Morgunblaðið - 13.12.1964, Page 24

24
MORGUNBLAÐI0
Sunnudagur 13. des. 1964
Ályktanir Bandalags kvenna
TILLÖGUR samþykktar á fundi
Bandalags kvenna í Reykjavík 2.
og 3. nóv. sl.:
l. Barnagæzla.
1. Fundurinn telur, að fjöldi
skólabarna hér í borg búi við
þær aðstæður á heimilum sín-
um, að þeim sé þörf á athvarfi
og handleiðslu fullorðins fólks
utan skólatímans. Fundurinn
telur að heppilegast væri, að
börnin ættu þetta athvarf innan
skólans eða í beinu sambandi við
hann. Meðan þær aðstæður eru
ekki fyrir hendi, að skólarnir
geti sinnt þessu verkefni, telur
fundurinn hagkvæmast að þessi
starfsemi sé tengd dagheimilum
borgarinnar a.m.k. fyrir þau
börn, sem þurfa að fá hádegis-
mat utan heimilis síns. Fundur-
inn harmar ,að ekki hefur tekizt
að koma á rekstri dagvistarheim-
ilis fyrir börn á skólaaldri og
skorar á borgarstjórn að gera
nýja tilraun með slíka starfsemi,
þó að í smáum stíl væri fyrst í
stað. Leggur fundurinn áherzlu
á, að slík starfsemi verði vel und
irbúin og kynnt rækilega meðal
borgarbúa áður en starfsemin
hefst.
2. Funndurinn skorar á borg-
arstjórn Reykjavíkur að koma
upp mæðraheimili, þar sem ein-
stæðar mæður geta dvalið fyrir
og eftir barnsburð. Við mæðra-
heimilið verði starfandi dag-
vöggustofa, svo að mæðurnar geti
stundað vinnu.
3. Fundurinn telur æskilegt, að
tekin verði upp barnagæzla á
vinnustöðum þar, sem margar
konur vinna.
II. Áfengismál.
1. Funndurinn harmar sívax-
andi áfengisneyzlu þjóðarinnar
og skorar á Alþingi og ríkisstjórn
að gera allt, sem unnt er til þess
að breyta ástandinu. Fundurinn
telur nauðsynlegt:
a. Að komið verði á vegabréfa-
skyldu sem fyrst.
b. Að hert verði á eftirliti með
vínveitingahúsum og fjölgað eftir
litsmönnum þeirra. Gengið verði
hart eftir því, að unglingum sé
ekki selt þar áfengi og ekki fleira
fólki hleypt inn í veitingahúsin
en lög og reglugjörðir leyfa.
2. Fundurinn skorar á borgar-
stjórn Reykjavíkur að auka og
endurbæta löggæzlu í borginni.
Árásir á vegfarendur, rán og
þjófnaðir gerast óhugnanlega tíð-
ir. Háreysti er víða mikil á göt-
um á næturþeli, einkum í ná-
grenni skemmtistaða. Eftirlit með
útivist barna á kvöldin og með
ferðum unglinga á vínveitinga-
staði virðist mjög áfátt.
m. Tryggingarmál.
1. Fundurinn fagnar því, að við
síðustu endurskoðun tryggingar-
laganna voru tekin upp ýms
atriði, sem Bandalag kvenna hef
ir bent á í álytkunum sínum und
anfarin ár. Fundurinn telur það
mikils virði, að nú hefir verið
viðurkenndur réttur húsmæðra
til sjúkradagpeninga, þótt sú upp
hæð, sem miðað er við, sé of lág.
