Morgunblaðið - 11.07.1964, Blaðsíða 6

6
MORGU NBLAÐÍÐ
Laugardagur 11. júlí 1984
ÚTVARP REYKJAVÍK
Þorsteinn
Jósepsson
Á SUNNUDAGSK V ÖLD 28.
júní, flutti Þorsteinn Jósepsson,
rithöfundur, ljómandi erindi um
Reykjavatn á Arnarvatnsheiði,
en það hvað hann vera eitthvert
fegursta vatn á allri heiðinni,
auk þess sem það vaeri eitthvert
bezta veiðivatn þar. Þorsteinn
kom víða við, talaði meðal ann-
ars um útilegumannabústað
v þarna á heið-
r \ inni, og rakti
enda nokkuð
sögu eins úti-
legumanns, sem
þar hafðist við
um stund
snemma á 19.
öld. Nefndist sá
Jón Franz.
Þorsteinn er
kunnur fjalla-
garpur og ferða-
maður, en býr auk þess yfir
yfirlætislausri frásagnargáfu,
3em laðar flesta ósjálfrátt til að
l,iá máli hans eyra.
Á sunnudagskvöld hófst einnig
nýr útvarpsþáttur, undir stjórn
Andrésar Indriðasonar og Tómas
ar Zoega. Nefnist hann „Á far-
alds fæti“. Er sá þáttur trúlega
emkum ætlaður ferðamönnum,
enda flutti hann að þessu sinni
ýmsan gagnlegan fróðleik fyrir
Þá, sem hyggja á sumarferða-
lög innan lands. Gæti ég trúað,
að þessi þáttur eigi eftir að
verða einhver vinsælasti og gagn
legasti dagskrárliður sumardag-
skrárinnar.
Andrés Kristjánsson, ritstjóri,
talaði um daginn og veginn á
iriánudagskvöldið. Hann sagðist
oft hugsa til þess með kvíða að
Jónsmessu, að þá tæki þegar að
skyggja aftur, þótt sumarið væri
kannske raunverulega ekki hafið.
Þó hefði sumar þegar ríkt um
nokkurn tíma nú. Hann kvað
það vel, að bændur virtust hafa
helgað sér Jónsmessuna til há-
tíðahalda, en síðar spurði hann:
Til hvers er að vera að tala um
bændahátíð, ef byggðir eyðast?
Andrés kvað ekki nógu marga
gera sér næga grein fyrir þeirri
hættu, sem stafaði af eyðingu
íslenzkra byggða. Nú væru sum-
ar góðar jarðir að breytast í
sumarbústaði, og væri slíkt við-
sjárverð þróun. Ræðumaður
hældi mjög Mývetningum, sem
hann kvað unna sveit sinni svo
„að alþjóðarathygli hefði vakið“.
Þá vék Andrés að 17. júní há-
tíðarhöldunum, og fannst kaup-
sýslustarfsemi setja helsti mik-
inn svip á þau. Síðan sagði
Andrés, að smáþjóð gæti aldrei
tryggt sig með samningum og
bandalögum á sama hátt og stór-
þjóð. Slíkir samningar væru
aðeins brot af sjálfstæðisbaráttu
smáþjóðar, en fyrir stórþjóð
hefðu þeir miklu meira gildi.
Kann virtist nokkuð kvíðinn
um framtíð og sjálfstæði þjóðar-
innar og hvatti til að sýnd yrði
sem mest aðgát í skiptum við
aðrar þjóðir.
Erindi Andrésar var á margan
hátt gott, þótt gagnrýni hans og
viðvaranir væru ekki sérlega
frumlegar, né lí'klegar til að
leiða til neinna affarasælla
breytinga. Við erum búin að
fjasast yfir fólksflóttanum úr
sveitunum í áratugi, án þess
Andrés
Kristjánsson
líklega að hafa
meint sérlega
mikið með því
fjasi, enda hafa
margir þeirra
flúið hvatlegast,
sem mest hafa
gagnrýnt flótt-
ann. Þá er orðin
tizka, að fárast
yfir hinni fyrir-
ferðamiklu kaup
sýslustarfsemi
17. júní, og vissulega kostar það
litla ábyrgg að gagnrýna það af-
markaða fyrirbrigði vörudreif-
ingar. Hins vegar er vonlítið að
knésetja það lögmál í 20 mínútna
útvarpserindi, að varan leiti
þangað sem kaupendur eru fyrir.
