Morgunblaðið - 19.01.1963, Page 11

Laugardagur f#. JanfSar 1##S MORCVNBLAÐIÐ: 11
*<K:i k- li-i'.'o.iv.f■UUR..-' i' » ö > S >1 Vi G ú '|S ' S :
Hugh Gaitskell látinn
ANDLÁT Hug'h Gaitskell,
foringja brezka Verkamanna-
flokksins, á vafalaust eftir að
hafa mikil áhrif á stjórnmál
Bretlands og samstarfið inn-
an Atlantshafsbandalagsins;
jafnvel þótt aðeins sé haft í
huga, að enginn getur nú
sagt til um, hver verður
næsta forsætisráðherraefni
flokksins.
Hæglátur og íhugandi hef-
ur Gaitskell gegnt störfum
sínum, og allt frá árinu 1959
hefur hann unnið að því
markvisst að leiða brezka
sósíalista af braut Marxisma,
frá úreltum hugmyndum um
stéttaskiptingu — og e.t.v. um
fram allt reynt að bægja frá
þeim óttanum við umskipti.
Honum hafði næstum tek-
izt að ná settu marki, er
hann veiktist í miðjum des-
ember sl. Margir eru nú á
þeirri skoðun, að hefði
Gaitskell haldið áfram að
stjórna Verkamannaflokkn-
um, jafnvel aðeins í 6 mán-
uði í viðbót, þá hefði hann
getað leitt flokk sinn fram
til sigurs í kosningum. Frá-
fall hans breytir miklu. Vara-
formaður flokksins er George
Brown, er kjörinn var í það
embætti á flokksþinginu sl.
haust. Brown er einkum
þekktur — og dáður — fyrir
óskammfeilni sína við Krús-
jeff og Bulganin, hörku, hug-
rekki og fyrir sumar skoðanir
sínar á heimsmálum — en síð
ur fyrir dómgreind, vizku eða
reynslu á stjórnmálasviðinu.
Brown nýtur mikilla vin-
sælda, en það varð ekki
sagt um Gaitskell. Áhrif frá-
falls Gaitskells á stjórnmálin
í Bretlandi gætu orðið þau,
að nýjar kosningar yrðu háð-
ar mjög fljótlega, kosningar
sem leiddu til algers sigurs
Macmillans og íhaldsflokks-
ins.
íhaldsflokkurinn hefur ver
ið við völd frá árinu 1951,
eða þrjú kjörtímabil. Undan-
farna 18 mánuði hefur stjórn
Maemillans leitað eftir að-
ild að Efnahagsbandalaginu.
Margir hafa talið Gaitskell
eina manninn, er gæti komið
í veg fyrir, að íhaldsflokkur-
inn fengi því máli framgengt.
Sumir munu því vafalaust
telja, að með fráfalli Gait-
skells kunni að hafa orðið
kaflaskipti, ekki aðeins í sögu
Bretlands, heldur og í sögu
Evrópu.
Hugh Todd Naylor Gait-
skell, hét hann fullu nafni,
fæddur 1906. Faðir hans var
í opinberri þjónustu, Hann
gekk í skóla í Winchester, en
fór fyrst að láta stjórnmál
til sín taka, er hann nam í
New College í Oxford. Það
var árið 1926.
Næst lét hann að sér kveða
sem lærdómsmaður, er hann
lét til sín taka á sviði hag-
fræði við háskólans í London.
í seinni heimsstyrjöldinni tók
hann að gegna opinberum
störfum, og var um skeið
mjög náinn samstarfsmaður
sir Hugh Dalton, sem þá
gegndi ráðherraembætti. Það
samstarf leiddi til þess, að
Gaitskell fór að láta stjórn-
mál til sín taka, sivo að
nokkru næmi.
Hann varð þingmaður neðri
deildar í aukakosningum
1945, skömmu eftir aðalkosn-
ingarnar, sem fært höfðu
Verkamannaflokknum sigur.
Frá þeim degi má segja,
að hróður Gaitskells innan
flokksins hafi aukizt með
ótrúlegum hraða. Innan
tveggja ára var hann orðinn
ráðherra í stjórn Clement
Attlees, Og fjármálaráðherra
var hann orðinn innan fimm
ára frá þvi, að hann tók sæti
á þingi í fyrsta sinn.
Er sir Stafford Cripps
sagði af sér, tók Gaitskell við
af honum. Efnahagsástandið
var þá mjög slæmt, og horf-
ur langt frá því góðar. Þótt
ekki verði sagt, að Gaitskell
hafi gert mikið til þess að
láta brezku þjóðina vita,
hvað framundan var í þeim
efnum, þá minnast starfs-
menn fjármálaráðuneytisins
hans fyrir þær ákvarðanir,
er hann tók, og einkenndust
yfirleitt allar af skynsemi
Gaitskell naut ekki hylli
allra flokksbræðra sinna.
Þannig má minna á, er
Aneurin Bevan sagði af sér,
eftir að Gaitskell hafði lagt
fram fyrsta fjárlagafrumvarp
sitt. Baráttan milli þeirra
stóð mörg ár, en Gaitskell
hélt fast við sína stefnu, en
hún var yfirleitt mjög svipuð
stefnu Attlees.
Er Verkamannaflokkurinn
beið ósigur í kosningunum
1951, varð Gaitskell að beita
kunnáttu sinni og þekkingu
til að halda einingu innan
flokksins. Hann hélt því
fram, að flokkurinn yrði að
halda fast við skoðun sína í
ákveðnum málum, m. a.
standa gegn því, að Þjóð-
verjar hervæddust á nýjan
leik; sörriuleiðis var hann á
móti öilum aðgerðum í efna-
hagsmálum, sem gætu kömið
illa við kjósendur í miðstétt-
unum. Gaitskell fékk fullan
stuðning hægrisinna í flokkn-
um — og bar sigur úr býtum
yfir Bevan, er kosið var um
stöðu fjármálaritara flokksins
1954. Hins vegax fór gagn-
rýni vinstrisinna á Gaitskell
vaxandi.
