Morgunblaðið - 07.04.1963, Blaðsíða 1

fHoírjjíwwWafriííi
Sunnud. 7. april 1963
Heimsókn

HÖGNI TORFASON, fréttaritari
Morgunblaðsins á ísafirði, hefur
skrifað nokkrar greinar fyrir
blaðið frá Vestfjörðum. Hann
hefur nú nýverið ferðast um
Vestfirðina og fer hér á eftir
grein Högna frá Patreksfirði.
Snemma morguns í öndverð-
um marzmánuði siglir ESJA inn
í Patreksfjarðarhöfn neðst á
Vatneyri. Fyrir ofan Kauptúnið
gnæfir fjall, sem ber það sér-
kennilega nafn Brellur (linur
iramburður), snjólaust með öllu.
Hér skal staldrað við og gerð
tilraun til að bregða upp mynd
af árferði og högum manna í
Barðastranidarsýslu. Við göngum
inn brekikuna og komum brátt
að húsi sýslumanns Barðstrend-
inga, Ara Krisinssonar.
„Hér hefur árferði veríð gott,
veturinn snjóléttur og sérstak-
lega góður trl landsins. Vegir
hafa verið færir um Rauðasands-
Ari Kristinsson, sýslumaður
hrepp og inn á Barðaströnd í
svotil allan vetur, og sömuleiðis
yfir Kleifaheiði og í Tálkna-
fjörð. Eftir áramótin var farið á
hjarni til Bildudals yfir Hálf-
dán. Samgöngur á vegum hafa
verið með meira móti í vetur.“
Og til sjávarins, sýslumaður?
„Gæftir hafa verið sæmileg-
ar en þó stopular í febrúar, en
afli sæmilegur miðað við aðrar
verstöðvar. Bátarnir reru yfir-
leitt langt, framanaf , en mun
styttra eftir að steinbíturinn
gekk á miðin. Af bændum er það
að segja, að fénaðarhöld hafa
verið góð og veturinn gjafmild-
ur. Grasspretta var heldur lé-
leg vegna kuldanna í fyrravor,
og hey því sennilega minni en
oft áður.‘
Næst spyrjum við um sam-
göngumálin.
„Hér vestra teljum við að sam
göngur á sjó séu ekki í góðu
lagi og væntum þess að sér-
stakt skip verði haft í förum
milli Reykjavíkur og Vestfjarða.
Strandferðirnar eru óviðunandi
ems og þeim er hagað nú og
ferðir of fáar. Vélskipið Særún
kemur einu sinni í viku og bætir
töluvert úr flutningaþörfinni, en
þessi vandi verður ekki leystur
nema með sérstöku V^stfjarða-
skipi, sem sömuleiðis gæti bætt
úr erfiðum samgöngum milli
fjarða.
„Um samgöngur í lofti er það
að segja, að við væntum þess
að flugvallargerð hjá Sauðlauks
dal verði lokið á sumri kom-
anda.
„Vegir á Vestfjörðum eru flest
Frá höfninni á Patreksfirði
»in . i »•
il Patreksimrðar
ir gamlir. Þó hefur verið unnið
talsvert við vegaframkvæmdir í
nágrenni við Patreksfjörð á sl.
ári. Nýr vegarspotti í Patreks-
firði sjálfum var tekinn í notk-
un. Lokið var að mestu lagningu
vegar í Mikladal milli Patreks-
fjarðar og Tálknafjarðar, en þó
er ekiki búið að opna þann veg.
Vegurinn yfir Hálfdán frá Tálkna
firði til Bíldudals er slæmur, en
þess er vænzt, að sá vegur verði
næsti áfangi og mikil nauðsyn
er að ljúka honum. Eins þurfa
Bílddælingar að fá veg frá Suð-
urfjörðum upp úr Trostansfirði
upp á Vestfjarðarveginn nýja.
Að þeim vegi yrði mikil sam-
göngubót fyrir Bílddælinga, sem
þurfa nú að fara erfiðan fjalla-
vág yfir Hálfdón, um Patreks-
fjörð og inn alla Barðaströnd
til þess að komast á þjóðveginn
suður. Bíldudalur er í rauninni
eina þorpið á Vestfjörðum, sem
hefur ekki beint akvegasamband
við hinn nýja Vestfjarðaveg.