Krakkarnir vilja fá gottið sitt
og engar refjar, 17. júní.
Helst mátti telja þá skoðun
Andrésar frumlega, að milliríkja-
samningar og bandalög hefðu
meira gildi fyrir stór ríki en smá.
Reynslan hefur sýnt, að varnar
bandalög eða griðasáttmálar eru
fckki örugg trygging neinni þjóð,
hvorki stórri né smárri fremur
en t. d. hlutleysisstefna. Er þess
t. d .skemmst að minnast, er
Adolf Hitler rauf griðasáttmála
við víðlendasta og eitt voldug-
asta ríki heims árið 1941 og hóf
leiftursókn gegn því. En viður-
kenni menn gildi varnarbanda-
laga á annað borð, þá virðist ein-
sætt að þau hafi ekki minna
gildi fyrir smáþjóðirnar, sem
hafa lítil eða engin tök á að
verjast í ófriði af eigin ramm-
leik, en stórveldin ættu hins
vegar að geta treyst meira á
eigið afl.
Þetta sama kvöld flutti Guð-
u. undur Sveinsson, skólastjóri
síðara erindi sitt um kenningar
Sorokins og menningu Vestur-
landa. Var þag hið skemmtileg-
asta og fróðlegasta, sem fyrra
erindi hans. Sorokin vildi skipta
samfélögum manna í þrjár teg-
undir:
1. Þvingunarsamfélög
2. Sáttmálasamfélög (byggð á
,,Þjóðfélagssamningnum“) og
3. Fjölskyldusamfélög.
Hann kvað holdsmenningu
einkum ríkja í þvingunarsam-
féiögum, hugsjónamenntingu í
sáttmálasamfélögum og hug-
menningu í fjölskyldusamfélög-
um. Sorokin telur að kjarnorku-
vísindin hafi afsannað lögmálið
um orsök og afleiðingu, eins og
það var áður skilið. í kjarnorku-
vísindum gildi óvissulögmálið,
eða líkindalögmál, þar sem
möguleikar séu ávallt fleira en
einn.
Þá bendir Sorokin á breyting-
ar þær, sem orðið hafa í sál-
fræðivísindum. Áður hafi eigin-
girnin verið talinn „driffjöðrin
mesta“, en á seinni árum megi
heita að orðið hafi bylting á
viðhorfi manna til þessara mála.
Vitundarlífið sé nú talið þríþætt:
Yfirvitund, vitund og undirvit-
und. I yfirvitundinni yrðu menn
t. d. fyrir ýmissi dularreynslu
og sæktu lífi sínu þangað nýja
fvllingu.
Sorokin dróg þá lokaniður-
stöðu, að fram undan séu bjartir
dagar friðar og framfara.
Sigurður Sigurðsson, íþrótta-
fréttamaður, helgaði handknatt-
leiksstúlkunum á Laugardals-
vfclli drjúgan hluta þriðjudags-
dagskrárinnar. Sem kunnugt er,
fóru íslenzku stúlkurnar með
sigur af hólmi í þeirri keppni,
og munu flestir landsmenn sam-
gieðjast þeim með þann sigur.
Um Sigurð er annars það að
segja, að hann er einn af þeim
útvarpsmönnum, sem hafa sett
einna mestan svip á þá stofnun
á seinni árum, og er víst óhætt
að telja hann andríkastan íþrótta
miðil, sem við höfum eignast
fram að þessum tíma.
Á miðvikudagskvöld var út-
varpað „sumarvöku". Kom þar
enn eitt framlag til 17 ára þátt-
ar na, er frú Sigurveig Guðmunds
dóttir í Hafnarfirði flutti frásögu
þátt er hún nefndi: „Vor yfir
Vífilsstöðum". Fjallaði hann um
dvöl hennar á heilsuhælinu
Vífilsstöðum árið 1927. Þetta var
á þeim gömlu, góðu dögum
meðan fól'kið ennþá lifði og
hrærðist í ljóðum og sögum
skáldanna, meðan „Hriflu-Jónas“
og „Kiljan“ voru enn fekki
fallnir úr skúrka tölu, meðan
ur.gu skáldin „elskuðu í ljóði“ og
kjarnorkuvísindin höfðu enn
ekki haldið innreið sína í ljóða-
skáldskapinn.
