Morgunblaðið - 16.11.1963, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐID
Laugardagur 16. nóv. 1963

Útgefandi: Hf. Arvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur
Matthías Johannessen,
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Auglýsingar: Arm Garðar Kristinsson.
Útbreiðslustjóri: Sverrir Þórðarson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Áskriftargjald kr. 80.00 á mánuði innanlands.
1 lausasölu kr. 4.00 eintakiö.
ELDUR í HRFINU
ísland er land hinna miklu^
andstæðna, land elds og
ísa, svartra hrauna, hvítra
jökla, grænna dala, hins bláa
hafs og hvítra öldufalda, sem
brotna við sand eða fjöru-
stein. í þúsundir ára hefur
eldur brunnið á íslandi, og í
dag logar sjálft hafið. Eldgos-
ið við Vestmannaeyjar er
hrikalegt náttúruundur. Eld-
gos á hafsbotni hafa að vísu
gerzt hér áður. Skáldin hafa
ort um þau og lýst þeim. —
Grímur Thomsen, hinn mikli
orðsnillingur og kjarnaskáld,
segir m.a. í Búarímum sín-
um, sem nokkur erindi voru
bírt úr hér í blaðinu í gær:
„Hvers f d júpum bullar
brunni
beljar sjór á hraunaflesi, —
sjóða jafnvel svalar unnir
suður undan Reykjanesi,
skelf eru kröppu skinna-
köstin,
skeflir móti vindi röstin".
★
Þarna dregur skáldið í raun
og veru upp stórbrotna mynd
af því, sem nú er að gerast
fyrir sunnan ísland og öll
þjóðin fylgist með, í senn af
eftirvæntingu og lotningu fyr
ir ógnaröflum íslenzks nátt-
úrufars. Grímur Thomsen er
forvitri, sem sér aftur og
fram í tímann.
Tólf gos hafa orðið hér á
landi á þessari öld. Risarnir,
Katla og Hekla, hafa báðir
látið til sín heyra. Og nú er
von á Kötlugosi, að því er
jarðfræðingar segja, á hverri
stundu. Það var því vissulega
tímabært, þegar ungur Suð-
urlandsþingmaður, Ragnar
Jónsson ræddi á Alþingi úm
hugsanlegar varnir gegn tjóni
af Kötlugosi.
★
Eldgos eru ekki aðeins stór-
brotin náttúruundur, sem eru
fögur og ægileg á að líta. Þau
hafa oft leitt ógn og skelfingu
yfir íslenzku þjóðina og ýms-
ar aðrar þjóðir, sem byggja
eldfjallalönd. Jafnvel eldgos-
ið í hafinu sunnan við Vest-
mannaeyjar getur haft ýmis
konar hættur í för með sér.
Skip og flugvélar verða að
gæta fyllstu varúðar í nám-
unda við það. Og það er vissu-
lega tímabært sem Ragnar
Jónsson vakti athygli á í ræðu
sinni á Alþingi fyrir nokkrum
dögum, að fólk í Skaftafells-
sýslu og víðar á Suðurlandi
hafi í huga varnir gegn ham-
förum Kötlu, sem jarðfræð-
ingar telja líklegt að muni
gjósa á næstunni.
ENDURSKOÐUN
FRÆÐSLU-
KERFISINS
T ágætri grein, sem Kristján
Gunnarsspn, skólastjóri,
ritaði um fræðslumál hér í
blaðið í tilefni af 50 ára af-
mæli Morgunblaðsins bendir
hann með rökum og hógværð
á ýmsa galla hins íslenzka
skólakerfis. Hann vekur at-
hygli á því, að á árinu 1964 sé
áætlað að beinn kostnaður
við menntamál verði 490
millj. kr. Óbeinn kostnaður
muni hinsvegar nema a.m.k.
350 millj. kr. til viðbótar. —
Skólastjórinn varpar síðan
fram þeirri spurningu, hvort
ekki sé orðið tímabært að hug
leiða, hvort rétt sé að verja
þó ekki væri nema svo sem
einni millj. kr. árlega í rann-
sóknarstarf til tryggingar því
að þetta mikla fjármagn dugi
sem bezt. Hann bendir á að
aðrar þjóðir kosti fjölda vís-
indastofnana, sem vinni að
uppeldis- og kennslufræðileg-
um rannsóknum. Kemst hann
síðan að orði á þessa leið: *
„íslendingum er sem öðrum
frjálst að kynna sér og hag-
nýta niðurstöður slíkra rann-
sókna eða nýja kennsluhætti,
sem upp hafa verið teknir.
Það eitt að fylgjast með nýj-
ungum í skólamálum með
öðrum þjóðum er mjög mikið
verkefni, sem hinni íslenzku
rannsóknarstofnun yrði falið.
