Morgunblaðið - 19.06.1963, Page 10

10
MORCZJNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 19. júní 1963
— Aukinn
afsláttur
Frh. af bls. 1.
Það ber vitni um bættan hag al
mennings í borginni, að unnt er í
senn að halda uppi fullkomnri
þjónustu og auka framkvæmdir
við fullnaðarfrágang gatna í
samræmi við 10 ára áætlunina.
Um leið er unnt að veita hærri
afslátt á útsvörum en áður hefur
þekktzt hér í borg. Þá hefur ver
ið lagt fé til hliðar til greiðslu ó-
hjákvæmilegra yfirstandandi
kauphækkana.
f gær var boðað til aukafundar
í borgarstjórn Reykjavíkur. Á
dagskrá var tillaga borgarstjóra,
sem samþykkt hafði verið í borg
arráði, þar sem lagt er til, að út-
gjaldahlið fjárhagsáætlunar fyr
ir 1963 verði hækkuð um 30 millj.
kr. til þess að mæta væntanlegum
kauphækkunum borgarstarfs-
manna og útgjöldum vegna auk-
inna framkvæmda við fullnaðar
frágang gatna. Útsvörin hækki
því um sömu upphæð. Tillaga
þessi var samþykkt í borgarráði
með 3 tkvæðum gegn 1 atkvæði
kommúnista. Framsóknarmaður-
inn, Kristján Benediktsson, sat
hjá, án þess að gera- fullnægj-
andi grein fyrir afstöðu sinni.
Frávísunartillaga Guðmundar
Vigfússonar (K) var felld með 3
atkv. gegn 1.
Geir Hallgrímsson, borgarstjóri,
flutti ítarlega framsöguræðu fyr
ir þessari tillögu, sem var eina
málið á dagskrá. Hann sagði fjár
hagsáætlun borgarinnar, sem
samþykkt var í desember sl.
hafa verið miðaða við kaupgjald
og verðlag, eins og það var á
þeim tíma. Nú væri hinsvegar
augljóst, að kaupgjald yrði hærra,
en gert hafi verið ráð fyrir í
áætiuninni. Gera megi ráð fyrir,
að um helmingur kaupgreiðsl-
anna renni til borgarstarfsmanna,
en helmingur til annarra starfs-
manna borgarinnar, sem taki
kaup skv. samningum stéttarfé-
laga.
Geir borgarstjóri sýndi glögg-
lega fram á nauðsyn þessarar
hækkunar og væru þrjár leiðir
hugsanlegar til þess að mæta
þessum vanda. Borgarstjóri sagði
m.a.:
„Enn er mjög á huldu úm kaup
hækkun borgarstarfsmanna 1.
júlí n.k. Fyrir kjaradómi hefir
ríkisstjórnin boðið um 20% með
alhækkun. Yrði hækkunin« sú
sama hjá borgarstarfsmönnum,
mundu útgjöld borgarsjóðsins
aukast um 9,1 millj. kr. Starfs-
menn ríkisins hafa hins vegar
krafizt um 80% kauphækkunar,
en slík hækkun myndi þýða að
því er borgarsjóð varðar 36,4
millj. kr. í aukin útgjöld. Væntan
lega verður niðurstaðan einhvers
staðar þar á milli“.
„í heildaráætlun um gatn>-
gerð á árunum 1963—1972 er
gert ráð fyrir 62 millj. kr.
framlögum á yfirstandandi
ári. Reikna má með 10% hækk
un þessarar áætlunar frá því
að hún var gerð í apríl 1962
og var gerð, var gert ráð fyrir
nýjum tekjustofni, benzín-
skatti, til gatnagerðar, en sá
tekjustofn hefur enn ekki feng
ist samþykktur. f fjárhagsá-
ætluninni fyrir 1963 eru fjár
framlög til nýrra gatna og hol
ræsa aftur á móti áætluð 55
millj. kr. og vantar því 13,2
millj. kr. á, að fjárframlög
skv. heildaráætluninni verði
fyrir hendi á þessu ári. Brýna
nauðsyn ber til þess að gatna-
gerðin verði framkvæmd skv.
heildaráætluninni, en það
verður á þessu ári einungis
gert með því að hækka fram-
lagið skv. fjárhagsáætlun
þessa árs“.
