Morgunblaðið - 08.01.1964, Blaðsíða 15

Miðvikudagur 8. jan. 1964
MORGU N BLAÐIÐ
15
Paul Hindemith látinn
Var eirsn fremsti tónlistar-
frömuður aldarinnar
H I Ð mikilhæfa tón-
skáld Paul Hindemith,
lézt laugardaginn 28. des.,
; 68 ára að aldri. Andlát hans
bar að í sjúkrahúsi í Frank
furt, þar sem hann hafði
; legið um skeið vegna
hjartabilunar. Með honum
er fallinn í valinn einn
merkasti tónlistarfrömuð-
ur aldarinnar og mikils-
virtur lærimeistari tónlist-
armanna víða um heim.
Pauls Hindemiths mun í
framtíðinni fyrst og fremst
minnzt sem tónskálds, sem
lagði grundvöll að nýju tón-
fræðikerfi. En hann var einnig
ágætur hljómsveitarstjóri,
fiðlu- og píanóleikari, auk
þess sem hann hafði ná-
kvæma þekkingu á hverju
einasta hljóðfæri sinfóníu-
hljómsveitarinnar og gat leik-
ið á þau öll.
Hindemith lagði út á braut
tónlistarinnar ungur að árum.
Rétt um tvítugt var hann orð-
inn viðurkenndur fiðluleikari
og konsertmeistari við óper-
una í Frankfurt. Þó þótti
hann leika enn betur á lág-
fiðlu, en á' það hljóðfæri lék
hann með Amor-kvartettinum,
sem hélt hljómleika víða um
Evrópu upp úr 1920 og þótti
frábær.
Árið 1927 varð Hindemith
prófessor við tónlistarháskól-
ann í Berlín og hafði fljótlega
mikil áhrif á tónlistarlíf
Þýzkalands. Hann skrifaði
fjölda bóka um hin ýmsu svið
tónlistarinnar, og vann jafn-
framt að tónsmíðum af miklu
kappi. Hann samdi til dæmis
á næstu árum ógrynni kamm-
ertónsmíða og söngvaflokkinn
„Das Marienleben“, svo eitt-
hvað sé nefnt. Söngvaflokkn-
um, sem var við ljóð eftir
Rainer Maria Rilke, átti hann
eftir að breyta gagngert siðar.
Vegna andstöðu Hindemiths
við nazismann og andstöðu
nazista við tónlist Hindemiths
fór svo, að hann varð að yfir-
gefa land sitt. Sá hinn stóri
dropinn er út af flóði í þeirra
samskiptum var^ óperan
„Matthías málari“. í því verki
— og í óperunni „Harmoni der
Welt“ síðar — fjallaði Hinde-
mith um tvö mikilmenni í
þýzku menningarlífi, málar-
ann Matthías Griinewald og
stjörnufræðinginn, Johannes
Kepler. Meginboðskapur verk
anna er sá, að því dýpra og
ótruflaðar, sem listamenn
sökkva sér niður í list sína og
leitast við að fullnægja lista-
mannsköllun sinni, því betur
þjóna þeir mannkyninu. Óper-
an „Matthías málari" var
frumflutt í Ziirich árið 1938.
Hinsvegar var samnefnd sin-
fónía byggð á þáttum úr óper-
unni, frumflutt í Berlín undir
stjórn Wilheims Furtwángl-
ers.
. Hindemith dvaldist fram til
1940 í Tyrklandi og starfaði
þar á vegum stjórnarinnar við
að endurskipuleggja frá
grunni tónlistarfræðsiu í land-
inu. Þaðan hélt hann til
Bandaríkjanna og varð prófes
sor við Yale-háskólann 1941.
Síðar starfaði hann sem pró-
fessor í Zúrich.
Tónsmíðar Hindemiths eru
margar og afar fjölbreyttar.
Hann skrifaði fyrir ótalmörg
hljóðfæri, enda hafði hann það
markmið að skrifg ekki aðeins
fyrir hljómleikasalina, heldur
og fyrir heimilin og áhuga-
mennina, fyrir skólafólk jafnt
sem sinfóníuhljómsveitir.
