Morgunblaðið - 30.06.1963, Blaðsíða 10

10
MORGUISBL 4 Ð 1 Ð
Sunnudagur 30. júní 1963
Merkilegar tilraunir á Hvanneyri:
Kjarni reynist ver
en kalksaitnétur
Tvö afbrigði vallarfoxgrass
standast kal
SL. fimmtudag var blaðamönnum
boðið að Hvanneyri, þar sem Guð
mundur Jónsson, skólastjóri
skýrði frá starfseminni, sem hann
skipti í 7 þætti. En þessi tkni árs
var einkum valinn til viðtalsins
með tilliti til þess að sýna jarð-
ræktartilraunareiti í upphafi
sláttar. Á Hvanneyri hafa jarð-
ræktartilraunir farið mjög vax-
andi síðustu árin og eru þar nú
tilraunir í 12—14 hundruð reitum.
Magnús Óskarsson er forstöðu-
maður tilraunanna.
Fréttamenn skoðuðu m. a. 128
m. langa nýræktarspildu fyrir
kaltilraunirnar, þar sem er sáð
og borið á 32 vegu og hver tilraun
endurtekin fjórum sinnum. Hefur
komið í ljós við kaltilraunirnar
að áburður skiptir miklu máli
hvað kalskemmdir snertir og eins
að mismunandi afbrigði eru mis-
næm fyrir kali, en kal er sem
kunnugt er eitt aðalvandamálið
við ræktun.
Þar sem kalksalpétur, sem áður
var mikið fluttur inn, hefur verið
borinn saman við kjama, reynist
kalksaltpéturinn ætíð betur. Ekki
er kalk í kjarnaáburði og eru
þeir á Hvanneyri því að gera til-
raunir með að setja kalk frá
Sementsverksmiðjunni í jarðveg-
inn samhliða kjarnanum.
Hin ýmsu afbrigði af vallar-
foxgrasi hafa reynzt mjög misvel
í vetur í tiraunareitunum. Hafa
sum afbrigðin, eins og t. d. eitt
frá Wales alveg dáið út. En við
hliðina á því stendur fallegt og
þétt grasafbrigði frá Norður Nor-
eki. Sagðf Magnús Óskarsson að
skv. þessum tilraunum væru
Engmo og Bodin tegundimar frá
Norður-Noregi einu vallarfoxgras
stofnamir sem notandi væru. T.d.
hefur Vingmo frá Suður-Noregi,
sem mikið hefur verið notað hér
að undanförnu, staðið sig illa i
vetur. Sagði Magnús, að Agnar
Guðnason hefði nú látið flytja
inn 30—40 lestir af Engmo.
Á tilraunareitnum, mátti gjörla
sjá mismuninn á þeim reitum,
sem skorti fosfóráburð eða kali-
áburð og þeim sem nægan alhliða
áburð höfðu. Fosfórskorturinn
virðist gera grasið bláleitt, en kali
skorturinn gerði það ljóst og
dautt í broddana. Kvaðst Magnús
hræddur um að jarðvegur um allt
vestanvert fsland ætti við mikinn
forfórsýruskort að stríða. En ef
fosfórsýru vantar verður nýrækt
in eitt flag.
Heilgrösin vinna á við áburð.
Ekki er nóg að fá mikla upp-
skeru, fæðugildi hennar skiptir
engu síður máli. Þorsteinn Þor-
steinsson frá Húsafelli hefur á
hendi efnarannsóknir á jurtum og
jarðvegi á Hvanneyri.
Á hinni gamalfrægu og frjó-
sömu Hvanneyrarfit gerir hann
tilraunir með áburðargjöf. Kem-
ur í Ijós, að við áburð vex grasið
mikið og auk þess breytast grös-
in. Gulstör er upphaflega aðal-
grasið þarna, eða um 70%, en við
áburð vex heilgrösunum ásmeg-
in og þau fá yfirhöndina. Heil-
grösin eru miklu æskilegri, við
efnaákvarðanir á þeim sést að
þau eru miklu mun steinefna-
ríkari. Hefur verið borið á þarna
síðan 1956 og aukast heilgrösin
stöðugt.
Á rannsóknarstofunni er grasið
úr tilraununum efnaákvarðað,
þ.e.a.s. steinefnamagnið og eggja-
hvítumagnið í því.
