Morgunblaðið - 23.03.1963, Blaðsíða 13

Laugaradagur 23. marz 1963
IUORCiVlSBL AÐIÐ
13
„bölvun
Fjörutíu ár eru liðin síðan gröf Tutankamens
var opnuð. Af þeim 26, sem við það voru riðnir,
dóu 20 með svinlegum hætti — flestir skömmu
síðar.
SUMIR trúa á álög, og ef menn
vilja trúa þeim á annað borð virð
ist ekkert því til fyrirstöðu, að
þau geti orðið að áhrínsorðum
eftir mörg þúsund ár. Eitt fræg-
asta dæmið um áhrif fordæm-
ingarinnar eru atburðir þeir, sem
gerðust eftir að gröf Tutamkham-
ens í Luxor var opnuð fyrir rétt-
um 40 árum. 17. febr. 1023. Fund-
ust þar glæsilegri fornmenjar en
nokkurntíma áður höfðu fundizt
í Egyptalandi, svo fjölskrúðugar
að þær urðu til þess að varpa
nýju ljósi yfir fornmenningu
Egypta.
En yfir dyrum kumblsins var
var þpssi híeróglýfu-áletrun:
sem í þýðingu J. C. Mardrus
hljóðar svo: „Ó, allt sem skapað
er að ofan. Ó, allt sem skapað er
að neðan, frá krossgötum og þjóð
vegum frá myrkri næturinnar.
Ó, ferðamenn úr Ijósaskiptunum,
vinir mánans, verið allir vitni
mín. Lát þá hönd visna sem rís
gegn mér, lát þá tortímast sem
ráðast á nafn mitt, leifar Tnínar
og það sem skapað er í minni
mynd“.
Hótunin var ótvíræð, en forn-
fræðingunum sem þarna voru að
verki, fannst fjarstæða að taka
nokkurt mark á henni. öllum
nema einum: Arthur Weig-
all, fornmenja-umsjónarmanni
egypzku stjórnarinnar. Hann dó
eðlilegum dauðdaga 11 árum síð-
ar, en virtist öllum heillum horf-
inn eftir að gröfin var opnuð.
í fróðlegri ritgerð hefur Trevor
Anderson sagt frá „bölvun Faraó-
anna“, í tilefni af því, að fyrir
rúmum 2 árum lögðu 50 egypzk-
ir verkamenn niður vinnu hjá
fornleifagrúskaranum Aly Abdel
Rassoul, sem í 20 ár hafði verið
að leita að fjársjóðum Set I. —
„hins gullna Faraós" — í Luxor.
Þó boðin væri 50% kauphækkun
fékkst enginn til að vinna að
greftinum. — Ef við gerum það,
kemur sama bölvunin yfir okkur
og þá, sem opnuðu gröf Tutank-
hamens, segja verkamennirnir.
Og þeir hafa mikið til síns máls
Því að allt þangað til í hittifyrra
hafa margir dáið á dularfullan
hátt, sem á einhvern hátt voru
viðriðnir gröf Tutankhamens.
Fjórði maður úr sömu fjölskyld-
unni, Westbury lávarður, dó svip
lega í hittifyrra 46 ára. Hann hét
upprunalega Richard Morland
Toliemache Bethell. Faðir hans
dó 6 árum eftir að hann hafði
tekið þátt í að opna gröf Tutank-
hamens, líka 46 ára. Og móðir
Bethells og afi, sem hafði komizt
yfir ýmsa gripi úr gröfinni fyrir
fóru sér.
Tveir silfurlúðrar fundust í
grafhýsinu og voru þeir fluttir í
þjóðmenjasafnið í Cairo. Mörg-
um árum síðar var ameríkanskur
kvikmyndari að gera mynd um
forn-egypzka sögu, og datt í hug
að fá annan lúðurinn lánaðan og
láta þeyta hann yfir grafhýsi
Tutankhamens, og útvarpa
hljómnum. Lengi vel tókst eng-
um að ná nokkrum óm úr lúðrum,
en loks gaf sig fram gamall
fauskur, sem sagðist kunna lagið
á hljóðfærinu. Tókst honum að
ná ömurlegum væl úr lúðrinum,
en í söimu svifum hrökk hann
sundur. Gamli maðurinn gerði
nýja tilraun með hinn lúðurinn,
en fótbrotnaði á leiðinni upp á
grafhýsið. Samt gafst hann ekki
upp og tókst loks að ná úr lúðr-
inum svo ferlegu hljóði, að allir
viðstaddir hrukku við. Nú komu
fram upplýsingar um, að þetta
var gamall herlúður. Þetta gerð-
ist sumarið 1839 og sex vikum
síðar hófst heimsstyrjöldin!