„Þá hlýtur að koma að því að
vegurinn yfir Þingmannaheiði
verði lagður niður og farið með
fjörðum. Sýsluvegasjóður lagði á
sínum tíma fé í byrjunarfram-
kvæmdir við þann veg og hér
fer það ekki á milli mála, að
talin er brýn nauðsyn að leggja
niður veginn yfir Þingmanna-
heiði. Að vísu teljum við til
milkilla bóta, að undanfarin tvö
sumur voru brúaðar þrjár ár á
Þingmannaheiði. Nú, um Austur-
Barðastrandaarsýslu er það að
segja, að mikil nauðsyn er að
endurbæta vegi þar, sem eru
gamlir og mjög úr sér gengnir.
Það er víða endurbóta þörf, enda
þótt töluvert hafi áunnizt undan-
farin ár, og framhjá þeirri stað-
reynd verður ekki komizt, að
sýslan er öll erfið yfirferðar."
Barðastrandarsýsla skiptist í
2 sýslufélög, Austur-, og Vestur-
sýslu, og sýsluvegasjóðir eru í
báðum, en fjármagn þeirra er
mjög takmarkað.*
Hvernig gengur rafvæðingin?
„Flestir bæir í Geiradalshreppi
og nakkrir í Reykhólahreppi
Nýja sjúkrahúsbyggingiu
fengu rafmagn haustið 1961 og
enn var haldið áfram á síðasta
ári þannig að nú eru flestir bæir
í Reykhólahreppi búnir að fá
rafmagn. Rafmagn er líka komið
í öll þorpin: Patreksfjörð, Bíldu-
dal og Tálknafjörð frá Mjólkár-
virkjup.1
Fer íbúum sýslunnar fækk-
andi?
„Nei, það get ég ekki sagt.
Ég hefi ekki handbærar tölur
nema frá 1. des. 1961, en þá
voru íbúar 2.515, þar af um 2000
í V-Barð. og um 500 í A-Barð
er það svipaður íbúafjöldi og
undanfarin ár. Hagur og afkoma
fólks hefur verið góð og at-
vinna næg. Ég vil nefna í þessu
samibandi, að greiðslur almanna
trygginganna hafa aukizt veru-
lega. Á sl. ári voru greiddar 7
milljónir kr. í sýslufélögunum í
bætur vegna almannatrygging-
anna og þar af voru fjölskyldu-
bætur 2.7 milljónir. Gjöld um-
fram tekjur hjá tryggingaum-
dæminu voru 3.9 milljónir kr.“
Hvað er að frétta af bygginga-
framkvæmdum?
„Þær hafa verið talsverðar.
T.d. byggði Kaupfélag Króiks-
fjarðár nýtt verzlunarhús í sum-
ar og tók í notkun. Mjólkurbú
er í byggingu á Reykhólum og
nokkrir bændur eru að byggja
íbúðarhús og peningshús. í
Tálknafirði hafa verið miklar
framikvæmdir á sl. ári. Nýr 150
lesta bátur kom_ þangað á sl.
ári og þar eru nú 4 bátar, 70—150
lestir. Útgerð er þar rekin af
miklum dugnaði og stendur með
blóma undir forystu Alberts
Guðmundssonar. Þar er hrað-
frystihús og fiskimjölsverk-
versmiðja. Töiuvert hefur verið
unnið þar við hafnarframkvæmd
ir og bryggjan lengd og endur-
bætt.“
Hvað er helzt tíðinda úr Breiða
fjarðareyjum?
„Yfirleitt allt gott. Selveiði
hefur verið með svipuðu móti
og undanfarin ár og ágætt verð
á selskinnum. Selurinn er veidd
ur í nætur. Dúntekja hefur ver-
ið allgóð, en þeir eyjabændur
sem ekki eiga eyjarnar, verða
að gjalda 1 kg. af dún í lands-
skuld fyrir hvert hundrað að
fornu mati. Kílóið af dún er nú
selt á 1800 krónur og víða er
árgjaldið um 40 kg., en pá nemur
árgjaldið 76 þús. kr. Þetta er
gamall leigumáli, sem haldizt
hefur allt til þessa, og þykir
mörgum þetta hátt árgjald.
