Morgunblaðið - 03.01.1963, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 3. janúar 1963
Hannes Pétursson
og bók árslns á íslandi
Poul P. M. Pedersen, sem er
mörgum íslendingum kunnur,
skrifaði grein í Kaupmannahafn-
arblaðið Berlinske Aftenavis
hinn 27. desember sl. undir fyrir-
sögninni „Arets bog i Island“.
Ræðir hann þar um nýjustu bók
Hannesar Péturssonar, „Stund
og staðir“, og birtir í greininni
þýðingar sínar á fimm kvæðum
úr bókinni. Fer grein Pedersens
hér á eftir í lauslegri þýðingu:
Á ÁRINU 1962 var það
kvæðasafn, sem vann glæsi-
legan sigur meðal hinna
mörgu, snjöllu bóka ársins á
þessari stórfelldu eyju í Norð-
ur-Atlantshafinu. — Skáldið
heitir Hannes Pétursson og
nýja bókin hans heitir
„Stund og staðir“. Hans hef-
ur áður verið getið hér í
Berlingske Aftenavis, og
mörg sýnishorn hafa verið
birt af hæfileikum hans. Af
ungum skáldum íslands, er
hann eindregið einn af þeim
fáu, sem á undanförnum
tveimur árum hafa einnig
látið mikið til sín taka hér í
Skandinavíu.
Hannes Pétursson er 31 árs.
Fyrir þremur árum tók hann
magisterpróf í sögu og bókmennt
um við Háskóla íslands. Um
tíma stundaði hann nám við há-
síkóla í Þýakalandi. Af
þýzkum skáldskap lagði hann sér
staika áheralu á Ijóð Rillkes, og
hefur ort falleg kvæði í minn-
ingu hans. Af dönskum s'káld-
um hetfur hann mest yndi af
Thorkild Björnvig. íslenzka ljóð-
skáldið þekkir að sjálfsögðu hina
frábæru ritgerð Björnvigs um
Rilke, og sömuleiðis ljóð Björn-
vigs. I sumar lagði éig til við
Hannes Pétursson að hann þýdidi
m.a. „Sejdimændene paa Skratte
skær“ eftir Thorkild Björnvig,
og ég held hann ætli að reyna.
Sumt í lýriskum stíl íslenzika
skáidsins er skylt stíl Björnvigs,
stuitt og samdregið.
Með hdnni nýju bók sinni er
Hannee Pétursson kominn yfir
það þróunarstig að vera efnileg-
ur. Með öðrum orðum: ísland
hefur að nýju eignast nýtt stór-
skáld. „Stund og staðir“ er ekki
aðeins bók ársins á Íslandd. Þetta
er ein af þeim bókum, sem ekki
verður komizt hjá að telja með
þegar bókmenntasaga verður
skráð í Evrópu eftir 50 ár eða
meir.
Fyrsta kafla bókarinnar nefnir
hann „Raddir á daghvörfum“
með undirheitinu „Tilbrigði við
tíu þjóðsögur". Með mikilli list-
rænni kunnáttu skapar skáldið
tengsli við fortíðina í nútíma
ljóði um manninn og um eyð-
ingu eða tilveru þessa heions —
sem hann túlkar í áhrifaríkum
ljóðlínum. íslenzku þjóðsögurn-
ar eru meðal hinna fegurstu, sem
til eru. Margar þeirra eru sagð-
ar af stílvissum listamönnum,
það er ævarandi vizka í mörg-
um þeirra, þær eru þrungnar
atburðum og lífi. Það er ekki
sízt ísienzka Norðurlandið, sem
hefur skapað margar af þessum
sögum. Þær beztu eru hrein skáld
verk. Afkastamesti þjóðsagnasafn
arinn var Jón Árnason (d. 1888),
sem sjálfur var Norðlendingur.
Fyrsta safnið kom út 1862-64 í
tveimur bindum. Heildarsafn í
sex stórum skrautbinduim var
lokið við að gefa út í fyrra.
Hannes Pétursson lifði sjálfur
í bemsku á hinu stórfenglega og
sagnaríka Norðurlandi, í Skaga-
firði Þegar í fyrstu ljóðabók
hans 1955 mynduðu nokkrar
sagnir grundvallarstefið í sum-
um ljóðanna: Jón Austmann, sem
fórnar lífinu um hríðarnótt þeg-
ar hann er að reyna að sækja
hjálp fyrir ferðafélaga sína.
