Morgunblaðið - 25.05.1963, Qupperneq 8

8
Jf ORCVNBLABIB
r
t.augardagur 25. maí 1963
Míkil olíubrák í Sundunum
S.L. MIÐVIKUDAG urðu
hafnsögumenn varir viff mikla
olíubrák á ytri höfninni og
inni á Sundum. Var lögregl-
unni tilkynnt um þetta, svo
og starfsmönnum Náttúrgripa
safnsins, og um kvöldið fóru
lögregluþjónar meff hafnsögu-
bátnum Haka út í Sundin til
aff reyna aff komast fyrir um
upptök olíunnar. Síðar um
kvöldiff fór Arnþór Garffars-
son fuglafraeffingur, sem veit-
ir Náttúrugripasafninu for-
stöffu í fjarveru Finns Guff-
mundssonar, og Björn Guff-
brandsson, læknir, sem er
mikill áhugamaður um fugla-
vernd, einnig út, en frétta-
menn Mbl. voru meff í þeirri
ferff.
Einkum virtiisit brákin geta
átt upptök siín í olíustöð Esso
í Örfirisey eða BP í Laugar-
nesi, og var fyrst siglt inn i
Rauðarárvog og Sund.
Hjá Lauganesi lá þá
rússneska skipið Rovno, sem
byrjað var að dæla úr gas-
oilíu og benzíni seinniJhluta
miðvikudags. Fram á mánu-
dag hafði rússneska skipið
Liepaja losað svartoliíu í Ör-
firisey, en fór síðan í Laugar-
nes og losaði þar fram á að-
faranótt miðvilkudags. Síðari
bluta mánudagis kom síðan
rúmenska skipið Pace með gas
olíu, sem það losaði í Örfiris-
ey fram á miðvikudag, en fór
þá til Shell í Skerjafirði. Loks
kom síðan rússneska skipið
Rovno í Laugarnes, eins og
fyrr greinir.
Þegar er komið var út í
hafnarmynnið varð vart við
brák á sjón uim, sem jókst, þag
ar innar dró á Sundin. Alil-
mi'kil brák var milli Viðeyjar
og lands og undan Laugarnesi
og fiskimjölsverksmiðjunni á
Kletti, en þaðan rann niður
fjöruna og út í sjó lýsismeng-
að soð, sem vel getur haifa átt
sinn þátft í brákinni. Megna
olíustybbu lagði þó af brák-
inni.
í víikinni sunnanvert á Við-
ey hafði þyk'k brák safnazt,
enda var suðaustanátt á mið-
vikudag, en þá hafði síðan urn
helgi verið norðvestan haf-
gola.
Þegar siglt var vestan við
Skarfaklett mátti glögglega
sjá hvernig olíubrákin skipt-
ist á klettinum, svo sjórinn
var olíulaus á svæði hlémegin
við kiettinn. Uppi í klettinum
miátti sjá fugla, sem voru
Arnór Garffarsson, fuglafræffin.gur, skoffar fuglana á Skarfa-
kletti gegnum sjónauka, en Björn Guffbrandsson, læknir,
stendur hjá.

smitaðir af olíu á bringunni.
Loks var siglt út að Engey,
og nálægt eyjunni austan-
verðri var sjórinn á svæði
þakinn þykkri olíubrák,. Kjöl-
vatn bátsins varð brúnleitt og
froðukennt. Þar hjá voru æð-
arhjón á sundi, blikinn greíhi-
lega kámugur af olíu á bring-
unni, og reyndu þau að synda
undan bátnum og náðu sér
mjög seint til flugis.
Milii Engeyjar og Örfiriis-
eyjar var lítii brák, en talis-
vert í flæðarmálinu í Örfiris-
ey, en virtist lítið útbreidd.
Arnþór Garðarsson kvað
það mikla heppni, að þessi
brák hefði ekki komið món-
uði fyrr. Nú væri fuglinn að
mestu seztur upp, þótt hann
brygði sér reyndar alltaf í
sjóinn hluta úr deginum.
„Hefði þetta átt sér stað mán-
uði fyrr hefði það vafalaust
orðið til þess, að þúsundir
fugla hefðu liðið kvalafullan
dauðdaga“.
„íslendingar urðu fyrir
nokkrum árum aðilar að al-
þjóðasamþykkt, sem bannar
menguin sjávarins af olíu.
