Morgunblaðið - 08.09.1963, Page 12

12
MORGUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 8. sept. 1963

Otgefandi: Hf. Arvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnasen frá Vigur
Matthías Johannessen,
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Útbreiðslustjóri: Sverrir Þórðarson.
Ritstjórn: Aðs.lstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Áskriftargjald kr. 80.00 á mánuði innanlands.
1 lausasölu kr. 4.00 eintakib.
TRAUSTUR FJÁR-
HAGUR BÚNAÐAR-
BANKANS
17'ommúnistar hafa, eins og
kunnugt er, gert hinn svo
kallaða „Þjóðvarnarflokk“,
sem sálaðist raunar fyrir
nokkrum árum, að hjáleigu
sinni. Þessi hjáleiga kommún-
ista heldur úti blaði, sem und-
anfarið hefur hert verulega
allskonar rógskrif um menn
og málefni. Nú síðast hefur
hjálendublað kommúnista
hafið stórfelldar árásir og róg
skrif um Búnaðarbanka ís-
lands. Er þar reynt að valda
bankanum tjóni með því að
halda því fram, að fjárhagur
bankans sé hinn bágbornasti
og einstakar deildir hans jafn
vel gjaldþrota.
Bankastjórar Búnaðarbank
ans birtu í gær hér í blaðinu
greinargerð, þar sem gerð er
ítarleg grein fyrir fjárhag
bankans. Sannast af henni
eins greinilega og á verður
kosið, að Búnaðarbankinn hef
ur á undanförnum árum ver-
ið í stöðugum vexti. Hann hef
ur notið vaxandi trausts við-'
skiptamanna sinna og fjárhag
ur hans er um þes'sar mundir
mjög traustur og starfsemi
hans fjölbreyttari en nokkru
sinni fyrr. Um þetta farast
bankastjórunum m.a. orð á
þessa leið:
„Vöxtur bankans hefur ver
ið mjög mikill undanfarin ár
og er þar ekki um neina bráða
birgðaþróun að ræða. Heild-
arinnstæður hafa verið sem
hér segir:
í árslok 1959 317,5 millj. kr.
— 1960 363,0 — —
. — 1961 453,7 — —
— 1962 590,8 — —“
Af þessum upplýsingum er
það m.a. auðsætt, að því fer
víðs fjarri að fjárhagur Bún-
aðarbandans hangi á horrim.
Það er líka vitað og almennt
viðurkennt, að bankinn nýtur
almennra vinsælda viðskipta-
manna sinna, og að stjórn
hans hefur mótazt af sann-
gimi og reglusemi.
Lánasjóðir landbúnaðarins
innan bankans áttu að vísu
við verulega erfiðleika að etja
fyrir nokkrum árum, en fram
úr þeim vandkvæðum hefur
verið ráðið með myndun hinn
ar nýju Stofnlánadeildar land
búnaðarins, sem tryggðir
hafa verið öruggir tekjustofn-
ar. Hefur hin nýja stofnlána-
deild nú reynzt fær um að
standa að verulegu leyti und-
ir þörf landbúnaðarins, og
verður vafalaust haldið áfram
að efla hana til þess að sinna
sínu mikilvæga hlutverki í
þágu íslenzkra sveita og land-
búnaðar.
Það er vissulega illt verk,
þegar þjóðnytjastofnanir eru
ausnar auri og svívirðingum
af óábyrgum lausungarlýð. —
Hjálenda kommúnista mun
hvorki afla sér trausts né vin-
sælda með rógskrifunum um
Búnaðarbankann. Hann mun
halda áfram að eflast og verða
færari um að gegna hinu mik
ilvæga hlutverki sínu í þágu
bænda og viðskiptalífsins í
landinu.
VERÐBÓLGU-
HÆTTA
¥Tm það þarf enginn hugs-
^ andi maður á íslandi að
fara í grafgötur um þessar
mundir, að veruleg hætta á
nýrri verðbólguöldu vofir yfir
þjóðinni. Hinar miklu hækk-
anir kaupgjalds og verðlags
hafa skapað þessa hættu. —
Gífurleg eftirspurn eftir
vinnuafli hefur hækkað kaup"
gjaldið miklu meira en samið
hefur verið um á pappírnum.
^Enda þótt veruleg fram-
leiðsluaukning hafi orðið und
anfarið, má telja víst, að hún
standi ekki undir hinum
miklu kauphækkunum. Hætt-
an á verðbólgu og hallarek'stri
er því augljós.
Hér verður að drepa við
fótum. Þjóðin lýsti í kosning-
unum i sl. vori yfir ótvíræðu
trausti sínti á viðreisnar- og
jafnvægisstefnunni. íslending
ar vilja ekki nýja gengisfell-
ingu eða nýja verðbólguöldu.
Þess vegna er óhjákvæmilegt
að þjóðin geri sér nú Ijósa þá
hættu, sem yfir henni vofir.