í öðrum kafla nýju bókar
Hannesar Péturssonar er stutt,
einkennandi ljóð sem heitir
„skáldið":
Ég bíð þess sem ei verður,
‘íj sem aldrei getur gerzt
\ ég bíð þess samt, ég bíð þess:
\ að dag einn fylli orð mín
svo ungt og máttugt líf
að höf og stormar hlýði
mdnum munni.
Skylt tema kemur fram með
öðrum svip í „Hinar tvær áttir“:
Það er skammt þangað
sem ég þarf ekki að fara
örskammt
enn styttra á morgun
í framandi lönd
Hannes Pétursson
út á fjarlægan hjara
jarðar
og stjarna.
Það er langt þangað
sem ég þarf að komast
endalaus ganga
um annarlega slóð
ferðin heim
inn í hjörtu mannanna.
Og þó svo ég talaði
tungum engla.
Ef til viill eru í Ijóðurn sem
þessum persónulegar minningar,
umibreyttar, endurskapaðar, um
margendurtekið höfuðstef hjá
hjá hinu ágæta íslenzka ljóð-
skáldi, Steini Steinarr, sem lézt
fimmtíu ára að aldri fyrir rúm-
um fjórum árum. Enginn hafði
eins og hann túlkað efann um
grundvöll tilverunnar með lýsing
um, sem voru stuttar og kjarn-
yrtar í öllum þeirra einfaldleik.
Hannes Pétursson lék einnig
þetta stef efans.
Hvers mega sín orð ljóðsins?
Stálið hefur vængjazt
og flýgur
langt út fyrir heimkynni
arnarins.
Hvers mega sín orð þess?
Brostið net ljóðsins?
Gert af kattarins dyn
bjargs rótum.
Ó dagar
þegar heimurinn var fiskur
í vörpu ljóðsins.
Það er jörðin, heimkynni
mannsins, sem smátt og smátt er
tekin að hverfa:
Hægt og hægt
fjúka fjöllin burt
í fangi vindanna
streyma fjöllin burt
í örmum vatnanna.
.
Hægt og hægt
ber heim þinn úr stað.
Hannes Pétursson er þegar frá
þarf nú þegar að ráða unglinga eða eldra fólk, til þess að bera Morgun-
blaðið til kaupenda í þessi hverfi íborginni:
í Austurbænum:
Skólavörðustíg — Laugaveg frá Bankastræti og inn að nr. 32 að
viðbættum nokkrum hliðargötum — Óðinsgötu — Freyjugötu
Laugaveg 105—177.
í Lækjunum:
Bauðalæk — Bugðulæk.
í Langholtinu:
Hjallaveg — Langholtsveg 1—108 — Langholtsveg 110—208 og
nokkrar hliðargötur.
Laugarásveg — Herskálakampur.
í Vesturbænum
og Miðbænum:
Hávallagötu og nærliggjandi götur — Aðalstræti Bárugötu.
sinni fyrstu bók 1955 myndugt
og stílvisst ljóðskjáld. Ljóð hans
leika með sveiflurnar frá sögu
til sagnar frá eldri Ijóðlist til
þeirrar nýju, og með blæbrigða-
sveiflurnar í íslenzkri tungu.
Ljóðstíll hans er styrkur og lif-
andi. Fyrr í þessari grein er
minnzt á ákveðinn arf frá Steini
Steinarr. Hannes Pétursson hef-
ur raunar einnig lært mikið af
samlanda sínuim, skáldinu Snorra
Hjartarsyni, en um skáldskap
hans flutti Hannes mjög góðan
fyrirlestur í Háskóla íslands fyr-
ir tveimur árum. Einnig í þessu
sambandi hefur hann í eigin
Ijóðum umsett það, sem hann
hefur lært, á mjög persónulegan
hátt.
Að lokum skal vitnað í ljóðið
„Við gröf Rilkes“:
Hér gekkst þú að lyktum
á hinn langa veg
augum brostnum
til inhhverfu jarðar
daufur og dumbur í slóð
þíns dáða Grikkja.
Hér inn í fjöllin
til faðmlags við þögn úr járnl
hér — til að hlekkjast á ný.
y
Þú
sem gerðir mér steinana
byggilega.
