Morgunblaðið - 20.03.1964, Page 6

6
MO RG UN B L AÐlÐ
Föstudagur 20. marz 1964
Geir Guðmundsson
frá Lundum sextugúr
SEXTUGUR er í dag Geir Guð
mundsson frá Lundum. Þar
fæddist hann hinn 20. marz 1904
Hann er sonur hjónanna Guð-
mundar Ólafssonar og Guðlaug-
ar Jónsdóttur, sem þar bjuggu
rausnarbúi um áratugi.
Forfeður Geirs bjuggu í marga
aettliði að Lundum, en eins og áð-
ur segir, var Guðmundur faðir
hans Ólafsson, Ólafssonar, Þor-
bjarnarsonar hins ríka, Ólafsson
ar lögréttumanns Jónssonar. Ól-
afur lögréttumaður, sem dó'á ný-
ársdag 1789, var fyrstur þeirra
langfeðga búandi á Lundum.
Þóttu þeir all-miklir fyrir sér,
einkum Þorbjörn gullsmiður
hinn ríki. Hefur Geir stundum
haft á orði við mig að fátt sé um
klerka í framættum þeirra
Lundamanna, og kenni hins
sama með afkomendum þeirra,
því að fátt sé þar enn um kenni-
menn, en lögfræðingar þeim
mun fleiri. — Alsystkini Guð-
mundar á Lundum voru þau
Ranghildur í Engey og Ólafur í
Lindarbæ í Holtum, sem bæði
voru þjóðkunn á sinni tíð. Faðir
Guðmundar dó áður en Guð-
mundur fæddist og gekk móðir
hans síðar að eiga Ásgeir Finn-
bogason frá Lambastöðum, og
áttu þau þrjár dætur, Oddnýju
og Guðrúnu sem fluttust til Vest-
urheims, og Sigríði, sem átti Jón
bónda í Hjarðarholti Tómasson.
Er mikill ættbogi kominn af
þeim Lunda-systkinum.
Kona Guðmundar á Lundum
var Guðlaug Jónsdóttir, Jónsson-
ar kammeráðs á Meium í Hrúta-
firði. Hafa þeir frændur búið þar
mann fram af manni öldum sam-
an, og hétu löngum Jónar, voru
lögsagnarar og sýslumenn og
miklir fyrir sér. Hefur Ingunn
frá Kornsá, systir Guðlaugar,
sagt margt skemmtilegt af þeim
Melamönnum og öðrum forfeðr-
um þeirra systkina í bók sinni,
Gömlum kynnum. Bræður Guð-
laugar voru síra Jón á Stafafelli,
kunnur fræðimaður og síðasti
Jóninn í karlleggnum; Jósep
bóndi á Melum og Finnur bók-
sali í Winnipeg, sem átti Guð-
rúnu Ásgeirsdóttur frá Lundum,
sem áður er getið. Er margt
kunnra manna frá þessum syst-
kinum komið.
Guðmundur á Lundum andað-
ist sumarið 1930, en Guðlaug bjó
eftir það hjá syni sínum til ævi-
loka, síðsumars 1949.
Geir er yngstur þeirra barna
Guðmundar og Guðlaugar. Hann
átti einn bróður, Ólaf, sem dó
ungur, en systur hans eru Sigur-
laug, kona Sverris Gíslasonar í
Hvammi Ragnhildur, kona Sig-
urðar Jónssonar á Stafafelli; Sig-
ríður, kona Kristjáns Jónssonar
frá Garðsstöðum; Ásgerður, kona
Jóns Guðmundssonar, fv. skrif-
stofustjóra, og Margrét, sem átti
Karl heitinn Halldórsson toll-
vörð.
Geir tók við búsforráðum á
Lundum með móður sinni, er fað
ir hans lézt. Árið 1933 gekk hann
að eiga Þórdísi Ólafsdóttur frá
Sámsstöðum í Hvítársíðu, á-
gæta konu. Bjuggu þau á
Lundum til ársins 1959, er heilsa
þeirra beggja neyddi þau til að
bregða búi Hefur Geir verið
starfsmaður Landsbankans síðan
hann gerðist Reykvíkingur. Ekki
hefur þeim hjónum orðið
barna auðið, en kjördóttur eiga
þau, Ólöfu að nafni, og fóstur-
son, Ólaf Þór Kristjánsson.
Geir er vörpulegur maður,
höfðingi í lund og lítt gefið að
þinga um það, er litlu skiptir.
Hann kann vel við sig í kunn-
ingjahópi og er ófeiminn að
segja hug sinn allan, þegar
ástæða þykir til. Hann er kump
ánlegur við okkur sem ungir er-
um. Sópar þá að honum, þegar
reynslan kennir annað en við boð
um; þó er hann fús til viðræðu.