Tutankhamen varð konungur
12 ára gamall og dó úr berkla-
veiki 18 ára. Hann var tengda-
sonur Iknatons konungs og þess
vegna erfði hann ríkið. En hann
var ónýtur konungur og prest-
arnir réðu öllu. Hann var smurð-
ur og settur í grafhýsi í Konunga-
dal, 700 km frá Cairo, en þar eru
yfir 40 konungar jarðsettir og
von hló og gerði að. gamni sínu
er hann kom inn í grafhýsið, en
Weigall féll það illa. „Þetta er
heilög stund“, sagði hann við lá-
varðinn, sem lét orð hans eins
og vind um eyrun þrjóta.
„Úr því að hann fer inn í graf-
hýsið í þessum ham, á hann ekki
nema 6 vikur ólifaðar", hvíslaði
Weigall að Howard Carter,
Það fyrsta sem Carnarvon rak
augun í inni í grafhýsinu var
alabastkrukka. Á henni var þessi
letrun: „Dauðinn sækir á hröðum
vængjum þann sem snertir graf-
hýsi Faraós".
Carnarvon stakk hendinni ofani
krukkuna, en kippti henni óðar

burys lávarðar, sem hafði verið
einkaritari Carters, fannst dauður
í rúmi sínum í Bath í Englandi 1
nóvember 1929. Læknarnir gátu
ekki séð hvað banamein hans var,
en töldu að hann hefði orðið fyrir
óþekktri smitun. Þremur mánuð-
um síðar fleygði faðir hans sér
út um glugga á 5. hæð og beið
bana. Hann átti ýmsa muni úr
gröf Tutankhamens. Á leiðinni í
kirkjugarðinn ók líkvagninn á
barn og það fórst.
Arthur Weigall, sem sagt hafði
fyrir dauða Carnarvons, varð mið
ur sín skömmu eftir opnun graf-
hýsisins. Hann hætti að starfa
og hrörnaði ört en talaði í sífellu
um bölvun faraóanna. Hann dó
eðlilegum dauðdaga 1934, 53 ára
gamall og var þá orðinn umkomu
laus aumingi.
Sir Archibald Douglas, einn
af kunnustu geislafræðingum
heims, bauðst til að röntgenljós-
mynda múmíu Tutankhamens og
gerði það. Þetta var ungur mað-
ur og virtist eiga blómlega fram-
tíð fyrir höndum. Skömmu eftir
myndatökuna datt hann niður
dauður, á ferðalagi í Sviss. —
Breanstead forstöðumaður aust-
urlandastofnunarinnar Chicago
vildi sýna að hann tæki ekki
mark á bölvun faraóanna og át
og svaf inni í grafhýsi Tutank-
hamens í hálfan mánuð. Skömmu
síðar dó hann af eitrun.
Brezki geislafræðingurinn Fred
erick Raleigh var fenginn til að
rannsaka grafhýsið. Meðan hann
var þar inni, tók hann eftir að
honum förlaðist sjón. Hann
skjögraði fram í dyrnar, missti
meðvitundina og dó án þess að
fá rænu aftur. Banamein: Hjarta-
bilun.
Egypzki furstinn Hallah Bey
fyrirfór sér skömmi\ eftir að hann
hafði komið í grafhýsið. Hann
og bróðir háns héldu því fram
að þeir væru afkomendur faraó-
anna, þó yfirvöldin hafi úrskurð-
að að engir afkomendur þeirra
séu til.
Tveir franskir vísindamenn
voru kvaddir til Luxor til þess
að rannsaka nákvæmlega hve
gamall Tutankhamen hefði ver-
ið daginn sem hann dó. Þéssari
rannsókn lauk aldrei, því að
mennirnir dóu báðir skömmu
eftir að þeir komu til Egypta-
lands.