Næsta hlutverkið væri það að
meta, hvað gæti samrýmzt og
aðhæfzt íslenzkum staðhátt-
um og gera um það tilraunir
í okkar skólum. Með þeim
hætti einum gætum við lagt
skynsamlegan grundvöll að
breytingum í skólamálum
okkar“, segir Kristján Gunn-
arsson.
★
Hann vekur síðan athygli á
því að endurskoðun skóla-
málanna sé ekki neitt áhlaupa
verk, sem ráðið verði til lykta
á nokkrum nef-ndarfundum.
Þar þurfi til að koma margra
ára rannsóknar- og tilrauna-
starf vel hæfra sérmenntaðra
manna, sem hafi tóm til þess
að ganga óskiptir að þessu
verkefni.
★
Þessi glögga grein skóla-
stjórans hlýtur að vekja þjóð-
ina og forráðamenn fræðslu-
málanna til umhugsunar um
það, að 17 ár eru nú liðin síð-
an núgildandi fræðslulöggjöf
var sett. Á þeim tíma hafa
margar breytingar gerzt í ís-
lenzku þjóðlífi og menningar-
Hvers vegna að
lífláta Edgar Black?
ENN einu sinni hafa risið
upp í Bretlandi almennar og
ákafar umræður um dauða-
refsingu og fánýti heimar.
Ástæðan er sú, að 21. nóvem-
ber nk. á að taka af lífi 37
ára heimilisföður, er vamn
það ódæði, að skjóta elskhuga
konu sinnar. Um sekt manns-
ins efast enginn, en það sem
m. a. veldur hinum áköfu
deilum, er sú staðreynd
brezkra laga, að hefði maður-
inm valið eitthvert ammað
vopn, hefði hann ekki hlotið
dauðadóm. Hefði hann laumað
eitri í ölglas óvinar síns
stungið hann hnífi eða annað
þvíumlíkt hefði hanm hlotið
fangelsisdóm, en ekki dauða-
dóm.
Edgar Black var ósköp
venjulegur maður, góðviljað-
ur, iðinn; ljómandi eigimmað-
ur, að sögn konu hans; af-
bragðs starfsmaður, að sögn
vinnuveitenda hans; prýðis
náungi að sögm allra, sem
hann þekktu, og börn hams
dáðu hann.
Líf hans var eins árekstra-
laust og venjulegt og hugsast
gat þar til hanm komst að því
einn dag, að nágranni hans
Richard Cook, 35 ára að aldri,
hafði verið elskhugi konu
hans í meira en ár. Og hann
gerði sér allt í eimu Ijóst, að
hann var hinn eini í öllu
nágrenninu sem ekki vissi
það. Þó neituðu bæði konan
og Cook.
Black þoldi ekki þessa auð-
mýkingu og hann ákvað að
hefna sín. Hann fór ekki
leymt með þær fyrirætlanir og
var jafnvel lögreglunmi gert
viðvart, en hún hvorki vildi
né taldi sig geta blandað sér
í málið.
Edgar Black keypti skamm-
byssu og sótti um byssuleyfi,
og gætti þess að öll plögg þar
að lútamdi væru í lagi. Það
varð honum dýr reglusemi,
því að þar með þótti sannað
óumdeilanlega, að morðið
hefði verið gert með köldum
hug og að yfirlögðu ráði.
Hann hefði drepið mann í
hefndarskyni að vandlega
hugsuðu máli og þvi að öllum
líkindum gert sér ljóst að
harnn var að svipta mann lífi,
konu eiginmanni og þrjú börrn
föður sínum með tilgangs-
lausu morði, er einungis gat
svalað hefndarfýsn hans.
Og þótt enginn efist um
sekt Blacks þá telur brezkur
almenningur það sjónarmið
þungt á metunum, að með
því að taka Edgar Black af
lífi séu yfirvöldin að fremja
nákvæmlega sama glæpinn,
líflát Blacks sé jafn tilgangs-
laust og líflát Cooks. Hinn 21.
nóvember svipta lögmæt yfir-
völd landsins manninn lifi, að
vandlega hugsuðu. máli, svipta
eiginkonuna manni sínum og
þrjú börn föður sínum — að
því er bezt verður séð ein-
ungis í hefndarskyni. Og síð-
ustu dagana hafa bænaskrár
og skjöl streymt til ríkis-
stjómarinnar. Drottningin ein
hefur heimild til þess að náða
Black og breyta dómi hans í
fangelsisdóm og það aðeins
fyrir tilmæli innanríkisráð-
herra landsins.
Menn og konur, prestar,
þingmenn, eiginkonur og eiigin
menn hafa mótmælt — þús-
undum saman og meðal þeirra
er Sheila Cook, ekkja hins
myrta. Hún segir í mótmæla-
bréfi sínu til ríkisstjórnarinn-
Edgar Black
ar, að líflát Edgar Black færi
henni ekki mann sinn aftur.
