Morgunblaðið - 13.12.1964, Qupperneq 14

14
Sunnudagur 1S. dea. 1964
MORGUNBLAÐIto
Fullveldisfagnaöur
Islendinga í Osló
Osló, 2 desember.
Á LAUGARDAGINN var héldu
fslendingar í Osló aðalfagnað
ársins, sem miðast við 1. des-
ember, en af hagkvæmum ástæð
.um fer fram næsta laugardag
undan eða eftir deginum. f þetta
sinn varð fjölmennari mann-
íagnaður en nokkumtíma áður,
svo að við lá að þröngt væri í
húsnæðinu á veitingastað stú-
dentabæjarins á Sogni, en þar
f SJÖUNDU umferð sigruðu fs-
lendingar í viðureigninni við
''Venezuela. Eftirfarandi skák var
tefld á fjórða borði.
Hvítt: Hemandez
Svart: Jón Kristinsson
Sikileyjarvörn
1. «4, c5; 2. Rf3, Rc6; 3. d4. cxd4
4. Rxd4, g6; 5. Rc3, Bg7; 6. Be3
Rf6; 7. Rxc6, bxc6; 8. e5, Rg8
9. f4. Betra var hér 9. Bd4
9, — Rh6; 10. Be2, 00; 11. 0-0, d6
12. exd6, exd6; 13. Bd4, Bxd4f
14. Dxd4, Rf5; 15. Df2, d5; 16. g4
Rd6; 17. Khl, Bd7; 18. Hadl, De7
19. Bf3, Hfe8; 20. Hfel, Df6
21. Dg3, Rc4; 22. g5, Df5; 23. b3
Re3; 24. Hd2, Rxc2; 25. Hce2
Re3; 26. Hf2, He7; 27. h4, Hae8
28. Re2, Dblf; 29. Rgl, Rfl
30. Hxfl, Dxfl; 31. Hf2, Del
32. Kg2, Re3; 33. Rh3, d4; Hvítur
féli á tíma.
Eftirfarandi skák er úr viður-
eign U.S.A. og Tékka.
Hvítt: Reshewsky
Svart: Dr. M. Fiiip
Nimzoindversk vörn
1. d4, Rf6; 2. c4, e6; 3. Rc3, Bb4
4. e3, 0-0; 5. Bd3, c5; 6. Rf3, b6
7. 0-0, Bb7; 8. Ra4, De7; 9. a3
Ba5; 10. Hbl, Re4; 11. Rel, Bxel
12. Hel, d6; 13. b4, Rd7; 14. f3
Ref6; 15. Bb2, Hfd8; 16. e4, cxd4
17. Bxd4, Hac8; 18. Hcl, Re5
19. Bfl, Rh5; 20. Í)d2, Df6; 21
De3, Rf4; 22. Hedl, Rfg6; 23. Khl
De7; 24. c5!; De8; 25. Db3, dxc5
26. bxc5, Bc6; 27. Rc3, bxc5
28. Bxc5, Hb8; 29. Dc2, a5; 30. a4
Hxdl; 31. Hxdl, Hc8; 32. Bb6, h5
33. Ba6, Hb8; 34. Bxa5, De7
35. Bb5, h4; 36. h3, Rf4; 37. Dd2
Dg5; 38. Bxc6, Rc4; 39. Df2
Rxa5; 40. Bb5, Hc8; 41. Ra2, Rb3
42. Rb4, Rc5; 43. Rc6, Rcd3
44. Bxd3, Hxc6; 45. Bfl, Rh5
46. Kgl, Rf4; 47. Kh2, Hc5
48. Hbl, Rg6; 49. Khl, Rf4
50. Dd2, Hc8; 51. a5, De5; 52. a6
Rh5; 53. Kgl, Rg3; 54. Df2, Kh7
55. a7, Dc7; 56. Ba6, Hd8; 57. e5!
g6; 58. Kh2, Dxe5; 59. Í4, Da5
60. Bb7, Da4; 61. Hel!, Da5
62. Bf3, Hc8; 63. Hdl, Da6
64. Ðd4, Rf5; 65. Dd7, gefið.
