Morgunblaðið - 11.09.1964, Blaðsíða 17

Efla verður frjálsan sparnað
inuuiiiiiHHiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiimimiiiiijiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiui
1 Hrelnno loft í stjóramólin |
I - meiri fræðslu
ENGUM skynsömum manni get
ur blandazt hugur um nauðsyn
aukins sparnaðar landsmanna,
eins og peningamálum þjóðarinn
ar er nú ráttað. En hvernig er'
t>á unnt að efla sparnað?
Árið 1964 benti Landsbankinn
é allmargar leiðir til eflingar
sparnaði og um líkt leyti skipaði
þáverandi viðskiptamálaráðherra
nefnd, en hlutverk hennar var
að kanna og skila áliti um sparn
aðarmálin. Nefndin lauk störf-
um og skilaði áliti í febrúar 1956.
iNokkuð af tillökum nefndarinn-
ar og Landsbankans hefur verið
framkvæmt, en margar leiðir
liafa ekki verið kannaðar. Til-
lögur þessar er m.a. að finna í
Fjármálatíðindum, árg. 1954—’55.
Hér verður getið nokkurra
þeirra:
• Útgáfa spariskírteina með
hækkandi vöxtum.
• Útgáfa vísitölutryggðra
bréfa til langs tíma, t.d. til
að afla fjár til íbúðalána.
© Verðbréfaeign verði gefin
skattfrjáls.
© Fyrirtæki selji almenningi
hlutabréf sín.
• Verðlaun fyrir sparnað.
• Samningsbundinn sparnað-
ar:
1) íbúðasparnaður, þar sem
fólki væri gert kleift að
gera sérstakan samning við
peninga stofnanir um sparn
að til íbúðabyggingar. Pen
ingastofnunin mundi á-
byrgjast lán til byggingar-
innar, þegar sparnaðurinn
næmi ákveðnum hlúta
kostnaðarverðs viðkom-
andi íbúðar.
2) Launasparnaður ungs
fólks, (þar sem Iþað getur
gert samning við vinnu-
veitanda sinn um, að hann
greiði vissan hluta tekna
þess inn á sparisjóðsreikn
ing mánaðarlega. Innstæðu
þessa má ekki taka út fyrr
en eigandi hennar hefur
náð 25 ára aldri, nema til
komi heimilisstofnun eða
til að greiða náms- eða
sjúkrakostnað. Sérstakt
happdrætti yrði rekið í sam
bancli við þeta fyrirkomu-
lag-.
• Þá skal einnig bent á til-
lögu þingmanna Sjálfstæðis-
flokksins 1957 um sérstakt form
spariinnlána, er kölluð voru
húsinnlán“. Það væri samnings
bundinn sparnaður einstaklinga,
þar sem eigendum húsipnlána
þessara væri heitið allt að 25%
hærra íbúðarlán hjá byggingar-
sjóði ríkisins en venjulegt láns-
hámark væri, 5 árum eftir að
húsinnlán hæfust. Auk þess
skyldu húsinnlán gera 1% hærri
vexji en almennir sparifjárvextir
væru í landinu á hverjum tíma.
Ofangreindar tillögur miða
allar að því að efla almennan
frjálsan sparnað. Þessi upptaln-
ing er þó síður en svo tæmandi.
Margar nýjar hugmyndir hafa
komið fram hér á landi sem ann-
ars staðar hin síðari ár, hvernig
auka megi sparnað án þvingunar
ráðstafana. Er hér um viðamikið
verkefni að ræða, sem verður
að rannsaka gaumgæfilega. .
Hin nýstofnaða Rannsóknar- og
Upplýsingastofnun ungra Sjálf-
stæðismanna mun nú fá þessi
mál til rannsóknar og mun hún
setja fram hugmyndir sínar og
tillögur að rannsókn lokinnú
Islenzku þátttakendurnir á ráðstefnunni. Frá vinstri: Óttar Yngvason, Kristján Torfason og
Björn Guðmundsson.
Frá stúdentaráístefnu At-
lantshaf sbandalagsins í Róm
sasfiiital vlð Krlstián Torfason
í SÍÐ'ASTLIÐNUM mánuði var
tialdin á veigum Atlantshafs-
bandalagsins í Rómarborg ráð-
etefna fyrir háskólastúdenta.
Einn þátttakendanna var Krist-
ján Torfason, stud. jur. og átti
síðan eftirfarandi samtal við
hann:
„Hverskonar ráðstefna var
þetta?“
„Ráðstefna þessi, sem er hin
íjötta í röðinni, var skipulögð
og kostuð í sameiningu af At-
lantshafsbandalaginu og ítölsku
ríkisstjórninni, en markmið
bennar var að athuga og ræða
Ihinar ýmsu hliðar á þeim vanda
málum, sem steðja nú að Atlants
hafsbandalaginu. Aldrei fremur
en nú hafa þjóðir Atlantshafs-
(bandalagsins horfzt í augu við
þá staðreynd, að nú þurfi að
endurskoða markmið bandalags-
ins og samband aðildaþjóðanna
og taka tillit til þeirra stjórn-
málalegu breytinga, sem stöðugt
•iga sér stað í heiminum.“
„Hvernig var skipulaginu hátt
„Ráðstefnan var formlega sett
kl. 10 laugardaginn 1. ágúst'og
vax þá fluttur fyrirlestur um
utanríkisstefnu ítala og þátttöku
þeirra í Atlantshafsbandalaginu.
