHÍItvarpiö
Fimmtudagur 20. desember.
8.00 Morgunútvarp.
12.00 Hádegisútvarp.
13.00 ,,Á frívaktinni**: sjómannaþáttur
(Sigríður Hagalín).
14.40 „Við, sem heima sitjum** (Sig-
ríður Thorlacius).
15.00 Sáðdegisútvarp.
17.40 Framiburðarkennsla í frönsku og
þýzku.
16.00 Fyrir yngstu hlustenduma (Gyða
Ragnarsdóttir ).
18.20 Veðurfregnir. — 18.30 Þingfréttir
18.40 Tilkynningar.
19.30 Fréttir.
20.00 XJr ríki Ránar: Jakob Jakobs-
son fiskfræðingur talar um siki
og síldfiski.
20.25 „Grimudansleikur,** hl j ómsveitar
þættir eftir Carl Nielsen (Sin-
fóníuhljómsveit danska útvarps-
ins leikur; Thomas Jensen
stjómar).
20.4ö Erindi: Skattsins mynt (Helgi
Hjörvar rithöfundur).
21.10 Kórsöngur: Gravenhaag-lögreglu
kórinn 1 Hollandi syngur. Söng-
stjóri: Jaan van den Waart.
21.26 ,,Helgríman“, samásaga eftir Elm
borgu Lárusdóttur (Höf. les)
21.46 Organleikur: Steingrímur Sigfús
son leikur á orgel Dómkirkj-
unnar.
a) „Heyr himnasmiður", frum-
samið lag.
b) „Líknargjafinn þjáðra þjóða*#
eftir Skarphéðinn Þorkelsson*
c) „í Betlehem er barn oss
fætt", frumsaminn kóralfor-
leikur.
d) t»rjú frumsamin smálög:
„Morgunstund", „Kvöldstef**,
og „Draumur".
22.00 Fréttir og veðurfregnir.
22.10 Þýtt og endursagt: Dauðaskip
í Suðurhöfum (Jónas St. Lúð-
vfksson).
22.35 Harmonikuþáttur (Revnir Jóns-
son).
23.05 Dagskrárlok.
KALLI KUREKI
- *
*
Teiknari: Fred Harman
7HAT S mue. ALL RI69T.- BUT
YOU COULD SRAB MY SUW AN’
TAKE MY HORSE/ HOLP S-ni.L.»
ÍLL JLiST LEAVE TH' END'
OP TH7CARIAT TRAIUN’-'
them i cam tie you to
SOMETHIM6-AT NI6HT.'
Á meðan Pétur gætir málarans, fer
Ási Smith áleiðis hina löngu leið til
borgarinnar, til þess að setja lausnar-
bréfið í póst.
— Ég ætla að tjalda núna og kom-
ast snemma af stað í fyrramálið. Ég
ætti að vera kominn annað kvöld.
í fylgsninu á Illuvöllum:
— Halli Hampur, ég ætla að binda
þig. Ég þori ekki að hætta á, að þú
komist undan, þegar Ási er elíki hér.
— Þú veizt það, Pétur, að jafnvel
Jón göngugarpur hefði ekki komizt
yfir Illuvelli fótgangandi.
— Það er rétt, en þú gætir náð í
byssuna mína og tekið hestinn. Vertu
kyrr!
— Ég skil bara dálítinn enda eftir
af reipinu. Þá get ég íest þig við eitt-
bvað á nóttunni.