Hún má ekki fórría því mikla
sem áunnizt hefur með við-
reisnarstefnunni á altari verð
bólgunnar. — Það má ekki
henda — og það mun ekki
henda, ef þjóðin og forystu-
menn hennar þekkja sinn vitj
unartíma.
SKÓLARNIR OG
SLYSAHÆTTAN
CJkólarnir eru að byrja. Þús-
^ undir af yngstu borgur-
um þjóðfélagsins taka skóla-
töskuna sína og leggja af stað
í skólann sinn. Þar bíða þeirra
hin venjulegu verkefni, nám
og starf. Það er sérstök á-
stæða til þess nú, þegar slysa-
faraldur virðist ganga yfir, að
minna á nauðsyn þess að skól-
arnir kenni börnunum um-
Heimili hennar er fangelsi
en þó er hún meðal
hinna lánsamaGp
HELEN Joseph er 58 ára
brezk kona, búsett í Suður-
Afríku. Hún er fædd í Sussex
í Englandi en fluttist þaðan
ung. Um margra ára skeið hef
ur hún verið í hópi leiðtoga
stjórnarandstöðunnar í Suður-
Afríku, meðal þeirra, sem bar-
izt hafa gegn stefnu stjórnar-
innar um aðskilnað kynþátt-
anna — hinni svonefndu
Apartheid-stefnu.
Á árunum 1956—61 var hún
í fangelsi ásamt fjölda manna,
er sakaðir voru um andróður
gegn stjórninni. Hún var þá
svo lánsöm að lenda í hópi
þeirra, er ekki fengu dóm, en
skömmu síðar var hún dæmd
í stofufangelsi. Samkvæmt því
fær hún að stunda vinnu sína,
hún er félagsmálafulltrúi hjá
verkalýðsfélagi einu, en verð-
ur að vera komin heim til sín
kl. 18.30 virka daga, nema
laugardaga kl. 14.30. Á sunnu-
dögum má hún ekki fara út úr
garði sínum og enginn má
1-úmsækja hana. Daglega
verður hún að koma til skrán-
ingar hjá lögreglunni.
Hún má ekki taka þátt í
fundum eða samræðum fólks
á vinnustað og ekkert sem
hún skrifar, má birtast í S-
Afríku. -
Hér fer á eftir í lauslegri
þýðingu frásögn Helen Joseph
af því lífi, sem hún nú lifir —
frásögn, sém laumað var úr
landi.
• Níu mánuðir liðnir
af sextán
Níu mánuðir eru þegar
liðnir af þeim sextán, sem ég
hef verið dæmd til þess að
vera í stofufangelsi 12 klukku
stundir dag hvern. Fljótt á lit-
ið lifi ég eðlilegu lífi. Ég fæ
að vinna eins og aðrir, en boð-
in og bönnin ná þá til vinnu-
staðarins. Þar eru tvær mann-
eskjur, sem ég má ekki tala
við. Þær eru að vísu ekki í
stofufangelsi, en þeim hefur
verið bannað að taka þátt í
fundum, bannað að halda
ræður og- að fara inn á viss
svæði.
Fyrir nokkrum mánuðum
unnum við saman að stjórn-
málastarfsemi, unnum saman í
skrifstofunni og vörðum frí-
stundum okkar saman. Önnur
þeirra sat við hlið mér á á-
kærubekknum fyrir nokkrum
árum — við vorum ákærði nr.
1 og ákærði nr. 2. Nú um-
göngumst við í þögn.
Á vinnustað má ég hvorki
taka þátt í fundum né sam-
ræðum starfsfólksins. Ég má
ekki skrifa undir bréf eða til-
kynningar, því ekkert, sem
ber nafn mitt, má birtast í
þessu landi. Jafnvel það eitt
að leggja bílnum mínum, er
veigamikið atriði í þessari
nýju tilveru. Hann verður allt
af að vera til taks, svo að ég
komist tímanlega á lögreglu-
stöðina til skráningar, um há-
degisbilið é hverjum degi. Ég
hef þegar orðið að skrifa nafn
mitt í doðrantinn þeirra 240
sinnum og á það eftir 1200
sinnum. Það getur haft alvar-
legar afleiðingar að gleyma
Helen Joseph
innan við rimlahliðið
að garði sínum.
þessu,-eitt sinn kom ég nokkr-
um klukkustundum of seint á
lögreglustöðina og hlaut fyrir
það skilorðsbundinn, eins árs
fangelsisdóm.
Þar sem ég er einbúi, hefur
jafnan verið lítil regla á inn-
kaupum á mínu heimili, en nú
verð ég að gæta þess að verða
ekki matarlaus, einkum um
helgar, þegar ég má alls ekki
fara út úr garðinum. Ef í nauð
rekur, get ég hringt í kunn-
ingja mína og beðið þá að út-
vega mér það, sem ég þarfn-
ast. Þeir geta rétt mér það
yfir hliðið, en þeir mega ekki
staldra við til að spjalla við
mig, það væri tilsvarandi
„gestakomu", sem er bönnuð
næstu fimm árin.