— Er þetta nokkuð annað en
tilviljun og hjátrú? Um það má
lengi deila, en óneitanlega er það
einkennileg „tilviljun“ að 20 af
þeim 26 mönnum, sem opnuðu
gröf Tutankhamens skuli hafa
dáið með mjög kynlegum hætti.
Sá eini af þessum mönnum, sem
dó eðlilegum dauðdaga var
Arthur Weigall.
Egyptafræðingarnir harðneita
því vitanlega, að um nokkur
álög faróanna geti.verið að ræða,
og telja það barnalega bábilju.
En alþýðan í Egyptalandi er á
öðru máli. Hún er sannfærð um
mátt álaganna, eins og sjá má
af neitun egypzku verkamann-
anna, sem getið var hér að fram-
an. Og er það nokkuð flónslegra
að trúa á slík álög en að trúa því
að innbyrðist afstaða himintungl-
anna geti ráðið örlögum manna.
En sú trú er í hátízku á tuttug-
ustu öldinni.
Nýtt tímarit —
BlaB lögmanna
fylgdu miklir fjársjóðir þeim öll-
um í gröfina. Aðeins fáar grafir
höfðu verið rændir þegar
amerískur fornfræðingur fékk
leyfi til að grafa eftir fornmenj-
um þarna, árið 1902. Hann leitaði
að gröf Tutankhamens í 13 ár,
en árangurslaust.
' Á fyrstu árum fyrri heims-
styrjaldarinnar fékk enski lávarð
urinn Carnarvon leitarréttindi
Ameríkumannsins og hófst nú
handa, ásamt vini sínum Howard
Carter, sem var miklu meiri forn
fræðingur en lávarðurinn. Og ár-
ið 1922 rakst hann á grafhýsi,
sem hann í fyrstu hugði að mundi
vera gröf Ramsesar IV. En við
nánari athugun fann Carter inn-
sigli Tutankhamens á grafhýsinu.
Carnarvon var í Englandi þegar
þetta gerðist, og Carter lét frek-
ari aðgerðir bíða þangað til hann
kæmi. í forsal grafhýsisins fund-
ust mörg þúsund munir úr eigu
Tutankhamens og konu hans, þar
var og hásæti hans, konungskór-
óna úr gulli og ljósnhöfuð úr
gulii og ellefu veldissprotar,
margra milljón króna virði í gull-
gildi.
Tutankhamen dó árið 1335 f.
Kr. og hafði þannig legið í gröf
sinni í 3258 ár, er hún var opnuð,
17. febrúar 1923. Gekk Carnarvon
lávarður fyrstur inn í gröfina, á
undan boðsgestunum, en meðal
þeirra var Arthur Weigall forn-
menja-umsjónarmaður. Carnar-
að sér og rak upp hljóð. Blóðdropi
kom fram á vísifingri hans.
Carnarvon skeytti því engu en
hélt áfram.
En réttum sex vikum síðar dó
Carnarvon. Arthur Weigall sárn
aði stórlega að hann skyldi hafa
sagt þetta fyrir. En hvernig fór
svo um alla hina?
Aðeins mánuði eftir lát Carn-
arvons dó ameríski járnbrauta-
auðkýfingurinn Jay Gould, sem
hafði verið með lávarðinum 1
grafhýsinu. Læknarnir sögðu að
hann hefði fengið lungnabólgu —
í grafhýsinu.
Áður en árið var liðið fyrirfór
hálfbróðir lávarðsins sér. Aubrey
Herbert. Hann hafði sagt fynr,
að miklar hörmungar mundu
ganga yfir fjölskyiduna.
Howard Carter dó ekki fyrr en
1939. Hann varð 65 ára. En á þess
um 16 árum, frá opnun grafar
innar til dauða Carters, dóu að
minnsta kosti 20 af þeim, sem
viðstaddir voru við opnun graf
arinnar, með kynlegum hætti. Dr.
Jonathan Carver, hægri hönd
Carters, fórst í bílslysi 1929, sir
Lee Stack, sem einnig aðstoðaði
við opnun grafarinnar, var myrt
ur í Cairo árið eftir að Carnarvon
dó. Kunnur vísindamaður, Evelyn
White fyrirfór sér. Hann lét eftir
sig bréf og skrifaði þar, að hann
fyrirfæri sér vegna þess að bölv
un faraóanna lægi á sér.