„Þegar athugaðar eru þær
upphæðir, sem ég hefi nefnt
hér á undan, virðist ekki óvar
legt að gera ráð fyrir að gjalda
hlið fjárhagsáætlunar borgar-
sjóðsins á yfirstandandi ári
hækki um 35 millj. kr. Til að
mæta þeirri upphæð eru 5
millj. kr. til ráðstöfunar á fjár
hagsáætlun 1963. Vantar þá
30 millj. kr., sem ná verður
með auknum útsvörum, skv.
59. laga nr. 69/1962 um tekju-
stofna sveitarfélaga".
„Til þess að leysa þennan
vanda má segja að um þrjár leið
ir sé að velja.
í fyrsta lagi að afla lánsfjár
til greiðslu á umframgjöldunum
og jafna þeirri upphæð síðan nið
ur með hækkuðum útsvörum á
næsta ári. Þessa leið má telja úti
lokaða, annars vegar vegna þess
að ógerlegt er að afla lánsfjár í
þessu skyni og hins vegar þess,
að útsvör 1964 yrðu óeðlilega há,
þar sem umfram útgjöldunum
1963 yrði að bæta við eðlilega
álagningu það ár.
Önnur leiðin er sú að fresta á-
kvörðun í þessum efnum unz nán
ar verður séð, hverju hækkanirn
ar nema og grípa til aukaniður-
jöfnunar síðar á árinu. Þetta
myndi hafa í för með sér aukin
útgjöld, bæði í sambandi við á-
lagninguna sjálfa og einnig og
ekki síður mjög mikil vandkvæði
vegna gjaldheimtu. Auk þessa er
það til mikilla óþæginda fyrir
gjaldendur að vita ekki nákvæm
lega sem fyrst, hve há gjöld
þeim ber að greiða. Væri þessi
leið valin, ættu þeir von á hækk
un útsvarsins seinna á árinu.
Verður að telja þessa leið mjög
óheppilega, eða með öllu ófæra.
Loks er þriðja leiðin, sem hér
er lagt til að valin verði, þ.e.
að gera nú þegar ráð fyrir út-
gjaldaaukningu þeirri, sem ég
hefi nefnt hér á undan og hækka
útsvörin sem henni nemur. Með
því vinnst hvort tveggja, að út-
svarsgjaldendur greiða útgjöld
borgarinnar á sama' ári og þau til
falla. Þeir fá nú þegar að vita um
gjöld sín og þurfa ekki að óttast
að verða ónáðaðir með aukaálög-
um síðar á árinu.
Þrátt fyrir þá hækkun útsvara,
sem lagt er til að gerð verði, má
gera ráð fyrir, að unnt verði að
gefa um 17% afslátt af þeim mið
að við lögmætan útsvarsstiga. Á
sl. ári nam afslátturinn 15,5%,
en árið 1961 nam hann 11%“.
Að lokinni ræðu borgarstjóra
urðu nokkrar umræður, en síðan
var tillagan samþykkt með 10
atkv. gegn 3 atkv. kommúnista.
Nokkrar umræður urðu að lok
inni ræðu borgarstjóra á borgar
ÁVARP fjallkonunnar orti Gestur Guðfinnsson.
Kristín Anna Þórarinsdóttir flutti það af svölum
Alþingishússins um miðjan daginn.
Kvæðið bírtist hér á eftir:
r
Skín sól, skír sól á þessum dýrðardegi,
skín drottins sól á bláum himinvegi.
