Morgunblaðið - 22.07.1964, Qupperneq 13

r Miðvíkudagur 22. JftTí 1964
MORCU N BLAÐIÐ
13
Oeilt um ef tirvinnukaup
Slysavarnakonur heimsækja Khöfn
NÝLEGA hefur verið kveðinn
upp í Hæstarétti dómur í máli,
er Magnús Magnússon, verkfræð-
ingur, Kópavogi höfðaði gegn
Landssíma tslands til greiðslu
vangoldinna launa fyrir yfir-
vinnu að fjárhæð kr. 16.603.48,
þá var og krafizt vaxta og máls
kostnaðar.
Stefnandi kvað málavexti vera
þá, að með samningi dagsettum
11. júní 1956 hefði hann ráðizt
til starfa hjá Landssíma íslands
til 31. desember 1958. Samkvæmt
ráðningarsamningnum hefði
vinnutími hans verið ákveðinn
38 stundir á viku. I>á hefði einnig
verið ákveðið í samningnum, að
hann ynni 260 stundir í auka-
vinnu á ári gegn umsaminni
greiðslu. Hinsvegar hefði reynsl-
an orðið sú að hann hefði oft
þurft að vinna mun lengur en
(tilskilið hafði verið og hafi hon-
um þá verið greitt sérstaklega
fyrir þá vinnu. En er hann hefði
ikrafið »m greiðslu fyrir yfir-
vinnu þá, er hann hafði unnið á
tímabilinu frá 1. sept. 1957 til 31.
des. 1958, sem var eftir upplýs-
ingum frá skýrsiudeild Lands-
eímans samkvæmt aflesningu
stimpilkorta stefnda, 21814 klst.,
Ihafi honum verið neitað um
igreiðslu. Mál þetta var höfðað
til innheimtu á greiðslu fyrir
þessar yfirvinnustundir.
Stefnandi skýrði svo frá m.a.
eð bæjarsímstjórinn hefði ætíð
óskað eftir þeirri yfirvinnu, er
hér væri krafin greiðsla fyrir.
Stefndi tiltók nánar þau verk-
efni sem hann hafði unnið að.
Stefnandi byggði kröfur sínar
é því, að hér væri um að ræða
yfirvinnu, er unnin hefði verið
með samiþykki yfirmanns síns
eða fullri vitneskju hans í tíma.
Benti stefnandi á til frekari árétt
ingar því að á árunum 1956 og
1957 hafi Landssími íslands greitt
honum fyrir samskonar yfirvinnu
útreiknaða á sama grundvelli og
í þessu máli, og fengi því eigi
Bkilið, hvernig stefndi gæti nú
rökstutt að honum bæri eigi að
greiða fyrir yfirvinnu þessa.
Landssími íslands krafðist
eýknu og byggði þá kröfu sína á
því, að ósannað væri í málinu,
að stefnandi hefði unnið þá yfir-
vinnu er hann krefði launa fyrir.
Enda væri það engin sönnun,
þótt stimpilklukkan sýndi þar-
greindan yfirtíma. Hún sýndi að-
éins, hvenær stimplað væri en
ekki að unnið hefði verið þann
tíma, sem er fram yfir eðlilegan
tíma. Þá hélt stefndi því og fram,
að stefnanda hefði brostið sam-
þykki yfirmanns síns til að
vinna yfirvinnuna samkvæmt
ráðningarsamningi stefnanda, en
þar væri kveðið svo á, að aðeins
væri greitt fyrir aukavinnu, hafi
hennar verið óskað af yfirmanni.
1 forsendum af dómi héraðs-
dóms, sem staðfestur var í Hæsta
rétti, segir svo:
„Samkvæmt framburði bæjar-
eímastjóra, er rakinn hefir verið
hér að framan, hafði hann ýmist
óskað eftir því, að stefnandi ynni
yfirvinnu umfram samnings-
Ibundinn vinnutíma eða haft um
það vitneskju. Með framburðum
samstarfsmanna stefnanda verð-
ur að telja sannað, að hann hefir
unnið yfirvinriu fram yfir það,
eem ráð var gert í ráðningar-
eamningi hans.