Vafasamt að beita nýrækt
og slá seint
Á Hvanneyri fara einnig fram
beitartilraunir, til að kanna hvort
nýrækt þolir beit og áhrif mis-
munandi sláttutíma. Sagði Magn
ús Óskarsson, að skv. tilraunun-
um væri óhætt að fullyrða ?.ð
vafasamt væri að beita á nýrækt,
einkum seint á hausti. Og einnig
að mjög vafasamt sé að slá seint.
Sáu fréttamenn t. d. tvo bletti,
hlið við hlið, sem slegnir voru
með 20 daga millibili í septem-
ber, með þeim afleiðingum að
þann blettinn sem seinna var sleg
inn, dauðkól og er hann varla
farinn að ná sér nú, á öðru ári, en
hin sakaði ekki.
Ýmsar fleiri jarðræktartilraun-
ir eru í gangi á Hvanneyri, t. d.
tilraunir með það hve djúpt eigi
að vinna jörðina, hvort eigi að
tæta hana, tilraunir með að sá
grasfræi í land, sem hef'ur kalið
eða mistekist með ræktun á, til-
raunir með hvaða áhrif traktor-
ar og dráttarvélar hafa í þá átt
að þjappa jarðveginum saman og
margt fleira, sem ekki verður
farið nánar út í hér.
Mikil aðsókn að bændaskóla
og framhaldsdeild
Jarðræktartilraunirnar eru að-
eins einn af þáttum starfseminn-
ar á Hvanneyri, og Veitti Guð-
mundur Jónsson skólastjóri upp-
lýsingar um hana:
Bændaskólinn á Hvanneyri hef
ur það hlutverk að búa unga
menn undir að verða bændur.
Eru 50—60 nemendur þar á ári og
yfir 30 útskrifaðir árlega. Er að-
sókn mjög góð, er t. d. að verða
fullskipað í skólann á næsta
hausti.
Framhaldsdeild var stofnuð á
Hvanneyri 1947. Er henni ætlað
að mennta búfræðinga til að
verða leiðbeinandi menn á sviði
landbúnaðar. Hafa 58 búfræði-
kandidatar útskrifast fram að
þessu. Tveir eru látnir, en hinir
starfa nær allir við landbúnað-
arstörf. Hefur skólinn myndað
nýja stétt, þar sem eru héraðs-
ráðunautarnir, en þeir eru nær
allir útskrifaðir á Hvanneyri. Af
hinum 56 búfræðikandidötum frá
Hvanneyri starfa 20 sem ráðu-
nautar, 16 serrj kennarar og til-
raunamenn, 14 eru bændur og
bústjórar, 4 eru við ýmis störf
og 2 við nám ytra.
Framhaldsdeildin hefur tveggja
ára nám, en nemendur þurfa að
hafa verið 1 vetur í Menntaskól-
anum á Akureyri fyrst. Hefur
verið góð aðsókn að henni.
Landbúnaðarverkfæri prófuð
Áður hefur verið skýrt frá jarð
Guðmundur Jónsson, skólastjóri, við nýja vélahúsið, sem
í byggingu á Hvanneyri
Óttar Geirsson, kennari og Magnús Óskarsson, tilraunastjórí,
standa við reit, þar sem afbrigði af vallafoxgrasi hefur alveg
dáið út í vetur. Næst við er vel grasi vaxinn reitur af Bodin-
afbrigói frá Norður-Noiegi, sem hefur staðið sig vel.
Mjóikurbásarnir í fjósinu, þar sem kýrnar standa svo hátt að
fjósamennirnir þurfa ekki að beygja sig. Á myndinni sést m.a.
Guðmundur Jóhannesson, ráðsmaður. -
miður er hvðrki
magn til þess.
aðstaða né fjár-
ræktartilraunum og efnarann-
sóknartilraunum. En auk þess
fara á Hvanneyri fram verkfæra-
tilraunir. Verkfæranefnd ríkisins
hefur þar aðsetur og er Ólafur
Guðmundsson tilraunastjóri henn
ar. Er nú orðið regla að prófa á
Hvanneyri velflest landbúnaðar-
verkfæri. Ekki er það skylda að
fyrirtæki sendi ný verkfæri til
prófunar, en flest gera það, enda
spyrja bændur mikið eftir því
hvort viðkomandi tæki hafi ver-
ið prófað, áður en þeir festa kaup
á því.