Jafnframt leyfir fundurinn sér að
vekja eftirtekt á eftirfarandi at-
riðum, sem hann telur, að þurfi
breytinga við:
a. 16. gr. 4. málsgr. orðist þann-
ig: Greiða skal ekkli allt að full-
um barnalífeyri. Skal það einnig
ná til ananrra feðra, sem einir
hafa börn á framfæri sínu.
b. Barnalífeyrir vegna munað-
arlausra barna sé greiddur tvö-
faldur. í stað heimildar komi full
ur réttur.
c. Heimilt sé að greiða lífeyri
með ófeðruðum börnum, ef sér-
stakar ástæður eru fyrir hendi,
sem tryggingarráð viðurkennir.
d. Stefnt sé að því, að elli-
tryggingum sé breytt í það kerfi,
að komið sé á lífeyrissjóðstrygg-
ingum fyrir alla þegna þjóðfé-
lagsins.
e. Heimilt sé að láta rétt til
ellilífeyris haldast við sjúkrahúss
vist allt að 26 vikum á árL
f. Fundurinn telur, að sú upp-
hæð sem sjúkradagpeningar hús-
mæðra er miðuð við, sem sé líf-
eyrisupphæð elli- og örorkulíf-
eyrisþega, sé of lág.
g. Fundurinn telur sjálfsagt og
eðlilegt, að bótagreiðslur trygg-
inganna verði verðtryggðar í
samræmi við samninga, sem rík-
isstjórnin hefir gert við Alþýðu-
samband íslands og Vinnuveit-
endasamband íslands.
2. Fundurinn leggur áherzlu á,
að fram fari athugun á því, hvort
ekki sé unnt að taka tannvið-
gergir inn í hinar almennu
s j úkratry ggingar.
IV. Heilbrigðismál.
1. Fundurinn lýsir ánægju sinni
yfir þeim árangri, sem náðst hef-
ir með þeirri upplýsingaþjón-
ustu, sem Krabbameinsfélag ís-
lands hefir veitt um skaðsemi
tóbaksreykinga á heilsu barna og
unglinga.
'2. Fundurinn skorar eindregið
á konui að notfæra sér þá þjón-
ustu, sem Krabbameinsfélagið
veitir þeim til verndar heilsu og
lífi.
3. Fundurinn lýsir ánægju
sinni yfir því, að veittar eru á
fjárlögum 7 millj. króna til á-
framhaldandi byggingu Hjúkr-
unarskóla Islands. Jafnframt von
ast fundurinn til þess, að bygg-
ingu skólans verði hraðað eins
og unnt er vegna mikillar vönt-
unar á hjúkrunarfólkL
V. Verðlags- og verzlunarmál.
1. Hreinlæti afgreiðslufólks í
meðferð matvæla í matvörubúð-
um virðist ennþá vera mjög á-
bótavant. Fundurinn skorar því
á Mjólkursamsöluna og eigendur
matvörubúða að herða á eftirliti
með því, að framfylgt sé settum
reglum. Ennrfemur skorar fund-
urinn á borgarlækni að herða á
eftirliti með framleiðslu og með-
ferð matvæla í brauðgerðarhús-
um, eldhúsum verzlana og annars
staðar, þar sem unnið er að fram-
leiðslu og dreifingu tilbúins mat-
ar. Bannað sér að handfjatla um-
búðalausan mat jöfnum höndum
og peningagreiðslur fólks, og
skylt sé afgreiðslufólki matvöru-
búða að hafa kappa, sem hylji
hárið.
2. Funduriinn skorar á verð-
lagsstjóra að hlutast til um það,
að verzlunareigendur framfylgi
reglugerð um verðmerkingar og
verðmerki allar vörur, sem þeir
hafa til sölu og sýnis í gluggum.
3. Fundurinn skorar á verðlags
stjóra að herða á eftirliti með
verðlagi á vörum og þjónustu,
þar sem vöruverð virðist vera
mjög misjafnt í verzlunum.
4. Fundurinn skorar á kaup-
mannasamtökin að koma á nám-
skeiðum fyrir verzlunarfólk í
vöruþekkingu, þar sem kunnáttu
þess á því sviði virðist mjög
ábótavant. Jafnframt skorar
fundurinn á kaupmannasamtökin
að gera ráðstafanir til þess, að
neytendur fái í hendurnar allar
upplýsingar, sem fylgja vörunni
frá framleiðanda.
