Morgunblaðið - 25.05.1963, Síða 12

12
MORCVNBLAÐIÐ
Laugardagur 25. maí 1963

tJtgefandi: Hf. Arvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur
Matthías Johannessen,
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
ÍJtbreiðslustjóri: Sverrir Þórðarson.
Ritstjórn: Aðslstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargjald kr. 65.00 á mánuði innanlands.
I lausasölu kr. 4.00 eintakib.
KOKHREYSTI OG
UNDANLÁ TSSEMI
Cú dirfska Framsóknarleið-
^ toganna að brigzla þeim
mðnnum, sem lengst og bezt
hafa farið með utanríkismál
íslands, um undirlægjuhátt
og hverskyns vammir, hefur
rækilega komið þeim sjálfum
í koll. í innanlandsstjómmál-
um leyfist mönnum að taka
stórt upp í sig og fara óvar-
lega með sannleikann — og
er slíkt þó ætíð til lítils sóma.
1 utanríkismálum em þeir
aðilar hins vegar dæmdir úr
leik, sem slíkum vopnum
hyggjast beita, ekki sízt með-
al smáþjóða, sem ekki geta
fylgt stóryrðum sínum og kok
hreysti eftir með valdbeit-
ingu eða hótun um slíkt.
íslendingar hafa frá fyrstu
tíð haldið þannig á utanríkis-
málum sínum, að við höfum
vaxið að virðingu og trausti
og skipum nú sess meðal
þeirra þjóða, sem heilbrigð-
asta utanríkisstefnu reka. Því
miður eru þó nokkur dæmi
þess, að okkur hafi orðið fóta-
skortur og þá ætíð vegna á-
hrifa þeirra manna, sem ætl-
að hafa að innleiða kok-
hreysti sína í utanríkismálin.
Gleggsta dæmið um þetta
birtist hér í blaðinu sl. mið-
vikudag, þegar Bjarni Bene-
ditksson rakti það í grein,
hvernig Hermann Jónasson
lyppaðist niður fyrir erlendu
valdi og lét útlendinga skipa
sér að reka skipherrann af ís-
lenzku varðskipi. Þetta var ár
ið 1937, þegar Einar M. Einars
son var látinn hætta sem
skipherra á Ægi og Hermann
Jónasson sagði:
„Ástæðan fyrir þessu er sú,
að álitið er að Einar M. Ein-
arsson hafi farið nokkuð óvar
lega við töku togara.“
Nú er komið í ljós, að hinn
11. nóvember 1937 kom brezki
aðalræðismaðurinn hér á
landi til fundar við Hermann
Jónasson, þáverandi forsætis
rðherra, og afhenti honum
minnisblað um meðferð
brezkra togaraskipstjóra, sem
fiskuðu í nágrenni íslands,
ásamt ágripi, þar sem m.a.
segir:
„Til þess að eyða þeim grun
semdum, sem uppi eru og
forða frá hættunni af frekari
óhöppum, er mikilvægt að til
viðbótar sé stigið það skref,
að Einarsson skipherra sé
vikið úr stöðu, þar sem hann
hefur samskipti við brezka
skipstjóra.“
Og Hermann Jónasson var
ekki lengi að hugsa sig um.
Strax og Ægir kom til hafn-
ar síðar í þessum mánuði var
skipherrann rekinn, og fyrir
því eru full sönnunargögn að
það var gert að ósk erlendra
aðila. Grein sinni um þetta
mál lýkur Bjarni Benedikts-
son með þessum orðum:
„Þetta dæmi sýnir hvernig
kokhreysti leiðir til auðvirði-
legrar undanlátssemi og hlýt-
ur um alla framtíð að minna
menn á nauðsyn þess að gæta
festu og varúðar í landhelgis-
gæzlunn’ “
NÝJA
KOKHREYSTIN
17" okhreysti Framsóknar-
manna í sambandi við
umræðurnar um samkomulag
ið við Breta í landhelgisdeil-
unni er þegar orðin þeim dýr-
keypt. Þjóðin öll sér nú og
skilur, að Framsóknarleiðtog-
arnir svifust þess ekki að
hætta málstað Islands í þeim
tilgangi að reyna að rægja
samborgara sína og afla sjálf-
um sér pólitískra áhrifa.
Það liggur skjalfest fyrir,
að þeir hafa við sérhvert tæki
færi, sem gafst, lýst því yfir,
að Bretar væru óbundnir af
viðurkenningu sinni á 12
mílna landhelgi íslands. Slík
yfirlýsing annars stærsta
stjórnmálaflokks landsins
hefði vissulega getað verið
þjóðhættuleg, ef stjómar-
flokkarnir hefðu ekki búið
þannig um hnútana, að þetta
var frá upphafi ótvírætt, enda
hafa Bretar ekki reynzt þeir
ódrengir að notfæra sér þess-
ar fullyrðingar Framsóknar-
manna, sem þeir þó vissulega
hefðu getað gert, ef þeir
hefðu ætlað sér að reyna að
níðast á íslendingum.