Sagt hefur verið um Hinde-
mith, að hann hafi verið nú-
tímatónskáld í hljómameðferð
og stíl en sígildur í formi,
enda byggði hann margar tón-
smíðar sínar á hinum sígildu
formum — sónötunnar, kon-
sertsins, sinfóníunnar, kvart-
ettsins, fúgunnar. Meðal
helztu stórverka hans, auk
fyrrgreindra tveggja ópera og
„Das Marienleben“, var óper-
an „Cardillac" og Requiem
„For Those We Love“ við ljóð
eftir Walt Whitman.
Er fréttist um fráfall Pauls
Hindemiths sagði stórblaðið
New York Times m.a. í rit-
stjórnargrein: „Paul Hinde-
mith var einn hinna fáu stóru
í tónlist þessarar aldar. Það
var hann, sem færði sönnur á,
að enn væri lifandi hin mikla
þýzka arfleifð, er rekja má frá
J. S. Bach gegnum Max Reger,
Richard Strauss og marga
fleiri. Tólf-tóna-tónskáldin,
með Schönberg í broddi fylk-
ingar, tóku aðra stefnu en
Hindemith, sem átti sínar ræt-
ur í barokskeiði Þýzkalands.
Tónlist hans, nútímaleg og
jafnvel byltingarkennd,- svo
sem á árunum 1920—-.30 stað-
festi þessa arfleifð. _ . . “
„Það kann að vera, að Hinde
mith hafi verið „akademísk-
ur“, en það orð þarf ekki að
vera niðrandi. Bach var til
dæmis einnig „akademískur“.
Og þótt að sjálfsögðu sé ekki
rétt að bera þessa tvo snill-
inga saman, þá má segja að í
Hindemith hafi verið eitthvað
af Bach . .
„Líf og áhrifamikið starf
Hindemiths sem tónlistar-
manns verður alltaf áminning
til sérvitringa og fúskara".
Sjálfsmynd eftir Alfreð Flóka
FYRIR nokknu kom út bó.k
með yfir þrjátíu teikningum eftir
Alfreð Flóka. Inngangsorð eru
eftir Jóhann Hjáilmarsson og
eegir hann þar ítarlega frá mann
inum og teiknaranum Flóka. Bók
in tileinkar listamaðurinn eigin-
ikonu sinni Annette Bauder.
Alifreð Flóki er fæddur 19.
desember 1938 í Reykjavík.
Ftóki hefur stundað nám í Kon-
unglega Fagurlistaiháskólanum í
Kaupmannahöfn í fjögur ár og
hefur aðalkennari hans verið
teiknuð í nóv. s. 1.
hin kiunni danski listmálari og
svartlistarmaður Hjorth Nielsen.
Einnig var Flóki einn vetur í
Experimentalskólanum í sömu
borg. Einkasýningar hefur FlÓki
haldið tvisvar í Bogasalnum í
Reykjavík og vöktu þær báðar
mikla athygli og umtal. Flóki
hefur ennfremur átt verk á sam-
sýningum í Bandaríkjunum og
— Þv'i dæmist . . .
Framhald af bls. 14
biðja um, að slíkt yrði gert, er
hann lét vita um ferð sína.
Stefnandi krafðist þess til
vara, að kröfur stefnandi yrðu
stórlega lækkaðar og byggði
þær kröfur á því, að jafnvel þótt
einhver sök á slysinu yrði talin
eiga rætur sínar að rekja til van-
gæzlu af hálfu Skipsstjórnar-
manns, þá ætti stefnandi jafn-
mikla sök sjálfur.
Niðurstöður málsins í héraðs-
dómi og fyrir Hæstarétti urðu á
þá leið, að sök var skipt. Var
talið í héraðsdómi, að stefnandi
skyldi sjálfur bera V\ af tjóni
sínu og útgerðin %, en niður-
staðan varð önnur í Hæstarébti
og segir svo i forsendum að
dómi Hæstaréttar:
„Það hefur komið fram, að
þegar slysið bar að höndum hafði
ekki verið strengd líflína frá
vindu skipsins fram fyrir siglu,
svo sem þó hefði átt að vera
samkvæmt árstíma og siglinga-
leið skipsins, enda hafði veður-
íar og sjóla2 veitt sérstakt til-
efni til þess, að slíkur öryggis-
útbúnaður væri hafður. Ætla má,
afs líflína hefði gert för (stefn-
anda) fram eftir skipinu örugg-
ari.