Einkennandi Reshewsky skák.
IRJóh.
Sauðfé op; mink
fjöi
«ar
Þúfum, 9. desember.
HAUSTVEÐRÁTTAN hefur ver-
ið fremur mild, þó nokkrir um-
.hleypingar hafi verið. Búið er að
taka sauðfé á hús og dálítil fönn
er nú á jörðu. Allir vegir eru þó
færir bílum.
Fóðurskoðun hefur farið fram
og reyndust fóðurbirgðir með
bezta móti. Fóðrum búfjárins
tekst vonandi vel, þar sem hey
em vel verkuð. Sauðfé hefur
fjölgað nokkuð, en minkurinn
virðist einnig vera í fjöigun,
þótt nokkuð hafi verið gert til
að eyða honum. — P. P.
hafa þessar samkomur verið
haldnar undanfarin ár. Þó staf-
aði þetta fjölmenni varla af því,
að fleiri fslendingar séu í Osló
og grennd nú, en stundum áður.
En ég get vel hugsað mér, að
umræður í norskum blöðum um
Leif heppna og handritamálið
hafi rumskað við þjóðernis-
kenndinni í sumum gömlum
Noregs-íslendingum, sem annars
eru vanir að sitja heima. Að
minnsta kosti voru þarna komn-
ir ýmsir, sem eiga heima „suður
með sjó“, þ.e.a.s. Oslóarfirði —
frá Austfold, Vestfold og Ögð-
um, og jafnvel úr vesturátt líka
—alla leið frá Bergen.
En aðal skýringin er sú, að
það er líf og fjör í íslendinga-
félaginu í Osló núna, eins og
síðastliðin ár. Og það held ég að
liggi m. a. í því, að landar i
Osló hafa eignast einstaonar
„miðstöð" inni í hjarta borgar-
innar, þar sem er skrifstofa Flug
félags íslands — „Icelandair".
Þar koma margir landar inn, til
þess að fá að lesa ný blöð og
spyrja frétta, því að þótt ný blöð
og upplýsingar séu jafnan til
reiðu á skrifstofu sendiráðsins,
eru ýmsir ungir íslendingar svo
„feimnir", að þeim finnst þægi-
egra að fara til „Icelandair“. En
sú gestrisni, sem þar er sýnd,
hefur komið óþægilega niður á
forstöðumönnunum, bæði Vil-
hjálmi Guðmundssyni og þeim
núverandi Skarphéðni Árnasyni,
sem að vísu er líka fyrrverandi,
því að hann var þarna næst á
undan Vilhjálmi, og komst ekki
hjá því að vera kosinn formaður
íslendingafélagsins á síðasta aðal
fundi.
Þriðja fslendingamiðstöðin er
svo Stúdentabærinn á Sogni, og
þar fór hófið fram. Kl. 19 á laug-
ardagskvöldið varð örtröð bif-
reiða við inngöngudyrnar á
Sogni, og þar sá ég fyrstan
manna Guðna Benediktsson,
stofnanda og margra ára for-
mann íslendingafélagsins. Og
von bráðar fylltist eldaskálinn,
sem Norðmenn kalla „peisestue“,
af fslendingum og norskum
vandamönnum og kunningjum
þeirra. Þar var boðið upp á hana
stél, sem sendiherrann mun hafa
verið valdur að, og síðan sezt að
borðum, að al-íslenzkustu mál-
tíðinni, sem hægt er að fá hér
í Noregi: hangiketi og skyri. Og
þeim góða mat mun formaður
félagsins nú sem fyrr hafa verið
valdur að, og gamlan mann, sem
ekki sat langt frá mér, heyrði ég
segja í hálfum hljóðum: „Guð
blessi hann Örn Johnson og Flug
félagið og alia hluthafana og
hann Skarphéðin". Ef hann
hefði staðið upp og beðið sér
hljóðs og haldið þessa stuttu
ræðu, er áreiðanlegt að allir við
staddir hefðu hrópað dynjandi
húrra, því að hangiketið og skyr
ið var hvort öðru betra.
