Morgunblaðið - 25.05.1963, Qupperneq 6

6
MORCUNBLADIÐ
r
Laugardagur 25. maf 1963
Samtryggmg íslenzkra
botnvörpunga 40 ára
Á FUNDI í félaigi íslenzkra botn-
vörpuskipafeigenda í janúar 1923,
lagði formaðurinn, Ólafur Thors,
fram tillögu um stofnun Sam-
ábygðar fyrir íslezka botnvörp-
unga. Var tillagan samþykkt af
fuiltrúum 16 botnvörpunga og
undirbúningur strax hafinn með
aðstoð Gunnars Egilssonar skipa-
miðlara.
Samþykktir félagsins, sem
fékk heitið Samtrygging ís-
lenzkra botnvörpuniga, voru end-
anlega staðfestar á fundi í hinu
nýja félagi þ. 25. maí 1923, og
stjórn þess kosin.
Félagið er gagnkvsemt ábyrgð-
arfélag, sem skiptir upp tekju-
afgangi að fullu á félagsmenn.
Jón Ólafsson framkvæmdar-
stjóri hf. Alliance var kjörinn
stjórnarformaður og Kjartan
Thors framkvæmdastjóri hf.
Kveldúlfs, ritari stjórnarinnar.
Félagsstofnun þessi markaði
nýtt spor í sjóvátryggingum fiski
skipa hér á landi. Fullkomnustu
tryggingar slíkra skipa voru þá
fáanlegar á Lloyd’s vátrygginga-
markaðinum í London, fyrir
samtryggingar fiskiskipa í ýms-
um hafnarbæjum þar í landi.
Gunnar Egilson hafði um skeið
unnið að því, með brezkum vá-
tryggingamiðlara Percy Harding,
að koma slíkum félagsskap á, til
viðskipta við Lloyd’s markaðinn,
og var samtryggingin í Fleet-
woöd höfð til fyrirmyndar.
Með hinni nýju tilhögun tryigg
inganna áunnust tvær megin-
breytingar frá fyrri háttum.
Tjónsviðgerðir á skipunum voru
nú greiddar að fullu, án tillits
til aldurs þeirra, en hin gamla
frádráttarregla hafði gilt lengi
og hélzt hér áfram, með þungum
búsifjum í öðrum skipatrygging-
um.
Hin breytingin var fólgin í því
að hægt var að tryggja skipin
fyrir enrurnýjunarverði, en milli
þess og sannvirðis skipanna
breikkaði bilið, eftir því sem
skipin eltust. Þessi regla hafði
ómetanlega þýðingu, er skips-
tapa bar að höndum, til að létta
undir með kaupum á nýju skipi.
Iðgjöld í hinni nýju tryggingu
urðu einnig strax mun hagstæð-
ari en verið hafði, og margvís-
legt hagræði annað fylgdi í kjöl-
farið.
Fyrsta árið, 1923, voru tryggð
22 botnvörpuskip í Samtrygg-
ingunni, af 33 skipum alls, eða
7,3 hlutar botnvörpuskipaflotans.
í febrúarbyrjun 1925, geisaði
á Halamiðum eitt hið mesta
veður, er sögur fara af. í>á fórst
eitt af skipum Samtryggingar-
innar og annað brezkt. Á tima-
bilinu til styrjaldarloka 1945,
fórust alls 16 skip í félaginu. Við
lok þess tímabils höfðu tryggjend
ur í London greitt 78 þús.
sterlingspund í tjónsbætur, um-
fram iðgjöld. Var það andvirði 3
botnvörpuskipa á verðlagi fyrir
stríðið.
Á 20 ára afmæli félagsins 1948,
var efnt til samkeppni um „Botn
vörpuskip framtíðarinnar“. All-
a lausnir höfðu margvísleg ný-
mæli upp á að bjóða, þ. á m. ein
tillaga með tvö þilför.