Hann skilur, að hann er af ann-
arri kynslóð og öðrum tíma.
Oft hef ég fundið að Geir var
ekki ósárt að hverfa frá Lundum.
Enda væri sá maður heillum horf
4pn, sem ekki fyndi til þess að
yfirgefa allt það, sem hann var
fæddur til, ólst upp við og barð-
ist fyrir. Hann fer þó vel með
það, en ekki leynir sér, að hugur-
inn dvelst uppi í Borgarfirði.
Kemur þar fram sú tryggð, sem
hann á við átthagana, vini sína
og frændur. Það er huggun harmi
gegn, er sveitungi kemur í heim-
sókn og segir fréttirnar. Þá er
rifjuð upp gömul tíð, „tekið staup
og kveðið“. Það er lengi hægt að
lifa á endurminningu um slíkan
gest.
Ég kynntist Geir ekki fyrr en
hann fluttist til Reykjavíkur,
þótt ég þekkti hann af afspurn
og stopulum heimsóknum. Margs
er að minnast frá stuttri kynn- I :
ingu. Mér eru efst í hug stund-
irnar, er hann lýsti stjórnmála- I ^
viðburðum og stjórnmálamönn- ' f \
um um sína daga og frásögnum S»|
um uppkastið 1908. Báðir erum
við frændur sannfærðir í okkar
trú, báðir vissir um, að þjóðin
gerði rétt, er uppkastinu var
hafnað. Með því er ekki verið að
rýra manngildi eins eða neins;
heldur ekki, þótt því væri haldið
fram, að rétt hefði verið að sam- ,
þykkja uppkastið. Þegar í húfi er ft||
sjálfstæði heillar þjóðar, skiptir *
hver einstakur svo litlu máli.
Oft er um það rætt, að tengsl
hins gamla og hins nýja megi i „ .. . . ....
ekki rofna. Ómetanlegar séu - Myndm symr messuhokul þann, sem hjonm Unnur
dottir og Oli M. Isaksson gafu Asprestakalh.
Ljósm.: Karl Bröndvold.
Framhald á bls. 15
Ásprestakalli
herasf gjafir
samkoma á laugardag, til ágóba
fyrir kirkjubyggingu
NÝLEGA var stofnað Kvenfélag
nýstofnaðs Ásprestakalls. Gengst
það á laugardag fyrir samkomu
í Laugarásbíói, til ágóða fyrir
væntanlega kirkjubyggingu í
prestakallinu.
Stofnendur kverifélagsins voru
90, en félagsstjórnina skipa Guð
rún S. Jónsdóttir, formaður, Guð
ríður I. Einarsdóttir, varafor-
maður, Inga Ólafsdóttir, ritari,
Guðmunda Petersen, gjaldkeri,
og Rósa Guðmundsdóttir, með-
stjórnandi. Kvenfélaginu hafa
borizt 5000 krónur að gjöf frá
Kvenfélagi Langholtssóknar,
sem jafnframt hefir boðið nýja
félaginu að halda fundi sína í
Safnaðarheimili Langholtssókn-
ar.
Söfnuðinum í Ásprestakalli
hafa borizt ýmsar aðrar góðar
gjafir, og er þá fyrst að nefna
handsaumaðan messuhökul, sem
er gjöf frá'hjónunum Unni Ólafs
dóttur og Óla M. ísakssyni. Hjón
in Guðríður I. Einarsdóttir og
Þórhallur Þorláksson hafa gefið
nýtt Lindhólm orgril-harmóní-
um, til minningar um Þorbjörn
Áskelsson, útgerðarmann, frá
Grenivík. Er leikið á það við
guðsþjónustur í- LaugarásbíóL
Organisti þar er Guðjón Guðjóns
son, stud. theol. Af öðrum gjöf-
um má nefna 2 rikkilín, 7000 kr.
í fermingarkyrtlasjóð, og sálma-
bækur frá Elliheimilinu Grund-
Samkoman í Laugarásbíói
hefst. kl. 15 á sunnudag. Þá flyt-
ur Einar Magnússon, mennta-
skólakennari, ávarp. Einnig
verður kvikmyndasýning.
Messað er á tveimur stöðum
í Ásprestakalli, annan hvern
sunnudag í Laugaráskirkju, en
hinn sunnudaginn í Laugarás-
bíói. Þar eru einrpg barnamessur
annan hvern sunnudag, hjá sókn
arprestinum, séra Grími Gríms-
syni.