Ólafur Hallgrímsson 'læknir
stjórnaði veizlunni, eftir að for-
maður hafði boðið gesti vel-
komna. En þegar hangiketið
(fyrsta umferð!) var komið á
diskana flutti Hans G. Ander-
sen sendiherra ræðu dagsins —
minni ættjarðarinnar. Hann
minntist fortíðarinnar og hinna
líðandi ára og órólegu tíma í
heiminum og fagnaði því, að ís-
lendingar stæðu enn ósárir í
þeirri baráttu, en hefðu þó unn-
ið sigra (t. d. í landhelgisdeil-
unni). En baráttan fyrir lífi og
þjóðarþróun héldi áfram og yrði
að halda áfram, því að ef henni
lyki nokkurntíma, hættu íslend-
ingar að vera til sem þjóð. Hann
minntist í þessu sambandi ungra
íslenzkra námsmanna í Noregi,
sem væru að viða að sér vegar-
nesi til þess að láta þjóðina njóta
góðs af því síðar, og kvað það
vera gleðiefni, hve vel þessi
unga kynslóð rækti nám sitt 11
Síðasti gestur Krúsjeffs
Sagt frá hinum örlagarika degi,
er Krúsjeff var nauöugum vikið
frá völdum í Sovétrikjunum
(Richard Growaid, Moskvu-fréttaritari
UPI segir frá)
SÍÐASTI gestur Krúsjeffs var
franski vísindamálaráðherr-
ann, Gaston Palewski. Honum
þótti Krúsjeff óvenjulega
taugaóstyrkur og vissi ekki
hverju sætti. Hann hafði ekki
hugmynd um að Krúsjeff var
nýbúinn að frétta af ráða-
bruggi óvildarmanna sinna í
Moskvu um að víkja honum
frá völdum. Krúsjeff vissi þá
að hann átti í vök að verjast
og grunaði kannski það sem
Palewski hafði ekki hugmynd
um, að hann væri síðasti
gestur Krúsjeffs suður við
Svartahaf.
Uggði ekki að sér.
Þagar Krúsjeff hélt suður
til Svartahafs á dögunum sér
til hvíldar, vissi hann ekki
betur en hann hefði ennþá
töglin og hagldirnar í Kreml.
Hann var svo grunlaus um
að setið væri að svikráðum
við sig þar, að hann gáði
ekki að því að flestir nánustu
ráðgjafar hans og aðstoðar-
menn voru líka fjarverandi,
tengdasonurinn Adsjúbei í
sumarleyfi, Kharlamov sjón-
varpsstjóri í Noregsferð,
Satuykov ritstjóri Pravda í
París og enn fleiri úti um
hvippinn og hvappinn.
Þá var það sem látið var til
skarar skríða í höfuðborg
Rússaveldis. Þar áttu hlut að
máli menn, sem orðnir voru
þreyttir á skrumi Krúsjeffs
og spakmæla-orðræðum hans.
Það var ekki óalgengt, að
miðstjórn kommúnistaflokks-
ins kæmi saman til fundar að
Krúsjeff fjarstöddum, þegar
hann var á ferðalagi, hvort
heldur það var erlendis eða
innanlands oig þessvegna veitti
því enginn sérstaka athygli, er
stóru svörtu stjórnarbílarnir
fóru að hópast að Starayagötu
nr. 4, þar sem miðstjórnin er
til húsa.
Fundurinn í Staraya nr. 4.