Gunnlaugur Ormstunga og
Kristmann Guðmundsson voru
annars sætastir allra skálda í
augum kvennanna á Vífilsstöðu-
Sigurveig Guð
mundsdóttir
kvaddi Vífils-
staði um haust-
ið, heil heilsu.
„Hádegi lífsins
var framundan“.
Þó hlakkaði hún
ekki til að
hverfa þaðan.
„. . „ Hin stutta dvöl
Sigurveig GuS- ,
hennar þar hafði
mundsdottir r
verið hennr goð-
ui skóli og uppspretta margs
kor.ar fróðleiks og lífsreynslu.
Þetta var óvenjulega skemmti-
legt og vel gert erindi.
Síðar á sumarvökunni las Sig-
urður Skúlason nokkur ástar-
kvæði eftir Jónas Hallgrímsson
cg flutti frumsamið ævintýri um
Þóru Gunnarsdóttur. í heild
var þetta hin prýðilegasta sum-
arvaka, og „mættum við fá meira
að heyra“ af slíku.
Á fimmtudagskvöld sá Einar
Bragi um þáttinn: „Raddir
skálda". Var hann að þessu sinni
helgaður dr. Sigurði Nordal pró-
fessor. Var lesið upp úr bók
hans: „Fornar ástir“, sem út
kom 1919. Mest voru það óbund-
in Ijóð, sem lesin voru, laus við
„rósfjötra rims“ og stuðla, en
* GRÆNLANDSFERÐIR
NÚ ERU Grænlandsferðir Flug
félagsins að hefjast fyrir al-
vöru og finnst mér ástæða til
að vekja athygli á þeim, ein-
faldlega vegna þess að ég hef
komið nokkrum sinnum til
Grænlands — og veit, að allir
þeir, sem einu sinni hafa litið
það stórfenglega land, sjá
hvorki eftir fé né fyrirhöfn.
Þótt Grænland sé næsti ná-
granni okkar hafa tiltölulega
mjög fáir íslendingar ferðazt
þangað. En Grænland hefur
þó það fram yfir okkar land,
að staðviðri eru meiri að sumr-
inu — og vikum saman er þar
sólskin og blíða.
Fyrir mörgum árum var ég
á togara heilt sumar við vestur-
strönd Grænlands — og þá
kom þar aldrei dropi úr lofti.
Eilíf himnesk blíða, sólskin og
hlýindi. Siðan hef ég nokkrum
sinnum farið flugleiðis til
Grænlands, bæði til vestur og
austurstrandarinnar, jafnan að
sumarlagi — og alltaf hefur þar
ríkt sama sumarblíðan. Flug-
menn hjá Flugfélaginu segja
mér líka, að sumarblíða sé
yfirleitt mikil á þeim slóðum,
sem þeir halda sig mest á.
* HRIKALEG NÁTTÚRA
Sól og suðlæg lönd heilla
íslendinga eins og alla „norð-
urbúa“ — og er það ekki nema
eðlilegt. En ég hef bæði séð
Miami á Florida og Narssarss-
uak á vesturströnd Grænlands
— og ég verð að segja það, að
hin hrikalega náttúra Grsén-
lands, ógnþrungnu fjöllin og
dauðakyrrðin, heillaði mig
meira en vaggandi pálmakrón-
ur og brennandi sólskinið.
Það er heldur engin vitleysa,
þetta með Danina, sem vetur-
setu hafa á Grænlandi. Þegar
vorar fyllast þeir af heimþrá
og verða fegnir að sleppa úr
fásinninu í Grænlandi og kom-
ast heim í hina glaðværu Kaup-
mannahöfn. Þeir eru hissa á
sjálfum sér að hafa þraukað
grænlenzka veturinn og heita
því að fara ekki aftur í slíkan
leiðangur. — En einmitt þessir
sömu menn eru fyrstir til Græn
lands þegar fer að hausta.
Jóhannes Snorrason sagði
mér einu sinni, að þeir væru
ekki svo fáir, Danirnir, sem
hann hefði sótt til Grænlands
á vorin — ljómandi af' ánægju
yfir því að komast nú heim.