En Framsóknarleiðtogarnir
létu ekki staðar numið við
þessar yfirlýsingar, heldur
hafa þeir líka tönnlazt á því
mánuðum saman, að stjórn-
málaleiðtogar meirihluta ís-
lenzku þjóðarinnar vildu
mjög gjaman fiamlengja und
anþágur Breta til takmark-
aðra veiða milli 6 og 12 mílna.
Þeir vissu jafnvel og aðrir, að
þetta voru helber ósannindi,
enda er höfðað til lægri hvata
en einkenna íslendinga, þeg-
ar slíku er haldið fram.
Þessar fullyrðingar gátu
því ekki haft nein áhrif inn-
anlands, önnur en þá þau, að
sýna mönnum fram á, hve ó-
svífnir núverandi ráðamenn
Framsóknarflokksins geta ver
ið í pólitískri iðju sinni, en
ljóst var, að þessi áróður gat
verið hættulegur erlendis,
enda benti Morgunblaðið
Tímanum margsinnis á þetta.
Samdráttur í efnahagsþróun
Sovétríkjanna og Austur-Evrópu
Efnahagsþróunin í Sovét-
ríkjunum og Austur-Evrópu
hefur síðustu þrjú árin ekki
orðið eins ör og gert var ráð
fyrir, segir í „Economic Sur-
vey of Europe in 1962“, tíma-
riti sem gefið er út af Efna-
hagsnefnd Sameinuðu þjóð-
anna fyrir Evrópu (ECE). I
Sovétríkjunum hafði verið
gert ráð fyrir aukningu á
þjóðarframleiðslunni s e m
næmi átta og hálfum af hundr
aði árið 1962, en aukningin
nam hins vegar aðeins sex
af hundraði það ár, en nam
átta af hundraði árið 1960.
í löndum Austur-Evrópu
varð aukningin mest í Alban-
íu eða 8 af hundraði, en þar
var gert ráð fyrir au'kningu
sem næmi 15 af hundraði. í
Rúmeníu varð aukningin 7
af hundraði (átti að verða 13
af hundraði), í Búlgaríu varð
hún 6 af hundraði (átti að
verða 14 af hundraði), og í
‘Ungverjalandi nam hún 5
af hundraði (átti að verða 9
af hundraði). Framleiðslu-
aukningin í Austur-Þýzka-
landi og Póllandi nam um 3 af
hundraði (átti að nema 6 af
hundraði í Póllandi). Séu
lönd Austur-Evrópu tekin
saman nam aukningin um 3
af hundraði árið 1962, en ár-
in 1960 og 1961 nam hún 6
af hundraði.
Þessi samdráttur I efnahags
útþenslunni átti að nokkru
leyti rætur að rekja til þess,
að slæmt veðurfar hafði nei-
kvæð áhrif á landbúnaðar-
framleiðsluna. Af því leiddi,
að auka varð matvælainn-
flutning eða draga úr mat-
vælaflutningi, og olli það í
mörgum löndum erfiðleikum
við að útvega vaxandi iðn-
aði vélar og hráefni.
í nálega öllum löndum
Austur-Evrópu bötnuðu lífs-
kjörin mjög óverulega á ár-
inu 1962. Að undanskilinni
Rúmeníu (og e.t.v. Albaníu,
en þaðan liggja ekki fyrir
upplýsingar til samanburðar)
urðu sama og engar hækkan-
ir á meðallaunum, og í
nokkrum þessara landa lækk
uðu þau.
Þegar frá er talið Ung-
verjaland og e.t.v. Pólland,
sýndu tekjur á hvern íbúa til-
hneigingu til að vaxa örar hjá
bændum en launþegum. Laun
þegar nutu hins vegar góðs
af aukinni atvinnu (í sum-
um tilfellum meiri en áætl-
að hafði verið), og hefur það
sennilega aukið neyzluna á
hverja fjölskyldu meira en
sem næmi hækkun meðal
launa á hvern íbúa. Þetta
„launahlé“ speglar á vissan
Ihátt aukna fjárfestingu og
aukin útgjöld til landvama
á mörgum þessara landa á
síðustu árum.
„Hléð“ hefur líka reynzt
nauðsynlegt vegna slælegra
afkasta innan landbúnaðarins
og getuleysis eða viljaskorts
til að vega upp á móti hinum
lélegu afköstum með auknum
matvælainnflutningi.
Að undantekinni Tékkó-
slóvakíu var útþenslan í iðn-
aðarframleiðslu landanna 1
Austur-Evrópu árið 1962
nokkru meiri en áætlað hafði
verið, og var svipaða sögu er
að segja um árin á undan. 1
flestum landanna hefur orð-
ið vart greinilegs samdráttar
á síðústu tveimur árum, en
þegar frá eru talin Albanía,
Tékkóslóvakía og Austur-
Þýzkaland, er aukningin í
iðnaðarframleiðslunni bæði
mikil — 9 af hundraði eða þar
yfir — og í samræmi við eða
jafnvel meiri en aukningin,
sem gert er ráð fyrir í alls-
herjaráætlunum, sem eiga að
vera komnar til framkvæmda
árið 1965.
