Morgunblaðið - 07.10.1964, Qupperneq 18

m
MORCU N BLAÐIÐ
Miðviltudagur 7. oM. 1964
Hjartans þökk fyrir veitta vinsemd á 70 ára afmælinu
„1. Jóhannesarbréf 5. kapitula Versunum 1—4“.
Sigriður Sigurbjörnsdóttir,
Skóiavegi 3, Keflavík.
Hjartans þakkir faerum við öllum vinum okkar og
vandafóiki, fjaer og nær, fyrir okkur auðsýndan sóma
©g vináttu á 50 ára hjúskaparafmæli okkar hinn
29. sept. s.l.
ísafirði, 4. okt. 1964
Asa og Jón Grímsson.
Hjartanlega þakka ég ölium ættingjum, sveitungum
og öðrum vinum mínum, sem heiðruðu mig með nær-
veru sinni, gjöfum, blómum, heiilaskeytum og á ýmsan
annan hátt á áttatíu ára afmæli mínu.
Guð biessi ykkur öll.
Gunnar Oddsson,
Bjarnastöðum, Grímsnesi.
8-11
Höfum opið frá kl. 8 f.h. til kl. 11 e.h. alla daga
vikunnar, virka daga, sem helga.
HJÓLBARÐAVIÐGERÐIN
Múla við Suðurlandsbraut, sími 32960.
Ritari óskast
í Rannsóknastofu Háskólans v/Barónsstíg nú þegar.
Stúdentsmenntun æskileg. Laun samkv. kjara-
samningi opinberra starfsmanna. Umsóknir ásamt
uppiýsingum um menntun og fyrri störf sendist
Rannsóknastofu Háskólans fyrir 12. þ.m.
Lokað í dag
fyrir bódegi vegna jarðarfarar
Eéturs Jónssonar fyrrv. gjaldkera.
Trésniiðian Byggir hf.
Hjartans þakkir til allra er sýndu okkur samúð og
vinarhug við andlát og jarðarför eiginmanns mins,
föður tengdaföður og afa
ÁRNA ANDRÉSSONAR
Vesturgötu 117, Akranesi,
og heiðruðu minningu hans á annan hátt.
Þuríður Guðmundsdóttir,
börn, tengdabörn og bamabörn.
Hjartans þakklæti til allra fyrir auðsýnda samúð og
hluttekningu við íráfall og jarðarför
MARSIBILAR P. BENJAMÍNSDÓTTUR
Þingeyri.
Fyrir hönd barna og barnabarna.
Bergsteinn Gíslason.
Innilegt þakkiæti fyrir auðsýnda samúð og hluttekn-
ingu við andlát og jarðarför
HELGA JÖRGENSSONAR
toilvarðar.
Aðstandendur.
Innilegar þakkir fyrir auðsýnda samúð við andlát og
jarðarför mannsins míns
ÓLAFS HELGASONAR
Helgustöðum.
Guð blessi ykkur öll.
Guðný Stefánsdóttir.
— Flýttu t>ér
Framhaid af 21
■brezka sendiráðinu, þó að ég
óskaði þess hvað eftir annað.
Beztu fötin
Einn daiginn var farið með
mig út úr klefanum og inn í
herbergi, þar sem töskurnar
mínar voru opnaðar. — Hver
eru beztu fötin yðar? spurði
vörðurinn. — Við viljum
hreinsa þau, við viijum sjá
vel um fatnað yðar. Ég valdi
föt og eftir klukkustund var
komið með þau til mín aftur
og sagt: — Farið þér í þessi.
Þeir komu líka með háisbindi
til mín og fóru burt með
skóna mína og burstuðu þá.
Vörðurinn sagði við mig: —
Nú eigið þér að hitta annað
fólk, utan fangeisisins.
Það var farið með mig inn
í. stjórnarbygginguna þama.