Hinsvegar er ljóst, að aflesn-
ing stimpilkorta er eigi óyggjandi
mælikvarði á þá vinnu, sem ynnt
er af hendi, én þar sem sá hátt-
ur hafði verið á hafður í fyrri
lögskiptuim málsaðilja að hafa
etimpilkort stefnanda til hlið-
ejónar við ákvörðun aukaþókn-
unar til hans fyrir yfirvinnu, þá
mátti hann reikna með, að svo
yrði gert áfram. Yerður krafa
stefnanda því tekin til greina ó-
breytt, enda virðast yfirvinnu-
tímar hans ekki vera óeðlilega
margir miðað við allt tímabilið,
sem hér er krafizt greiðslu fyrir.
Úrslit málsins verða þá þau,
að stefnandi. verður dæmdur til
að greiða stefnanda kr. 16.603.48
auk vaxta eins og krafizt hefir
verið í stefnu.
Eftir þessum málalokum verð-
ur stefndi dæmdur til að greiða
stefnanda málskostnað, er þykir
hæfilega ákveðinn kr. 2.700.00.“
Þá var Landssíminn dæmdur
til að greiða kr. 5.000.00 í máls-
kostnað fyrir Hæstarétti.
EINN þátturinn í starfsemi Evr-
ópuráðsins er að efla starfsemi
sveitarfélaga í þeim löndum, sem
að ráðinu standa. Starfsemi
þessari er þannig fyrir komið, að
annaðhvert ár er haldið svonefnt
sveitarstjórnarþjng Evrópu (Eur-
opean Conferance og Locai
Authorities), og sækja það jafn
margir fulltrúar frá sveitarstjórn
um og sveitarstjórnarsamböndum
í hverju landi og aðalfulltrúar
viðkomandi lands eru á þingum
Evrópurá.ðsins. Frá.íslandi sækja
þingið þrír fulltrúar, allir til-
nefndir af utanríkisráðherra í
samráði við stjórn Sambands
islenzkra sveitarfélaga.
Reglulegt sveitarstjómarþing
Evrópu var að þessu sinni haldið
í Strassborg dagana 7.—10. apríl
s. 1., og sóttu það Jónas Guð-
mundsson formaður Sambands
isienzkra sveitarfélaga, Páll
Líndal skrifstofustjóri bargar-
stjórans í Reykjavík, varafor-
maður sambandsins, og Stefán
Gunnlaugsson deildarstjóri í
viðskiptamálaráðuneytinu, fyrv.
bæjarstjóri í Hafnarfirði.
Rétt til þingsetu áttu 144 full-
trúar og sóttu það allir nema
íulltrúar Kýpur. Auk þess sóttu
þingið áheyrnarfulltrúar frá
Finnlandi, ísrael og Júgóslavíu,
og frá Alþjóðasambandi sveitar-
íélaga (I.U.L.A.).
Framkvæmdastjóri Evrópu-
Osumkomalag
Bonn 20. júlí (NTB)
í DAG héldu þeir fund með sér
Ludwig Erhard, kanzlari Vestur-
Þýzkalands, fyrirrennari hans
Konrad Adenauer, fyrrv. varnar-
máSaráðherra Franz Joseph
Strauss og fleiri ráðherrar og
framámenn Kristilega demókrata
flokksins.
Á fundinum var ræddur á-
greiningur, sem risið hefur um
stefnu V.-Þýzkalands í utanríkis
málum, en tilkvnning, sem gefin
var út að honum loknum bar
því ljóslega vitni, að ekkert hafði
miðað í samkomulagsátt.
Adenauer og Strauss eru hlynt
ir því, að Vestur-Þýzkaland og
Frakkland taki upp nánara stjórn
málasamsíarf, en Erthard og fylg-
ismenn hans vilja stjórnmála-
samstarf á breiðari grundvelli
innan Evrópu.
MEÐAL farþega á Gullfossi, sem
iagði af stað s.l. laugardag áleiðis
til Kaupmannahafnar, voru 50
konur úr Slysavarnarfélaginu.
Voru það konur, er starfað höfðu
í nefndum félagsins frá stofnun
til þessa dags.
1964
ráðsins hr. Peter Smithers, ávarp
aði þingið og undirstrikaði mikil-
,’ægi samstarfs sveitarfélaganna
fyrir lýðræðishugsjón Evrópu.
Um mál þau, sem fyrir þingið
koma, er fjallað af fimm nefnd-
um, sem skipaðar eru all löngu
áður en þingið kemur saman.
Nefndir þessar eru: allsherjar-
nefnd, efnahags- og félagsmála-
nefnd, fjárhagsnefnd, mennta-
málanefnd og skipulagsnefnd.