♦ Beinkröm, skyr-
bjúgur og blóðleysi
enn útbreidd
í Evrópu
Hungursneyð hefur ekki
komið upp í Evrópu eftir
seinni heimsstyrjöld. En sjúk
dómar, sem stafa af skorti,
eru enn almennir, með því
að lönd álfunnar eru fjarri
því að vera jafnefnuð, og auk
þess er til fátækt og fáfræði
í löndum sem eru vel á vegi
stödd efnahagslega, segir for-
stjóri Evrópu-skrifstofu Al-
þjóða heilbrigðismálastctfn-
unarinnar (WHO), dr. Paul
J.J. van de Calseyde, í boð-
skap sem hann birti í til-
efni af Alþjóðaheilbrigðisdeg-
inum 7. apríl s.l.
Beinkröm (rakitis) er al-
geng um alla Evrópu einfald-
lega vegna þess að mæður
vita ekki, hvers konar mat-
aræði hæfir börnum bezt.
Sama á við um skyrbjúg og
blóðleysi, sem enn eru all-
tíð. Mörg lönd hafa gefið
skýrslur um vanhöld og vönt
unarsjúkdóma, t.d. jurtahvítu
skort, pellagra, skort á C-víta
mínum og járni, segir dr. van
de Calseyde.
Alþj óðaheilbrigðisdagurinn
7. apríl var í ár helgaður
efninu „Hungur — sjúkdóm-
ur milljónanna“, og var hann
einkum miðaður við ástandið
í þróunarlöndunum — helm-
ingur jarðarbúa fær of lítið
að borða, vegna þess að ým-
ist er magn eða gæði matar-
ins ófullnægjandi.
En löndin, sem lengra eru
á veg komin, hafa einnig sín
næringarvandamál. Dr. van
de Calseyde leggur áherzlu
á, að lausnin á vandamálum
vanhalda og rangrar næring-
ar liggi fyrst og fremst á
sviði uppfræðslu almennings
og menntunar lækna og hjúkr
unarkvenna á þessum tiltekna
vettvangL
Sé fáfræði að nokkru leyti
orsök vöntunarsjúkdóma í
Evrópu, hvað þá að segja um
ofát og leti? Þessi fyrirbæri
eiga sök á hinum fjölmörgu
tilfellum offitu, sem læknar
verða nú að fást við. Þau
stuðla líka að alvarlegustu
sjúkdómum Evrópu — hjarta
og æðasjúkdómum.
í löndum sem búa við góð
lífskjör er offita algengasti
næringarsj úkdómurinn og á
meiri sök á vanheilsu manna
en samanlagðir þeir sjúkdóm
ar sem stafa af bætiefnaskorti
Það er sérstaklega eftirtektar
vert, að offita meðal barna og
unglinga • færist stöðugt 1
vöxt í öllum löndum Evrópu.
en blaðið hefur samt haldið
áfram að þrástagast á ósann-
indunum.
Auðvitað voru slíkar full-
yrðingar kærkomnar þeim
hagsmunahópum í Bretlandi,
sem áhuga hafa á því að fá
sem mest veiðiréttindi. Það
var ekki ónýtt fyrir Dennis
Welch og félaga hans að geta
otað framan í brezk stjórnar-
völd nokkrum tugum tilvitn-
ana í málgagn íslenzks lýð-
ræðisflokks, þar sem því var
haldið fram, að það stæði
ekki á öðru en brezku stjórn-
inni til þess að þessar undan-
þágur fengjust.
MESTA ÖÞJÓÐ-
HOLLUSTAN
It/fenn furðar ekkert á því,
þótt kommúnistar brygð-
ust hinum íslenzka málstað
og legðu sig alla fram um það
að efna til illdeilna milli ís-
lendinga og Breta. Þeir hafa
aldrei látið sig íslenzkan mál-
stað neinu varða og munu
ekki gera það héðan í frá.
Þeir eru þar að auki hinir geð
verstu yfir því, að ekki skyldi
takast að nota landhelgisdeil-
una til þess að kljúfa okkur
úr Atlantshafsbandalaginu
og auka hér kommúnísk á-
hrif.
En menn höfðu haldið,
að Framsóknarflokkurinn
mundi hlífast við því að
stofna íslenzkum hagsmun-
um í voða. Það hafa leiðtogar
hans þó vísvitandi gert að
undanförnu eins og alþjóð er
nú ljóst.
Þeir ætluðu að reyna að fá
Breta til að gera nýjar kröf-
ur á hendur okkur. Það hefur
ekki tekizt, og þeir geta ek
leynt gremju smni út af þi
að þessi áform mistókust.
Enn telja þeir sig þó eij
eitt vopn. Flokkssamþyk
þeirra um riftun landhelgi
samkomulagsins við Bre
stendur óbreytt. Ef þeir
meirihluta á Alþingi mi
kommúnistum telja þeir s
því enn geta stofnað til nýr.
árekstra við Breta.
En íslenzkir kjósendi
munu sjá til þess við kjc
borðið 9. júní, að til þess f
Framsóknarflokkurinn ek
aðstöðu.