5. Fundurinn tekur undir marg
endurteknar kröfur Neytenda-
samtakanna um það, að sett verði
reglugerð um vörumerkingu og
skorar á viðskiptamálaráðherra
að hraða framkvæmd þessa máls.
6. Fundurinn skorar á borgar-
yfirvöld Reykjavíkur að beita
sér fyrir því, að sérverzlanir hafi
opið eitt kvöld í viku, og að mat-
vöruverzlanir skiptist á um að
hafa opið á kvöldin í öllum borg-
arhlutum.
7. Vegna dýrtíðar, sem mynd-
azt hefur á undanförnum árum
og eðlilega kemur mjög við
heimilm í landinu, skorar fundr
urinn á stjórn og löggjafarþing
að aflétta að verulegu leyti sölu-
skatti og innflutningsgjöldum á
brýnustu nauðsynjum.
8. Fundurinn mótmælir afnámi
ákvæða um hámarksálagningu
verzlana á ýmsum nauðsynjavör-
um, s.s. búsáhöldum, glervörum,
kvenskófatnaði og byggingarefni
og krefst þess, að aftur verði sett
ákvæði um hámarksálagningu á
þessar vörur.
9. Fundurinn leggur áherzlu á,
að leitað verði allra tiltækra leiða
til þess að lækka húsnæðiskostn-
að, sem er mjög verulegur hluti
af útgjöldum fólks og fer sífellt
hækkandi. Jafnframt bendir fund
urinn á, að hinn tilfinnanlegi
skortur á leiguhúsnæði bitnar
ekki hvað sízt á ungu fólki, sem
er að hefja búskap og beinir
þeim tilmælum til borgarstjórn-
arinnar, að hún láti einnig byggja
leiguhúsnæði, sem ætlað sé ungu
fólki fyrstu búskaparárin og ein-
stæðum mæðrum.
Greinargerð: Óhóflegur gróði
er tekinn af sölu húsa og sést
gleggst á því, að rúmmeter í sam
býlishúsi kostar, samkv. útreikn-
ingi Hagstofu íslands, kr. 1.828,00,
en algengt er, að rúmmeter í
slíkum íbúðum sé seldur á kr.
2.200,00—2.600,00 eða með 20—
42% gróða. Þetta brask veldur
síhækkandi húsaleigu.
10. Fundurinn skorar á borgar-
stjóra að láta fara fram athug-
un á því, hvort ekki sé hægt að
setja á fót stofnun, sem hafi
milligöngu með sölu og leigu
húsnæðis í borginni til þess að
fyrirbyggja húsabrask og okur.
Jafnframt skorar fundurinn á
Alþingi og borgarstjórn að stuðla
að því, að byggingarsamvinnufé-
lögum verði gert kleift að annast
byggingu verulegs hluta þess hús
næðis, sem byggja þarf, og
tryggja, að íbúðir, sem þannig
verða byggðar, lendi ekki í
braski, en verði seldar eða leigð-
ar á kostnaðarverði.
11. Fundurinn fagnar fram-
komnu stjórnarfrumvarpi til
staðfestingar á því samkomulagi,
sem náðist sl. vor milli verkalýðs
samtakanna og ríiksstjórnarinn-
ar um aukin framlög til íbúða-
bygginga og betri lánakjör. Fund
urinn telur frumvarp ríkisstjórn-
arinnar um hækkun hámarks-
lána til bóta, en fagnar jafn-
framt framkomnu frumvarpi
Brekkukotsannáll á norsku
1 ÖLLU jólabókaflóðinu
norska í ár fer að þessu sinni
fremur lítið fyrir íslandi. Ég
hef ekki rekið mig á nema
eina bók af íslenzkum upp-
runa. Það hefði gjarnan mátt
vera meira.