Jónas Guðmundsson átti sæti í
allsherjarnefnd, Páll Líndal í
menntamála og skipulagsnefnd-
um og Stefán Gunnlaugsson í
efnahags- félagsmála- og fjár-
málanefndum. Forseti þingsins
var kosinn Cravatte borgarstjóri
i Diekirch í Luxemburg, en hann
er einn helzti fyrirsvarsmaður
sveitarstjórarsamvinnu Evrópu-
ráðslandanna.
Viðfangsefni þessa þings var
aðallega svæðaskipulagning
(Regional Planning). Fyrir þing-
ið voru lagðar tíu skýrslur eða
greinargerðir um það efni, allaj-
samdar af sérfræðingum á þessu
sviði. Greinargerðir þessar, sem
samanlegt eru stór bók, hafa að
geyma mikinn fróðleik Qg ýmsar
tillögur til úrlausnar á ýmsum
þeim vandamálum, sem allar
þjóðir eiga meira og minna við
að stríða í þessum efnum.
Hin stórbreytta þróun í fram-
leiðslu- og efnahagsmálum eftir
siðari heimsstyrjöldina og hinar
voldugu iðnaðarsamsteypur á
meginlandi Evrópu hafa gjör-
breytt afkomumöguleikum og
lifnaðarháttum fólks á stórum
svæðum. Iðnaðurinn færir út
kvíarnar og aðrar greinar, ekki
sízt landbúnaðurinn verða undir
i samkeppninni. Þetta þjóðfélags-
vandamál kemur einna harðast
við sveitarstjórnir. Sums staðar
tæmast sveitarfélögin svo til al-
ve,g af fólki á skömmum tíma,
jafnvel fáum árum, en annars
staðar vaxa borgir og bæir svo
hratt, ag sveitarstjórnirnar þar
íá ekki skapað nægilega fljótt
viðhlítandi skilyrði fyrir fólkið,
sem að streymir, hvorki hvað
húsnæði né annan menningarleg-
an aðbúnað snertir, s. s. skóla,
heilbrigðisþjónustu o. m. fleira.
Milli sveitarstjórnarþinganna
starfar svokölluð fastanefnd. í
henni á sæti einn maður frá
hverju aðildarriki, kosinn á þing-
inu sjálfu eftir sameiginlegri
Konur í Slysavarnarfélaginu
hafa venjulega farið í innan-
iandsferðalag einu sinni á ári,
en í vetur kom sú hugmynd fram
að breytt yrði til og efnt til
Kaupmannahafnarferðar. Féll
sú hugmynd í góðan jarðveg og
abendingu fulltrúa hvers lands.
Af íslands hálfu á nú Páll Línd-
dal sæti í nefndinni.
Fastanefndin lagði fyrir þingið
mikla skýrslu og tillögur að 15
ályktunum um ýmis málefni, sem
hún hafði fjallað um milli þing-
anna.
Voru flestar tillögur nefndar-
innar samþykktar á þinginu.
Aðalskýrslan, sem lögð var
fyrir þingið, var eins og fyrr
segir, um svæðaskipulagningu,
og var hún í tveimur aðalköfl-
um. I fyrri kaflanum var rak-
in þróunarsaga svæðaskipulagn-
ingár á landssvæðum, sem kalla
mætti frekar vanþróuð, svo sem
i löndum, sem liggja að Mið-
jarðarhafinu og í strandhéruðum
Atlandtshafsins, og hins vegar
svæðaskipulagningar í hinum
iðnvæddu héruðum Evrópu.
í Miðjarðarhafslöndunum bein
ist viðleitnin aðallega að því að
efla framfarir í landbúnaði og
að því að skapa félagslegt og
efnahagslegt jafnvægi, með því
m. a. að reyna að breyta ýmsum
gamaldags og úreltum viðhorfum
og venjum, sem torvelda skyn-
samlega endurskipulagningu
landbúnaðarins.
í strandhéruðum Atlantshafs
eru viðfangsefnið hins vegar
frekar það, að skapa skilyrði
fyrir hagkvæmri dreifingu iðn-
fyrirtækja, koma á jafnvægi í
fólksflutningum milli iðnaðar-
stöðva og sigrast á ýmiss konar
stjórnmálalegum og landfræði-
legum annmörkum, sem torvelda
íramkvæmd svæðaskipulagning-
ar.
Hinn kaflinn fjallaði um starf-
semi hinna ýmsu stofnana í Ev-
rópu, svo sem Evrópuráðsins og
Sexvelda-samsteypunnar á sviði
svæðaskipulagningar.