„Þá má geta þess, að í ráði
er að smíða nýjan bát til þess
að annast sarrígöngur um
Hvammsfjörð og Breiðafjörð í
staðinn fyrir Baldur, sem er
orðinn gamall og úr sér geng-
inn.“
Næst víkur talinu að hinu
myndarlega sjúkrahúsi á Ptreks
firðL 1
„Vestursýslan á og rekur
sjúkrahúsið*1, segir Ari sýslu-
maður „og hefur endurbætt
það mjög mikið 'undanfarin
ár. Þar eru 19 sjúkrarúm og voru
sjúklingar á síðasta ári 195 og
legudagar 4.917. Erlendir sjúkl-
ingar voru- 31, aðallega brezkir
og þýzkir togarasjómenn, sem
lágu samanlagt í 365 daga. Sýslu
Landið
okkar
irnar og ýmislegt annað og Ás-
mundur oddviti segir síðan fri^:
„Mál málanna hér hjá okl*ir
er vitaskuld höfnin. Það eru 17
ár síðan hafnargerð hófst hér
og hún er sérstæð fyrir þær satkir
að þetta er fyrsta og eina höfn-
in hér á • landi, sem gerð er á
þennan hátt. Hér niðri á Vatn-
eyrinni var áður vatn, sem eyrin
var kennd við. Það var þurrkað
upp og byggðir hafnarbakkar á
þurru landL um 300 m. langir.
Stáliþil var rekið niður, steyptar
2 bryggjur fyrir minni báta,
festingum komið fyrir o.s.frv.
Síðan var grafið nokkuð frá
þessum bökkum og það efni
flutt inn á eyrina að austan-
verðu og þar hefur verið gerður
breiður strandvegur á fjöru-
kambinum. Þessu næst kom dýpk
unarskipið Grettir og gróf 40
metra breiða siglingarennu í
gegnum kambinn inn í höfnina,
Þar með var fengin innilokuð
höfn og öruggt skipalægi. Um
þær mundir var að hefjast héð-
an bátaútgerð, en áður var hér

Nýi barnaskólinn
sjóður V-Barðastrandarsýslu
hefur nokkur undanfarin ár lagt
fram 2S0 þús. kr. árlega til sjúkra
hússins, en fná ríkinu er fram-
lagið 10 kr. á legudag. Þykir
þetta lágt og lægra en fjórðungs-
sjúkrahúsin fá, þó að sjúkrahúsið
hér sé búið jafn góðum tækjum
og geti veitt jafn góða læknis-
þjónustu og fjórðungssjúkrahús.
Sjúkrahúsið á Patreksfirði er nú
búið öllurn helztu lækningatækj-
um og hefur t.d. fengið mjög
fullkomið röntgentæki. Kven-
félagið á Patreksfirði og fleiri
félög hafa sýnt sjúkrahúsinu sér
staka ræktarsemL og hefur ný-
lega gefið því svonefndan fóstru
kassa fyrir börn, sem fæðast
fyrir tímann. Áður höfðu nokkur
félög safnað fé til röntgentækj-
anna.
„Um læknaskipun er það að
segja að við höfum verið sér-
staklega heppin með lækna hér.
Kristján Sigurðsson er nú hér-
aðslæknir og sjútkrahúslæknir,
mjög vel látinn, en umdæmi
hans er stórt því að auk starfa
ið sjúkrabúsið gegnir hann lækn-
isstörfum í héraðinu; Patreks-
firðL TálknafirðL Rauðasands-
hreppi og á Barðaströnd, óg hef-
ur auk þess apótekið. Við telj-
um að læknirinn sé of störfum
hlaðinn og að ríkið þyrfti að
kosta hér aðstoðarlækni.“
Að loknu samtalinu við Ara
sýslumann höldum við til fund-
ar við Ásmund B. Olsen kaup-
mann og oddvita Patrekshrepps.
Hann tekur okkur vel og við
förum í ökuferð "um kauptúnið
áður en .við setjumst að rabbi.
Við skoðum sjúkrahúsið, barna-
skólann nýja, hafnarframkvæmd
aðeins trébryggja, sem stærrl
skip gátu lagzt að, en bátalægi
ekkert. Báta rak þá iðulega upp
og þeir höfðu ekkert var. Með
Patrekshöfn hefur fengizt ör-
uggt bátalagi og ágætt athafna-
svæði við höfnina og öll kaup-
skipin geta lagzt hér að bryggju.
Á sl. sumri var hafizt handa um
að grafa upp innst í norðurhöfn
inni frá bryggjunum, sem steypt-
Ásmundur B. Olsen, oddviti
ar voru þar fyrir mörgum ár-
um og jafnframt opnuð leið inn
að þeim.
„Þessar framkvæmdir hafa til
þessa kostað rúml. 11 millj. kr.
Auk þes hafa verið byggðar ver-
búðir við ..öfnina, sem kostuðu
rúmar 2 millj. Þar eru veiðar-
færageymslur fyrir 4 stóra báta
og hefur hver bátur kæliklefa
Framhald á bls. 2
\