Morgunblaðið - 23.03.1963, Blaðsíða 4

7
MORCIIISBT. 4ÐIÐ
Laugaradagur 23. marz 1963
Lúðvík Jóaisson:
Hugleiðingar um fjárrækt
ir voru, keppikefli í sveitum
landsins. Þar voru góð beitar-
lönd fyrir hendi og fullorðið fé
létt á fóðrum á veturna. Á slík-
um jörðum Voru fjárbú jafnan
rekin með ágætum. En nú eru
gömlu beitarhúsin að leggjast
niður og fjárhúsin hafa risið af
grunni heima við sveitabýlin,
en þar er venjulega skortur á
góðum bithögum á vetrum. Úr
því er hægt að bæta með litlum
fyrirvara.
Ræktun beitilands við túnfótinn
Megin þorri íslenzkra sveita-1
baeja eru þanni-g settir, að við |
túnfótinn eru grasmóar og mýr-
lendi, sem með áburði einum
saman er hægt að rækta upp á
skömmum tíma, til hagnýtingar
fyrir ærnar á veturna. Að vísu
þarf að girða slíka bithaga og
ræsa fram, ef með þarf, til að
hafa þeirra full not. En heildar
kostnaðurinn við þær fram-
kvæmdir mundi verða mjög lít-
ill, samanborið við það gagn, er
þær geta gefið í aðra hönd, til
reksturs ærbúanna í framtíðinni.
Með góðri vetrarbeit er hægt
að spara innifóður ánna að mikl-
um mun, enda þótt kjarnmikla
töðu þurfi að gefa með beitinni,
eins og þurfa þykir hverju sinni,
og ef til vill fóðurbæti að auki
seinni hluta vetrar, þegar beitin
er með dýrasta móti og nauðsyn
ber til að bæta upp fóður ánna,
sökum fóstursþróunar og mjólk-
urframleiðslu eftir burðinn, í
samræmi við vorgróður.
Afurðargetu ánna er hægt að
nýta að fullu, þótt þeim sé beitt
á góða bithaga að vetrarlagi,
þegar þess er gætt, að fóðra með
beitinni, eins og þörf gerist
hverju sinni. En heilbrigði ánna
og harðgervi verður betur tryggð
með útiverunni en í langri inni-
stöðu, og það útaf fyrir sig hef-
ur mikið að segja fyrir ærbúin,
þegar allt kemur til alls.
fslenzkur landbúnaður hefur
við ýmsa örðugleika að etja,
hvað veðurfar snertir og ræktun
nytjajurta í þágu alþjóðar. En
sökum þess hvað landið er stað-
sett norðarlega á hnettinum, má
öruggt telja, að innanlands gras-
gróður sé kostameira fóður en
annars staðar á Norðurlöndum.
Þessi náttúrugæði landsins eiga
íslenzkir bændur að notfæra sér
út í yztu æsar. !>vi vitað er, að
kjarngóð beitilönd og hey eru
veigamikil lyftistong fyrir kvik-
fjárrækt hvers lands. Og sem
eitt dæmi um fullkomna nýt-
ingu á gróðurfari landsins mætti
nefna, að þegar gömul tún, gras-
móar o. fl. gróðurlönd eru brot-
in til nýræktar, ætti að fram-
kvæma jarðvinnsluna á þann
hátt, að hinn kjammikli gróður
tapaðist ekki meir en hjá verði
komizt, og uppgræðslu frá hon-
um að nýju verði gerð auðveld
og geti átt sér stað, áður en út-
lendur gróður, sem til hefur
verið sáð, deyr út í nýræktinni,
fyrr eða síðar, að einstökum af-
brigðum undanskildum.
Að lokum skal tekið fram, að
mjög aðkallandi er að flýta und-
irbúningi að innanlands gras-
frærækt, eins og hægt er, og
koma því máli í viðunandi horf,
fyrst og fremst til hagsbóta fyrir
íslenzka túnrækt.
Lúðvík Jónsson.