Við stönzuðum við dyr og
túlkur kom fram. Hann sagði
við mi;g: — f>egar þér komið
hérna inn, hr. Wynne, verðið
þér feginn þvi, sem þér sjáið.
En ef þér taiið illa um nokk-
urn hlut, verður fundinum
iokið. Munið það. Ég botnaði
auðvitað ekkert í þessu, og
vissi hvorki upp né niður.
Hann opnaði dyrnar og ég
gekk inn í herbergið og þar
var Sheila, konan mín. Og
þarna var líka undirofurstinn.
Þeir höfðu líka sagt Sheilu að
minnast ekkert á viðbrögð
blaðanna við handtöku minni,
eða neitt þessháttar, en það
gerði hún samt.
Það var nú miður desem-
ber og sex vikur síðan tig
hafði komið í Lubyanka. Við-
taiið stóð eina klukkustund.
Meðan konan mín stóð við
voru engir einkenniskiæddir
verðir sjáanlegir í fangelsinu
og jafnvel embættismaðurinn,
sem alltaf var einkennis'klædd
ur, var kominn í frekar léleg
borgaraföt. Ég held, að þetta
hafi einungis verið gert, til
þess að róa konuna mína. Við
fengum að faðmast.
Samtal okkar snerist um
Andrew, húsið okkar og vini,
og um annað var lítið rætt.
Hún spurði mig hvernig mat-
urinn væri og ég sagði: —
Jæja, ekki er það nú eins og
heima hjá manni......því að
þegar hér var komið, var mat
urinn allsæmilegur á fangeisis
mælikvarða reiknað, kjöt og
einstöku sinnum fiskur og að
minnsta kosti gat ég etið flest,
sem á boðstólum var. Meira
að segja fékk ég stundum ljós
leitt brauð.
Hún hafði með sér öskju
með ýmsw í, ullarföt, loð-
fóðruð stígvél og peysu, meira
að segja flösku af viskí, síga-
rettur og þessháttar. Rússarn-
ir fóru að gera að gamni sínu
við hana út af viskíinu, og
hún var beðin að fara með það
aftur. En ég fékk að hafa eina
lengju af sígarettum og ljós-
myndir, sem hún hafði skilið
eftir, bréf frá Andrew og
nokkrar bækur.
í fjóra eða fimm daga eftir
að S'heila var farin, iétu þeir
mig meira eða minna afskipta
lausan. En svo hófust yfir-
heyrslurnar aftur. Við þessar
yfirheyrslur var hópur manna
viðstaddur. Ég þekkti þá, að
sumir þarna voru varahers-
höfðingjar — einir fjórir eða
fimm, sem ég hafði ekki séð
áður, en samt var „minn hers
höfðingi þarna og eins ,minn“
varaofursti og svo sami túlk-
urinn.
í þetta sinn stóð ég við
borðið í hálftíma — án þess
að mér væri boðið sæti. Éig
tók að þreifa í vösum mínum
eft.ir sígarettu. En þá öskraði
hershöfðinginn: — Þér eruð
ekki hingað kominn til að
njóta lífsins. Nú er það alvar-
an, sem gildir.
— Nú, þegar þér hafið feng
ið tóm til að hugsa málið, ætl
um við að taka til meðferðar
hinn alvariega hluta þess, sem
sé njósnastarfsemi yðar. Og
allt, sem hingað til er komið,
strikum við yfir sem eintóma
lygi á lygi ofan. En nú tök-
um við máiið frá byrjim. Við
höfum nógan tíma og hér
verðið þér að vera, á venju-
legan fangakost, þangað til
þér ákveðið að segja okkur
sannleikann.
Þeir sögðust ætla að byrja
á fyrstu ferð minni til Austur-
Evrópu, en það var til Pól-
iands árið 1956, Þeir höfðu
dagsetninguna, þeir höfðu
nafnið á gistihúsinu, þar sem
ég hafði dvalið oig þeir vildu
láta mig fara að telja upp,
hverja ég hefð hitt og talað
við, til hvers ég hefði komið
til landsins og hversvegna éig
hefði snögglega tekið upp
ferðaiög til Austur-Evrópu.