En huggunin er sú, að „det
var litt, men gott“, eins og
þeir segja hér austan hafs.
Það er betra að opna norsk-
um lesendum eina verulega
góða íslenzka bók á ári en tiu
miður góðar eða lélegar.
— Það er sá góði „brúar-
srniður" í samgönguleið ' ís-
lenzkra bókmenntaleið austur
um haf, Ivar Eskeland, sem
þýtt hefur bókina, en hún
heitir á norsku „Liv og lagnad
í Brekkukot“. Þegar ég hef
verið að lesa sumar sögur
Laxness, hefur mér stundum
dottið í hug, að það væri ó-
gerningur, að koma sumu í
stíl hans á erlent mál þannig,
að þýðingin yrði nema svip-
Ur hjá sjón. En Eskeland er
að sínu leyti galdramaður,
eins og höfundurinn, að þvi
er mér finnst, eftir „harðlest-
ur“ þýðingarinnar. En ég er
tæplega nógu mikill smekk-
maður á norskan stíl til að
geta dæmt um þetta, svo að
því væri treystandi, og þess
vegna vitna ég til skáldsins
Rangvalds Skrede (sem er vel
íslenzkufróður) og drep á rit
dóm hans, sem „Dagbladet"
birti 30. nóv.
„De smá í det store og det
store i det smá“, er fyrirsögn
Skredes. Hann rekur fyrst
efni bókarinnar, en óþarft er
að endursegja ísl. lesendum
það. En lokahugleiðingar rit-
dómarans eru þessar:
„Það sem fyrst og fremst
gefur bókinni gildi, er sam-
spil framadrauma Álfgríms
við umhverfið sem hann elst
upp L Nú, eins og oftast, er
uppáhaldsþráðurinn hjá Lax-
ness „það smáa í því stóra og
það stóra í því smáa; fá eru
Iþau skáld, sem ráða jafn
drottnanlega við það frum- og
þjóðlega og það speki og al-
þjóðlega umhverfi sitt í sömu
andránni.
Og auk þess stíllinn! Svo að
segja hver einasta setning
glitrar frá sér gamanseminni
og djörfu hugmyndaflugi,
sem leikur sér að því að gera
hliðarhopp og koma aftur eins
og skrattinn úr sauðarleggn-
um. Laxness er stílisti af
Guðs náð, og það er sannköll
uð unun að lesa hverja ein-
ustu blaðsíðu í „Liv og lagnad
í Brekkukot", sem tvímæla-
laust er einn af hátindunum í
skáldskap hans.
Þýðing Ivars Eskeland á
norskt bókmál er afrek. Hér
hittir maður tungu, sem svar
ar til sérkenna höfundarins,
safamikils og formríks máls,
sem sýnir að bókmálið („riks
norsk“) getur innbyrt alþýð-
leg orðatiltæki án þess að
springa."
— Fyrr í grein Skredes má
skilja, að hann meti þó að
sumu leyti „Ólaf Kárason —
ljósvíking“ enn meir en
Brekkukotsannálinn. —
— Teikningin, sem hér fylg
ir, er ein af mörgum, sem
birzt hafa í Norðurlandablöð-
unum undanfarin' ár. Hún er
frá 1959.
SK. SK.
þriggja þingmanna um, að ríkið
sjálft láti byggja 500 leiguíbúðir.
VI. Safnaðarmál.
1. Fundurinn leyfir sér að fara
þess á leit við fræðslustjóra
Reykjavíkur og skólastjóra
barná- og gagnfræðaskólanna i
Reykjavík, að þeir beiti sér fyrir
því, að skólastarfið hefjist dag
hvern með bæn og sálmasöng I
samkomusölum skólanna eða i
hverjum einstökum bekk.