Viðskiptasamnmgur við
Sviþjóð fratnlengdur
- Frá Stokkhólmi
Framhald af bls. 3.
Hún ímyndar sér að hún sé
frjáls þann dag sem hún held-
ur á brott til annars lands.
Nýjasta mynd Ingmars Berg
mans, Altarisgangan (Natt-
vardsgasterna) hefur fengið
frekar kuldalegar viðtökur.
Myndin fjallar um baráttu
ungs prests við efann. Hann
finnur þögn guðs allsstaðar.
Guð er óendanlega fjarri.
Presturinn er kvefaður og
þreyttur og getur enga hugg-
un veitt þeim fáu sálum sem
leita til hans með vandamál
sín. Einn þeirra, Jónas (Max
von Sydow) hefur fengið þá
flugu í höfuðið að Kínverjar
muni efna til kjarnorkustyrj-
aldar svo fljótt og þeir fái um
ráð yfir þessum vopnum.
Hann leitar í örvæntingu sinni
til prestsins en það verður að-
eins til þess að ýfa upp sár
guðsmannsins og fá Jónas
sjálfan til að sökkva æ dýpra.
Presturinn (Gunnar Björn-
strand) segir honum rauna-
sögu sína. Það sem honum
þótt vænst um í lífinu og trúði
mest á, eiginkona hans, er
látin og nú efast hann um sína
eigin köllun. Allt er tómt,
þögult og fullt af annarleg-
um kulda. Jónas hverfur af
fundi hins syrgjandi prests
daprari en nokkru sinni fyrr,
nær sér í riffil og bindur
endi á þjáningar sínar. Prest-
urinn er einn eftir ásamt
kennslukonu þorpsins (Ingrid
Thulin) sem elskar hann og
dáir en getur ekki unnið hug
hans, því hann er alltaf stadd-
ur í löngum fjarska. Samt
hanga þau einhvernveginn
saman og hún fylgir hon-
um hvert sem hann fer.
í lok myndarinnar þegar
efnt er til nýrrar messu
er hún eini kirkjugesturinn,
aðrir í kirkjunni eru fullur
organleikari og djákninn sem
hefur komizt að þeirri niður-
stöðu eftir langa umhugsun að
sárasta kvöl Krists átti sér
ekki stað á krossinum heldur
fyrir krossfestinguna þegar
þegar hann komst að raun
um hvað hann var einn, að eng
inn skildi hann, ekki einu
sinni lærisveinarnir fundu
hvað í vændum var. Og sá
tryggasti þeirra var fljótur að
afneita honum þegar á reyndi.
Myndinni lýkur á því að prest
urinn ákveður að halda guðs-
þjónustu þrátt fyrir það að
enginn er mættur og hann er
sjálfur veikur og særður. Hann
gengur fram og lofar dýrð
guðs.
í þessari mynd hefur Ing-
mar Bergman að mínu áliti
fært sig skör nær því djarfasta
og miskunnarlausasta í nú-
tíma kvikmyndagerð. Hann
verður alltaf misskilinn í Sví-
þjóð eins og Srindberg og
fleiri snillingar þessarar þjóð-
ar. Hann stefnir að meiri ein-
faldleik en fyrrum. Við finn-
um ekki sama hugmyndaflug
ið og dularmagnið sem bjó í
mynd eins og Sjöunda innsigl
inu. En við hljótum að gleðj-
ast yfir því að Bergman er
á leið út úr miðaldamyrkrinu.
Það er kannski ekki neinn
ljósari heimur sem tekur við,
en það er að minnsta kosti
veruleiki okkar í dag. Ingmar
Bergman kemur ekki til með
að hlífa neinum. Hann er
óþreytandi glímumaður tor-
ráðinna kennda og súndraðs
hugarfars. Hann er snillingur
sem hefur gefið sænskri kvik-
myndalist byr undir vængi og
kvikmyndagerð nútímans
möguleika til aukins þroska.