Þegar fyrsta botnvörpuskip
nýsköpunarinnar, Ingólfur Arn-
arson hljóp af stokkunum 1947,
bauð félagið enn hagkvæmust
tr. ggingakjör í samkeppni við
aðra.
Félagið annast nú trygigingu 17
skipa, en eitt fórst 1955. Til árs-
ins 1960 nam tapið af trygging-
unum síðan 1947 um 121 þús.
sterlingspundum, sem mestallt
var endurgreitt í London, en
andvirði nýs skips með öllum
útbúnaði var þá um 175 þús.
pund. Viðhorfið til skipstapa-
áhættunnar sýnir því ljóslega,
hversu mikils virði er, og hefur
verið, að ráðstafa slíkri . trygg-
ingu á hinum geysivíðtæka
Lloyd’s markaði. Til slíkra við-
skipta hefur félagið notið aðstoð-
ar sömu manna, P. Hardings og
félaga hans í miðlunarfélaginu
E. W. Payne & Co.
Framkvæmdastjórar Samtrygg
ingarinnar hafa verið þessir
menn: Gunnar Egilson skipa-
miðlari til júní 1925. Páll Ólafs-
son útgerðarmaður, í forföllum
Gunnars, er hann sinnti störfum
fyrir ríkisstjórnina, og Ásgeir
Þorsteinsson verkfræðingur frá
1925.
Stjórn Samtryggingar íslenzkra
botnvörpunga skipa nú þessir
menn: Kjartan Thors, aðalræðis-
maður, formaður síðan 1938 og i
stjóm félagsins frá upphafi:
Ólafur H. Jónsson, framkvæmda
stjóri hf. Alliance, ritari stjórnar-
innar. Ásgeir Stefánsson, út-
gerðarmaður. Geir Thorsteins-
son, útgerðarmaður. Ólafur Tr.
Einarsson, útgerðarmaður og Jóa
A. Pétursson bankastjóri, vara-
maður í stjórn.
Myndin er tekin laugardaginn 18. maí í samkomuhúsi Akur-
eyrar, þegar Jón Júl. Þorsteinsson kynnti hljóðaðferðina við
lestrarkennslu. Telpa les upphátt, og Jón fylgist með (til
vinstri). (Ljósm. Páll Gunnarsson).
Kynning á lestrar-
kennslu á Hkureyri
Akureyri, 22. maí.
SAMKVÆMT áskorun Stéttar-
félags barnakennara á Akureyri
kynnti Jón Júl. Þorsteinsson,
kennari, hljóðaðferðina við lestr-
arkennslu foreldrum og öðrum,
er áhuga höfðu á málinu, í sam-
komuhúsi bæjarins kl. 5 sl. Iaug-
ardag. Auk Jóns komu fram um
30 börn, er komu ólæs með öllu
í skóla fyrir 2 árum, en hafa
síðan notið kennslu Jóns. Vakti
það undrun tilheyrenda, hve vel
börnin Iásu, bæði skýrt, fallega
og af skilningi á efninu.
Jón gat þess í upphafi, að hljóð
aðferðinni sé stundum kennt um
hinn algenga „skólasón" í lestr-
arlagi barna, en hans varð sann-
arlega ekki vart I lestri nemenda
ihans- Einnig mótmælti hann því
eindregið, að hljóðaðferðin drægi
úr stafsetningarkunnáttu, og
taldi henni margt til gildis fram
yfir stöfunaraðferðina.
Kennarinn skýrði fyrir áheyr-
endum, hvernig kennslu væri
háttað, kynnti myndunarstað og
myndunarhátt ýmissa málhljóða
og sýndi skýringarmyndir, sem
hann hefir látið gera og notar
við lestrarkennslu.
Kynnig sem þessi á kennslu-
aðferðum og starfinu í skólun-
um almennt er mjög lofsverð.
Hún ætti að glæða skilning og
samstarf milli heimila og skóda
og afstýra eða draga úr þeirri
hættu, að röng tilsöign heima
verði til að tefja eða torvelda
nám barnanna í skólunum.