Ég kem hér enn um sinn til feginsfundar
að færa þöfck og minnast heillastundar,
í trú og von og kærleik kveð mér hljóðs,
í krafti fornrar tungu, íslenzks ljóðs.
Ég fagna börrium mínum hrærðum huga,
mín hamingja var mest að sjá þau duga.
Skín sól á þeirra götu fram til góðs.
En nú er hatín sælli og fegri saga
og sigurljóir.i vefst um horfna daga.
Ég hverf tii fagnaðs frjáls í morgunblænum
með faldinum hvíta í sumarmöttli grænum.
Og allt er gott og yndislegt á ný.
Hinn ungi morgunn roðar fjöll og ský.
Ég gleðst í dag. Ég gleðst með börnum mínum.
Ó guðs vors sól. í mildum augum þínum
skín birta draumsins, djúp og blá og hlý.
Ég minnist alls hins liðna í leifturbjarma,
míns láns og tjóns, ég minnist sælu og harma.
f töfrabirtu og heiði hófst mín saga
og hláturmíid var gleði þeirra daga.
En fljótt bar dimman skugga á æviskeið.
Vor skuld ei mörg og vandþrædd auðnuleið.
Ég lenti í tröliahöndum kaldra kynna
og kostanörð varð reynsla barna minna,
hið aldalanga böl, er þeirra beið.
Ég veit hvað er að íúta boði og banni
sem bandingi í dimmum fangaranni.
Ég veit hvað ei að þola, þrá og sakna,
til þjáningar hvern dag að nýju að vakna,
sjá drauma sína tætta og troðna í svað
og tærða von sem sölnað skógarblað.
Ég veit hvað er að vaka, biðja og þreyja
um vetrarnótt oghorfa á börn sín deyja
og bera kvöl og harm í hjartastað.
í blænum fánar blakta og lúðrar gjalla.
Ég blessa þá, sem létu ei merkið falla,
en sóttu fram. Ég blessa hvern, sem barðist
og berum höndum ofurefli varðist.
Ég þakka hverja fórn, sem mér var færð.
Við frelsislogann sérhver dáð skal nærð.
Þó bið ég einn og alla að festa í minni,
að æ er þörf að halda vöku sinni
og foi'ðast syndasvefnsins mjúku værð.
Skín sól, skín sól á háum himinboga,
mitt hjarta siær í þínum rauða loga,
hin kalda vetrarnótt er löngu liðin,
sjá, ljós þitt hríslast milt um grænan viðinn.
í hverju auga glitra gleðitár.
Hinn góði dagur þylur heillaspár.
Skín sól, skín sól, gef blessun börnum mínum,
skín blessuð sól á dýrðarhimni þínum,
skín guðs vors sól í þúsund þúsund ár.
stjórnarfundinum í gær. Ekki
kom fram ágreiningur um nauð-
syn þeirra hækkana á fjárhagsá-
ætluninni sem samþykkt var.
Hinsvegar voru kommúnistar og
Framsókn á öndverðum meið við
meirihluta borgarstjórnar um
hvernig bæri að snúast við þeim
vanda, sem kauphækkanir og
kostnaður við framkvæmd gatna
gerðaráætlunarinnar hefur óhjá-
kvæmilega í för með sér.
Guðmundur Vigfússon (K) tal
aði fyrstur. Hann gagnrýndi það,
að áður hafi orðið tekjuafgangur
hjá borgarsjóði, en því fé hefur
verið varið til bygginga skóla,
sjúkrahúsa, barnaheimila, íþrótta
mannvirkja og til skuldalækkun-
ar. Guðmundur sagði borgarsjóð
ekki á flæðiskeri staddan, þótt
um nokkrar launahækkanir væri
að ræða. Vildi hann fresta ákvörð
un og grípa fremur til aukanið
urjöfnunar útsvara á borgarbúa
í haust. Hann efaðist um „að
hægt væri að koma áætlaðri upp
hæð í lóg“ við gatnagerðarfram-
kvæmdir vegna skorts á vinnu-
afli.