Áhrif hans ná nú um allan
heim. Pólskir kvikmyndamenn
læra af myndsköpun hans,
bandarískir ag dirfskunni,
franskir af innsæinu sem ein-
kennir hann. Ef nokkur hefur
lýst átakanlegar en hann hin-
um villuráfandi manni, þá hef
ég ekki komið auga á þann
kvikmyndahöfund ennþá.
Riddarinn í Sjöunda innsigl-
inu sem teflir skák við dauð-
ann í fjörunni, stúlkan í Meyj
arlindinn gagnvart miskunn-
arleysi fólskunnar, presturinn
í þessari nýju mynd, einn
frammi fyrir altarinu, krjúp-
andi á kné fyrir því sem hann
getur ekki trúað á. Það er geig
vænlegur ótti og kuldi í mynd-
um Ingmars Bergmans, en
hvaða nútímamaður þekkir
þar ekki svip sinnar mótsagna
kenndu veraldar.
Skyndilega er lokið upp
fyrir okkur nýjum ókunnum
heimi. Það gerir Japaninn
Kaneto Shindo með lýsingu
sinni á þurri og ófrjórri eyju
við strendur lands síns og bar-
áttu fjölskyldu einnar sem
býr þar fyrir sínum daglega
rís. Það er enginn hávaði i
þessari mynd, sem heitir
Naka eyjan, aldrei sagt orð,
en því meira býr í svip fólks-
ins og landsins. Á eyjunni er
ekkert vatn að fá, maðurinn
og konan verða að sækja það
yfri þveran fjörð og það þarf
að vökva hverri plöntu á hin-
um fátæklega akri sem er
hæst uppi á hrjóstugri eyj-
unni, gefa skepnunum og svaia
sínum eigin þorsta. Myndin
fjallar um fábrotið líf þessa
fólks, um gleði þess og sorgir. ■
Ég get því miður ekki verið 8
margorður um myndina vegna
þess að hún snart mig svo
djúpt að ég hef engin orð
til að lýsa veruleik hennar,
frekar en höfundurinn þárf
á þeim að halda til að koma
sínu fram. Hann er þeirrar
skoðunar að mikið af kvik-
myndalist núímans sé of mál-
æðiskennt. í þessari mynd
leitar hann þess einfaldasta
og hljóðlátasta eins og jap-
anskt skáld í gömlu ljóði um
vindinn. Og hann skilur eftir
svo mikið í okkur og fær okk- ,
ur til að endurskoða margt
sem við héldum að væri bjarg
föst vissa. Ég hef aldrei séð
dauða barns og greftrun lýst
á fegurri hátt en í þessari
mynd. Höfundurinn er tilfinn
ingaríkur en um leið svo
mikill listamaður að hann fyll
ir okkur lotningu en ekki við-
bjóði á lífinu þótt hann taki
til meðferðar dekkri hliðar
þess. Mér kemur ekkert ann-
að í hug en ijóð sem er full-
komið eins og þytur vindsins
og hefur eins mikið að segja
og það sem ekki er minnst á
í línum þess.
Febrúar 1963.
AÐ FORNU fari hefur sauða-
nytin verið drjúg tekjulind
bænda af fjárræktinni Mjólkur-
afurðir, smjör, ostar og skyr,
hafa löngum verið mikil björg
í búi á íslenzkum sveitabeimil-
um, og þar af leiðandi hefur
mjólkursæld kvíaánna verði hald
ið við í lengstu lög.
En laust eftir síðustu aldamót
verður stefnubreyting í fjár-
ræktinni. Þá eru fráfærur lagð-
ar niður, sem hér höfðu tíðkazt
um aldaraðir, og lömbin eru
látin ganga undir ánum allt sum-
arið, með dilkakjötsframleiðslu
fyrir augum. Þá fara bændur
einnig að leitast við að kynbæta
hina gömlu fjárstofna. í því
skyni fyrst og fremst, að auka
kjötþunga sláturdilkanna. Og
enda þótt þessum kynbótum
hafi miðað hægt áfram frá ári
til árs, hafa þær þó borið sæmi-
legan árangur um síðir, eftir því
sem efni hafa staðið til, eins og
sjá má af því, að nú er íslenzka
féð í heild mun feitlagnara og
holdmeira en áður fyrr, og fall-
þunga sláturdilkanna hefur þok-
að upp á við, á umræddu tíma-
bili, til síðustu ára, að hámarki
virðist hafa verið náð í bili. En
síðan hefur þess orðið vart, að
hallað hafi undan fæti í þeim
efnum, til yfirstandandi tíma.