Gagnkvæmt traust »g skilningur
milli þessara aðilja er nauðsyn-
leg forsenda fyrir velgengni
barnanna við nánaið.
Jón Júl. Þorsteinsson er án efa
meðal fremstu lestrarkennara
landsins, enda er hann til þess
prýðilega menntaður. Auk kenn-
araprófs og sérnáms hjá Stein-
grími Arasyni stundaði hann
nám í íslenzkri nútímahljóð-
fræði (fonetik) kjá dr. Birni
Grðfinnssyni við Háskóla ís-
lands og lauk þaðan prófi í
þeirri grein árið 1944. Síðan hef-
ir hann kennt við Barnaskóla
Akureyrar við mikian orðstír-
• Atvinnuleysi eða
vinnuskortur
Velvakanda hefur borizit þetta
brétf úr Borgarfirði, og er nokk
ur háðkeimur að því:
„Það má stundum nú til dags
sjá á það minnzt í blöðunum,
hvílíkan óhemju þrældótn
menn verði nú að leggja á sig,
til þess að hafa í sig og á. En
sem betur fer hefur þetta ekki
aliitaf verið svona slæmit. Á
árunuim 1930—40 sat ríkis-
stjórn hér á landi, sem hafði
betri tök á hlutunum, og því
er von, að sumum mönnum
blöskri nú.
Þá sat hér rikisstjórn, sem
svo nett og nákvæmlega stjóra.
aði, að menn þurftu ekiki að
vinna nema uim 6 tíma á dag
aðra hverja viiku, eða um 70—
80 klst. á mánuði. Með þess-
um vinnuiháttum voru menn
hæfilega þreyttir og fengu auð
vitað hæfileg laun, sem stóðu
hekna fyrir þörfium þeirra, en
sáu uim, að þeir fitnuðu ekiki
um of eða legðust í bílífi af
o£ háum tekjum. — Að vísu
voru bændur og sjómenn eitt-
hvað að puða lengur fleata
daga, en þeir voru bara svo
gamaldags og svo langt frtá
stjómimni, að hún gat ekki
verið að rekasit í því.
• Ekki íhaldið
Þið, sem hangið utan í íhald
inu, haddið nú sjá'ifsagt, að það
hafi verið við völd, en svo var
ekki, nei, ónei; það hefði nú
tæplega verið fært um slika
vinatri dtjóm, oig alllt tókst
henni þetta svo d'ásamlega vel,
að nokkrum árum síðar sá hún
sig tilneydda að lengja naifn
si'tt og nefna sig „stjóm hinna
vinnandi stétta“ og „umbóta-
stjórn".
Og enn fara kosningar í hönd.
Því vil ég gauka því að þeim,
sem kynnu að vera fáanlegir
til að mynda vinstri stjóra upp
úr næstu kosningum, ef svo
vildi til takast, að þeir bætitu
enn einu naifni við hin fyrri,
og væri það ,,stj_órn hinna ó-
vinnandi stétta". Ég er viss um
að kjósendur þeirra kynnu vel
að meta slíka hugulisemi, og
um atkrvæðaaukningu þynfti
ekki að spyrja. í flokki hinna
óvinnandi stétta munu margir
sem hafa atkvæðisrétt og hafa
þörf fyrir, að stjórnin líti til
þeirra við og við.
Og við, sem rnunurn áraitug-
inn, sem áður er nefndur, er-
um vissir um, að rikisstjórn,
sem hefið þetta nafin í skjald-
armerki sínu, mundi sjá þörf-
um okkar borgið, eftir reynslu
liðinna ára að dærna.
— Sveitakarl“.
• Eftirlitsleysi
í bíóhúsum
Velvakanda berast ailltaf
annað veifið kvörtunrbréf frá
kvikmyndlhúsagestum, sem eru
óánægðir af ýmsum ástæðum.