Hver hefði sent mig?
Étg sagðist blátt áfram ekki
geta munað svona langt aftur
í tímann, og úr því að þeir
vissu á hvaða hóteli ég hefði
búið, þá hlytu þeir að þekkja
fyrirtækin, sem ég hefði heim
sótt og þau kaup, sem ég
hefði gert — ég væri bara
verzlunarmaður og hefði ekk-
ert að segja þeim, sem þá
skipti nokkru.
Þeir sögðu, að ef ég ætlaði
að snúast svona við þessu,
mundu þeir senda mig aftur
i klefann minn og gefa mér
umhugsunarnæði. Svo var far
ið' með mig í klefann og þáð
nokkuð harkalega, og
skömmu seinna voru mín föt
tekin frá mér, sömuleiðis allir
eigin smáhlutir og svo vind-
lingarnir.
Éig hafði engin ullarföt og
mátti ekki fá þau, sem kon-
an min hafði komið með. Mér
var því illilega kalt. Ég varð
að vefja gömlum handklæð-
um um fæturna á mér og und
ir nærbolinn setti ég blöð af
Fravda, sem komu í klefann
til mín.
Þetta var eina blaðið, sem
ég fékk — þeir trúðu því alls
ekki að ég kynni ekki rúss-
nesku. Þeir sögðu, að þetta
væri bara látalæti í mér, til
að villa fyrir; ég hefði aldrei
getað gert samninga án þess
að kunna málið, og að brezka
upplýsingaþjónustan hefði al
drei sent mig þetta, mállaus-
an á rússnesku.
f þrjár vikur kom enginn
til min. í þrjár vikur sat ég
svona í klefanum. Þeir fengu
mór pappír og blýant, sem þó
var tekinn frá mér á kvöldin,
og sögðu mér að skrifa alla
sögu mína, en það lét ég ógert
eins og nærri má geta.
Ég teiknaði myndir á papp-
írinn, tók að teikna húsið
mitt að nýju og bæta í það
nýju eldhúsi á pappírnum (þeg
ar ég loks komst heim aftur,
fór ég að breyta húsinu, eftir
þessum frumdráttum). Ekkert
fengu þeir mér að lesa og jafn
vel Pravda hætti að koma til
mín, að einni viku liðinni.
Þegar ég fór á salernið,
tókst mér að ná í fleiri blöð
til að halda á mér meiri hita
með. Svo gerði ég líkamsæf-
ingar í klefanum í sama til-
gangi. Ég hafði síðar bómull-
arbuxur, þunnan bómullar-
samfesting, strigaskó, en enga
sokka. Þegar ég fór út að
ganga, var mér fenginn skít-
ugur, þuiigur yfirfrakki.
Séð til himins
Ég fékk einnar klukkustund
ar hreyfingu á dag, uppi á
þakinu á Lu'byanka, og þaðan
sást ekkert nema himininn.
Þarna var turn — tveir vopn-
aðir verðir, í litlum varðskýl-
um, og steinflöturinn á þak-
inu, sem ég hafði til umráða,
var 12x12 fet, en í kring voru
lóðréttir stálveggir með
gaddavír ofan á — um 14 feta
háir.
Stöku sinnum heyrði ég í
öðrum föngum, sem gengu um
og skröfuðu saman. Einu
sinni var sígarettu fleygt yfir
til mín. Ef mann vantaði reyk
þurfti ekki annað en berja
eitt högg á vegginn og ef svo
stóð á, að nágranninn átti síga
rettu og ekki var horft á hann
í þann svipinn, fleygði hann
einni yfir vegginn. En ef upp
komst, varðaði það viðbótar-
refsinigu.
Ég lét slag standa og fieygði
orðsendingu yfir vegiginn.