Urðu síðan ekki frekari fundar
höld þá heligi. en hún notuð til
þess að gefa þátttakendum mögu
leika á því að sjá ögn af Rómar-
borg undir leiðsögn og fara að
baðströnd. Á mánudag hófust
síðan fundarstörfin fyrir alvöru.
Fluttir voru fyrirlestrar daglega
um ýmiss mál Atlantshafsbanda
laigsins. Að fyrirlestrinum lokn-
um voru síðan almennar um-
ræður, þar sem ýmsum spurn-
ingum var beint ti'l fyrirlesar-
anna og málin rædd.
Síðdegis voru nefndarstörf og
var þeim þannig háttað, að þátt-
takendur skiptu sér niður í tvo
hópa undir forsæti eins þátttaik-
enda,' en auk þess var einhver
starfsmaður ráðstefnunnar við-
staddur og tók þátt í umræðum,
ef ástæða gafst til. í þessum
nefndum voru síðan rædd nánar
ýmisleg málefni, sem á góma
hafði borið í umræðum fyrr um
datginn. Kvöldunum var síðan
varið til þess að skoða sig um
og farið með þátttakendur t.d. í
Vatíkan-safnið ogkjarnorkurann
sóknarstöð skammt frá Rómar-
borg. Á laugardag var haldið til
Napólí og þar var okkur boðið
um borð í flugvélamóðurskip-
ið FD Roosevelt, sem þar var
statt, ásamt fleiri skipum úr 6.
flota Bandaríkjamanna. Við vor-
um þó svo óheppnir að vetgna
rigningar og brælu gátum við
ekki heimsótt bláa hellinn fræga.
Þá voru heimsóttar höfuðstöðv-
ar herafla Atlantshafsbandalags-
ins í Suður-Evrópu, en þær eru
í útborg frá Napólí."
„Hver voru nú helztu umræðu
efni ráðstefnunnar? “
„Þar var t.d. fjallað um af-
stöðu að í ld a rþjóðan na til Ait-
lantsihafssamfélagsins, svo og
stjórnmálalega afstöðu þeirra út
á við til alþjóðastofnana, sér-
staklega Sameinuðu þjóðanna.
Þá var einnig rætt um áhrif efna
hagslegra bandalaga innan At-
lantshafssamfélagsins, störf
OBCD og annarra slíkra stofn-
- meiri heiðarleika
| IsLENZKA Iýðveldið er að-
| eins tvítugt. Á þessum tíma
3 frá lokum heimsstyrjaldarinn-
jj ar hefur vaxið og þróazt ís-
jj lenzkt nútímaþjóðfélag, hið
3 nýja ísland. Þessi þróun hefur
i verið mjög ör og framfarir
3 feiknalegar, en oft hefur því
| miður gætt of mikið handa-
| hófs við val leiða að mark-
= miði, sem verið hefur að mót-
= ©tzt í hugum þjóðarinnar. Það
S skal fram, sem horfir, meðan
§j rétt horfir, sagði Jón forseti.
S Það gæti einnig átt við nú.
M Þær raddir hafa löngum
S verið háværar í landinu, að
S sérstaða íslendinga og þjóð-
M félags þeirra sé með þeim
jl hætti, að ^flestum efnum eigi
M annað við en í útlöndum.
M Þetta afturhalds- og sérvizku-
M sjónarmið er þó að fjara út,
= enda mega^Ieiri og fleiri það
1 sjá, að þeir, sem því halda
M fram, eru raunar að telja, að
M íslendingum sé um megn að
M vera sjálfstætt ríki og full-
M vaida þjóð. Vitaskuld er nauð-
M synlegt að gefa ýmsum sérein-
M kennum gaum, en hérlendis
M hlýtur það ávalt að vera far-
jj sælast, sem bezt reynist með
= nágrannaþjóðunum.
S Hannsóknir og könnun á ís-
= lcnzku þjóðfélagi er ákaflega
M skammt á veg komin. Stað-
jj reyndir og staðtölur eru iítt
1 aðgengilegar og fátt hefur
M verið unnið úr slíkum gögn-
E um, sem leitt geti til niður-
M stöðu um, hvar við séum á
3 vegi stödd. Hugmyndir
I manna um hlutverk þjóðfé-
3 lagsins og einkum opinberra
3 aðila, ríkis og sveitarfélaga,
3 eru mjög á reiki.
