Morgunblaðið - 21.02.1963, Blaðsíða 10

10
MQRGUNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 21. febrúar 1963
Lœknisráö vikunnár
Practicus ritar um:
OFFITU
Mf® OFFITU er átt við óeðli-
lega aukningu á fituinnihaldi
vefja líkamans. Þegar allt er
í lagi er lystarstjórn líkamans
ákaflega nákværn, hún getur
haldið líkamsþunganum stöð-
ugum innan 1% takmarka.
Ekkert er vitað um, hvernig
þessi stjórn fer fram. Gera má
ráð fyrir, að lystinni sé stjórn
að af stöð í miðheilanum.
Eðlilegur sultur er krafa lík
amans um fæðu. Taugaveiklað
fólk er stundum síhungrað
(borðar sér til huggunar). —
Stundum langar menn í ein-
hverja ákveðna fæðutegund,
þannig er því til dæmis varið
með eskimóa, sem borða lifur
af mikilli áfergju til að full-
nægja fjörefnaþörf sinni, án
þess þó að vita um hana.
Þe3si sérstaki sultur sézt oft
hjá þunguðum konum, sem sí-
hungrar eftir ákveðnum rétt-
um, t. d. lakkrískonfekti, súr-
meti eða kolum! Orsökin er ó
þekkt. En þetta fyrirbæri
hverfur aftur og er alveg
hættulaust. Þegar menn eru
saddir hverfur þeim löngun í
mat, stundum allan mat, en
stundum aðeins í einstakar
fæðutegundir.
Matvendni ber vott um á-
kveðnar matarvenjur. Börn-
um geðjast yfirleitt ekki að
nýjum réttum, enda eru þau
jafnan afar vanaföst.
Þyngdartöflur, sem eru kval
ari margra manna, eru mjög
oft rangar, en þær má nota til
hliðsjónar í samráði við lækni.
Offita er algengust meðal
kvenna, sem komnar eru yfir
fertugt. Meðfædd fita er afar
sjaldgæf. Feit börn — sem eru
algengust í fjölskyldum með
marga feita meðlimi — hafa
oftasit rangar matarvenj.ur
eins og nánustu ættingjar
þeirra. Offita hefur hinsvegar
tilhneigingu til að fylgja á-
kveðnum ættum, eins og flest
ir aðrir efnaskiptasjúkdómar.
Sumar starfsgreinar leiða oft
af sér offitu, hún er afar
algeng meðal þjóna, umferða-
sala og bakara. Offita er sér-
lega algeng í Danmörku og
Hollandi.
Ytri orsakir offitu: Menn
borða of mikið, eða hafa of
litla hreyfingu. Efnaskiptin
eru eðlileg. Margar konur
verða feitar af að prófa bragð
ið af matnum, karlmenn stund
um af öli með matnum (tæp-
lega þó hér á landi), eða t.d.
veizlum með viðskiptavinum
fyrirtækis síns. Það er ósköp
gott að fá sér bita á kvöldin
um háttatímann, en sökum
þess, að menn fara að hátta á
eftir, er náttverðurinn afar
fitandi. Þessi litli aukabiti leið
ir smátt og smátt af sér tals-
verðan ofþunga Nýbakaðir bíl
eigendur, sem allt í einu
hreyfa sig minna en áður,
Cushingsveiki. Offita, sem Ieggst á andlit og bol. Orsökin er
ofstarf — stundum æxli — í nýrnahettunum. Þetta barn var
með æxli í nýmahettu. Fyrsta myndin sýnir stúlkuna fyrir
uppskurff, önnur mánuði síðar, sú þriðja eftir 7 mánuði.
þyngjast oft töluvert.
Innri orsakir offitu:
Hér er um að ræða breyt-
ingar á efnaskiptum, sem í
sumum tilfellum eru eðlilégar
t.d. fara þau minnkandi með
aldrinum, eftir fertugt, því
miður er það oft í sama mund
og tekjurnar fara að aukast
og menn hafa efni á að borða
meira. Ýmsir sjúkdómar valda
breytingum á efnaskiptum, t.d.
sjúkdómar í miðheilanum og
ýmsum vakakirtlum. Offita
kemur eftir geldingu, enda hef
ur búfé lengi verið gelt til að
láta það fitna. Þegar konur
hætta að hafa tíðir, eru þær
iðulega síþreyttar og hreyfa
sig þar af leiðandi of lítið —
þar við bætist áðurnefnd
minnkun á efnaskiptum, og af
leiðingin verður offita.