Aðalástæðan fyrir nefndu und-
anhaldi, hvað fallþunga dilk-
anna snertir, mun vera sú, að
dilkærnar, víðs vegar í sveit-
um landsins, fæða tvilembinga
ekki eins vel og skyldi yfir sum-
arið. Því ljóst má vera, að h. u. b.
fjögra mánaða gamlir sláturdilk-
ar þurfa að hafa gott eldi, þ. e.
nægan skammt daglega af nyt
með sumarbeitinni, til þess að
ná góðum þroska og holdfylli á
jafnskömmum tíma og hér um
ræðir.
Ef einhver fjárbóndi skyldi
hafa löngun til að örva mjólkur-
hneigð hjá sínum ærstofni í
framtíðinni, ætti hann að út-
vega sér vænan hrút, af mjólk-
ursælla fjárkyni en hcimaféið
er, til kynblöndunar um lervgri
eða skemmri tíma. Ef að líkum
lætur á slík tilraun að geta borið
tilætlaðan árangur, fyrr eða síð-
ar.
Þá er ein leið enn fyrir hendi
i þessu sambandi og hún er sú,
að ala dilkana á fóðurkáli o. fl.,
eftir að þeir hafa verið teknir
frá mæðrunum á haustin, undir
slátrun. Sú aðferð hefur gefið
góða :aun sumsstaðar erlendrs,
og hér ætti hún einnig að geta
komið að góðu gagni, sérstaklega
ef dilkarnir skyldu vera heldur
rýrir, og ónc,g fylling væri í
vöðvakjötinu. En þegar dilkarn-
ir eru vænir, eru slikir fitukúrar
ekki eins eftirsóknarverðir og
ella. Að vísu má til sanns vegar
færa, að sa kostnaður og fyrir
höfn er af þeim leiðir, fáist
greiddur með auknum kjöt-
þunga. En þess ber að geta, að
megnið af þeim þyngdarauka er
jafnan fitusöfnun í kjötinu, og
mjög feitt dilkakjöt þykir ekki
hnossgæti nú á dögum, sizt hinni
upprennandi kynslóð.
Frá aldaöðli hefur fóðurskort-
ur löngum staðið í vegi fyrir
ýmsum umbótum, seny hef°í
þurft að framkvæma a syiði
fjárræktarinnar. En X byrjun
þessarar aldar fer að rætast úr
þessu hvorutveggja.
í ýmsum héruðum landsins er
fullorðnu sauðfé beitt á vetrum,
eins og áður fyrr, þegar færi
gefst. En nú er ‘fóðrað með beit-
inni eins og þörf gerist. Hins
vagar er sá háttur á hafður víðs
annars staðar á landinu, að bænd
ur sniðgangi beitina æ meir og
fóðri ærnar inni, á heyi og ef
til vill fóðurbæti að auki, megin
hluta vetrarins.
Vetrarfóður ánna
Hin aukna fóðurnotkun handa
ánum er fyrst og fremst gerð
í þeim tilgangi, að knýja fram
afurðagetu þeirra eins og hægt
er með vetrarfóðrun. Vissulega
er hér stefnt í rétta átt. Hins
ber einnig að minnast, að ýrhis
önnur minniháttar atriði koma
til greina, sem taka verður með
í reikninginn, ef vel á að fara.
Ekki alls fyrir löriigu átti ég
tal við greinargóðan mann, sem
er búsettur í kauptúni norðan-
lands, um hans litla fjárbú.