Þegar 1. stýrimaður á b/v
Úranusi kom fyrir dóm í héraði
er einkasýning á verkum hans
í undirbúningi þar í borg.
Bók Alfreðs Flóka, sem nefnist
Teikningar, er prentuð í prent-
smiðjunni Leiftri en myndamót
gerði Prentmyndastofa Helga
Guðmundssona.r. Er útlit bók-
arinnar með -ágætum. Aftast í
bókinni er skrá yfir myndirnar
og eigendur þeirra.
<s>-------------
Bók með teikningum Flóku
í máli þessu, lýsti hann þvi, að
um nóttina, er slysið varð, hafi
verið ágjöf á skipið og „þá geng-
ið yfir líkir sjóir og sá, er kom
yfir skipið, er stefnandi slasað-
ist“ (Stefnandi hefði tjáð stýri- )
manninum frá fyrirhugaðri för i
sinni fram eftir skipinu, og átti
stýrimaðurinn þá við framan-
greindar aðstæður að haga sigi-
ingu skipsins með tilliti til þess,
hafa sérstaka gát á för hans og
velja fyrir hann lag, eftir því
sem fremst var kostur, en -ekki
verður talið, að stýrimaðurinn
hafi gætt þess nægilega.
(Stefnandi) var vanur sjó-
maður og vissi það, hvernig
nann átti að haga för sinni við
bær aðstæður, sem fyrir voru.
Það verður því að meta honum
það til mikillar óvarkárni að
að fara fram eftir skipinu bak-
borðsmegin, með því að vindur
og sjór stóðu á bakborðskinn-
j ung skipsins. Braut þessi hegðun
I hans í bága við viðteknar venjur.
Þegar litið er til málavaxta
samfcvæmt því, sem að framan
er rakið, þykir rétt, að (stefn-
andi beri tjón sitt, sem hæfilega
er metið í héraðsdómi, að %
hlutum sjálfur, en að (stefn-
andi) bæti hinum það að % hlut-
um.“
Samkvæmt þessu var Júpiter
h. f. gert að greiða stefnandi %
hluta af kr. 145.000.00 þ. e. kr.
58.000.00 ásamt vöxtum og kr.
17.000.00 í málskostnað fyrir
báðuni réttum.
Varnarsamningur Bret-
lands og Malaysiu
Kuala Lumpur 6. jan.
— NTB. .
í DAG var undirritaður vam-
arsamningur Bretlands og
Malaysíu og munu Bretar
koma Malaysíu til hjálpar
verði á hana ráðizt.
Samningurinn var undirritað-
ur að afloknum viðræðum Pet-
ers Thorneycrofts, varnarmála-
ráðhr. Breta og ráðhr. stjórnar
Malaysíu. Frá því að samb.ríkið
Malaysía var stofnað í haust
hafa Indónesíumenn látið ófrið-
lega á landamærum Indónesíu
og Malaysíu á Borneó, og stjóm
Malaysíu hefur æ ofan í æ sak-
að Indónesíustjóm um innrásar-
undirbúning. í samningnum
milli Malaysíu og Bretlands seg-
ir m.a., að Bretar muni koma
Malaysíubúum til hjálpar, geri
Indónesíumenn innrás og sam-
komulag ríki um hvaða hernað-
araðgerðum verið breytt gegn
þeim.
Frá Kuala Lumpur hélt Pettir
Thorneycroft til Singapore, en
þar ræðir hann m.a. við yfir-
mann herja Breta í Suðaustur-
Asiu.
Höfðingleg
£lof
HVALUR h.f. gaf Styrktarfélagi
lamaðra og fatlaðra fimmtíu þús
und krónur nú rétt fyrir jólin.
Formaður félagsins Loftur
Bjarnason útgm., Hafnarfirði, af
henti gjöfina.
Sama dag gaf maður, sem ekki
óskar að láta nafns síns getið,
tíu þúsund krónur til Styrktar-
félagsins.
Stjórn Styrktarfélags lamaðra
og fatlaðra þakkar gefendum
höfðinglegar gjafir.
(Frá Styrktarfélagi
lamaðra og fatlaðra).