Þvá miður hefur Veivalkandi
ekki rúm í dáilkum sínium undir
öll bréf, sem honum berast,
en hér verður sagit frá þvi,
sem aðallega er kvartað und
an:
Fóik telur að efcki sé nægi-
legt eftirliit haft með bíógesit-
um .Aðallega séu það ungling-
ar, sem óáreittir fiá að hafa
‘háreysiti, skarkala og jafnvel
óspektir í frammi, án þess að
nokkuð sé að gert af hálfu hús-
varða eða annars starfisfólks.
Eyðileggi þetta ofit ánægju
manna af myndinni. Stundum
eru drukknir menn með ólæti.
Velvakanda finnst einfalt ráð
vera við þassu: Stúlkuraar,
sem vtísa ti'l sætis, eiga (a.rn.k.
ein þeirra) að dveljast í saln-
um á sýningaLrtima. Valdi ein-
hverjir truflunum, getiur hún
náð í dyravörð hússins, sem
getur aðvarað ólátaseggina eða
víisað þeim út.
• Óstundvísi
sýningarmanna
Aðrir kvarta undan óstund-
vísi — ekki sýningargesita, held
ur sýningarmanna. Algengit sé,
að kvikmynd hafjist ekki fyrr
en um fimrn mínútum eftir
auglýstan tíma og allt upp i
níu mánútur í einu bíóinu. Sum
ir eru tkmabundnir að lokinni
sýningu og vilja þvi, að engin
töf verði á byrjun sýningar.
Velvakandi getur tekið uindir
þefita, einkum þar sem þtta
veldur því oiflt, að auikamynd-
um er sleppt, en það er orðið
al’l-algengt í seinni tíð, án þess
að tímaiengd aðalmyndarinnar
krefjist þess .Ein með því að
draga sýninguna á langinn,
verður stundum enginn tími til
þess að sýna aukamyndir.
• Föndursýning
á Grund
„Ein úr Föndurskóla Grund-
ar“ skrifar:
„Magnea heitir hún, konan,
sem kennir Föndur á Grund“,
í Reykjavík.
Hún hefir það mikið seið-
magn, að hún laðar fólk að sér
með fínni ag fágaðri framkomu,
svo maður fer ósjálfrátt að
hugsa: Bara að ég gæti komið
svona vel fram og verið svona
laus við að vera hávær. Það
finnst ekki einu sinni að hún
sé ofurlítið „irriteruð", þótt
kallað sé til hennar úr öllum
áttum í kennslustofunni. Hún
er á hlaupum; fer til þeirra, sem
geta ekki komið í tíma vegna
lasleika; hún veit, hvern mun
vanta efni. í hverjum þessum
eða hinum er ábótavant. Og er
ávallt reiðubúin til þess að bæta
úr, hjálpa og lagfæra. Hún skil-
ur fljótlega hugarástand þeirra
lösnu, grípur ávallt inn í á rétt
um stað og tíma; er hún hefir
komið nemendum af stað, læt-
ur hún hann nokkurn veginn
sjálfráðan og einan um verkið,
þá lítur hún aðeins eftir.
Hún útvegar allt efni til vinn-
unnar; hinn sjúki eða fatlaði
þarf ekki að hafa neinar áhyggj
ur af því. Veit ég þess dæmi, að
hún hefir tekizt ferð á hendur
að verksmiðju utan við borgina,
til þess að útvega þar mun ódýr
ara efni til þess að vinna úr.
Tók til þess kvöldið, eða þann
tíma, er hún þurfti að hvíla
sig. Hún finnur, með innsæi í
annarra sálarlíf, hvaða vinna
er hentug hverjum fyrir sig.
Hún telur kjark í þann, sem
hefir minnimáttarkennd, fær
fær hann til þess að byrja á nýj
an leik, þótt smávegis misfellur
séu á verkinu. Hún segir til
með hógværð og festu. Er hinn
ágætasti sálfræðingur og leið-
beinandi á mörgum sviðum.
Heill sé kennaranum Magneu
Hjálmarsdóttur.
Ein úr „Föndurskóla
Grundar".
BRÆÐURNIR ORMSSON
Sími 11467.