Það er hryggilegt til þess að
vita, að þrátt fyrir þetta kem-
ur það þráfaldlega fyrir, að
maður rekist á olíublauta
fugla. Ég held að þetta stafi
að mestu leyti af trassaskap
við losun skipanna og því, að
menn gera sér almennt ekki
grein fyrir því hvílíkur háski
olían er fyrir sjófuglanarf
Þegar við komum í land úr
Haka, mættum við verka-
manni, sem hafði fundið deyj
andi langvíu, alla útataða í
olíu, á hafnarbakkanum.
Mbl. hitti seint um kvöldið
Al'bert Þorvarðsson, vitavörð
í Gróttu, að máli. Sagðist hann
hafa séð stóra og mjög þykka
olíubreiðu reka út með Gróttu
á útfallinu um morguninn.
Hefði breiðan verið á að gizka
fermíla á stærð og alliþykk.
„Þetta er alls ekki óvana-
leg sjón, það er oftast töluverð
olíubrák á sjónum, aðeins mis
munandi mikil. Þessi fláki var
þó með þeim stærstu og Ijót-
ustu, sem ég hef séð“.
Albert kvaðst oft hafa orðið
þess var, er hann væri á ferð
á bát sínuim fyrir utan Gróttu,
að olíuskip, er hefðu losað í
Reykjavík, hleyptu olíudreggj
unuim úr tönkumum um leið
og þau tækju í sig sjóiballest,
þannig að mikil olíubrák flyti
á sjónum eftir þau.
„Það er einnig mjög algeng

Langvían, sem á miffvikudagskvöld fannst í dauffastríffi á hafn-
arbakkanum eftir olíubað.
sjón að sjá fugla útataða í
olíu heyja sitt dauðastríð hér
í fjörunni“, sagði Albert að
lokum.
Þegar Mbl. sneri sér til
starfsifólks oMustöðvar BP í
Laugarnesi í gær, og spurðiist
fyrir um það hvort þar hefði
orðið eitthivert óhapp, þannig
að haagt væri að rekja olíu-
brákina til þeirra, kváðu þeir
það vera útilokað. Fulltrúi
borgarlaekniis hefði þá um dag-
inn gert athugun á stöðinni
og ekkert fundið athugavert.
Hins vegar væri algengt, að
nokkur bráik ræki út frá Laug
arnesi,en hún stafaði frá fiski
mjölsverksmiðjunni á Kletti,
enda læiki soðvatnið frá verfc-
smiðjunni um lóð olíuistöðvar-
innar til sjávar.
Frá olíuistöð *Esso í Örfiris-
ey fengust þær fregnir, að
önnur leiðsla þeirra hefði
sprungið fyrir rúmum mánuðd
síðan og þá hefði nokkurt
magn af svortolíu komizt í
sjóinn. Hins vegar hefði sú
lieðsla ekki verið notuð síðan.
Aðrar skemmdir á mannvirkj-
uim höfðu ekiki átt sér stað
þar. Fyrir bragðið þyrfti að
dæla tveimur olíutegundum
gegnum sömu leiðslu, og væri
þá ekki annað unnt en að
hreinsa hana á milli með sjó
og knýja síðustu olíudreggjam
ar þannig í geymana. Væri
þá lokað fyrir rennslið í geym
ana í þann muind, er sjórinn
kæmi, en olían væri búin, og
ætti engin olía að þurfa að
blandast sjónum við þetta.
Þó hefðu orðið smámistök
s.l. mónudagskvöld, og lítils-
háttar svartolía farið í sand-
inn, en fylgzt hefði verið með,
hvort hún blandaðist sjónum
að ráði, og hefði svo ekki ver-
ið.
Mál þetta hefur nú verið
kært til Sakadómara og hófst
rannsókn þess í gær, og var
athugun gerð í olíustöðinni í
Örfirisey þá.
Svipað mál þessu er nú fyrir
dómi við bæjarfógetaembætt-
ið á Akureyri. Var olíuskipið
Litlafel.l þar kært fyrir að losa
úr tönkum sínum á Eyjarfirði
með þeim afieiðingum, að miik
ið af fugli lót lífið í olíu út með
Eyj afirðL
Theodór
THEODÓR JÓNSSON var fædd-
ur að Ólafsvöllum á Skeiðum 24.
september 1884 af Katrínu Þor-
leifsdóttur, sem þénaði þar hjá
séra Stefáni Stephensen. Þriggja
nátta var hann látinn frá móður
sinni til afa síns, Ásmundar Ben
ediktssonar, sem þá bjó að Haga
í Gnjúpverjahreppi.