Richard Bethell, sonur West-
NÝLEGA er komið út fyrsta
tölublað skemmtilegs og fróð-
legs tímarits. Heitir það „Blað
lögmanna“, 1. tbl. I. árg.
Svo segir m. a. í formála:
„Árið 1951 hóf Lögmannafélag
ið útgáfu Tímarits lögfræðinga,
sem það gaf út til ársins 1960,
er það afhenti ritið Lögfræð-
ingafélagi íslands. Afhending
tímaritsins mætti nokkurri and-
stöðu og var þá ákveðið, að Lög-
mannafélagið gæfi út blað þetta.
Á aðalfundi 1960 var ritnefnd
kjörin, þótt stjórn félagsins hafi
ekki fyrr en í árslok 1962 falið
henni að taka til starfa og hóf
þá ritnefndin störf sín. — Blaði
þessu er fyrst og fremst ætlað
að vera stéttarblað starfandi lög-
manna og málsvari þeirra, en
auk þess birtar stuttar greinar
lögfræðilegs efnis, ritdóma um
lögfræðirit, skrifa um sérstæða
dóma, svo og einstakar lagasetn-
ingar, ef tilefni gefst. Blað þetta
er opið öllum lögmönnum til
'birtingar á hugðarefnum sínum,
ér falla undir efni þess. Þá er
blaðinu ætlað, að verða frétta-
'blað um meiri háttar lögfræði-
leg efni. Einnig mun það flytja
juridisk léttmeti, gamansögur
um lögfræði og lögfræðinga.
Blaðinu er ætlað að koma út 4
sinnum á ári. Stærð þess mun
verða frá 16—24 síður. Mun
reynt að raða efni þess það
myndrænt niður, að lestur þess
þreyti ekki lesandann, jafnvel
þótt hann hafi átt erilsaman
starfsdag“.
Blaðið er mjög skemmtilega
skrifað, og fjóldamargt þar
skemmtiefni tengt jus, þótt hrein
lögfræði taki ekki mikib rúm.
Af efni blaðsins má nefna:
„Codex ethicus Lögmannafé-
lags Islands“, sem samþykktur
var 24. júní 1960, forspjall, sem
nefnist „Að heiman riðið“. grein
eftir Agúst Fjeldsted, hrl., for
mann LMFÍ um starfsemi félags
ir.s, frétt um embætti Saksókn-
ara ríkisins, fréttir um nýjar
lögfræ|Siskrifstofur, tillögur laga
nefndar „um hvaða störf séu
samrýmanleg lögmannastörfum“,
minningargreinar bókafregnir,
skemmtiþættir úr dómsölum
o. s. frv. %
Ýmsar fréttir eru í blaðinu,
m. a. sú, að Guðlaugur Einarsson
hefur með bréfi frá Hæstarétti
íslands 7. des. hlotið réttindi að
nýju til þess að fíytja mál fyrir
Hæstarétti.
Stolið sí«arettum
á Self ossi
AÐFARANÓTT sunnudagsins var
brotizt inn í söluturn S. Ólason-
ar við Tryggvatorg á Selfossi og
stolið nokkru magni af Camel-
sígarettum. Hafði þjófurinn brot-
ið rúðu í hurðinni og komizt
þannig inn.
Um nóttina sást til manns á
hlaupum, sem missti eitthvað er
líktist sígarettulengjum, en tók
þær upp og hljóp áfram. Eru þeir
sem kynnu að geta veitt nokkr-
ar upplýsingar beðnir um að hafa
samband við lögregluna á Sel-
fossi eða í Reykjavík.
Brotizt inn í sumarbústaði
Um helgina var einnig til—
kynnt um innbrot í sumarbú-
staði til Kópavogslögreglunnar.
Fólk er að byrja að fara í sum-
arbústaði sína og finnur þá að
einhvern tíma í vetur hafa komið
óboðnir gestir.
Wshington, marz —
Bandaríski gervihnötturinn
Relay, sem skotið var á loft 13.
desember sl„ hefur ekkert lát
ið til sín heyra síöan vegna
orkuskorts. Nú hefur banda-
ríska geimrannsóknarstofnun-
in (NASA) tilkynnt að hnött-
urinn sé kominn í samt lag og
muni tilraunir til fjarskipta
um hann hefjast á næstunni.