Hann hefur tvo túnreiti til um-
ráða, annar þedrra er gamalt
tún, en hinn nýleg sáðslétta. Þar
heyjaði hann handa sínum kind
um, sem eru aldar inni á vet-
urna. Og um þennan búskap
Lúðvík Jónsson.
sinn fórust honum orð á þessa
leið:
Þegar ég fóðraði ærnar mínar
eingöngu á töðu af gamla tún-
inu, þrifust þær ágætlega. En
um leið og ég skipti um hey og
fór að gefa þeim sáðgresið, brá
svo við að þær tóku að léttast,
eftir skamman tíma, oig varð ég
að gefa fóðurbæti til viðbótar,
til að halda þeim í góðum hold-
um. Að mínu áliti hefur þetta
sáðgresi mjög svipað fóðurgildi
og meðal úthey. En þessi kjarn-
fóðurskaup skipti mig þó ekki
miklu máli, handa fáum kindum
stuttan tíma úr vetri. En mér
brá heldur í brún, þegar það
kom fyrir, aldrei þessu vant, að
mínir sláturdilkar voru lakari
en dilkar nágranna míns, sem
var vanur að beita sínum ám
á veturna, þegar færi gafst, til
að spara fóðurkostnaðinn, eins
og hægt var. Enda þótt hann
fóðraði vel með beitinni. Og á-
stæðan fyrir þessari slæmu út-
komu á mínum dilkum var efa-
laust sú, að af ýmsum ástæðum
varð ég að sleppa mínum lamb-
ám úr húsi strax eftir burðinn,
án þess að nægur sauðgróður
væri kominn í hagana. En af-
leiðingin af því hefur orðið sú,
að ærnar hafa gelzt og dilkarnir
liðið af mjólkurskor.ti yfir sum-
arið, eins og kom í ljós, þegar
þeim var slátrað á næsta hausti.
í eðli sínu þráir sauðkindin
útiveru, ferska loftslagið og að
rása um hagana í leit að úrvals
beitijurtúm. Hins vegar eru lang
ar innistöður á vetrum, þrengsli
og þungt loft, þvingun fyrir féð
og veikir viðnámsþrótt þess,
gegn margskonar fjárpestum.
Hvað vetrarfóðri ánna viðvík-
ur í innistöðu, ætti kjarngóð taða
að vera fullnægjandi. Aftur á
móti, ef heyfóðrið er sáðgresi
eða úthey er viðbúið, að það
nægi þeim ekki til lengdar, þess
vegna þurfi að gefa fóðurbæti
að auki, til þess að hafa þær í
góðxxm holdum.
Af því sem síðast var nefnt
má ljóst vera, að hér skiptir
miklu máli, hve mikil eyðslan er
á dýrum fóðurbæti, er hefði það
í för með sér, að fóðurkostnað-
urinn yrði of hár og lítil trygg-
ing væri fyrir þvi, að rekstri
ærbúanna verði vel borgið, hvað
fjárhagslega afkomu þeirra á-
hrærir. Þess veigna sé hér úr-
bóta þörf.
Sú var tíðin að góðar fjárjarð-
VIÐSKIPTASAMNINGUR milli
íslands og Svíþjóðar frá 19. júní
1947 hefur verið framlengdur
óbreyttur fyrir tímabilið 1. apríl
1962 til 31. marz 1963.
Samningurinn framlengist síð-
an sjálfkrafa um eitt ár í senn,
sé honum ekki sagt upp með
tveggja mánaða fyrirvara.
Bókun um framlengingu samn-
ingsins var undirrituð í Stokk-
hólmi hinn 11. marz 1963 af Hans
G. Andersen sendiherra, og Thor-
sten NilSson, utanríkisráðherra
Svíþjóðar.
Frétt frá utanríkisráðuneytinu.
Ingi R. vann
hraðskákmót TR
HRAÐSKÁKMÓT á vegum T. R.
var haldið í Snorrasal 16. þ. m.
Úrslit urðu sem hér segir;
1. Ingi R. 17 af 18 mögul. 2.—4.,
Guðmundur Ágústsson, Þórir Ói«
afsson og Júlíus Loftsson 12 Vz,