Hannes Pétursson hefur víðan
evrópskan sjóndeildarhring. Víð-
lesinn, víðföruld. Hann er fslend-
ingur í sál og líkama. Aðstæður
nútímamannsins eru skýrt mót-
aðar í skáldskap hans. Þar rísa
samtímis í allri sinni tign hinar
endailausu heiðar íslands, vötn
þess og miyrkur, gil, fossaniður
og hinn eilífi söngur vindsins i
grasinu, skýin í sinni breytilegu
staðfestu, fjöllin undir svölum
himninum, eins og þau hafa stað-
ið þarna frá upphafi tímans. Það
er víðfeðmdur skáldskapur: frá
því landið reis úr sæ, gegnum
fslandis þúsund ár þar til í dag.
í. þessum Ijóðum kemur fram
hið eilíft óbugandi ísland skáld-
skaparins.
Ögleymanleg stund
ÉG var svo heppin að drífa mig
í Tjarnarbæ á Jólunum með
tveimur barnabörnum mínum til
þess að sjá Amahl og næturgest-
irnir eftir Cian-Carlo Menotti.
Sýningin stendur yfir aðeins
eina klukkustund, en það var
gjöful stund. Þessi litla sýning
færði mér helgi jólanna á fagran
og einfaldan hátt, hún vakti
barnið í sál minni svo að ég naut
alls sem fram fór eins og litlu
barnabörnin mín, en þó með
skilning hins fullorðna.
Menotti var á reiki um verzl-
unarhverfi New York borgar
fyrir jólin þegar mesta innkaupa
æði var á fólki, og á þessari
andlegu eyðimörk varð honum
hugsað til bernsku sinnar á
Ítalíu og upp úr þeim hugleiðing-
um skapaði hann þessa litlu
perlu, bæði textann og hljóm-
listina, sem er fögur og aðgengi-
leg og fellur afburða vel að efn-
inu, og þar að auki er sungið á
íslenzku.
Sumum kann að finnast of
þröngt fyrir þessa sýningu í
Tjarnarbæ, en ég hygg að leik-
urinn njóti sín betur í látlausri
og frumstæðri uppsetningu líkt
og Skugga-Sveinn og Nýjársnótt-
in nutu sín bezt í gömlu Iðnó
eða í leik skólapilta, því þessi
litla saga líkist gamalli helgi-
sögn í barnslegri einfeldni sinni
og ævintýrablæ. Þarna hefur ver
ið vel unnið og gott samstarf,
þar að auki koma fram alveg
óþekktir kraftar, sem búa yfir
miklum hæfileikum, bæði til
leiks og söngs, og beita þeim á
frjálsan og öruggan hátt.
Þetta á ekki að vera neinn
leikdómur, til þess hef ég engin
skilyrði, en ég veit, að seint
muni ég gleyma fátæku konunni
og bæklaða drengnum hennar,
sem læknast á undursamlegan
ihátt, getur allt í einu hoppað og
hlaupið eins og jafnaldrar hans
°g leggur svo af stað með flaut-
una sína á eftir vitringunum til
þess að sjá Jesúbarnið.
Mig langar til þess að hvetja
fólk, bæði yngra og eldra til þess
að sjá og heyra þennan söngleik
með börnum sínum. Skemmtilegt
væri, ef hann gæti orðið fastur
liður í jólaskemmtunum bæjar-
ins, eins og víða er siður annars
staðar, sem mótvægi kaup-
mennsku og glyss, eins og hanp
var sjálfum Menotti.
Amma.
PlANÓFLUTNINGAR
ÞUNGAFLUTNINGAR
Hilmar Bjarnason
Sími 24674.
Stúlka óskast
til afgreiðslustarfa strax.
Einnig drengur til sendiferða.
Sælacafé
Brautarholti 22.
Stúlka óskast
strax til afgreiðslustarfa.
Matstofa Austurbæjar
Laugavegi 116 — Sími 10312.
Orðsending
FRÁ HfJSMÆÐRASKÓLA REYKJAVÍKUR
Þeir nemendur, sem fengið hafa loforð um skóla-
vist á dagnámskeiði skólans mæti í skólanum
mánudaginn 7. janúar kl. 2 e. h.
SKÓLASTJÓRI.
I