LAXVEIÐAR
Þótt margir fslendingar hafi
tekið laxasýkina á undanförn-
um árum, þá halla sér enn
margir að þorskinum. Eftirfar-
andi bréf bendir m.a. til þess:
„Stangaveiðimenn eru óá-
nægðir og jafnvel reiðir yfir
því, að útlendingar skuli vera
farnir að bjóða upp fyrir þeim
íslenzku árnar. Þetta er út af
fyrir sig skiljanlegt, en við því
ekkert að gerá. Bændur og aðr-
ir jarðeigendur eiga auðvitað
fullan rétt á því að taka tilboð-
um hæstbjóðenda, eða er hægt
að ætlast til að einhverjir fari
að borga niður „sportið“ fyrir
íslenzka stangaveiðimenn?
Eða eiga Bretar að hætta að
flytja út Jagúar-bíla vegna
þess að allir þar í landi, sem
mundu vilja eiga slíka bíla,
hafa ekki getað keypt þá fyrir
það verð, sem bílarnir hafa ver-
ið seldir útlendingum?
Vonir standa til að hægt
verði að stórauka laxagengd í
íslenzkum ám á næstu árum og
áratugum, en samt mun það
sjálfsagt ekki fullnægja eftir-
spum. Margir verða því að láta
sér nægja silunginn og svo sjó-
stangaveiðina, sem sumir segja
að sé mesta sportið. Og er þá
ekki í kot vísað, því nægur
fiskur er í sjónum.
Hótanir um að íslenzkir
stangaveiðimenn muni fara að
eyða gjaldeyri þjóðarinnar í
veiðiskap úti í löndum ættu
ekki að hræða neinn, því fárra
kosta mun völ í því sambandi.
Þanriig munu allar beztu ár
Noregs vera leigðar erlendum
mönnum. En vilji íslenzkir
veiðimenn ekki þýðast þorsk-
inn, þá mega þeir mín vegna
reyna sig við síli á Signubökk-
um. — Neptúnus“.
* EKKI Á KROSSSANDI
Vestmannaeyingi einum hef-
ur krossbrugðið vegna frétta
blaða og útvarps af Wislock-
strandinu. Togarinn strandaði
ekki á Krosssandi í Larideyj-
um, eins og hermt er, segir
hann í bréfi — og heldur áfram:
„í Landánmu segir, að Herj-
ólfur byggði fyrstur Vest-
mannaeyjar og átti allar eyj-
arnar. „Þær liggja fyrir Eyja-
sandi“. Landeyjar voru oft
nefndar Eyjasveit til forna og
ströndin Eyjasandur. „Sem
voldug reisir Rán á Eyjasandi“,
kvað Jónas í Gunnarshólma. Þ.
Th. og Kálund nefna Eyjasand
í ritum sínum en hvergi Kross-
sand. Og enginn Landeyingur
mundi nefna Krosssand þar sem
Wislock strandaði.
Á kort herforingjaráðsins
(endursk. 1930) er svo allt í
einu kominn Krosssandur fyrir
A-Landeyjum öllum í stað
Eyjasands. Þetta rangnefni er
svo tuggið upp eftir Dönum með
velþóknun. Einn dag brá þó svo
undarlega við, að útvarpið
nefndi Eyjasand, en í næstu
andrá kom Krosssandur! Og
tvisvar a.m.k. heyrði ég frétta-
lesara tala um Krossasand!
ÉS spyr: Með hvaða rétti er
fornum og fögrum örnefnum
bolað burt, en í þeirra stað
skráð á landakort nöfn, sem
valda ruglingi. Hér var nafn-
breyting öldungis öþörf. Hvar
er nú örnefnanefnd, sem al-
þekkt er að framtakssemi?
Nefndin ætti að huga að þessu
máli áður en næsta útgáfa kem
ur af Islandskorti, því henni
mun bera skylda til þess samkv.
lögum. Mætti henni þá betur
takast en nýyrðasmíðin, sem
henni hefur farizt heldur ósnot-
urlega.
Til frekari skýringar skal
tekið fram, að Krosssandur eða
-fjara er í Austur-Landeyjum,
en aðeins fyrir landi jarðarinn-
ar Kross, sem er vestan við
miðja sveit. Wislock strandaði
hinsvegar á austurmörkum
sveitarinnar, á Bakkafjöru, en
engum Krosssandi. En milli
Bakkafjöru og Krosssands eða
Krossfjöru eru hvorki meira né
minna en fimm fjörur nafn-
greindar og þau nöfn staðfest,
m.a. í fornum og nýjum heim-
ildum. — H. G.“
ÞUHRHLOBUR
ERt ENDINGARBEZl AR
BRÆÐURNIR ORMSSON hf.
Vesturgötu 3.
Simj 11467.