Ekki eru tök á að rekja hér
efni þeirrar skýrslu.
Mörgum er sjálfsagt óljóst
Ivvað átt er við með hugtak-
inu svæðaskipulagning.
Margir halda, að um sé að
ræða einhvers konar gjörbreyt-
ingu, en það er hinn mesti mis-
skilningur. „Grundvallar atriði
svæðaskipulagningar er ekki
rein ný hagfræðikenning, út-
færsla á háspekilegum kennisetn-
ingum, né heldur ný landfræðileg
skilgreining, heldur aðeins rök-
rétt vinnubrögð og skipulagt
viðnám á lýðræðislegum grund-
velli, enda er og verður svæða-
skipulagning í lýðræðislöndum
ekki framkvæmd nema í nánu
samráði við þá aðila, sem íbúar
héraðanna hafa valið sér til for-
ustu með lýðræðislegum hætti
þ. e. sveitarstjórnanna“, segir í
einni skýrslu Evrópuráðsins.
lögðu þær af stað eins og fyrr
segir nú á laugardaginn.
Konurnar dvelja um kyrrt í
nokkra daga i Kaupmannahöfn
og koma síðan heim með Gull-
fcssi aftur.
Svæðaskipulagning er það, að
landsvæði, sem skoða má eðli-
lega, starfræna- og menningar-
lega heild eftir erfðavenjum og
viðhorfum íbúanna, frekar en
eftir efnahagslegum aðstæðum,
er afmarkað, og því gefin lýð-
ræðisleg heildarstjórn.
Hún hefst handa um skipu-
lagninguna, en höfuðmarkmið
hennar er það, að gera íbúum
svæðisins kleift að lifa á þessu
landsvæði sambærilegu menning-
iífi við það, sem annars staðar
sögðu ekki nema með samvinnu
sveitarstjórna á því svæði, sem
um er að tefla, og með nauð-
synlegri aðstog ríkisvalds og
lánastofnana, því innan svæðis-
ins verða undir flestum kringum
stæðum verulegar breytingar á
framleiðsluháttum og tilflutning-
ur fólks nokkur.
Ýmsir munu halda, að hér sé
mest um að ræða framtíðar-
drauma. En svo er ekki. Svæða-
skipulagningin er nú þegar orðin
staðreynd í ýmsum löndum
Evrópu. Má þar sem dæmi nefna
Frakkland, Belgíu og Noreg.
Mörgu er sjálfsagt annan veg
farið með öðrum þjóðum en okk-
ur íslendingum í þessum efnum,
og því munu einhverjir segja, að
við getum lítið lært af vanda-
málum annarra og tillögutn
þeirra til að bæta um hjá sér.
En þó að allt sé hér minna í snið-
um en víðast hvar annars stað-
ar, er þróunin svipuð og við-
fangsefnin lík þegar á heildina
er litið.
Hér tæmast byggðarlögin eins
og þar án þess að nokkur fái við
ráðið, og fólkið hrúgast saman
á fáa staði, einnig án þess að við
það verði ráðið.
Fiskurinn í sjónum ræður enn
mestu um velmegun og hnignun
hinna ýmsu byggðarlaga, e.t.v.,
fcð Reykjavík undantekinni, og
sveitarstjórnir og ríkisvald fá
ekki, a.m.k. ennþá, skipulagt
íerðir hans. Hér á landi eru nú
39 sveitarfélög með færri íbúa en
100 og yfir mörgum þeirra og
vafnvel öðrum, sem stærri eru,
vofir algjört hrun á næstú ár-
um eða áratugum, verði ekkert
að gert annag en veita styrki
þegar verst gegnir. Tvö hrepps-
iélög, þar sem áður voru blóm-
legar byggðir, hafa nú enga íbúa
og enga sveitarstjórn.
Sveitarstjórnarþing Evrópu-
róðsins hefur tekið þetta mikla
allsherjarvandamál föstum tök-
um, og þótt það skorti vald til
framkvæmdanna, leggur það með
athugunum sínu-m og tillögum
verulegan skerf af mörkum til
þess að finna heilbrigða fram-
búðarlausn þessara miklu vanda-
mála.
Þess vegna er rétt að þáttar
þess sé getið og að íslendingar
fylgist með því, sem fram fer á
I þeim vettvangi.
Svœðaskipulagning afar
mikilvœg
Frá Sveitarsfjériiarþingi
Evrópu