Hin beina orsök offitu er,
að menn moka í sig fleiri hita
einingum en þeir nota. Séu
efnaskiptin eðlileg (en það
eru þau í langflestum tilfell-
um) er aðeins ein leið til: að
borða minna. Framleidd eru
ótal lyf gegn offitu, og tala
allskonar „kúra“ er légíó. Or-
sök þess, að áhrifin bregðast
í langflestum itífellum er, að
menn þurfa skynsemi og vilja
styrk til að megra sig. Hins-
vegar nægir yfirleitt að fá
sjúklingana til að borða minna
en þeir eru vanir, ekki þó svo
að þeir standi svangir upp frá
borðum. Gallinn er aðeins sá,
að menn fara ekki að léttast
fyrr en eftir 6—8 mánuði, og
flestir eru búnir að gefást
upp við megrunarfæðið áður.
Fáist sjúklingurinn til að
minnka við sig mat til lengdar
verður hann farinn að léttast
að gagni eftir árið og venjast
á að borða minna en fyrr. Það
er afar mikilvægt að berjast
gegn, offitunni, því að hún leið
ir til ýmissa hjartasjúkdóma
og hækkaðs blóðþrýstings, þar
að auki ofreynslueinkenna
eins og verkja í fótum. Auk
þess er» afar miikil óprýði að
henni.
Ekki er rétt að byrja á megr
un kvenna meðan þær eru
barnshafandi. Uppskurðir og
rúmlegur leiða frekar til auka
sjúkdóma hjá feitum mönnum
en öðrum.
Það er því full ástæða til
að berjast gegn offitunni.
(Aktuel Press Studio
Einkaréttur Mbl.).
\ Norðurlands-
S meistaramót í skák
\ AKUREYRI, 19. febr. — Norð-
uxlandsmeistaramót í skák stend-
ur nú yfir á Akureyri. Er keppt
í þrem flokkum. Lárus Johnsen
frá Reykjavík teflir sem gestur
á mótinu og er nú efstur í meist-
axaflokíki.
Staðan í meistaraflokki eftir
9 umferðir er þessi (skákafjöil'dl
hivers um sig í svigum): Lárua
Johnsein, ReykjavíkjSVá (9), 2.
Freysteinn Þorbergsson, Siglu-
firði, 6V2 og biðsk. (8), 3. Jón
Þór, Akureyri, 6 (8), Hjörleifur
Mal.l/dórsson, Öxrva'dal, 4>(4 og
biðsk. (8), 5. Ólafur Kristjáns-
son, 4(4 og biðsk. (9), 6. Hall-
dór Jónsson, Akureyri, 4 (8), 7.
Halldór Einarsson, A-Hún. 2Vi
(8), 8. Randver Karelsson, Akur-
eyri, 2 (8), 9. Jón Jónsson, Húsa-
vík, 1(4 og biðskák (8), 10—11.
Jón Ingimarsson, Akureyri .og
Jón Hannesson, A-Hún. með 1(4
(8).
Keppni í fyrsta flokki er lok-
ið. Þar sigraði Haukur Jónsson,
Hörgárdal, með 5(4 vinning úr
6 skákum. — Sv. P.
Ný loðna til
Akraness
AKRANES. — Allir línubátar
réru héðan í gær.
Hér er norskt skip áð lesta 400
tonn af síldarmjöli.
Hingað kom Tungufoss s.l.
föstudag og lestaði saltsíld og sííd
armjöl.
Kl. 3 í dag kom loðnubáturinn
Auðbjörg frá Reykjavík, hlaðinn
loðnu, er hann veiddi undan Hafn
arbergi. Beitingamenn biðu á
bryggjunni og hófust þegar handa
um að beita með hinni nýju
loðnu.
I Hafnarfirði verður til sölu
RITSAF
Jóns Trausfa
8 bindi í rexinbandi
Ritsafnið hefir nú verið endurprentað, og í tilefni af
90 ára afmœli höfundar
verður Ritsafnið selt í dag og á morgun fyrir aðeins
eiit þúsund krónur
Bókabúð Olivers Steins
Strandgötu 39 — Sími 50045