Þegar menn höfðu tekið sér
sæti, beindust allra augu að
Mikoyan, hinum gamalreynda
meistara í þeirri erfiðu list
að lifa allt og alla. Mikoyan
stýrði fundinum, sem ekkert
hafði á dagskrá sinni utan
eitt mál: Krúsjeff. Gagnrýn-
inni rigndi niður yfir hann
fjarstaddan. Það voru ekki
stjórnmálasyndir hans, sem
félagarnir í forsætisnefnd
miðstjórnarinnar tóku harð-
ast á, þeir voru samábyngir
hvað þær varðaði allir sam-
an, heldur tóku þeir hann til
bæna fyrir persónuleg afglöp,
fyrir einþykkni og sérlyndi,
Krúsjeff.
persónudýrkun og fyrir að
blanda fjölskyldumálum sín-
um saman við störf sín sem
leiðtogi flokksins og stjórnar-
innar, m.a. með skipun
tengdasonar síns, í embætti
ritstjóra Izvestia.
Síðan ákvað forsætisnefnd-
in að kalla alla miðstjórnina
til fundar til þess að fá sam-
þykkta ákvörðun um að víkja
Krúsjeff frá. Flestir mið-
stjórnarmenn, sem eru 330
talsins, búa í nágrenni
Moskvu, en nokkrir þeirra og
þar á meðal sendiherra Sovét-
ríkjanna í Nýju Dehli og for-
stjóri vísinda-akademíunnar
í Novosibirsk — voru víðs
fjarri. Einn miðstjórnarmanna
sat suður við Svartahafið, í
Pitsunde. Honum voru gerð
boð að koma til Moskvu í
skyndingu eins og öðrum.
Sögusagnir herma, að Krús-
jeff hafi sézt á ferð í bifreið
í Moskvu þegar á þriðjudags-
kvöld, en það er álit flestra, að
hann hafi ekki komið þangað
fyrr en á miðvikudagsmorgun.
Ekki fara af frjálsum vilja.
Meðan stóðu viðræður
þeirra Gaston Palewskis og
Krúsjeffs í Pitsunde, suður
við Svartahaf, sagði Palewski,
að De Gaulle hefði enn ekki
gert það upp við sig, hvort
hann myndi leita eftir kosn-
ingu á ný. Lét Krúsjeff þá þau
orð falla, að stjórnmálaleið-
togi skyldi aldrei láta af
völdum eða ganga úr embætti
af fúsum vilja.
Krúsjeff virtist taugaóstyrk-
ur, að því er Palewski sagðist
frá síðar og stóð fundur þeirra
skemur en við var búizt. Bar
Krúsjeff við önnum og kvaðst
þurfa að fara til Moskvu í
skyndingu til þess að vera við
hátíðahöidin vegna komu
geimfaranna þriggja þangað.
Ekki gat Palewski séð neitt
bogið við það og hafði ekki
minnstu hugmynd um að
sjálfur væri hann síðasti gest-
ur Krúsjeffs.
Svörtu bílarnir koma aftur til
Staraya.
Landsmenn voru grunlausir
um það sem til stóð, er verið
var að undirbúa móttöku
geimfaranna á miðvikudags-
morgun í Moskvuborg. Blöðin
skrifuðu varla um annað en
geimfarana og fyrirhuguð
hátíðahÖld vegna komu þeirra.
En Krúsjeff var þá þegar vel
á veg út í yztu myrkur.
Právda og Isveztia gátu hans
að engu þann daginn, útvarp
og sjónvarp ekki heldur og
enginn utan „Kiev Pravda“
sem varð á sú skyssa, að birta
lofgrein um Krúsjeff þennan
dag.
Og svörtu bílarnir komu
aftur til Staraya nr. 4,
miklu fleiri en fyrri daginn.
Suslov, hinn hávaxni, fá-
skipti hugmyndafræðisérfræð-
ingur rússneska kommúnista-
flokksins, ávarpaði miðstjórn-
ina fyrir hönd forsætisráðs
hennar og kvað upp dóminn
„Krúsjeff verður að' fara“,
sagði Susloff, og mælti fyrir
hönd félaga sinna. Ræða hans
stóð í fimm tíma.