2. Funduriinn lítur svo á, að
þátttaka barnakóra í guðsþjón-
ustum sé mjög æskilegur þáttur
í safnaðarstarfinu og vill í þvi
sambandi benda á, að auðvelda
má söfnuðunum stofnun barna-
kóra með því, að upp verði tekin
samvinna milli söngkennara
barnaskólanna og söngstjóra
kirknanna. Fundurinn vill því
beina þeim eindregnu tilmælum
til söngkennara barnaskólanna,
að þeir leggi sérstaka áherzlu á
kennslu sálma og sálmalaga.
3. Fundurinn fagnar því, að
prestastétt landsins hefir á fund-
um sínum þetta ár fjallað um
undirbúning fermingarbarna og
væntir þess, að niðurstöður
þeirra funda marki sem fyrst
spor í framfaraátt í þessum efn-
um. Jafnframt beinir fundurinn
því til prestastéttarinnar og kenn
arasamtakanna að taka upp náið
samstarf um kristindómsfræðsl-
una í heild.
Greinargerð: Þar sem vitað er,
að kristindómsfræðslan frá skól-
ans hendi er aðeins 2 tímar á
viku veturinn fyrir ferminguna,
og að fermingin er fullnaðarpróf
barnanna í kristnum fræðum,
þótt aldur þeirra sé aðeins 13 til
14 ár, verður að teljast nauðsyn-
legt ,að kristindómsfræðslan nái
út skyldustigið. Augljóst er, að
með því fá þau varanlegri undir-
búning og veganesti út í lífsbar-
áttuna.
4. Fundurinn beinir þeim til-
mælum til biskups landsins, að
hann ákveði í samráði við prest-
ana, að barnaguðsþjónustur verði
í framtíðinni haldnar í öllum
söfnuðum borgarinnar á hverjum
helgidegi ársins.
VII. Skólamál.
1. Fundurinn fagnar því, að
komið er fram nýtt frumvarp til
laga um vernd barna og ung-
menna. Fundurinn vonar, að
frumvarpið hljóti góða afgreiðslu
i á Alþingi og verði sem fyrst að
lögum. Fundurinn leyfir sér að
gera eftirfarandi álytkanir og
athugasemdir:
a. Við 1. gr. frv. bætist ný máls
grein, sem verður 8. töluliður og
hljóðar þannig: Eftirlit með efni,
sem flutt er í útvarpi og sjón-
varpi og börnum er ætlað.
b. Funduriinn fagnar því, að
samkv. 4. gr. frv. á nú að skipa
sérstaka barnaverndarnefnd í
hverjum hreppi á landinu, og
að það skuli vera bundið í lög-
um, að konur eigi þar ávallt sætL
c. III. kafli frv. sem fjallar um
skipun barnaverndarráðs, lög-
bindur ekki, að konur eigi þar
sæti, þrátt fyrir upptalningu um
félagasamtök, sem tilnefna eiga
fulltrúa í ráðið. Fundurinn gerir
þá kröfu, að lögbundið sé í þess-
um kafla, að barnaverndarráð
skuli jafnan vera skipað konum
og körlum.
d. Þar sem barnaverndarráð
fær til úrlausnar viðkvæm og ör-
lagarík mál einstaklinga, álítur
fundurinn, að það ætti að vera
grein í V. kafla laganna um á-
kveðna skyldu ráðsins til þess að
leita álits sérfræðinga utan ráðs-
ins, svo tryggð sé sem bezt lausn
vandamálanna.
6. Fundurinn vill vekja sér-
staka athygli á 38. gr. frv. Hún
minnir óþarflega mikið á gamla
hreppaflutninginn. Fundurinn
álítur, að meðlög þau, sem grein-
in ræðir um, eigi að vera rífleg
og greiðast úr ríkissjóði, hafi
framfærandi ekki fjárhagsgetu
til greiðslu.
f. Fundurinn telur 39. gr. a. allt
of óákveðna og leggur til eftirfar-
andi breytingar við fyrstu máls-
grein: Skylt er hverju barni eða
ungmenni landsins á aldrinum 10
Fraimhald á bls. 26