En þessir ’sömu ljómuðu yfir-
leit alltaf meira á haustin,
þegar þeir væru á leið til Græn
lands — og þeir væru fullir
eftirvæntingar, þegar Græn-
landsströndin risi úr sæ, þögul,
en stórbrotin og tignarleg —
og vingjarnleg þeim, sem hana
þekktu.
ic AUKNAR SAMGÖNGUR
Grænlandsferðir Flugfélags-
ins eru orðnar mjög vinsælar
þrungin djúpri lífsspeki, knúinni
fram af hamförum skáldlega
anda um mannleg tilfinninga-
svið. Talið er, að Sigurður hafi
með bókinni „Fornar ástir“ haft
alimikill áhrif á skáld þau sem
voru að mótast á árunum 1920-
1930, þótt sjálfum ynnist honum
ekki tími til að yrkja ljóð né
semja sögur svo teljandi væri,
eftir að bók þessi kom út.
Sigurður Nor-
dal, er sem kuirn
ugt er, fremsti
bókmenntafræð
ingur okkar á
þessari öld. En
hvers vegna
vannst honum
ekki tími til að
semja fleiri
skáldverk en
raun er á? Var
köllun hans til
skáldskapar ekki nógu sterk?
Sigurður
Nordal
Hvernig sem menn vilja svara
þeirra spurningu, þá er sannast
sagna, að starf Sigurður Nordala
sem listræns vísindamanns á
sviði bókmennta og sagnfræði.
er svo mikið og gott, að maður
veit varla, hvort nærtækara er
að harma eða hrósa happi yfir,
að hann gaf sér ekki tíma til
gð halda lengra út á braut sjálf-
stæðrar listsköpunar í formi
ljóða eða sagna. Upplesturinn
á fimmtudagskvöldið hefur vafa-
laust styrkt þá í trúnni, sem
hneigjast að fyrri úrkostinum.
Þetta sama kvöld flutti séra
Árelíus Níelsson erindi, sem
hann nefndi „Harmsaga hetju-
þióðar“. Fjallaði það um fyrsta
kristna þjóðríkið, en það var
Armenia, sem nú tilheyrir Sovét-
ríkjunum. Á undanförnum öld-
um hefur land þetta sætt undir-
okun og kúgun af hendi ýmissa
þjóða, en íbúarnir hafa þó varð-
veitt trú sína á hinn eina sanna
guð allt fram á þennan dag.
Það var árið 300 e. Kr., sem
Armenar meðtóku kristna trú,
fyrstir allra þjóðríkja, eins og
getið var.
Á föstudagskvöldið lauk Hlyn-
ur Sigtryggsson, veðurstofustjóri.
erindi sínu um jarðskjálfta og
Framihald á bls. 11
og fólk kemur alla leið frá
ítalíu til þess eins að sjá þetta
stóra og kalda land. Ég efast
ekki um ag Flugfélagið gæti
byggt upp töluverða flutninga
þanga, ef það fengi betri að-
stöðu fyrir farþega sína í Græn-
landi. Á sínum tíma sótti félag-
ið um leyfi til reglubundin*
flugs þangað, en fékk ekkú
Vonandi tekst það samt í fram-
tíðinni — og kannski hjálpar
Færeyjaflugið þar eitthvað til.
því Færeyingar hafa mikið sam
band við Grænland og það
kæmi sér vafalaust vel fyrir þá
að geta flogið milli Færeyja
og Grænlands — um ísland.
* BÍLAGEYMSLA
Það er stöðugt vaxandi
vandamál hjá bíleigendum i
Reykjavik — að finna stæði
|yrir bila sína í miðbænum. Eitt
sinn var talað um bílageymslu
og mér skilst að það mál sá
stöðugt í athugun. Það er i
rauninni kominn tími til að
aðhafast eitthvað í málinu,
finnst mér, því eftir 2—3 ár
verður þörfin fyrir slíka
geymslu orðin brýn, ef bíla-
fjöldin heldur áfram að vaxa
eitthvað svipag cg að undan.
förnu.
ELDAVÉLAR
ELDAVÉLASETT
GRILL
Sjálfvirkt hita- og
tímaval.
A E G - umboðið
Söluutnboð:
HÚSPRÝÐI HF.
Simi 20440 og 20441.