Kristján Benediktsson (F)
sagði nauðsyn hækkananna ótví-
ræðar, enda hefði hann sjálfur
lagt til slíkar hækkanir í nóv-
ember sl. Hann væri þó á móti
tillögunni um hækkun og myndu
Framsóknarmenn sitja hjá við at
kvæðagreiðsluna. Þó sagði hann,
„að ekki þýði að berja hausnum
við steininn" og „hækkanirnar
séu sanngjarnar og fyrirsjáan-
legar“. Hann sagði þó fullnægj-
andi upplýsingar skorta og
myndu Framsóknarmenn því
„láta málið afskiftalaust".
Birgir fsl. Gunnarsson (S)
ræddi hinar þrjár hugsanlegu
leiðir og hrakti fullyrðingar
Guðm. Vigfússonar um kaup-
gjald og lífskjörin. Vitnaði hann
til niðurstöðu vinnutímanefndar-
innar í því sambandi.
Óskar Hallgrímsson (A) sagði
slíkar hækkanir oft hafa verið
nauðsynlegar og gerðar áður.
Aukaniðurjöfnun væri sízt betrh
Hann sagðist fremur hafa kosið
hærri persónufrádrátt, en það
væri þó ekki á valdi borgarstjórn
ar.
Þá ræddi Óskar nokkuð tvi-
skinnung Framsóknarmanna 1
launamálum og öðrum málum.
Þeir tækju undir allar kröfur um
hækkanir, en væru hinsvegar
tregari til þess að afla þess fjár,
sem til þyrfti.
Adda Bára Sigfúsdóttir (K)
sagði ekki þoku í þessu máli,
heldur niðaþoku. Hækkanir væru
fyrirsjáanlegar, en ekki væri
unnt að sjá þær fyrir. Væri þvi
bezt að fresta ákvörðun. Hún
studdi tillögu Guðmundar Vig-
fússonar um aukaniðurjöfnun út-
svara.
— Verkföllum
afstýrt
Frh. af bls. 24
marsson „forseti“ ASÍ í gær,
að hann teldi sennilegt, að
miðstjórn ASÍ yrði við þess-
um tilmælum, en hún mun
koma saman til fundar nk.
fimmtudag og fjalla um mál-
ið. Verður lögð áherzla á, að
athugun verði lokið fyrir 15.
október, en gera má ráð fyrir,
að slík athugun verði gerð
reglulega eftirleiðis til hlið-
sjónar fyrir samtök vinnu-
veitenda og launþega við
kjarasamninga.
Samkomulagið, sem náðist eft-
ir 36 klst. fund deiluaðila með
Torfa Hjartarsyni sáttasemjara,
var annars vegar undirritað af
Vinnuveitendasambandi íslands,
Vinnumálasambandi samvinnu-
félaganna, f.h. Kaupfél. Eyfirð-
inga og Sambands ísl. samvinnu-
félaga, Síldarverksmiðjum ríkis-
ins, Vinnuveitendafél. Siglufj.,
Verzlunarmannafél. á Akureyri,
Vinnuveitendafélagi Akureyrar,
Fél. ísl. iðnrekenda og Kaup-
mannasamtökum íslands og hins
vegar af Verkalýðsfélaginu Ein-
ingu á Akureyri, Iðju, fél. verk-
smiðjufólks á Akureyri, Bílstjóra
fél. Akureyrar, Fél. verzlunar-
og skrifstofufólks á Akureyri og
verkalýðsfélögunum Þrótti og
Brynju á Siglufirði.
Var samið um 7.5% hækkun á
öllum kauptöxtum og lýstu samn
inganefndir deiluaðila vilja sín-
um til að vinna að athugun á
því, hve mikil kauphækkun megi
verða til þess að hún komi að
gagni fyrir launþega.