• Vaknaði við fótatak
í garðinum
í upphafi hélt ég, að áður
en langt um liði, myndi ég
fara að hata húsið mitt og
garðinn. Svo fór þó alls ekki.
Mér þykir vænt um það og nú
nýt ég þess að vinna í garðin-
um, enda get ég þá veifað til
vina og kunningja, sem fram
hjá fara. Nágrannarnir eru
ýmist vingjarnlegir, þó venju-
lega hræddir, eða fjandsam-
legir og viðra sig upp við lög-
regluþjónana, sem gera sér
tíðum ferðir um götuna. Senni
lega þætti mér ekki svo mikils
vert að hafa garðinn, ef ekki
vopnum.
væru í honum þessi stóru tré,
sem verja mig að nokkru fyrir
forvitnum augum.
Á tímabilinu kl. 17—18.30
daglega má ég fara í heim-
sóknir til vina minna — þó að
sjálfsögðu aðeins þeirra, sem
ekki eru á „svörtum lista“ hjá
stjórninni. Leyfið er rýmra á
laugardögum, því að þá get ég
farið eftir heimsóknina á lög-
reglustöðina og verið til 14.30.
En það er eins gott að gleyma
sér ekki, því að ósjaldan
standa leynilögreglumenn ut-
an við hús mitt til þess að
fylgjast með því, að ég komi
heim á tilskildum tíma.
Ég get ekki kvartað undan
því, að lögreglan vanræki mig,
því að húsið er undir stöðugri
gæzlu. Fyrst í stað voru lög-
reglumenn vanir að berja að
dyrum til þess að aðgæta
hvort ég væri heima og stund-
um leituðu þeir í húsinu að
gestum. Það hafa þeir hvorugt
gert síðustu mánuðina, en
tvisvar sinnum hef ég vaknað
um miðja nótt við umgang
úti í garðinum og séð bjarm-
ann af vasaljósi á svefnher-
bergisglugganum. í bæði skipt
in beið ég eftirvæntingarfull
eftir því að barið yrði að dyr-
um. Það hefði getað þýtt hús-
leit, yfirheyrslur, fangelsun —
eða eitthvaö ennþá verra,
annað eins hefur gerzt. En
fótatakið hljóðnaði, bíldyrum
var skellt og vél ræst. Síðan
varð allt kyrrt aftur og ég
sofnaði.
• Hvers vegna ekki
að fara?
Þrátt fyrir þetta er ég
mjög lánsöm, því að Johannes
Vorster, dómsmálaráðherra,
hefur fundið upp á margfalt
verri aðgerðum gegn fólki,
sem hann telur „hættulegt“
stjórninni, en vogar ekki, af
ýmsum ástæðum, að draga fyr
ir rétt. Það er þriggja mánaða
varðhald án yfirheyrslu og
það má framlengja aftur og
aftur. Ég fæ þó enn að búa
heima og vinna og nóg er við
tímann að gera, ég hef reynd-
ar alls ekki tíma til þess að
sinna öllu sem ég vildi. En
þeirra vina minna, sem mér
er bannað að umgangast sakna
ég mjög.
Stundum spyrja menn:
Hvers vegna ertu kyrr í Suð-
ur-Afríku? Þessi spurning vek
ur jafnan furðu mína, því að
það virðist svo augljóst hve
mikilvægt það er að vera kyrr.
Það er nauðsynlegt að reyna
a^ koma þessari ríkisstjórn í
skilning um að hún geti ekki
hrætt alla. Fólkið hé'rna verð-
ur að sjá og skilja, að við
meintum það, sem við sögðum
á frelsisþinginu árið 1955, að
við myndum berjast allt okk-
ar líf, ef þyrfti, hlið við hlið,
Framhald á bls. 23

ferðarreglur og vari þau við
slysahættunni. Hver einasti
kennari verður að kenna
börnunum að forðast þær
hættur, sem eru á vegi þeirra.
Skólinn verður að hjálpa
heimilunum til þess að bægja
slysahættunni frá hinum
ungu vegfarendum. Slys eru
alltaf sorgleg og hafa í för
með sér tjón og ógæfu. En
þegar lítil börn farast eða
slasast í umferðarslysum er
sú ógæfa þyngri en tárum
taki. Þess vegna verður aldrei
nógsamlega brýnt fyrir heim-
ilum og skóla að kenna börn-
unum umferðarreglur og vara
þau við þeirri hættu, sem vof-
ir yfir þeim við hvert fótmál
í hinni trylltu umfertV»-ös nú-
tíma borgarlífs.