3 Þetta eru allt saman barna-
3 sjúkdómar ungrar þjóðar, en
p tími er kominn til þess að
3 taka sig á og slíta barnsskón-
§j um.
= Nokkur dæmi má taka. Fátt
M hefur verið ritað um stjórn-
3 málasögu þessarar aldar, sem
j í er bitastætt í því skyni að
3 kanna strauma og þróun, hvað
þá leita orsaka. Hér verður að §
taka til höndum og varpa brott §§
þeim hlutdrægnissjónarmið- M
um, sem einkennt hafa flest §
það, sem lagt er til þeirra =
mála. =
Kúennsla í háskólanum í þjóð- s
félagsvísindum er enn mjög §j
frumstæð, enda virðist ríkis- j§
valdið, sem er fjárhaldsmað- 3
ur háskólans, skorta skilning §j
á því, að rekstur háskóla, sem S
samboðin er sjálfstæðri þjóð, M
kostar drjúgum meira, en nú jj
er af mörkum lagt. Hvað 3
stendur einni þjóð nær, en §
kanna fyrst og fremst sín eig- =
invandamál? Þá er öll fræðsla 3
í öðrum skólum um félags- =
fræði mjög í molum og þeir, §j
sem þaðan leggja upp á lífs- s
leiðina, mjög fáfróðir um það =
þjóðfélag, sem þeir búa í.
Þekking á þjóðfélaginu, al- 3
menn þekking allra, er und- M
irstaða lýðræðis og almenns 3
kosningaréttar. Þetta skipulag M
nær því ekki markmiði sínu, =
ef flestir eru fáfróðir um jj
stjórnmál og forsendur þeirra. p
S tjórnmál á Islandi eru oft =
mjög hulin í þoku. Skrif um M
stjórnmál í dagblöðum eru M
næstum eina heimild lands- M
manna um staðreyndir í þeim jj
málum, rétt og rangt. Þessu §j
hlutverki hafa dagblöðin M
brugðizt og rita nær eingöngu M
út frá flokkspóiitískum sjón- j§
armiðum. Ber mjög á blekk- 3
ingum, sem rýra álit og áhuga =
á stjórnmálum. Hér þarf einn- 3
ig að verða endurbót, því að 3
heiðarleg og sönn skrif um j§
stjórnmálin eru einnig for- 5
senda þess, að almenningur 3
geti gert sér rétta grein fyrir S
forsendum og staðreyndum. M
Án þeirra er erfitt að finna =
markmiðið. 3
Það þarf hreinna loft í M
stjórnmálin, meiri og betri =
fræðslu- og upplýsingastarf- §
semi, meiri heiðarleika, en M
það skal þó fram, sem horfir, 3
meðan rétt horfir.
J. E. R.
ana og að lokum var rætst um
þróunarlöndin og einkum þó
hlutverk vísinda og tækni í því
sam'bandi. Þá var að sérstakri
ósk Grikkja og Tyrkja rætt um
Kýpurmálið á sérstökum fundi
og hafði hvor aðili lagt fram
skýrslu um málið til stuðnings
málstaði sínum. Urðu miklar um
ræður um það mál.
Að sjálfsögðu bar ótal mangt
fleira á góma í þessum umræð-
um. Til dæmis var rætt um eftir
litsiherafla Sameinuðu þjóðanna
og stöðu þeirra. Var það álit
mikið gagn, en þó aðeins að ríkis
stjórn í viðkomandi landi þar
sem slíkur her gegndi störfum
hefði ekki vald til þess að ákveða
allra að þau gætu gert ótrúlega
frá hvaða þjðum hermennirnir
væru né heldur gæti hún tak-
markað umferðafrelsi og starfs
svið slíks herafla að vild sinni.
allra þátttakenda, að nauðsyn-
legt væri að hafa betra eftirlit
Þá var það einnig samróma álit
með efnahags- og fjárhagsmál-
um í þeim löndum sem slíka að-
stoð fentgju, ekki til þess að
neyða slikar þjóðir til þess að
taka upp okkar stjórnarhætti,
heldur til þess að fylgjast betur
með því að slík aðstoð sé varið
til raunhæfra aðgerða og til hags
bóta fyrir þjóðina, en ekki til
bílakaupa og hallabygginga fyrir
spillta valdahafa. Það var allra
álit að það væri rangt og hættu-
legt fyrir málstað vestr'ænna
þjóða að styðja og styrkja slíka
spillta valdhafa, hversu hliðholl
ir vestrænni stefnu þeir væru að
öðru leyti í orði.“
Kristján saigði að lokum, að
þessar ráðstefnur væru mjög
öærdóinsríkar. Þar gæfist gott
tækifæri til þess að kynnast
sjónarmiðum annarra þjóða og
einnig til þess að koma á fram-
færi sjónarmiðum okkar ísland-
inga.