Flest félög launþega hafa nú
lausa sanminga önnur en þau,
sem nú þegar hefur verið samið
við, og verkfræðingar og skipa-
smiðir eru í verkfalli. Eru samn-
ingaviðræður þegar hafnar milli
vinnuveitenda og Verkamanna-
félagsins Dagsbrúnar í Reykja-
vík og sömuleiðis milli iðnrek-
anda og Iðju, félags verksmiðju-
fólks í Reykjavík. Munu nú hefj-
ast eða verða teknar upp að nýju
viðræður við önnur verkalýðsfé-
lög, svo sem Landssamband ísl.
verzlunarmanna, félög iðnaðar-
manna, félög verkamanna og
verkakvenna og farmenn.
Samninganefnd vinnuveitenda
gaf eftirfarandi yfirlýsingu, þeg-
ar samningar höfðu tekizt:
„Undirritaðir aðilar, Vinnu-
veitendasamband íslands, Vinnu-
málasamband samvinnufélag-
anna, f.h. Kaupfélags Eyfirðinga
og Sambands íslenzkra sam-
vinnufélaga, Síldarverksmiðjur
ríkisins, Vinnuveitendafélag
Siglufjarðar, VerzlunarmannaféL
á Akureyri, Vinnuveitendafélag
Akureyrar, Fél. ísl. iðnrekenda
og Kaupmannasamtök fslands,
skuldbinda sig hér með til þess
að vinna að því, að fram verði
látin fara á vegum heildarsam-
taka atvinnurekenda, í samvinnu
við heildarsamtök launþega, at-
hugun á því, hversu mikil kaup-
hækkun megi verða, til þess að
hún komi að gagni fyrir laun-
þega. Er ákvörðun um athugun
þessa í samræmi við tilmæli
ríkisstjórnar íslands, dags. 15.
júní 1963.“
Af hálfu samninganefndar
verkalýðsfélaganna á Akureyri
og Siglufirði var gefin út svo-
hljóðandi yfirlýsing að samninga
viðræðum loknum:
„Vegna orðsendingar ríkis-
stjórnarinnar til launþega og at-
vinnurekenda, sem birt var í
blöðum og útvarpi í dag (15.
júní), vill samninganefnd verka
lýðsfélaganna á Akureyri og
Siglufirði taka fram eftírfar-
andi:
1. Samninganefndin fagnar
þeirri yfirlýsingu um stefnu-
breytingu, sem í fyrstu málsgrein
orðsendingarinnar felst, en þar
er lýst þeirri skoðun ríkisstjórn-
arinnar, að hún telji, að vaxandi
þjóðartekjur beri að nota til að
tryggja launþegum sem mestar
kjarabætur, og einnig að varð-
veita beri verðgildi gjaldmiðils-
ins.
2. Samninganefndin vill mæla
með því við miðstjórn Alþýðu-
sambandsins, að hún taki upp
viðræður við fulltrúa samtaka
atvinnurekenda um sameiginlega
hagfræðilega athugun, sem að
gagni mætti koma til þess að
létta fyrir kjarasamningum.
3. Tækist samkomulag um
slíka athugun á vegum heildar-
samtaka atvinnurekenda og
launafólks innan ASÍ vill nefnd-
in treysta því, að bráðabirgða-
niðurstaða þeirra liggi fyrir eigi
síðar en 15. okt. nk., og vill því
miða gildistíma væntanlegra
samninga við þann tíma.
4. Samninganefndinni hefur af
umbjóðendum sínum verið falið
að leitast við að ná viðunandi
samningum um kaup og kjör,
og getur hún hvorki né vill víkj-
ast undan þeirri skyldu. Félög
þau, er að nefndinni standa, hafa
nú haft lausa samninga í fulla
sjö mánuði, og allar tilraunir
þeirra til að ná samningum, án
verkfallsaðgerða, hafa mistelc-
izt. Boðuðum vinnustöðvunum
verður því ekki aflétt, nema
samningar hafi tekizt áður.“