Ólafur tjáði fréttamönnum að
athuguð væru gæði þeirra tækja
sem berast, hvernig þau henta ís-
lenzkum aðstæðum, reynt að nota
þau sem mest og athuga slitþol,
væri t. d. keppt að því að nota
heyvinnuvélar minnst 100 tíma,
þá væri prófuð þjálni í notkun,
afl vélanna o. fl. Síðan eru gefnar
út skýrslur með niðurstöðum á
tilraununum og þær sendar
hreppabúnaðarféiögum, og auk
þess geta allir sem vilja fengið
slíkar skýrslur, en skýrslan fyrir
síðasta ár er nú í prentun. Auk
þess hefur verið talað við fyrir-
tækin og hefur það orðið til þess
að lélegar vörur hafa verið stöðv
aðar og örvað til sölu á öðrum.
Sagði Ólafur að síðustu árin
hefði Verkfæranefndin prófað
nærri 20 vélar á ári, mest hey-
vinnuvélar. Einnig hefur nefndin
verið með heyverkunartilraunir
t. d. síðastliðin 3 sumur súg-
þurrkun með köldum og lítið eitt
hituðum blæstri. Sýna tilraun-
irnar að afköst aukast um helm-
ing við að hita blásturinn um
5-10 st., en kostnaðurinn við það
hefur reynzt 10 kr. á hestburð
umfram kaldan blástur. Auk þess
er þá hægt að taka blautara hey.
Verður þessum tilraunum haldið
áfram.
— f rauninni þyrfti að gera
meiri bútæknitilraunir, sagði
Ólafúr, athuga t. d. hvaða vinnu-
tækni er hagkvæmust. En því
Aðsetur Búnaðarsamb.
Borgarfjarðar .
Á Hvanneyri rekur Búnaðar-
samband Borgarfjarðar einnig
starfsemi, rekur þar sæðingar-
stöð fyrir naútgripi. Fyrir nokkru
fékk sambandið land, sem það
mun byggja á í framtíðinni og
verða tveir ráðunautar sam-
bandsins þar m. a. heimilisfastir.
Sagði Guðmundur skólastjóri að
þetta gæti orðið til styrktar fyrir
báða aðila, sambandið og skólann.
Kýrnar á háum mjaltabásum
Loks er að geta sjálfs skóla-
búsins, sem er tilrauna- og
kennslubú. Þar eru rúmlega 100
gripir í fjósi og á fimmta hundr-
að fjár, en hross fá. Á vetrum
er þó rekin tamningastöð í skól-
anum, þar sem tamin eru 30—40
hross.
Fréttamenn komu í fjósið. Það
var byggt árið 1930 og er orðið
full lítið. Við það er hlaða, þar
sem notað er heitt loft til súg-
þurrkunar.
Utbúnaðurinn við mjaltirnar er
ákaflega hagkvæmur. Sérstakir
mjaltabásar eru, upphækkaðir
þarinig að mjaltamaður stendur
uppréttur við verk sitt. Standa
þrjár kýr í röð á hvorum mjalta-
básipg er mjaltatækjunum komið
fyrir á milli, þannig að meðan
önnur röðin er mjólkuð, er hægt
að búa hina undir mjaltir.
Sérstakur mælir sýnir hvenær
fullt rennsli er úr kúnni í mjalta-
■tækin og hvenær þarf að fara að
hjálpa til. Mjólkin rennur beint
eftir glerpípum út í mjólkurhús-
ið, er vegin og síuð á leiðinni og
fer síðan beint í brúsana. Sér-
stakur útbúnaður er til að ekki
flói út úr. Kemur því engin
mannshönd nálægt mjólkinni frá
því hún kemur úr kúnni, þar til
hún er komin í brúsana.
Kýrnar standa í röðum og bíða
eftir að komast á mjólkurbásana.
Þær standa venjulega lausar á
básunum, en vír er strengdur fyr*
ir aftan og þegar hann er losaður
geta 18 kýr í einu farið í röð að
mjaltabásunum.
Þessi stutta heimsókn frétta-
manna var mjög fróðleg, þó ekki
væri hægt að skoða nema lítinn
hluta af starfseminni á þessu
stóra skólabúi.