Ásmundur var frá Stóru-Völl-
um í Bárðardal og hafði verið
þar hreppstjóri. Hann fór nítján
sinnum yfir Sprengisand með
ferðamönnum.
Ásmundur var og laginn á að
sætta menn.
Gamall var hann látinn uppá
hest og fluttur margar bæjar-
leiðir til að tala á milli bræðra,
sem voru hatursmenn. Bræðurn-
ir áttu hrút saman. Annar bróðir
inn sagðist mundu skera sinn
part í hrútnum.
Ásmundur svaraði: Þá er nú
ekki gott með að setja hinn part-
jnn á.
Jónsson
Bræðurnir fóru að brosa.
Fundin var leið, sem lá til sátta
Theodór var hjá Ásmundi til átta
ára aldurs.
Eftir það var Theodór á Fjalli
á Skeiðum og fleiri stöðum til
tvítugs alltaf hjá sínu föðurfólki.
Síðan var hann á tímabili ferju
maður í Árhrauni.
Katrín Þorleifsdóttir, móðir
Theodórs, flutti snemma tii
Ameríku og giftist presti þar.
Hún sendi síðar eftir Theodóri,
en hann var ekki látinn fara. Jón
Ásmundsson, faðir Theodórs, dó
í sjúkrahúsi, þegar Theodór var
sextán ára.
Kominn undir þrítugt flutti
Theodór með Ásgeiri, föðurbróð-
ur sínum, að Kálfholtshjáleigu í
Holtum.
í Kálfholtshjáleigu kynntist
Theodór liðlega tvítugri stúlku.
Hún var af Víkingslækjarætt, há
og grönn og hét Helga Soffía
Bjarnadóttir.
Móðurbróðir hennar var Ólaf-
ur ísleifsson í Þjórsártúni. Hann
var eini maðurinn á íslandi, sem
fékk læknisréttindi án þess að
ganga undir próf, enda sagði
hann við þá, sem til hans leit-
uðu og fengu á glas: Ef fimm
dropar duga ekki, þá að taka
sex.
Theodór og Helga voru gefin
saman í hjónaband 16. sept. 1912.
Sama ár fluttu þau til Reykjavík
ur.
Þau hjón eignuðust saman tólf
börn, átta dætur og fjóra syni,
og lifa öll. Ungur byrjaði Theo-
dór að sækja á sjó. Fór hann
fyrst á vertíðarbáta í Grindavík,
seinna á skútur og togara. Hann
var í tuttugu ár með hinum
mikla aflamanni, Guðmundi
Markússyni, á þremur skipum.
Theodór lenti þrisvar í sjávar
háska. í eitt skiptið var það,
þegar franskt briggskip sigldi nið
ur skútuna Svaninn í myrkri og
fárviðri árið 19U2. Svanurinn
sökk á nokkrum mínútum og 14
menn af áhöfninni. Hinir 12 náðu
haldi á franska skipinu og kom-
ust af. Einn þeirra var Theodór
Jónsson.
Þeir, sem komust af, lögðu
fjórtán eldspýtur á borð fyrir
framan skipstjórann á franska
skipinu til að sýna honum, hve
margir höfðu farizt.
Þremur vikum seinna var Theo
dór aftur kominn á sjóinn.
Eftir að Theodór hætti á sjón
um stundaði hann vinnu við tog
arana í landi og lagði þá stund-
um nótt við dag. Loks hættl
hann að vinna vegna blindu, kom
inn nokkuð á áttræðisaldur.
Theodór Jónsson dó í Lands-
spítalanum að kvöldi, hinn 21.
apríl sl. Var útför hans gerð frá
kapellunni í Fossvogi að morgni,
hinn 30. apríl sl.
Theodór Jónsson var maður
seintekinn, fáskiptinn og stuttur
í svörum. Vinnusemi hans og
handlagni var frábær. Nú enda
ég þessi minningarorð um Theo-
dór Jónsson á fjórum vísuorðum
eftir Örn Arnarson:
í svip þeirra, seintekna bóndans,
hins sagnfáa verkamanns
og sjómannsins svarakalda,
býr saga og framtíð vors lands.
Haukur Hlöðvir Hjálmarsssoa.