195ð varð Gaitskell launað-
ur foringi brezku stjórnar-
andstöðunnar, og tók þá við
af Attlee. Frá þeim tíma hef-
ur hann haft svipuðu hlut-
verki að gegna innan flokks
síns og Anthony Eden og síð-
ar Macmillan hafa gegnt inn-
an íhaldsflokksins.
Allt frá þeim tíma hefur
Gaitskell unnið bug á marg-
víslegri og oft mikilli and-
spyrnu vinstrisinna. Verka-
mannaflokksins. Þar má
nefna afstöðuna til hervæð-
ingar Þýzkalands, hvort Bret-
ar skyldu búast kjarnorku-
vopnum og loks stefnu sjálfs
flokksins, afstöðuna til sósía-
lismans.
Gaitskell stóð nærri því að
vinna sinn stærsta sigur, er
hann dó. Allan sinn feril
hafði hann reynt að koma á
sættum milli atvinnuveitenda
og launþega, og honum varð
mikið ágengt í þeirri bax-
áttu. Það má segja, að sigur-
inn hafi verið á næsta leiti,
er Gaitskell féll frá, þótt sig-
urinn hafi e.t.v. ekki verið
alveg vís.
Observer:
William Clark).
Ingiríður að
Dagverðará látin
ÞRIÐJUDAGINN 15. þ. m. var
Ingiríður Bjarnadóttir húsfrú að
Dagverðará jarðsett að Hellnum
í Breiðuvík. Sóknarpresturinn sr.
Þorgrímur Sigurðsson flutti ræðu
í kirkju og jarðsöng og sr. Magnús
Guðmundsson prófastur flutti
frumort ljóð við kistu hinnar
framliðnu í Hellnakirkju.
Margt fólk var mætt við jarðar
förina úr ýmsum hreppum sýsl-
unnar og frá Reykjavík. Ingiríð-
ur hafði lifað 100 jól. Var hún
gáfuð kona og naut virðingar og
vinsældar allra sem henni kynnt-
ust.
— Borgarsf]órn
Framhald af bls. 8.
þykkti borgarstjórn þá tillögu:
„Með tilvisun til skorts á
vinnuafli í Reykjavík og fjár-
hagsástæðna BÚR, og með tilliti
til fjárfestingar, sem fram hefur
farið á hennar vegum í landi,
telúr borgarstjórn till. Guð-
mudar Vigfússonar ótímabæra
og vísar henni frá, — og bendir
á, að það er í verkahring út-
gerðarráðs og BÚR að fylgjast
með nýjungum í tækni á sviði
útgerðar og fiskvinnslu, og gera
tillögur um framkvæmdir í
þeim efnum, er bætt geti hag
BÚR og útgerðar almennt í
Reykjavík".
Lénliarður fógeti
á Dalvík
DALVÍK, 17. jan. — Leikfélag
Dalvíkur hefur undanfarið sýnt
sjónleikinn Lénharð fógeta á
Dalvík, ávallt við góða aðsókn
og undirtektir. Næstkomandi
laugardag verður níunda og síð-
asta sýning og rennur ágóðinn
til Lionsklúbbs Dalvíkur. Leik-
stjóri er Steingrímur Þorsteins-
son — Kári.
Fundur
í Eyja-
firði
AÐALFUNDUR í félagi ungra
Sjálfstæðismanna í Eyjafjarðar-
sýslu verður haldinn í skrifstofu
Sjálfstæðisfélaganna á Akureyri,
Hafnarstræti 101, í dag, laugar-
daginn 19. janúar, kl. 2 e.h. Á
dagskrá eru venjuleg aðalfund-
arstörf og síðan önnur mál. Eru
félagar hvattir til «ð mæta vel
á fundinum.
Jktök ósýnilsgra máttarvalda
í heimi vorum
Guðmundui Jónsson
óperusöngvari syngur með
leik Fritz Weisshappel.
Allir velkomnir.
Júlíus Guðmundsson
flytur erindaflokk fyrir al-
menning í Aðventkirkjunni
á sunnudögum kl. 5.
Fyrsta erindið verður flutt
sunnudaginn 20. janúar og
nefnist:
SELFOSS OG NAGRENIMI
„Ekki barátta við blóð og
hoId“ nefnist erindis, sem
Svein B. Johansen flytur
í Iðnaðarmannahúsinu
sunnudaginn 20. jan., kl.
20:30.
Garðar Cortez og Birgir
Guðsteinsson syngja ein-
söng og tvísöng.
Vefnaðarvöruverzlun
Lítil vefnaðarvöruverzlun í úthverfi til sölu af
sérstökum ástæðum. Tilboð sendist afgr. Mbl.
merkt: „Verzlun — 3206“ fyrir þriðjudagskvöld.
Menn vantar
við fiskaðgerð.
Fiskverkunarstöð Jóns Gíslasonar
Hafnarfirði — Sími 50865.
Þennan bát
byggðum við á síðastliðnu ári, og hefur hann reynzt
vel í alla staði — farsæll og fengsæl1.
Nú eru í smíðum bátar sömu tegundar og geta
væntanlegir kaupendur valið um, hvort stýrishús
verður staðsett að framan eða aftan.
Stærð bátanna er um 14 smálestir. — Verð hagstætt.
Kaupendur geta ákveðið vélartegund og stærð, svo
og öll hjálpartæki.
Talið við okkur sem fyrst
Keilir h.f.
sími 3-45-50.