Krúsjeff yfirbugaður.
Krúsjeff hélt sjálfur fjög-
urra tíma ræðu sér til varn-
ar og vísaði til alls þess sem
hann hefði áður gert flokki
sínum og föðurlandinu, hann
hefði gert upp reikningana
við óignarstjórn Stalins, á
veldistíma hans hefði þjóð-
inni vegnað æ betur efnahags-
lega, hann hefði helgað
flokknum allt sitt líf.....
Trúnaðarmenn hans voru
þarna allir, mennirnir sem
komizt höfðu til virðingar og
valda fyrir tilstilli hans. En
aðstoð þeirra var honum ekki
föl þann daginn. Svo segja
fróðir menn um fund þennan,
að framan af hafi þeir verið
í minnihluta sem vildu Krús-
jeff vikið frá, en þeim hafi
fljótlega unnizt fylgi. And-
stæðingar hans hafi gengið
skipulega til verks — ag það
hafi verið fyrirfram ákveðið,
að ekki skyldi koma til vald-
beitingar og ekki kallað á
leynilögregluna, heldur skyldi
atkvæðagreiðsla skera úr um
málin. Þegar að henni kom,
fékkst að vísu ekki einróma
samþykkt allra viðstaddra, en
örlög Krúsjeff voru engu að
síður ráðin.
Daginn eftir kom Æðstaráð
Sovétríkjanna saman til fund-
ar og sat þá Mikoyan einnig
þar í forsæti. Á fundi þeim
var einróma samþykkt að taka
til igreina lausnarbeiðni Krús-
jeffs. Þá var Kosygin skip-
aður forsætisráðherra í stað
Krúsjeffs og þakkaði hann til-
lit það sem honum væri sýnt
með embættisveitingu þessari.
Noregi. — Ræðu sendiherrans
var ágætlega tekið.
Þá var haldið áfram með hangi
ketið, en síðan komu fleiri ræð-
ur. Skúli Skúlason minntist
Noregs, og minnti viðstadda
Norðmenn á að Leifur heppni
hefði verið fslendingur. Gutt-
ormur Sigurbjörnsson jarðfræð-
ingur mælti fyrir minni kvenna,
mjög svo skemmtilega og sniðug-
lega, en kvenþjóðin lét ekki á
sig halla, því að Ingibjörg Guð-
mundsdóttir hjúkrunarkona tók
til máls á eftir og mælti fyrir
minni karla af þeirri kænsku,
að ýmsir voru i vafa um, hvor
aðilinn hefði fengið betri ræðu,
kvenfólkið eða karlmennirnir.
Yfir borðum ,var mikið sungið,
og færðist stórum fjör í söng-
listina eftir að „Kátir voru karl-
ar“ hljómaði um salinn. — Gunn
ar Rogstad deildarstjóri í utan-
ríkisráðuneytinu þakkaði fyrir
matinn af „sannfæringingarinn-
ar krafti“ (hann hefur átt heima
á íslandi í mörg ár, og kann
að meta gott hangiket og gott
skyr!)
Síðan voru borð rudd, og svo
hófst dansinn. Einhverjir höfðu
orð á því, að hljómsveitin væri
ekki góð, en samt var oftast
meira en nóg af fólki á gólfinu.
Hófinu lauk ekki fyrr en á 3.
tímanum, en nokkru áður var
elzta deildin farin að tínast
heim. Ég hugsa að Paul Smith
hafa verið aldursforsetinn þarna.
Hann er 84 ára en heldur sér
vel og sækir alltaf íslendinga-
samkomur. Hann bað mig um að
skila hjartans kveðjum heim —
og það gerðu svo margir fleiri,
að ég hef ekki tök á að nefna
nema aidursforsetann.
SK. SK.