Yörðurinn gat ekki verið alls
staðar með augun í einu, og
stundum meðan verið var að
ieiða okkur inn eða út, gat
hann haft hugann annarsstað
ar. Ég komst i svona samband
við eina þrjá fanga á þessum
sex mánuðum, sem ég var
þarna.
Það var níðkalt að ganga
þarna, en það var þó að
minnsta kosti hreint ioft og
hreyfing. í klefanum mínum
var ég mest allan tímann að
hreinsa og fága, því að þarna
var all óhreint. Ég gerði lí-
kamsæfingar og ég gat gengið
eftir ganginum að kalda kran
anum, einu sinni að roorgni
og einu sinni að kvöld. En
rakað mig gat ég ekki nema
þegar ég fór í baðherbergið
og það var einu sinni á 10-12
daga fresti. Rakarinn hafði raf
magnsklippur og þessvegna
fékk ég aidrei aimenniiegan
rakstur. Hárið létu þeir vaxa;
og ég átta mitg á því núna, að
þar höfðu þeir í huga útiit
mitt við opinberu réttarhöld-
in.
Þegar hér var komið sögu,
var mataræðið orðið býsna
bágborið. Á þessum þremur
vikum var það verulega vont,
Ég fékk hálfan annan sykur-
mola á morgnana, fjóra þuml
unga af svartabrauði, og um
átta únsur af hræðilegu
brauði, sem var allt rakt og
illmeltanlegt. Svo fékk ég ein
hvern óskaplegan graut úr
grófu korni og vatni — þetta
var fangelsa-hafragrauturinn
rússneski — og svo ónýtt te —
jnjög ónýtt — einu sinni á
dag.
Lélegt mataræ'ði
Þetta var suitarkostur, eða
því sem næst. Ég hiýt að hafa
horazt mikið á þessum þrem-
ur vikum, og mér var gert líf-
ið eins óþægilegt og þeim var
írekast unnt.
Ég hugsaði með mér: —
Fari þeir til fjandans! Ef þeir
fara svona að mér, skal ég
svara í sömu mynt. Enda gat
ég ekki haldið uppi móðnum
á annan hátt.
Ailan þennan tíma fékk ég
auðvitað aldrei að hafa neitt
samband við konuna mina —
engin bréf, engar bæjtur. Ekk
ert að lesa, alis ekkert að
gera nema krota á þann papp-
ír, sem enn var eftir. Að
liðnum þremur vikum, var ég
enn færður til yfirheyrsiu. Þar
voru enn mættir þeir hers-
höfðinginn, ofurstinn oig túlk-
urinn.
— Jæja, nú hafið þér fengið
tóm til umhugsunar. Hvar
eru minnisgreinarnar, sem
þér hafið skrifað?
Ég satgði: — Ég hef engar
minnisgreinar skrifað..... og
svo bar vörðurinn fram öll
blöðin, sem ég hafði verið að
'krota á, með teikningum af
eldhúsinu mínu oig nokkrum
bílum, sem ég hafði verið að
rissa, mér til dægrastyttingar,
Þeim líkaði þetta ekki og
sögðu mér, að ef ég ætlaði á-
fram að snúast svona við mál
inu, þá skyldu hvorki ég né
aðrir hafa gott af því. Og svo
tóku þeir að spyrja mig spjör
unum úr — um það sama oig
áður. Langt komumst við
ekki, því að ég sagði þeim.
að ég hefði beinlínis alls ekk-
ert að segja þeim.
En svo — um það bil tveim
döigum síðar, þegar íarið var
með mig út úr klefanum, var
komið inn í allt annað her-
bergi. Þar voru sjálfsagt einir
átta Rússar, þar á meðal
nokkrir varahershöfðingjar og
svo túlkur.
Og sitjandi þar á stól var
Penkovsky. Þetta var víst það,
sem kallað er að leggja spilin
á borðið — sameiginiegt rétt-
arhald yfir okkur báðum.