í stað þriggja föðurlausra
barna og einnar ekkju verði
sex börn föðurlaus og tvær
konur ekkjur. Aðgerðir dóms-
valdsins muni aðeins auka á
þá eymd, sem þegar er orðin.
Og hún og aðrir spyrja: Hvers
vegna að myrða Edgar Black?
Hver er bættari? Hvers vegna
ekki að gefa honum tækifæri
til að verða aftur venjulegur
maður? Hver er tilgangur
refsinga? Að bæta menn?
Eða hefna?
Og í dauðaklefa í fangels-
inu í Cardiff situr hinn
ólánsami maður, sem bíður 21.
nóv. Hjá honum sitja dag og
nótt tveir lögregluþjónar,
spjalla við hann um ekki neitt
og spila við hann á spii til
þess að drepa tímainn áður en
hann verður drepinn.
Dagskrá heimsöknar
forsetans til Bretlands
London 14. nóvember.
Einikaskeyti frá Associated Press:
FORSETI íslands, Ásgeir As-
geirsson, og frú hans, Dóra
Þórhallsdóttir, eru væntanleg
til London 18. nóvember n.k.
í fjögurra daga opinbera
heimsókn. Daginn eftir, 19.
nóvember, snæða þau há-
degisverð í Buckingham-höll
í boði Elísabetar II. Breta-
drottningar. Dagskrá heim-
sóknar forsetahjónanna var
birt opinberlega í London í
dag.
Ráðgert er að flugvél forseta-
hjónanna lendi á Gatwick-flug-
velli nálægt London klukkan 12
á hádegi á mánudag (ísl. tími).
Þar tekur Peter Smithers, full-
trúi utanríkisráðlherra, á móti
þeim og forsetinn kannar heiðurs
vörð. Klukkustund síðar verður
opinber móttaka á Viktoríu-
málum. Það er því vissulega
kominn tími til þess að
fræðslukerfi okkar verði end-
urskoðuð í ljósi þeirrar
reynslu, sem af því hefur
fengizt.
brautarstöðinni í London. Þar
taka forsætisráðherra Breta, sir
Alec Douglas-Home, Riohard A.
Butler, utanríkisráðherra og full
trúi frá konungS'höllinni á móti
forsetabjónunum. Um kvöldið
sitja þau kvöldverðarboð for-
sætisráðherra í Downing Street
10.
Að morgni þriðjudags ræðir
forsetinn við Sir Alec Douglas-
Home, forsætisráðherra, og Ric-
ihard A. Butler, utanríkisráð-
herra. Síðan sitja forsetahjónin
hádegisverðarboð drottningar og
að því loknu rita þau nöfn sín í
iheiðursbækur Buckingham hall-
ar og Clarence House, sem er
bústaður Élísabetar drottningar-
móður. Þá er heimsókn í þing-
húsið og tedrykkja í húsakynn-
um Lávarðadeildarinnar. Um
kvöldið sitja forsetahjónin
veizlu borgarstjóra Lundúna-
borgar í Guildhall.
Á miðvikudag heimsækja for-
setahjónin British Museum og
Tate Gallery, en hódegisverð
snæða þau í ’hinni frægu krá í
Fleet Street „Cheshire Cheese“
í boði Peter Tbomas, aðstoðarráð
'herra í utanríkisráðuneytinu.
Sáðar um daginn taka forseta-
ihjónin á móti íslendingum bú-
settum í Bretlandi og brezkum
íslandsvinum í Dorchester HoteL
Um kvöldið sjá þau 'j.Hamlet**
í National Theatre.
Á fiimmtudag, síðasta dag hinn
ar opinberu heimsóknar, afca for
setahjónin til Oxford og snæða
hádegisverð í Lincoln College
með varakanzlara háskólans. For
setahjónin búa á Claridges gisti-
hiúsinu og á fimmtudagskvöldið
hafa þau móttöku þar fyrir
brezku stjórnina, þingmenn og
sendimenn erlendra ríkja.
Forsetahjónin dveljast í Lond-
on nokkra daga eftir að hinni
opinberu beimsókn lýkur.
Einin bátur rær
frá Eyrarbakka
Eyrarbakka, 13. nóvemiber
EINN bátur rær héðan, Krist-
ján Guðmundisson. Afli hefur
verið tregur, en aðrir bátar héð-
an eru í slipp hér og þrir Stokks-
eyrarbátar að auki.
Vélibáturinn Jóihann Þorkelsson
hefur nýlega verið seldur til
Grindavíkur, en fyrri eigendur
hafa keypt Gulltopp KE-29 og
hyggjast gera hann út héðan.
Óskar.
Moskvu, 13. nóv. (NTB)
Per Hækkerup utanríkis-
herra Danmerkur, er staddur
í Moskvu. Átti hann i dag
tveggja klukkustunda fund
með Andrei Gromyko utan-
ríkisráðherra. Ræddu þeir
ýms alþjóðamáL